بۇل جولى دا ۋاححابشىلىق يدەيانىڭ قاندى ناتيجەسى...

كەشەگى اقتوبە قالاسىندا بولعان وقيعا بۇكىل ەلدى ءدۇر سىلكىندىردى. قاسيەتتى رامازان ايىنىڭ قارساڭىندا قازاق قوعامىن قان جىلاتتى. بۇل قاندى قىلمىس ءارى لاڭكەستىك ارەكەت. قىلمىسكەرلەردىڭ تەرىس ءدىني اعىم ەرۋشىلەرى ەكەنى بەلگىلى بولىپ وتىر. اقتوبەدەگى ارىپتەستەرىمىز ولاردىڭ سالافيلىك-ۋاحابيلىك يدەيانى قولداۋشى ءارى ۇستانۋشى تۇلعالار ەكەنىن ايتىپ وتىر. تاعى دا ەلىمىز سالافيلىك يدەيانىڭ قاندى ناتيجەسىنە كۋا بولدى. مۇنداي جاعدايدا ەڭ الدىمەن ارقايسىمىزدى مۇنىڭ ارتىندا كىم تۇر جانە ولار نەگە وسىنداي قىلمىسقا باردى دەگەن سۇراق مازالايدى. بۇل تۇرعىدا ءبىز كەيبىر پرينتسيپتىك ماسەلەلەرگە ءمان بەرۋىمىز قاجەت ويلايمىن.

بىرىنشىدەن، سالافيلىككە ەرۋشىلەردىڭ ءدىني سەنىمى مەن ۇستانىمدارى ءبىزدىڭ قوعام مەن مەملەكەتكە قارسى اگرەسسيالىق سيپاتتا ەكەنى بەلگىلى. ال ادام بالاسىنىڭ بويىنا قالىپتاسقان كوزقاراستىق اگرەسسيا تۇبىندە ءىس-قيمىلعا اينالۋى ابدەن مۇمكىن. ءبىز اقتوبە وقيعاسىنان مۇنىڭ ءىس جۇزىندەگى دالەلەلىن كورىپ وتىرمىز. بۇدان بۇرىن 2011-2012 جىلدارى اقتوبە، اتىراۋ جانە تاراز قالالارىنداعى وقيعالار اتالمىش يدەيانىڭ سالدارى بولاتىن.

ەكىنشىدەن، قازىرگە دەيىن عالامتوردا جاريالانعان بەينەماتەريالداردان قىلمىسكەرلەردىڭ جەتكىلىكتى دەڭگەيدە دايىندىقتارى جوق جاستار ەكەنى كورىنەدى. قاجەت بولسا، قارۋدى قالاي ۇستاۋدى دۇرىس مەڭگەرمەگەن. بىراق، ولار ءدىني اگرەسسيالىق تۇرعىدان قاجەتتى دەڭگەيدە قان توگۋگە جانە ولۋگە دايىن بولعان. بۇلاردىڭ اراسىندا ءدىني ساۋاتى تەرەڭ تۇلعالار بار دەپ ويلامايمىن. سەبەبى، ءبىزدىڭ ەلىمىزدەگى سالافيلىك اعىمنىڭ تەك ەرۋشىلەرى عانا ەمەس، ۋاعىزشىلارىنىڭ ءوزى جوعارى دەڭگەيدە ءدىني ساۋاتتى ەمەس. سەبەبى، قاجەت كەزىندە بۇلدىرگىش رەتىندە پايدالاناتىن تاراپتارعا ولاردىڭ ءدىني ساۋاتىنىڭ جوعارى بولعانى اسا قاجەت ەمەس. قاجەت كەزدە ولاردىڭ ءوز بىلىمدەرىمەن ەمەس، ارنايى پاتۋامەن (نۇسقاۋمەن) عانا قيمىلداۋى ماڭىزدى. دەمەك، بۇلارعا ءپاتۋا بەرىپ، باعىتتاپ وتىرعان بەلگىلى تاراپ بار. 2011-2012 جىلعى وقيعالارعا ەشكىم تانىمايتىن ءابۋ مۋنزير ءاش-شينكيتي دەگەن شەيحتىڭ ءپاتۋاسى سەبەپ بولعان ەدى. ولاي بولسا، ءبىزدىڭ قۇزىرلى ورگاندارعا بۇل قاندىقول توپقا نۇسقاۋ بەرۋشىنىڭ كىم ەكەنىن انىقتاۋ وتە ماڭىزدى سەكىلدى.  

