قولىمدى كەۋدەمە قويىپ تۇرىپ شىنىمدى ايتايىن، العاشقى قوڭىراۋدى اسىعا كۇتكەن كەزىم جوق. ماقتانشاقتىعىم ۇستاعاندا عانا جاڭا كاستيۋم-شالباردى تەزىرەك كيگىم كەلىپ اسىعاتىنمىن. بىراق ونىڭ ءوزى ۋاقىتشا ەدى. مەكتەپكە ءبىر كىرسەم، توعىز اي شىقپايتىنىم ەسىمە تۇسسە قۇلازىپ سالا بەرەتىنمىن. 

ال، سوڭعى قوڭىراۋ دەگەنىڭىز «ادامنىڭ سوزىمەن جەتكىزە المايتىن سەزىم» سىيلايتىن. بارىمىزدە دە سولاي بولعان شىعار. سوندىقتان كۇنپاراقتاعى 25-مامىر اياۋلى كۇن بولىپ سانالاتىن. ەرتەسى كۇنى كۇندىز كوككە شىعاسىڭ، كەشكە بەشىرگە بارىپ، "كاسسىلبىلاڭكا" مەن "كوكوچامبوعا" بيلەيسىڭ. اراسىندا تانيانىڭ ماماسىنىڭ قىزىعىن كورەسىڭ. تاتيانا بۋلانوۆانىڭ «ماما» دەگەن انىنە جارىقتى ءوشىرىپ تاستاپ ۆالس بيلەيتىنبىز عوي، سونى ايتام. ءوزى ءوڭى ءتۇزۋ ءۇش-ءتورت قىز. وتىرعىزبايتىن ەدىك قوي. بىرىمىزدەن كەيىن ءبىرىمىز. بايعۇستار ىشپەي-جەمەي (سۇيىسپەي-اق) بالبىراپ كەتۋشى ەدى عوي. نە كەرەك، تاڭعا جۋىق بىتىرايتىنبىز. بۇل ەندى جوعارعى كلاستارداعى جاعداي.

تومەنگى سىناپتاردا قالاي ەدى؟ كىتاپ وتكىزۋ دەگەن ماشاقات-تۇعىن. ءبىر بەتى جىرتىلعان، مۇقاباسىنان اجىراعان. سكوتچ دەگەن پالە جوق. كلەيلەيتىن ەدىك. جىرتىلسا بۇتىندەيسىڭ عوي، ال ۇشتى كۇيلى جوعالسا شە؟ وندا باسىڭنىڭ پالەگە قالعانى. ءويتىپ ءبۇيتىپ بۇل ماسەلەنى دە شەشەسىڭ. ۋبوركا دەگەنى تاعى بار. كاچاگاركانىڭ ارتىنان نەمەسە ءراپينانىڭ ءۇي جاعىنداعى بۇلاقتان سۋ اكەلۋ كەرەكسىڭ. قىزدارمەن بىرگە پارتانى، تەرەزەنى جۋىڭ كەرەكسىڭ. كەلەر جىلى كەلمەيتىندەي، ءۇش ايدا كىم بار، كىم جوق دەپ ۋبوركاعا قاتىسپاي قوياتىندار دا بار ەدى-اۋ. كەيدە كلاسس جەتەكشىڭ ء«اي، بالەنشەەۆ كراسكىنىڭ اقشاسىن قاشان بەرەسىڭ، تۇگەنشەەۆ ەكەۋىڭ عانا قالدىڭدار عوي» دەپ الدەكىمگە ايقايلاپ جاتاتىن. 

