2009 جىلدىڭ جاز ايىنىڭ سوڭىنا تامان وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمى اسقار مىرزاحمەتوۆتىڭ تىكەلەي تاپسىرۋىمەن شىمكەنت قالاسىنداعى اباي اتىنداعى ساياباقتان مۋزەي اشۋ قولعا الىندى.

2009 جىلدىڭ جاز ايىنىڭ سوڭىنا تامان وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمى اسقار مىرزاحمەتوۆتىڭ تىكەلەي تاپسىرۋىمەن شىمكەنت قالاسىنداعى اباي اتىنداعى ساياباقتان مۋزەي اشۋ قولعا الىندى.

الماتىدان بەلگىلى ديزاينەر امانجول نايمانباي مەن وسى جولدىڭ اۆتورىن وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى ءالي بەكتاەۆ «مۋزەيدى قالاي، قاي جەردە جاساساڭ دۇرىس بولادى؟» دەپ اقىلداسۋعا، پىكىر الىسۋعا شاقىردى. سوڭىنان وبلىس اكىمى مەن ونىڭ ورىنباسارى ايتقان ۇسىنىستارىمىز كوڭىلىنەن شىققاسىن، «سىزدەر ورىنداڭىزدار» دەپ تاپسىرىس بەردى. مەن بىردەن مۋزەيدى «حاكىم اباي مۋزەيى» دەپ اتاۋ تۋرالى ۇسىنىس جاسادىم. مۇنداعى ويىم سەمەيدەگى اباي مۋزەيىنەن ەرەكشەلەندىرۋ ەمەس، بىراق سول مۋزەيدىڭ تاجىريبەسىن نەگىز ەتە وتىرىپ، زامان تالابىنا ساي جاڭاشا سيپاتتا، جاڭا ماندە ورنەكتەۋ ەدى. ەكىنشىدەن، ءبىز 2008 جىلدىڭ قىركۇيەگىنەن باستاپ اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى سەرىك پىراليەۆتىڭ باستاماسىمەن، ۇستازىم، بەلگىلى ابايتانۋشى مەكەمتاس مىرزاحمەتۇلى ەكەۋمىز قازاقستاندا تۇڭعىش رەت «ابايتانۋ» عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعىن اشىپ، ىسكە كىرىسكەن ەدىك. بۇل عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ باستى ماقساتى ەتىپ، بۇكىل ەلىمىزدىڭ مەكتەپتەرىندە، جوعارى وقۋ ورىندارى ءۇشىن جاڭا سيپاتتا وقۋ باعدارلاماسىن، وقۋلىعىن، حرەستوماتياسىن جاساپ، «ابايتانۋ» دەگەن ءپان ەنگىزۋ ەدى. بۇل ءپاننىڭ نەگىزى ەتىپ ابايتانۋدىڭ كوشباسشىسى م.اۋەزوۆتىڭ جۇزەگە اسىرا الماي كەتكەن وي-ارمانىن ءوزىنىڭ 50 جىلدان اسا ءومىرىن ارناپ كەلە جاتقان، ابايدىڭ شىعىس قۇندىلىقتارىنان العان جانە ارى قاراي دامىتقان ۇلگى-ونەگەسىن تەرەڭ زەرتتەگەن مەكەمتاس مىرزاحمەتۇلىنىڭ ەڭبەكتەرىن نەگىزگە الا وتىرىپ، ادامزات بالاسىن وركەنيەتكە، پروگرەسكە باستايتىن حاكىم اباي دانالىعىن وقىتۋ ەدى:

«اقىل، قايرات، جۇرەكتى بىردەي ۇستا،
سوندا تولىق بولاسىڭ ەلدەن بولەك.
جەكە-جەكە بىرەۋى جارىتپايدى،
جول دا جوق جارىمەستى «جاقسى» دەمەك...
بىرەۋىنىڭ كۇنى جوق بىرەۋىنسىز،
عىلىم سول ۇشەۋىنىڭ ءجونىن بىلمەك».

ياعني ءبىز بۇعان دەيىن جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتە، جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىندە ابايدىڭ اقىندىق قىرىن ايتۋمەن شەكتەلىپ كەلسەك، ەندى اشىلماي جاتقان التىن كومبەسى ابايدىڭ «ىستىق قايرات، نۇرلى اقىل، جىلى جۇرەكتى» تۇپقازىق ەتكەن «يماني گۇل» ء(ۇش ءسۇيۋ), «جاۋانمارتلىك»، «تولىق ادام» سەكىلدى گۋمانيزمنىڭ  الەمدىك ۇلگىسىنە اينالار حاكىم اباي دانالىعىن وقىتۋدى قولعا العان ەدىك.
ارينە، ابايدىڭ دانىشپاندىعىن، ياعني حاكىمدىگىن قازاقتىڭ ءدۇل-ءدۇل اقىنى ماعجان جۇماباەۆ:

شىن حاكىم، ءسوزىڭ اسىل - باعا جەتپەس،
ءبىر ءسوزىڭ مىڭ جىل جۇرسە  ءدامى كەتپەس.
قارادان حاكىم بولعان سەندەي جاننان
الەمنىڭ قۇلاعىنان ءانى كەتپەس!

