ا.ق. جۇبانوۆ اتىنداعى مەموريال كەشەن. اقتوبە قالاسى

اكادەميك احمەت جۇبانوۆتىڭ تۋعانىنا 110 جىل تولۋىنا وراي

قازاقتىڭ ۇلتتىق ءونەرىن جاڭا زامان تالابىنا ساي جاڭعىرتقان, كءاءسىبي دەڭگەيگە كءوتەرءىپ، دامىتۋ ىسىنە ءولشەۋسىز زور ەڭبەك ءسىڭىرگەن  مءادەنيەت جءانە ءونەر قايراتكەرى، اتاقتى كومپوزيتور، قازاق مۋزىكاسىن زەرتتەۋشى كورنەكتى عالىم، ۇستاز, اكادەميك احمەت قۋانۇلى جۇبانوۆتىڭ تۋعانىنا بيىل 110  جءۇز جىل بولدى.   

احمەت قۋانۇلى جۇبانوۆ

ول پاتشالىق رەسەيدىڭ وتارىنا اينالدىرىلعان ەلىمىزدە 1906 جىلى دۇنيەگە كەلگەن ەدى. ونىڭ بالالىق شاعى وتكەن جيىرماسىنشى عاسىردىڭ العاشقى ونجىلدىقتارىندا وتار قازاقتىڭ قوڭىرقاي اۋىلدارى ءتۇرلى سيپاتتا تىرشىلىك كەشىپ جۇرگەن-ءتىن. اۋىلداردىڭ جالپاق دالادا تەك مالدىڭ باسىن ساناپ، باسقا رۋحاني ومىردەن تىس جاتقاندارى دا، مالى شاعىن، بىراق رۋحاني تىنىس-تىرشىلىگى جاعىنان كوزگە ەرەكشە تۇسەتىندەرى دە  بولدى. مۇنداي ءان شىرقاپ، كۇي تارتۋ، ءتۇرلى قيسسا، داستانداردى تاڭدى تاڭعا ۇرىپ جىرلاۋ قادىرلەنەتىن اۋىلداردىڭ، احاڭنىڭ ءوزى ەسكە العانداي، «كارى-جاسى بىردەي «اڭگۇدىك» اتاندى».

قۇدايبەرگەن قۋانۇلى جۇبانوۆ

بالا احمەت وسكەن اۋىلدا جاز ايلارىندا ورىنبورداعى  «حۇسايىنيا» مەدرەسەسىندە وقىپ جۇرگەن تۋعان اعاسى قۇدايبەرگەن (كەيىننەن – بەلگىلى لينگۆيست-عالىم), ۋفاداعى «عاليا» مەدرەسەسىنىڭ شاكىرتى جيەنعالي تىلەپبەرگەنوۆ (كەيىننەن – جازۋشى), باسقا اۋىل مەكتەبىندە ىستەيتىن مۇعالىم ابدوللا بەركىنوۆ، ەل ىشىندەگى تالىم، ناۋاش، جۇمابەك، توعىس، بارلىباي سياقتى كۇيشى، ءانشى، جىرشىلار تانىمدى اڭگىمە-دۇكەن قۇرىپ، ونەر وتىن  قىزدىراتىن. احمەت پەن قۇدايبەرگەننىڭ اكەسى قۋان ساۋاتتى كىسى ەدى، ول سول شاقتا جارىق كورىپ جاتقان قازاقشا كىتاپ، گازەت، جۋرنالداردىڭ ءبىرسىپىراسىن الدىرىپ تۇردى. ونىڭ ۇستىنە، احمەتتىڭ ناعاشىسى الدەبەرگەن مەن  جەزدەسى ىرزاعۇل دومبىراشى بولاتىن. احمەت، مىنە، وسىنداي ونەر-بىلىمگە قۇمار، ويىن-ساۋىقشىل اۋىلدا تۋىپ-ءوستى. مۇنداي احۋالدىڭ يگى اسەرى كورىنبەي قالعان جوق، قىسى-جازى ونەردىڭ قالىڭ ورتاسىندا جۇرگەن بالا بەس جاسىنان  قازاقشا حات تانىدى. سول كەزدەن دومبىرا تارتىپ، ءان ايتتى، تاقپاق جاتتادى. بۇل رەتتەگى ونىڭ العاشقى تالىمگەر-ۇستازدارى، زەرتتەۋشى جيەنبەك ءرسالديننىڭ جازۋىنشا – قارت دومبىراشى تالىم مەن ونەرپاز، ءانشى جەڭگەسى بالبوپە بولعان ەدى. ياعني ونىڭ قارشادايىنان تاتقان رۋحاني ازىعى ۇلتتىق ونەر ەدى، ونى كوزىن اشقاننان  ۇلتتىق ونەر مۇحيتى نارلەندىردى.