سودان كەيىن 1-ماۋسىمنان باستاپ ساۋىقتىرۋ لاگەرى باستالاتىن. قايبىر لاگەر دەيسىز، سول مەكتەپ، سول اسحانا، سول سپورت الاڭى. تەك ساباق وقىمايسىڭ. ويىنىڭدى ويناپ، پىراندىگىڭدى جەپ قايتاسىڭ. سوعان شەشەم مەنى كوبىنە قاتىستىرمايتىن. «قۇرسىن، سول مەكتەپتەن كەشە عانا شىقتىڭ ەمەس پە، باسقالار بارسىن»، دەپ كيىم-كەشەگىمدى جيناپ بەرىپ، الماتىداعى اپكەسىنىڭ ۇيىنە سالىپ جىبەرەتىن. ا-ا-ا، ايتپاقشى كەتىپ بارا جاتقاندا مەكتەپ اۋلاسىنداعى تەرەككە ءبارىمىز بويىمىزدىڭ جەتكەن جەرىن باكىمەن كەسىپ بەلگىلەپ كەتۋشى ەدىك قوي. سودان كەيىن، ارادا ءۇش اي وتكەندە العاشقى قوڭىراۋ كۇنى كىمنىڭ قانشالىقتى وسكەنىن ءبىلۋ ماقساتىندا تۋرا سول اعاشقا تاعى ولشەنەتىنبىز. 

- ءاي، ەكەش، سەن تۇك تە وسپەپسىڭ عوي، - دەگەن قاعىتپاعا ەكەشىڭىز قاراپ قالماي، - ءوستىم عوي، مەنىمەن بىرگە تەرەك تە وسكەن شىعار، - دەيتىن، جاسقانا جىميىپ. 

سويتكەن مەكتەبىمىزبەن قوش ايتىسقانىمىزعا 14 جىل بولىپتى. سول 2000 جىلى 72 وقۋشى بىتىرگەن ەدىك. ال قازىر تۇلەكتەر سانى جيىرماعا جەتەر-جەتپەس ەكەن. ايانىشتى. ەكى سەبەبى بار. بىرىنشىدەن جۇرتتىڭ ءبارى جاپاتارماعاي كوشىپ جاتىر. ەكىنشى سەبەبى "بۇتتان" قاشقاندار. بۇرىن بۇت بولعان ۇبت-دان شوشىعاندار كوللەدج جاعالاپ كەتەدى ەكەن. 

مەكتەپ بىتىرە سالعان جىلى ءبىرازىمىز وقۋعا تۇستىك. وقۋعا تۇسپەگەندەرى دە جۇمىس ىستەيمىز دەگەن جەلەۋمەن الماتى اسقان. اۋىلدا ءۇش-تورتەۋى عانا قالدى. سونىڭ ءبىرى جاندوس ەدى. قىسقى دەمالىستا ۇباپ-شۇباپ ءبارىمىز اۋىلعا باردىق. جاڭا جىلدىڭ كەزى. الماتىدان كەلگەن ءتورت-بەس جىگىت سول جاندوستىڭ ۇيىنە باردىق. ول سىرتقا شىقتى. قال-جاعداي سۇراستىق. اۋىلدا قالىپ قويعانىنا ءسال قىسىلادى-اۋ دەيمىن، بويىندا كومپلەكس بارداي كورىندى. ءبىر كەزدە قالتاسىنان فيلتەرلى شىلىمىن شىعارىپ، شىرەنە تۇتاتتى دا: - قۇدايعا چۇكىر، اۋىلدا جۇرسەك تە كوك سوۆەرەن شەگىپ ءجۇرمىز... - دەدى.
سول جىلى الماتىدان قۇرمەتتى كەزدەستىرىپ قالدىم. قۇرىلىستا ىستەپ جۇرگەن. ارنەنى اڭگىمەلەپ تۇرعانبىز، ءبىر كەزدە اتى-ءجونى جوق: - اناۋ كۇنى سوتكا العام، اقشا كەرەك بولدى دا قايتادان ساتىپ جىبەردىم... - دەدى.