سوزىڭە قۇلاق سالىپ باعا بەرمەي،
قيسايىپ قىڭىرايدى جۇرتىڭ نيەتتەس!
بۇرتيىپ، تەرىس قاراپ: «اۋلاق ءجۇر»، - دەپ،
بولادى عوي جاقىن تۋعان ءبارى كەكتەس.

تىنىش ۇيىقتا قادىرىڭ دە، ۋايىم جەمە:
قور بولدى قايران ءسوزىم بوسقا، - دەمە.
ارتىندا قازاقتىڭ جاس بالالارى مەن
ءسوزىڭدى كوسەم قىلىپ جۇرەر جەڭگە!

اي، جىل وتەر، دۇنيە كوشىن تارتار،
ءولتىرىپ تالاي جاندى جۇگىن ارتار.
كوز اشىپ، جۇرتىڭ وياۋ بولعان سايىن
حاكىم اتا، تىنىش بول، قادىرىڭ ارتار، -

دەپ جىرعا قوسسا، الاشتىڭ اسىپ تۋعان اسىل ۇلدارى ءاليحان بوكەيحانوۆ، احمەت بايتۇرسىنوۆ، مىرجاقىپ دۋلاتوۆتار باستاپ ابايدى قازاقتىڭ باس اقىنى ءارى حاكىمى دەپ باعالادى.
اباي ءوزىنىڭ وتىز سەگىزىنشى قارا سوزىندە «...بۇل ايتىلمىش ءۇش ءحاسلاتتىڭ يەلەرىنىڭ الدى - پايعامبارلار، ونان سوڭ - اۋليەلەر، ونان سوڭ - حاكىمدەر، ەڭ اقىرى - كامىل مۇسىلماندار» دەيدى، ەگەردە جوعارىدا ايتقان الاش ارىستارىنىڭ پىكىرلەرىنە قوسىلاتىن بولساق، وندا قازىرگى كۇندەرى كەيبىرەۋلەردىڭ ابايدى ماقتاۋدىڭ ءجونى وسى دەپ اسىرا سىلتەپ بىرەسە پايعامبار، بىرەسە اۋليە ەتۋ ءجونسىز ەكەنى كورىنىپ-اق تۇر ەمەس پە؟! تاعى دا اباي ايتادى: «اداسپاي تۋرا ىزدەگەن حاكىمدەر بولماسا، دۇنيە ويران بولار ەدى... ءاربىر عالىم - حاكىم ەمەس، ءاربىر حاكىم - عالىم». ياعني حاكىم عالىمنان دا جوعارى، وندا حاكىم ابايدىڭ دانالىعى قازاق حالقىن اداستىرمايتىن - تۋرا جول. قايدا جۇرسەك تە، قاي كەزدە دە ءدامىن العان اراسىن ىزدەگەندەي اباي شىعارمالارىنا قايتا-قايتا سوعا بەرەتىنىمىز، قايتا-قايتا وقي بەرەتىنىمىز. ءدامى دە، ءمانى دە زور، رۋحاني ازىق ەكەنى كۇمانسىز اقيقات!!
تاعى دا شاقىردى، ابايدىڭ داستۇرگە اينالا باستاعان تۋعان كۇنىن 2010 جىلدىڭ 10 تامىزىن شىمكەنتتە وبلىستىق اكىمشىلىكتىڭ باسشىلىعىمەن ۇيىمداستىرىلعان «حاكىم ابايعا - 165 جىل» ادەبي-مۋزىكالىق كەشكە قاتىستىم. «حاكىم اباي» مۋزەيىنىڭ ديرەكتورى شىڭعىس وتەپ «كوپشىلىك اراسىندا قىزىعۋشىلىق تا، تۇسىنىستىك تە تۋىنداتىپ وتىرعان «حاكىمدىككە» توقتالا كەتسەڭىز» دەپ ءوتىنىش جاسادى. وسى كەشتە ءبىر بايقاعانىم وبلىس اكىمى اسقار مىرزاحمەتوۆتىڭ ابايدى ناسيحاتتاۋ شىنداپ كىرىسكەندىگى، ەسكىدەن قالعان «ناۋقانشىلدىقتان» ادا ەكەنى بىردەن بايقالادى. كوپشىلىكتىڭ كوپ كەلەتىن پاركتىڭ اتى - «اباي»، العاش اتتاپ كىرەبەرىستە تولعانىستا وتىرعان اباي اتامىزدىڭ ەسكەرتكىشى، ودان جوعارى كوك شوپپەن، جايقالعان گۇلمەن كومكەرىلگەن تورگە قاراي جۇرسەڭىز، تۇساۋكەسەرىنە