بۇگىن ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحانا قورىنا كەلىپ تۇسكەن «اق تىلەكتەر اعىنى» اتتى قىزىلقوڭىر تىستى ۇلكەن كىتاپقا كوزىم ءتۇستى. قر پرەزيدەنتى كەڭسەسىنىڭ باسشىسى ماحمۇت اعا قاسىمبەكوۆ باس بولىپ قۇراستىرعان ەكەن. 2016 جىلى 2000 دانامەن «قازاقپارات» باسپاسىنان شىعىپتى.

كىتاپقا 2015 جىلى 26 ساۋىردە كەزەكتەن تىس وتكەن پرەزيدەنتتىك سايلاۋ قارساڭىندا جانە ۇلت كوشباسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى بولىپ قايتالاي سايلانۋىنا جانە تۋعان كۇنىنە وراي ەلىمىزدەگى جەكە تۇلعالاردان، كاسىپورىن باسشىلارىنان، ەڭبەك ۇجىمدارىنان سونداي-اق الىس-جاقىن شەتەل باسشىلارىنان اقورداعا كەلىپ تۇسكەن ءوتىنىش-تىلەكتەر مەن قۇتتىقتاۋلار توپتاستىرىلىپتى.

اقتارىپ وتىرىپ، وسى كىتاپتىڭ 662-بەتىنەن ءوزىمنىڭ استانا كۇنىنە وراي جىبەرگەن «قىزاي قالپاق» اتتى ولەڭىمدى كورىپ، قاتتى قۋاندىم. ەلباسىمىز نۇرسۇلتان ءابىشۇلىن 75 جاسقا تولۋىمەن قۇتتىقتاپ، وسى ولەڭىمدى جانە قىزايدىڭ اق قالپاعىن قوسا جىبەرگەم.

باس كيىم – قازاق ءۇشىن وتە كيەلى، قاسيەتتى ۇعىم. ادەتتە، ۇلتىمىزدىڭ ىرىمىندا باسكيىمدى ەڭ سىيلى، مارتەبەلى ادامعا عانا ۇسىناتىن جول بار.

وسى جەردە ءبىر قىزىق، ءارى وكىنىشتىلەۋ ءبىر ءجايتتى ايتا كەتكەندى ءجون كوردىم.

جەتىسۋدىڭ باسى – ىلەنى مەكەندەگەن ءبىزدىڭ اتالارىمىزدى وزگە ءوڭىردىڭ جۇرتىنان وقشاۋلاندىرىپ تۇراتىن ءبىر بوگەنايى – باسىنداعى وسى اق قالپاعى بولاتىن. ءبىزدىڭ بالا كەزىمىزدە ونى قىرىقتان اسا باستاعان اعالارىمىزدان باستاپ، اقساقالدارىمىز تۇگەل كيەتىن. ال، ونى اق تۇبىتتەن اپپاق قىپ باسىپ، ءپىشىپ-تىگەتىن شەبەر شەشەلەرىمىز دە كوپ ەدى. ءار اۋىلدان تابىلاتىن.

قىزايدىڭ اق قالپاعىنىڭ بارلىققا كەلۋى مەن ءمانى جونىندە ەسكىدەن كەلە جاتقان اڭىز-اڭگىمە دە بار.