ا.ق. جۇبانوۆتىڭ 100 جىلدىعىنا شىعارىلعان 50 تەڭگەلىك مونەتا مەن پوشتا ماركاسى

رەسەي يمپەرياسى ءوز وتارلارىندا ۇكىمەتتىك مەكتەپتەر اشىپ، بۇراتانالاردىڭ بالالارىن ءوز تىلدەرىندە ەمەس، ورىسشا وقىتۋدى كوپتەن قولعا العان. كوزى اشىق ازاماتتار ونداي ارەكەتتىڭ استارىندا  وزگە تەكتىلەردى ورىستاندىرۋ جاتقانىن اڭعارعان دا، ۇكىمەت ۇسىنىپ وتىرعان وقىتۋ ادىستەرىن زالالدى دەپ تاپقان. ءسويتىپ، 1907 جىلى ەكىنشى مەملەكەتتىك دۋما مىنبەسىنەن وقۋ مينيسترلىگىن قاتتى سىنعا العان-تىن. الايدا يمپەريالىق بيلىك وعان ەلەڭ ەتپەستەن، نيەتىن جوسپارلى تۇردە جۇزەگە اسىرا بەردى. مەكتەپتەر قازاق دالاسىندا دا كوپتەپ اشىلىپ، العاشقى كەزدەردە ولاردا وقۋعا ءتيىس بالالار ايرىقشا سالىق سالعانداي تاسىلمەن جيناستىرىلىپ ءجۇردى. پاتشا وكىمەتىنىڭ ۇستەمدىگىنە جۇرت بىرتىندەپ ۇيرەندى دە، ەندى «ۇرپاعىمىزدى ورىس قىپ جىبەرەدى» دەگەن قورقىنىشتارىن جيىپ تاستاپ، بالالارىن مۇمكىندىگىنشە ورىسشا وقىتۋعا تىرىستى. 1913 جىلى  تەمىر ۇيەزىندە ەكى ورىس مەكتەبى اشىلاتىن بولعاندا، ونىڭ بىرەۋى  بالا احمەتتىڭ اكەسى قۋاننىڭ  سۇراۋى بويىنشا، ورعاش بولىسى اۋماعىنداعى بالالارى تۋىپ-وسكەن «قوسۋاقتام» دەگەن جەردەن «ۋركاچەۆسكوە ودنوكلاسسنوە رۋسسكو-كيرگيزسكوە ۋچيليششە» دەگەن اتپەن ىرگە كوتەردى.  مەكتەپتىڭ باسقارۋشىسى جانە وقىتۋشىسى بولىپ شىڭعىرلاۋدان مۇعالىمدىك سەميناريا جانە ەكى جىلدىق پەداگوگيكا كۋرسىن ءبىتىرىپ كەلگەن حۇسايىن اشىعاليەۆ تاعايىندالدى. ول قۋاننىڭ ۇيىندە جاتتى. وسى ءجايت احمەت قۋانۇلىنىڭ ومىرلىك كاسىبي باعدار الۋىنا شەشۋشى اسەر ەتتى. حۇسايىن بىرنەشە مۋزىكالىق اسپاپتا وينايتىن – دومبىرا  دا، ماندولين دە، گيتار دا، بالالايكا دا، سكريپكا دا تارتاتىن. نوتادان دا حابارى