قاتىسقان قر پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ءوزى «مۋزەي شاعىن بولسا دا، ءىشى ءماندى ەكەن، كەلگەن قوناققا ۇيالماي كورسەتەتىن ءارى كوپشىلىككە تاعىلىمى مول مۋزەي ەكەن»، - دەپ جوعارى باعالاعان «حاكىم اباي» مۋزەيى تۇر، ودان ءارى وتسەڭىز ابايدىڭ تالانتتى ۇلى تۇراعۇلعا ارنالعان ەسكەرتكىش بەلگى بىردەن كوزگە تۇسەدى. وسىنشالىقتى ۇيلەسىمدى جاسالعان دۇنيەنى جانداندىرا ءتۇسۋ ءۇشىن ءتۇرلى-ءتۇرلى ۇگىت-ناسيحات جۇمىستارى قولعا الىنا باستاعان. 
ونىڭ ايتقان كورىنىسىنە تاعى دا كۋا بولدىق. اباي پاركىنە زيالى قاۋىم، اقىن-جازۋشىلار، شەنەۋنىكتەر، ابايدىڭ شىنايى وقىرماندارى كوپتەپ كەلگەن. ءبىز كورگەن ابايعا ارنالعان ءىس-شارالار جاتتاندى ستسەناري بويىنشا جۇرگىزىلىپ، از عانا ادامعا اقىنداردىڭ تاقىرىبىن مۇلدە بولەك ولەڭدەرىن وقۋمەن شەكتەلەتىن. ايتەۋىر داتالى كۇندى اتاپ وتتىك قوي دەگەن كوڭىل جىقپاس بىرنارسە كورەتىنبىز. ال بۇگىنگى جيىندا، ابايدىڭ مۇراسى دا، ونەگەسى دە ءسوز بولدى، قارا ءسوزى مانەرلەپ وقىلدى، ءانى شىرقالدى، جان-جاقتى قامتىلعان كىتاپ كورمەسى، مۋزەيدى ارالاۋ، اباي تۋرالى فيلمدەردى تاماشالاۋ، باستى ماقسات ابايدى ءسۇيىپ كەلگەن، ابايدى وقىپ كەلگەن، ابايدى بىلسەم دەپ كەلگەن كوپشىلىك سۇرانىسىن قاناعاتتاندىرۋ. ءسوزىمىزدى قازىرگى كۇنى «ابايتانۋدىڭ» جاڭاشا مەكتەبىن قالىپتاستىرعان، كورنەكتى عالىم مەكەمتاس مىرزاحمەتۇلىنىڭ «اباي جانە شىعىس» (1994 ج.) كىتابىنان ءۇزىندى كەلتىرمەكپىز:
«قىزىل يمپەريانىڭ ىدىراۋى ول ۇستانعان يدەولوگيالىق قۇرسانعان مۇزدى سەڭنىڭ بۇزىلۋىنا الىپ كەلدى. ياعني ەندى اباي مۇراسىنىڭ شىعىس الەمىمەن قارىم-قاتىناسىن جاڭا تانىم تۇرعىسىنان قايتا قاراپ، تانىپ ءبىلۋ كەزەڭى تۋدى.
كوپشىلىك وقىرمان نازارىنا ۇسىنىلىپ وتىرعان «اباي جانە شىعىس» دەپ اتالاتىن بۇل زەرتتەۋ ەڭبەگىمىزدە ءبىز ابايدىڭ شىعىس الەمىنە قارىم-قاتىناسىن بەلگىلى ءبىر عىلىمي جۇيەگە تۇسىرە وتىرىپ ءوز وي-تانىمىمىزدى باياندادىق. بولاشاقتا ءبىز كوتەرىپ وتىرعان ماسەلە كوپتەگەن سالالارعا ءبولىنىپ، عىلىمي-زەرتتەۋ نىساناسىنا اينالارى انىق، بۇل ىرگەلى دە كۇردەلى  تاقىرىپ جان-جاقتى دايىندىعى بار جاڭا زەرتتەۋشىلەردى كۇتۋدە دەگىمىز كەلەدى». ءبىز دە ابايدى تانىپ-بىلۋشىلەردىڭ، ناسيحاتتاۋشىلاردىڭ جاڭا توبىن كوپتەپ كورگىمىز كەلەتىنىن دە ايتقىمىز كەلەدى.

اۆتور: جابال شويىنبەت، اباي اتىنداعى قازۇپۋ «ابايتانۋ» عزو اتقارۋشى ديرەكتورى، «حاكىم اباي» قوعامدىق قورىنىڭ پرەزيدەنتى

"جاس قازاق" گازەتى