ۇشىنشىدەن، ەلىمىزدەگى باسقا سالافيلەر بۇل توپتى دايش-پەن بايلانىستىرىپ الەك بولىپ باستادى. مۇمكىن سولاي دا شىعار. ونى قۇزىرلى ورگاندار انىقتاپ، الداعى ۋاقىتتا ءتيىستى مالىمدەمەنى جاسار. بىراق، سول دايش-ءتىڭ تەولوگيالىق جانە ءدىني يدەولوگياسىنىڭ سالافيلىك ەكەنىن ەشكىم جاسىرا المايدى. دەمەك، ءدىني استار مەن يدەولوگيالىق بازا ورتاق. مەنىڭشە، ءبىز سالافيلىك اعىمعا قاتىستى ەسەبىمىزدەن جاڭىلماۋ ءۇشىن، بۇل ماسەلەنى نازاردان تىس قالدارماۋعا ءتيىسپىز.

تورتىنشىدەن، بۇل وقيعا ەلىمىزدە سالافيلىككە قاتىستى باتىل ساياسي شەشىم قابىلداۋعا تاعى دا قوسىمشا قاتاڭ نەگىز بولادى دەپ ۇمىتتەنەمىز. ءبىز وسى ۋاقىتقا دەيىن سالافيلىك يدەياعا ەرۋشىلەردى «بايسالدى جانە راديكالدى» دەپ ءبولىپ كەلەمىز. ال سول بايسالدى سالافيلەردىڭ قوعام مەن ۇلتقا قارسى اگرەسسيالىق كوزقاراستارى قاي ۋاقىتتا ءىس-ارەكەتكە اينالاتىنىن ەشقايسىمىز بىلمەيمىز.

اتاشەۆ ايبەك اسكاربەكۇلى، اتىراۋ وبلىسى «شاپاعات» دەسترۋكتيۆتىك ءدىني اعىمداردان جاپا شەككەندەرگە كومەك ورتالىعىنىڭ ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى, تەولوگ 

وني دوستوينى ساموگو سۋروۆوگو ناكازانيا

ۆ تو ۆرەميا، كوگدا مۋسۋلمانە سترانى گوتوۆيليس ك ۆسترەچە سۆياششەننوگو مەسياتسا رامادان، مى سودروگنۋليس نوۆوستيۋ و تەراكتاح ۆ اكتوبە.

نەۆوزموجنو نازۆات مۋسۋلمانامي تەح، كتو سوۆەرشيل تاكيە پرەستۋپلەنيا. وني – سامىە ناستوياششيە زلودەي.

ۆ يسلامە تري مەسياتسا «رادجاپ»، «شابان» ي «رامادان» ياۆليايۋتسيا سۆياششەننىمي. ۆ ەتي مەسياتسى اللاح دال نام پرەكراسنۋيۋ ۆوزموجنوست پوكاياتسيا، وچيستيتسيا وت گرەحوۆ ي سوۆەرشات بلاگيە دەلا. ۆ ەتي دني مى پوكلونياەمسيا ۆسەۆىشنەمۋ، پروسيم ۆىزدوروۆلەنيا دليا بولنىح، بلاگوداريم اللاحا ي چيتاەم سالاۆاتى پروروكۋ (مير ەمۋ).

يسلام – رەليگيا ميرا. ۆ كورانە سكازانو: «كتو ۋبەت چەلوۆەكا نە زا ۋبيستۆو يلي راسپروسترانەنيە نەچەستيا نا زەملە، توت سلوۆنو ۋبيل ۆسەح ليۋدەي» (مايدا، 32-ايات).