قىزاي انامىز قىرىقتىڭ قىرقاسىنا ىلىنگەندە ءتورت ۇلى – يتەمگەن، مەڭىس، بەگىمبەت، دەربىستى شاقىرىپ الىپ، «... ەكى بىردەي بايتەرەكتىڭ (كۇيەۋى شاعىر مەن توقتارقوجانى ايتادى) ارت-ارتىنان قۇلاپ، سوڭىندا تورتەۋىڭ قالدىڭ. جاراتقاننىڭ مۇنىسىنا دا شۇكىرلىك! «تەگى ءبىر – تەپپەيدى، ءتۇبى ءبىر – كەتپەيدى» - دەگەن اتالى ءسوز بار. تورتەۋىڭنىڭ تەگىڭ دە، ءتۇبىڭ دە ءبىر. تورتەۋىڭ تۇگەل بولساڭدار، جۇدىرىقشا جۇمىلساڭدار، ءونىپ-ءوسىپ كوكتەيسىڭدەر. ءبىر-ءبىر بايتەرەك بولىپ جەتىلەسىڭدەر. انە سول كەزدە توبەدەگى كەلەتىن، اينالاداعى ۇيىرىلەتىن بولادى!» - دەيدى. ارداقتى انامىز ءسوزىن ودان ارى جالعاپ، «سەندەردىڭ بۇزىلماس بىرلىكتەرىڭنىڭ نىسان-بەلگىسى بولسىن دەپ، اق قويدىڭ نىق تۇبىتىنەن وزدەرىڭە ارناپ، ءتورت سايلى اق قالپاق تىكتىم. ول – ءتورت پەرزەنتىم بار دەگەنىم. سول ءتورت سايدى توبەدەن ءتۇيلىستىردىم. ول – تورتەۋىڭ تۇگەل بولىپ، باستارىڭ ءبىر توبەدە قوسىلىپ تۇراتىن بولسىن دەگەنىم. توبەسىنە جەتى تال مارجاندى شاشاق قادادىم. ول – كوز تيمەسىن، حاس جاۋلارىڭ قايمىقسىن دەگەنىم. قالپاقتى كەڭىتىپ-تارىلتىپ كيۋگە بولاتىن ەتىپ، اينالدىرا ەكى قاتار ىلمەكتى ءجىپ تارتتىم. ول – قاشاندا ءبىر-بىرىڭە كەڭ، تولعامدى بولىڭدار دەگەنىم. ەرنەۋىن قارا بارقىتپەن تىستادىم. ول – اينالاڭ قارا ورمانداي قالىڭ ەل بولسىن دەگەنىم! ال، قالپاقتى اق ءتۇستى ەتىپ، اپپاق كيىزدەن جاسادىم. ول – مەنىڭ بايدىبەك بابامنىڭ اتا قونىسى – اق باستى الاتاۋدىڭ باۋىرىندا ءمولدىر بۇلاعىنىڭ سۋىن ءىشىپ، كوك شالعىنىنا اۋناپ ءونىپ-وسىڭدەر، اق قارداي كىرشىكسىز كۇن كەشىڭدەر دەگەنىم...» - دەپتى.

ايتپاقشى، اق قالپاقتى مەن دە كيگەم. كىشكەنە كۇنىمدە جايلاۋدا قوي باعىپ ءجۇرىپ، كوك ماتادان تىگىلگەن شاكپىمدى قاشقان قويعا لاقتىرام دەپ جوعالتىپ الىپ، جالاڭباس قالعام. باسقا كيەر باس كيىم جوق، اتامنىڭ ەسكى قالپاعىن ءبىر جاز كيەم دەپ، بۇكىل اۋىلعا «بالا مۇقيبەك» اتانعان بولاتىنمىن...

بىلتىر بايقادىم، سول اق قالپاقتىڭ قاراسى ارعى بەتتە جوعالا باستاپتى. تىگەتىن اجەلەرىمىزدىڭ دە قاتارى سيرەپ كەتىپتى. اۋىلدى قويىپ، ءبىر اۋداندا ءبىر شەبەر قالماعان كورىنەدى! ارعى بەتتەگى اعايىندارعا قايتا-قايتا سالەم ايتىپ ءجۇرىپ، ناعىز جۇننەن باسىپ ويۋلاعان ءبىر قالپاقتى ارەڭ زورعا تاپتىم. قۇناي ناسىپقازىۇلى دەگەن اعام تاۋىپ بەردى. اۋەلى، ىلەنىڭ ماڭعۇلكۇرە اۋدانىندا وسى قىزايدىڭ اق قالپاعىنا ەسكەركىش ورناتىپتى دەپ ەستىدىم! وكىنىشتى جاعداي! ال، جاساندى كيىزدەن تىگىلگەندەرى بازاردا سامساپ تۇر.

دومالاق انادان تۋعان قىزاي انامنىڭ سول قاسيەتتى دۇنيەسىن، اسىل مۇراسىن تۋعان باۋىرى – تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى بولعان نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنا جەتكىزگەنىمە، باسىنا كيگىزگەنىمە قاتتى قۋاندىم. ۇلى ارۋاعىن العا تارتىپ، جيەندىگىمدى بۇلداپ، قازاق كوشىن ءبىر قاتەردەن قۇتقارىپ قالعان ساتتەر ەسىمە ءتۇسىپ، تولقىپ كەتتىم. كوزىمە مولدىرەپ ىستىق جاس كەلدى... ءسويتىپ، اسىل اپاما، ونىڭ اتا-باباسىنا، ومىردەن وتكەن ۇرپاقتارىنا دۇعا وقىپ، بەتىمدى سىيپادىم.

الىستا قالعان اعايىندى اتاجۇرتقا جيىپ، بابالار اماناتىن اقاۋسىز ورىنداعان پاتشاما العىسىم شەكسىز. جامبىل اتاسىنىڭ جاسىنا كەلسىن اسا مارتەبەلى نۇرەكەم!

11.09.2016

استانا