مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى، تانىمال جازۋشى دۋلات يسابەكوۆ جاستىق داۋرەننىڭ كەيبىر ساتتەرىن اراسىندا راحاتتانا كۇلىپ قويىپ، ايرىقشا ءبىر اسەرمەن اڭگىمەلەپ وتىر:

– قاراپ تۇرساڭ، حوببي دەگەننىڭ ءوزى ماماندىق دەڭگەيىندەگى جاناما قاسيەتتىڭ ءبىر ءتۇرى سياقتى. كەزىندە اركىمنىڭ بەلگىلى ىسكە اڭسارى اۋادى دا، كەيىن ءتۇرلى جاعدايلارعا بايلانىستى باسقا سالاعا بۇرىلىپ كەتەدى. قۇداي تۇمار قىلىپ قويعان نەگىزگى كاسىبى دە – اناۋ، سونى دا مۇلدەم تاستاپ كەتە الماي ءومىر باقي اينالىسا بەرەدى. 
مىسالى، جازۋشى اناتولي كيم انە كۇنى ماسكەۋدەن كەلگەن ءبىر ساتىندە: «وسىندا جاتىپ كەزەكتى رومانىمدى اياقتادىم. ەندى پروزا جازبايمىن. ءاۋ باستا وقۋىن بىتىرگەن سۋرەتشىلىك كاسىبىمە قايتا ورالامىن. بۇرىنعى قولتۋمالارىم وتە كوپ. ەندى قالعان عۇمىرىمدى سولاردى جالعاستىرۋعا ارنايمىن. ادەبيەت، نەگىزىندە، مەن ءۇشىن حوببي ەدى» دەپ قالدى.
جاس كەزدە كوپ نارسەگە ەلىكتەيسىڭ عوي. ءوزىم توعىزىنشى كلاستا جۇرگەندە تراكتور دا ايداپ كوردىم، كەيىنىرەك تەلەگراف مونتاجشىسى بولىپ جۇمىس ىستەپ ءجۇرىپ، باعاناعا ورمەلەۋ جارىسىندا اۋدان بويىنشا ءبىرىنشى ورىن العانىم دا بار. سونداعى اياققا كيەتىن تەمىر «تىرناقتار» دا، بەلدىگىم دە ءالى كۇنگە دەيىن ساقتاۋلى تۇر.
وندا تەمىرجول بويىنداعى باعانالاردى اۋىستىرۋمەن بىرگە تەرميتتى سىرىڭكەمەن سىمداردى ءپىسىرىپ، جالعاۋمەن شۇعىلداناتىنبىز. تۇسكى ءۇزىلىس كەزىندە قاتار-قاتار تەربەتىلىپ تۇراتىن سول تەلەگراف سىمدارىنىڭ ۇستىنە كولدەنەڭ جاتىپ الىپ، ۇيىقتاپ الۋ دا راحاتسىز ەمەس-ءتىن. 
كىم بىلەدى، سول كەزدە تاشكەنتكە بارىپ وقۋىنا قۇجات تاپسىرعانىممەن، وزبەك ءتىلى پانىنەن الىنعان سىناقتان وتە الماي قالماعانىمدا بۇگىن بايلانىس جۇيەسى سالاسىندا جۇرەر مە ەدىم.
(قالامگەردىڭ، ماسەلەن، تراكتورشىلىق ساتتەرىنىڭ كورىنىستەرىن «شويىنقۇلاق» شىعارماسىنان، سونداي-اق مونتاجشىلىق ماماندىق بەلگىلەرىن «مازاسىز كۇندەر» نەمەسە «لينيا سۆيازي» اڭگىمەلەرىنەن بايقاۋعا بولاتىنداي. ق.م.).