شىركىن-اي، ولاردىڭ ماقتانعاندارى دا سۇيكىمدى ەدى عوي. ۋاقىتتىڭ جەلى كىمدى قايدا ۇشىرمادى دەيسىڭ. اركىم ارقالاي كۇن كەشۋدە. ءبىر قۋاناتىنىم سورلاپ قالعان ەشكىم جوق ەكەن. ەكى بىردەي دوسىمىز قالالىق اۋرۋحانادا دارىگەر (ۆراچ). ءتورت بىردەي دوسىمىز ۇلكەن مەكەمەدە لاۋازىمدى قىزمەتتە. شەن جاعىنان كەلگەندە ايدار كاپيتاندى الىپ ۇلگەردى. ءبىرازى بايىپ كەتتى. ەڭ ۇلكەن ماقتانىشىمىز دا قۋانىشىمىز دا سول – ءبارىمىز باس قۇراپ، بالالى-شاعالى بولدىق. ءتاۋبا دەيمىن. تاپ-تازا قالپىن جوعالتپاي تۇكەشتىڭ دارىنى ءجۇر اۋىلدا. – ۇيلەنسەڭشى، - دەگەندەرگە جاۋابى دايىن. «قىز جوق».
سول اياۋلى مەكتەپتىڭ ەكىنشى قاباتىندا «ۇلى وتان سوعىسىندا حابارسىز كەتكەندەردىڭ» ءتىزىمى مەن فوتولارى ىلىنگەن تاقتادان كەيىن، «ۇلى وتان سوعىسىنا قاتىسقان ارداگەرلەر» تاقتاسى بولاتىن. سودان كەيىن «مەكتەپ ماقتانىشتارى» دەگەن تاقتا بار ەدى. سول تاقتادا اكەمتەاتردىڭ ايگىلى اكتەرى باۋىرجان قاپتاعاەۆ باستاعان ءبىراز ازاماتتىڭ سۋرەتى ءىلىنىپ تۇراتىن. قىزىعا قاراۋشى ەدىم... سول تاقتانىڭ ءبىر بۇرىشىنان بىزگە دە ورىن ءتيىپتى. سالاقتاپ وتكىزگەن 14 جىلدا بار تىندارعانىم سول ەكەن. اۋىلىما ماقتانىش بولا السام جاراعان ەكەم. كەيدە ۇيالامىن. اۋىلدىڭ ماقتانىشى سول اۋىلدىڭ ءۇمىتىن اقتايتىن ۋاقىتتا فەيسبۋكتا بەكەرگە وتىر-اۋ دەگەن ويدىڭ مازالايتىنى تاعى انىق. ارتىنشا «مال ۇرلاپ سوتتالىپتى» دەگەن جامان اتىمىز شىقپاسا بوپتى دا دەپ، ءوز-ءوزىمدى جۇباتىپ الاتىنىم تاعى بار.

ءوتىپ جاتقان ءومىر، كەلمەسكە كەتىپ جاتقان كۇندەر تۋرالى ىلعي-اق ويلانامىز عوي. بىراق، وسى ءبىر كۇنتىزبەنىڭ كوركەم كۇنى كەلگەندە جىپ-جىلى مۇڭ جۇرەك شىركىننىڭ بار ەكەنىن ءبىلدىرىپ، وتكەن كۇندەردى قايىرا ەسكە الامىز. بويىمىزدى ءبىر ساعىنىش بيلەيدى. و-و-و-و، ول دەگەنىڭىز ماڭگىلىك ساعىنىش قوي.
ايتپاقشى، وسى ءبىر اياۋلى كۇنى تۇڭعىشىم ايبارشىن ءبىرىنشى سىنىپتى اياقتاپ، «ماقتاۋ قاعازىن» الىپ كەلىپ قۋانتتى. قاتتى قۋاندىم. بالامىن دەپ جۇرگەندە بالام ءبىرىنشى سىنىپتى ءبىتىردى. ماقتاۋ قاعازىن قولىما ۇستاپ وتىرىپ تاعى دا ويلانىپ قالدىم. 

قولىمدى كەۋدەمە قويىپ تۇرىپ باستاپ ەدىم عوي، ءدال سولاي اياقتايىنشى، قولىمدى كەۋدەمە قويىپ تۇرىپ ايتايىن، مەن 11 جىل وقىعاندا ءبىر دە ءبىر رەت ماقتاۋ قاعازىن العان ەمەسپىن. 11 جىل ەكپىندى بولعام.

بەيبىت سارىباي

Facebook-تەگى پاراقشاسىنان