بار-دى. ولەڭ شىعاراتىن، اڭگىمە جازاتىن. مىنە وسى جىگىت ساباق تازا ورىسشا جۇرەتىن ۋچيليششەدە جەتى جاسار احمەتتىڭ ساۋاتىن اشىپ قانا قويماي، ونىڭ بويىنا تابيعي تۇردە دارىعان مۋزىكاعا دەگەن سارقىلماس سۇيىسپەنشىلىكتى باپتاپ، ۇستەمەلەتە تۇسكەن ۇستازىنا اينالدى. ۇستازى ويناعان اسپاپتاردىڭ ءبارىن  ۇيرەنۋگە، داۋسىن قوسىپ، تارتا بىلۋگە  تىرىساتىن. اقىرى احمەت سولاردى تۇگەل مەڭگەرىپ الدى.  «مەنىڭ   مۋزىكاعا كەتۋىمە ءبىرىنشى سەبەپ وسى حۇسايىن اعا بولدى»، –  دەپ جازدى ول كەيىن ەستەلىگىندە.  اتالعان مەكتەپتى احمەت 1916 جىلى ءبىتىرىپ، جۇرىننىڭ ەكى كلاستىق مەكتەبىنە ءتۇستى. ونى بىتىرگەن سوڭ  ورال رەالدىق ۋچيليششەسىنە بارىپ وقىماق ويى بولعان، بىراق ونىسى سول كەزگى توڭكەرىس، ازامات سوعىسى دۇربەلەڭدەرىنە بايلانىستى جۇزەگە اسپاي قالدى. 1919 جىلى اكەسى دۇنيە سالدى. سوندىقتان تالاپتى ءجاسوسپىرىم وقۋدى جالعاستىرا المادى. اۋىلىندا ءار ءتۇرلى جۇمىس ىستەدى. 1921 جىلى از مەزگىل اۋىلدىق كەڭەستە قىزمەت اتقاردى. 1922 جىلدان سوقامەن جەر جىرتىپ، شارۋاشىلىق جۇمىستاردا ماڭداي تەرىن توكتى. 1924 جىلى اۋىلىندا اشىلعان «شامشىراق» اتتى وقۋ ءۇيىنىڭ مەڭگەرۋشىسى بولدى. 1925 جىلى اقتوبەدەگى مۇعالىمدەر دايىندايتىن كۋرستى ءبىتىرىپ، ءوز اۋىلىنىڭ مەكتەبىندە ساباق بەردى. بۇل جىلدارى اعارتۋ قىزمەتكەرلەرىنىڭ كۇشىمەن ءتۇرلى سپەكتاكلدەر قويىلاتىن، كوركەمونەرپاز ۇيىرمەلەرى جۇمىس ىستەيتىن، سولارعا جاس احمەت تە قاتىستى. «بىراق مەن مۋزىكانى ۇزبەدىم، –  دەيدى احاڭ ەستەلىگىندە سول شاق جايىندا. – موسكۆادان نوتا ۇيرەنۋدىڭ كىتابىن الدىرىپ، ماندولينا ساتىپ الىپ، تارتا بەردىم. 1927–28 جىلداردا تەمىردە، اقتوبەدە مۇعالىم بولىپ تۇرىپ، ورىس حالىق وركەسترىندە وينادىم».