***
– كەيىنگى ەرمەك مۋزىكا بولدى. اۋىلدا مەكتەپ باعدارلاماسى دەڭگەيىندەگى ۇلتتىق ءان-كۇيمەن تاربيەلەنگەن ءبىزدى الماتىعا كەلگەندە كلاسسيكالىق مۋزىكا قاتتى قىزىقتىرعان. ەلدە ءجۇرىپ اتتارىن عانا ەستيتىن سوناۋ باحتان باستاپ، موتسارتىڭىز بار، بەتحوۆەن، گايدن، چايكوۆسكي، مۋسورگسكيدىڭ... كۇيتاباقتارىن قىرعىن كەزەككە تۇرىپ الىپ، سولاردى مىناۋ سەكسەنىنشى جىلدارعا دەيىن قۇنىعا تىڭداۋمەن كەلدىك. كەيدە بۇل تۇرعىدا مامان مۋزىكانتتارمەن دە پىكىرتالاستىرىپ قالاتىن كەزدەرىمىز بولدى.
***
– كەلە-كەلە ماتەماتيكا قۇشتارلاندىرعان. بۇل ءپاندى مەكتەپتە ناشارلاۋ وقىعانىممەن، كەيىنىرەك ستۋدەنت شاعىندا-اق كانديداتتىق ديسسەرتاتسيا قورعاپ، سەنساتسيا جاساعان امانگەلدى وماروۆ سياقتى جىگىتتەرمەن تانىسىپ، دوستاسا، پىكىرلەسە كەلە ماتەماتيكا مەن ادەبيەتتىڭ ەگىز ەكەنىنە كوز جەتتى. سودان ءوزىم دە باياعى لوباچەۆسكي باستاپ كەتكەن گەومەتريالىق قيسىق سىزىقتار تەورياسىمەن شىنداپ اينالىسا باستاپپىن. ماتەماتيكتەردىڭ ارتىقشىلىعى – ولار كوپشىلىك اراسىندا قالىپتاسىپ، ءسىڭىسىپ قالعان ۇعىمدار مەن قاعيدالاردى تاس-تالقان ەتىپ جوققا شىعارادى. ماسەلەن، قيسىق سىزىقتاردىڭ پاراللەلىن، ولاردىڭ تۇزۋلىگىن، پاراللەلدىڭ قوسىلاتىنىن ايتادى جانە ونى قاتىرىپ دالەلدەپ بەرەدى. قىزىق ەمەس پە! ءبىز دە سول ەكپىنمەن ءبىراز جەرگە بارىپپىز. كەيبىرەۋلەر، ءتىپتى، ء«سىز وسى ماتەماتيك ەمەسسىز بە؟!» دەپ تە جاتاتىن. ءومىردىڭ كەز كەلگەن سالاسىندا ماتەماتيكانىڭ قاجەتتىگىن ناسيحاتتاۋ نيەتىنەن شىعار، «جۇلدىز» جۋرنالىندا جۇرگەندە باسىلىمعا وسى كاسىپ يەلەرىن كوبىرەك تارتىپ، بىرقاتار ماقالا، وچەركتەر سەرياسىن جاريالاپپىز.
مۇنىڭ ءوزى پروزاعا دا مول كومەگىن تيگىزەدى. دۇنيەتانىمدى كەڭەيتۋگە، بارىنە... 
***
– ال، ەندى مەن ءۇشىن شاحماتتىڭ ءجونى بولەك. كەيبىر دوستارىم: «شىركىن، مەنىمەن ءبىر كەزدەسەر مە ەدى؟!» دەپ الاقاندارىن ىسۋى مۇمكىن. (دۇكەڭ بۇل تۇستا جانە راحاتتانا كۇلدى).
ءبىر كىسىدەي وينايمىز ەندى... ىلعي جەڭۋ دە باستى شارت ەمەس.