ا تە، كتو سوۆەرشاەت تاكيە پرەستۋپلەنيا ياۆليايۋتسيا گرەشنيكامي، ۆستۋپيۆشيمي نا پۋت نەۆەريا.

پرەستۋپنيكي، سوۆەرشيۆشيە ۆوورۋجەننوە ناپادەنيە ۆ اكتوبە نە يزبەگۋت ناكازانيا اللاحا نا توم سۆەتە ي نا ەتوم: پەرەد زاكونامي ناشەي سترانى. وني دوستوينى ساموگو سۋروۆوگو ناكازانيا.

يسلام وتۆوديت پوچەتنوە مەستو دەلۋ زاششيتى رودينى. يمەيۋتسيا منوگو حاديسوۆ نا ەتۋ تەمۋ. ۆ ودنوم يز نيح راسسكازىۆاەتسيا، كاك نەكتو سپروسيل  ۋ پروروكا (س.ا.س.): «و، پروروك، چتو ياۆلياەتسيا لۋچشيم دەيانيەم؟»، نا چتو پروروك وتۆەتيل: «ودين دەن يلي نوچ وحرانى گرانيتسى، رودينى لۋچشە، چەم سوبليۋدات مەسياتس دوبروۆولنوگو پوستا ي نوچنوگو پوكلونەنيا».

وبششەستۆەننىي پوكوي وبەسپەچيۆاەت پراۆيلنوە رازۆيتيە رەليگي. مى دولجنى بىت نا ستورونە زنايۋششيح ي تەرپەليۆىح، ا نە سمۋتيانوۆ ي زلودەەۆ. 

بالعابەك مىرزاەۆ، دوكتور تەولوگيچەسكيح ناۋك

تەرروريستيچەسكي اكت ۆ اكتوبە – يدەولوگيچەسكايا ديۆەرسيا

يا سچيتايۋ، چتو ەتي كورىستنىە دەيستۆيا، سوۆەرشەننىە گرۋپپوي ليتس، پريكرىۆايۋششيحسيا يسلاموم، ناپراۆلەنى نا دەستابيليزاتسيۋ رەليگيوزنوي سيتۋاتسي ۆ ناشەي سترانە. سۆيدەتەلستۆوم ەتومۋ ياۆلياەتسيا ۋبيستۆو نەۆيننىح ليۋدەي، ۆنەسەنيە سمۋتى ۆ وبششەستۆە.

يسلام وسۋجداەت تاكوگو رودا پرەستۋپلەنيا ي سچيتاەت يح ۆەليكيم گرەحوم.

اللاح گوۆوريت ۆ كورانە، چتو ۋبيستۆو چەلوۆەكا ياۆلياەتسيا تياجكيم گرەحوم: «ەسلي جە كتو-ليبو ۋبەت ۆەرۋيۋششەگو پرەدنامەرەننو، تو ۆوزمەزديەم ەمۋ بۋدەت گەەننا، ۆ كوتوروي ون پرەبۋدەت ۆەچنو. اللاح رازگنەۆاەتسيا نا نەگو، پروكليانەت ەگو ي پريگوتوۆيت ەمۋ ۆەليكيە مۋچەنيا» (نيسا، 93).

نە تو، چتوبى ۋبيۆات، ۆ يسلامە داجە زاپرەششەنو ۆرەديت درۋگومۋ چەلوۆەكۋ رۋكامي يلي يازىكوم. وب ەتوم ودنوزناچنو سكازال پروروك مۋحامماد (مير ەمۋ) ۆ حاديسە «ناستوياششي مۋسۋلمانين نە دولجەن پرينوسيت ۆرەدا درۋگومۋ يازىكوم يلي رۋكامي» (بۋحاري ي مۋسليم).

سوۆەت ۋلەموۆ پري دۋمك وسۋجداەت تەراكتى، سوۆەرشەننىە ۆ اكتوبە.

پۋست اللاح داست تەرپەنيا سەميام پوگيبشيح ي رانەننىح. 