الەكساندر ۆيكتوروۆيچ زاتاەۆيچ

ءوزىنىڭ جازعانىنداي، احمەت قۋانۇلىنىڭ «ماماندىق تاڭداۋدا ات باسىن اقىرعى كومبەگە تىرەۋى» قازاقتىڭ  مۋزىكالىق ەتنوگرافياسىنىڭ اتاسى الەكساندر ۆيكتوروۆيچ زاتاەۆيچ ەسىمىمەن تىعىز بايلانىستى بولىپ شىقتى. ال ول وسىناۋ داڭقتى ۇستازىمەن اۋەلدە سىرتتاي تانىسقان ەدى. بىلاي بولدى.  1928 جىلدىڭ جازىندا احمەت سول ۋاقىتتاردا اعارتۋ سالاسىنىڭ «حالىق مۇعالىمى»  اتالاتىن قىزمەتكەرلەرى قاتارىندا، اۋىلداعى ساياسي جانە مادەني ءومىردىڭ بەلسەندى مۇشەلەرىنىڭ ءبىرى ەسەبىندە، گۋبەرنيالىق كوميتەتتىڭ  تومەنگى پارتيا اكتيۆتەرىن دايارلايتىن اقتوبە قالاسىنداعى ءبىر ايلىق كۋرسىنا باردى. سول زاماندا، كاسىبي تەاترلار مەن كونتسەرتتىك مەكەمەلەردىڭ جوقتىعىنا قاراماستان، گۋبەرنيا ورتالىعىنىڭ  مادەني تىنىس-تىرشىلىگى وزىنشە جاندانىپ تۇرعان-دى. ول كينوتەاترلاردىڭ بىرىنەن دىبىسسىز فيلم سۇيەمەلدەۋشىسىن – ەكرانعا قاراپ تۇرىپ، كوپتەگەن بەيتانىس تا تاڭسىق اۋەندى شالقىتا سىزىلتقان سكريپكاشىنى كەزىكتىردى. بۇل مۇنان جيىرما جىل بۇرىن ۆارشاۆا كونسەرۆاتورياسىن بىتىرگەن، ودان تاعدىردىڭ قيلى بۇرالاڭ جولىمەن اقتوبە قالاسىنان ورىن تەپكەن، ءسويتىپ، كۇنكورىس قامىمەن  مىلقاۋ كينونىڭ مۋزىكالىق يلليۋستراتورى بولىپ جۇرگەن چەرنيۋك دەگەن مۋزىكانت ەدى. كاسىبي سكريپكاشىنى احمەت كەلەسى كۇنى پاتەرىنە ىزدەپ باردى. ءوزىنىڭ مۋزىكاعا دەگەن قۇمارلىعىن، ءتۇرلى اسپاپتا ويناي الاتىنىن ماقتانا ايتتى. الدىنا كەلگەن جاس جىگىتتىڭ بوسىڭكىرەگەن «سوزىنە ەپتەپ ەزۋ تارتقانمەن، كۇلىپ وتىرعانىن بايقاتپاۋعا تىرىسىپ»،  مۋزىكاعا دەگەن شەكسىز سۇيىسپەنشىلىگىن تۇيسىنگەندىكتەن، ونىمەن جىلى اڭگىمەلەستى.  ەكەۋىنىڭ تانىستىعى ۇزاماي جاقسى جالعاسىن تاپتى. ول كەيىن احمەتكە جەكە وقىتۋشى بولىپ، مۋزىكا تەورياسىنان ساباق بەردى. وعان سەبەپ – زاتاەۆيچ ەدى. ونەرپاز اۋىل مۇعالىمىن مۋزىكا جاناشىرلارىنىڭ ءبىرى رەتىندە جاقىن تۇتىپ جۇرەتىن اقتوبە گۋبەرنيالىق حالىق اعارتۋ ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى رەشەتنياك بىردە وعان زاتاەۆيچتىڭ «قازاق حالقىنىڭ 1000 ءانى» جيناعىن سىيلاعان-دى. مىنە سول كىتاپ پەن ءوزى بۇرىنىراق ورتالىقتان الدىرىپ وقىپ جۇرگەن مۋزىكالىق ساۋات جايىنداعى وقۋلىقتاردى كوتەرىپ، احمەت سكريپكاشى چەرنيۋككە بارادى. ويتكەنى ول، ىرگەلى مۋزىكالىق ءبىلىم الماعاندىعى سالدارىنان، زاتاەۆيچتىڭ «تىشقاننىڭ ىزىندەي جىبىرلاعان» جازبالارى تۇگىل، وقۋلىقتارداعى اندەردى دە وقىپ-ويناي المايتىن ەدى. سونىسى ءۇشىن وزىنە ءوزى ىزا بولاتىن.  ال چەرنيۋك  ۆارشاۆا كونسەرۆاتورياسىندا   وزىمەن قاتار وقىعان زاتاەۆيچتى بىلەدى ەكەن، احمەتكە ونى سىرتتاي تانىستىردى. ونىڭ قازاق ەلىندەگى ەتنوگرافيالىق قىزمەتىنە تاڭعالدى، قازىر قايدا ەكەنىن سۇراستىردى. سول جەردە-اق احمەتتى قايران قالدىرىپ،  زاتاەۆيچتىڭ كىتابىنان بىرنەشە تۋىندىنى بىردەن، تامىلجىتا ويناپ شىقتى. احمەتتىڭ مۋزىكاعا انىق قۇمارلىعىنا كوزى جەتكەندىكتەن، وعان جالپى مۋزىكالىق ءبىلىمىن كوتەرۋى، سكريپكادان، مۋزىكا تەورياسىنان، سولفەدجيودان ساباق الۋى قاجەتتىگىن ايتتى. بۇل ءۇشىن اقتوبەگە كوشىپ كەلۋگە كەڭەس بەردى.