باياعىدا ءبىر: «ادام ءوزىم شاحمات تاقتاسىنا وتىرعاننان بەرى ناعىز ادام رەتىندە سەزىنە باستاعان بولۋى كەرەك» دەپ جازىپ قويىپپىن. ويتكەنى، شاحماتتا فانتازيا شەكسىز. سودان بەرى، ۇدايى ەتيۋدتەردى تالداۋ، باياعى م.بوتۆيننيك، ح.كاپابلانكا، ا.الەحين، ەم.لاسكەر سياقتى ايگىلى گروسمەيستەرلەردىڭ، قالا بەردى، الەمگە كەڭ تانىمال بولماسا دا اسا بيىك دارەجەدە ويناعان ەستوندىق پ.كەررەس سياقتى شەبەرلەردىڭ قۇپيالارىنا بويلاۋ كوركەم شىعارما جازىپ ءبىتىرۋ قۋانىشىنان ەشبىر كەم بولمايدى.
بارعان جەرىمدە جاقسى شاحمات كورسەم ساتىپ الاتىن ادەتىم بار. جازىپ جۇرگەن كەزدە جانىمدا مىندەتتى تۇردە ماگنيتتى شاحماتىم بولادى. ءوزى شاعىن، ىڭعايلى دۇنيە. پويىزدا، ۇشاقتا بارا جاتىپ تا ويناي بەرەسىڭ. ۇتقىر پارتيالاردى ۇنەمى جازىپ نەمەسە قيىپ الىپ وتىرامىن.
ەتيۋدتەردى شەشۋ ەرمەگى دەگەنىڭىز دە بويدى بۋعان دەرت سەكىلدى نارسە. كەيدە ۋاقىتتى دا كوپ الادى. ءتۇن ورتاسى اۋعانشا ۇيىقتامايتىن كەزدەر دە بار. بىراق، الگىندە ايتقانىمداي، مۇنىڭ دا ءلاززاتى مول. اسقار سۇلەيمەنوۆ ەكەۋمىز پارتيالاردى تالداۋدان جارىسقا تۇسەتىنبىز. كەيدە شاحماتتى تەلەفون ارقىلى دا وينايتىنبىز. وسى ادەت كەيىندە نەمەرەم مەرەيگە دە جۇعا باستاعانداي...
وكىنىشكە قاراي، شاحمات گارري كاسپاروۆتار كەلگەن سوڭ بۇزىلا باستادى. ولار ونى جارناماعا اينالدىرىپ، ميلليونداعان پارتيالار كومپيۋتەرگە سالىندى. ادامنىڭ ويناعانىنداي بولمايدى عوي ەندى. قان جوق، ءسول جوق، قاتىپ قالعان جانسىز نارسەدە ءمان جوق-اۋ.
*** 
– جولداستارىم – تولەن، بەكسۇلتاندارعا: ء«اي، سەندەردىڭ قولدارىڭنان جازۋدان وزگە تۇك كەلمەيدى. مەن باعاناعا دا شىعامىن، تراكتور دا ايدايمىن، بۇزىلعان قۇلىپتى دا وڭدايمىن، ماشينەنى دە ءوزىم جوندەپ، جۇرگىزىپ كەتە بەرەمىن!» دەپ كۇلەمىن عوي.
اۆتواۋەسقويلىقتى ەرمەك دەۋگە كەلە مە، كەلمەي مە؟..
قالاي دەگەنمەن، تاريحتان دا، تەحنيكا تىلىنەن دە، ءبارىن حاباردار بولۋدىڭ زيانى جوق. ماسەلەن، سوناۋ سەگىزىنشى كلاستا اكەسى الىپ بەرگەن موتوتسيكلدىڭ ءرۋلىن يگەرە الماي، ايدالاعا لاعا بەزگەن سوڭ قاۋمالاعان اۋىلداستارى الدىنا ارقان تارتىپ، كيگىز توسىپ، قايىرىپ ازەر توقتاتىپ العان سوڭ تەحنيكاعا جولاماي كەتكەن تولەندەرىڭىز قازىر پرەزيدەنتتىك اپپاراتتا لاۋازىمدى قىزمەتتە وتىرسا دا حاتشىسىز-اق كومپيۋتەردى كادىمگىدەي ءوزى باسادى...

2001 جىل.

قۇلتولەۋ مۇقاشتىڭ «فەيسبۋكتەگى» پاراقشاسىنان الىندى

Abai.kz