ەرشات وڭعاروۆ سەكرەتار سوۆەتا ۋلەموۆ پري دۋمك تەولوگ، دوكتور PhD

قازاقستان مۇسىلماندارى اسىعا كۇتكەن رامازان ايىمەن قاۋىشقالى جاتقاندا اقتوبەدە ورىن العان جاعداي ءيىسى مۇسىلماننىڭ كوڭىلىنە قاياۋ ءتۇسىردى. نەگە؟ سەبەبى، مۇسىلمان كەيىپىندەگى تەررورشىلاردىڭ وزبىرلىعى يسلاموفوبيانى تاعى دا قوزدىردى. ء«بىر قۇمالاق ءبىر قارىن مايدى ءشىرىتتىنىڭ» كەيىپى تاعى دا قىلاڭ بەردى. دەسە دە، يسلام ءدىنى «جيھاد» اتىن جامىلعان مۇنداي بۇزاقىلىقتى قولدامايدى.

وتكەن جەكسەنبىدەگى وقيعادا مۇزداي قارۋلانعان تەررورشىلار تەك اقتوبە تۇرعىندارىن عانا ەمەس، بەيبىت جاتقان جۇرت ساناسىنا ۇرەي تۋعىزدى. مۇسىلمانشىلىق بويىنشا حالىقتى ويناپ بولسا دا، قورقىتۋعا قاتاڭ تىيىم سالىنعان. يسلام تاريحىنان قاۋزاساق، يمام احماد جەتكىزگەن حاديستە (23064-حاديس) مۇحاممەد پايعامبارىمىز (س.ع.س.) ساحابالارىمەن ساپارلاتىپ شىققانىندا، ءبىر كىسى ۇيىقتاپ جاتقان جولداسىنىڭ جەبەلەرىن الىپ قويادى. الگى كىسى ويانعاندا قورقىپ كەتەدى. بۇنى كورگەندەردىڭ ءبارى ەرىكسىز كۇلەدى. پايعامبارىمىز (س.ع.س.): «نەگە كۇلدىڭدەر؟»، - دەپ سۇراعاندا، ساحابالارى: ء«جاي، انشەيىن. ءبىز مىنا كىسىنىڭ وقتارىن الىپ قويىپ ەدىك، ول قورقىپ كەتتى»، - دەگەن. سوندا پايعامبارىمىز (س.ع.س.): «مۇسىلماننىڭ مۇسىلماندى قورقىتۋى دۇرىس ەمەس!»، - دەپ جاۋاپ قايىردى.

يسلام ءدىنى بويىنشا تەك قانا مۇسىلمان ەمەس، وزگە ءدىن وكىلىنىڭ دە قۇقى قورعالعان. يمام ءال-بۇحاري جانە ت.ب. حاديسشىلەر جەتكىزگەن حاديستە پايعامبارىمىز (س.ع.س.): «كىم دە كىم وزگە ءدىن وكىلىن ولتىرەر بولسا، ءجانناتتىڭ ءيىسىن دە سەزە المايدى. ال ونىڭ ءيىسى 40 جارىق جىلدىق قاشىقتىقتان سەزىلەدى.»، - دەگەن. دەمەك، ەلىمىزدە تۇرىپ جاتقان ەشبىر ازاماتتىڭ ومىرىنە قاۋىپ توندىرۋگە بولمايدى.

تاعى ءبىر ايتا كەتەتىنى، اتالمىش قىلمىستىق ارەكەتكە قاتىسقاندار يسلام ءدىنىنىڭ اتىن جامىلعان تەرىس ءدىني اعىمنىڭ مۇشەلەرى ەكەنىن ەسكەرىپ، ەلىمىزدىڭ ءدىندار ازاماتتارىن اركىمگە ەرە بەرمەي، ءداستۇرلى ءدىني باعىتىمىز – حانافي ءمازھابىن ۇستانۋعا شاقىرامىز.

قانات جۇماعۇل، «شاپاعات» دەسترۋكتيۆتىك ءدىني اعىمداردان جاپا شەككەندەرگە كومەك ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى، تەولوگ 

Abai.kz