مامان مۋزىكانتتىڭ كەڭەسى كوڭىلىنە قونعاندىقتان، احمەت سول جىلدىڭ تامىزىندا گۋبەرنيالىق وقۋ ءبولىمىنىڭ رۇقساتىمەن اقتوبەگە اۋىسىپ،  قازاق مەكتەبىنە وقىتۋشى بولىپ ورنالاسادى. قىزمەت ىستەي ءجۇرىپ، جەكەلەگەن پاندەر بويىنشا جوعارى ءبىلىمدى ورىس پەداگوگتەرىنەن ءدارىس الۋ ارقىلى ءوز ءبىلىمىن كوتەرەدى. مەكتەپتە قازاق دراما، قالالىق كلۋبتا ورىس حالىق اسپاپتارى ۇيىرمەلەرىنە قاتىسادى. قيلى ساۋىق كەشتەرىنىڭ مۋزىكالىق جاعىن جۇرگىزەدى. سونىمەن قاتار سكريپكاشى چەرنيۋكتەن ساباق الادى. ال قولى بوساعان ساتتەردە ول زاتاەۆيچتىڭ جيناعان اندەرىن تالداۋمەن شۇعىلداندى. بۇل سالادا ءبىرشاما تابىسقا دا جەتتى: ءارى نوتالىق ساۋاتىن ۇشتادى، ءارى قازاقستاننىڭ ءتۇرلى ايماعىنىڭ عاجايىپ ءان-ىرعاق-اۋەندەرىمەن مولىنان سۋسىندادى. ءبىر كەزدەردە ء«ان سالاتىن ارىپتەردىڭ ءتىلىن بىلەتىن» عاجايىپ ادام تۋرالى  كەزدەيسوق ەستىگەن اڭىز-اڭگىمە ءسويتىپ قۇپياسىن اشا ءتۇستى. ءسويتتى دە، ارتىنشا احمەتتى دە سونداي سيقىرلى ارمانعا جەتەلەدى. ونىڭ زاتاەۆيچ سەكىلدى كاسىبي مۋزىكانت بولسام دەگەن ارمانىن العاش رەت سكريپكاشى چەرنيۋك ەستىدى. سوندا ول مۋزىكا الەمىنىڭ وكىلەتتى وكىلى ىسپەتتى سۇسپەن،  كوشپەندىلەر اۋىلىنان ەۆروپالىق كاسىبي ونەر كوكجيەگىنە قول سوزعان جاس قازاق جىگىتىنە اق تىلەگىن ءبىلدىرىپ، اق باتاسىن بەرگەن ەدى. قىسقاسى، زاتاەۆيچ نوتاعا تۇسىرگەن قازاق اندەرى ارقىلى ونىمەن سىرتتاي تانىسۋ – احمەت  قۋانۇلىنىڭ بولاشاققا دەگەن جوسپارىنىڭ، ءوزى ايتقانداي، توقسان پايىزىن  ايقىنداپ تاستاعان بولاتىن. ول تاعدىرىن زاتاەۆيچ ارقىلى ماڭگى-باقي مۋزىكاعا بايلادى. سول سەبەپتى، ءبىرىنشى كەزەكتە، قابىلدانۋ مۇمكىندىگى تۋىپ تۇرعان مالدارىگەرلىك-زووتەحنيكالىق تەحنيكۋمنان باس تارتتى. سوسىن، 1929 جىلدىڭ باسىندا، شىعىستانۋ ينستيتۋتىنىڭ اسپيرانتۋراسىنا تۇسۋگە بارا جاتقان اعاسى قۇدايبەرگەنمەن بىرگە، لەنينگرادقا (قازىرگى سانكت-پەتەربۋرگكە) ساپار شەكتى. سول ساپار ول اۋەلى لەنينگرادتىڭ م.ي. گلينكا اتىنداعى مۋزىكا تەحنيكۋمىنا سكريپكا سىنىبى بويىنشا وقۋعا قابىلداندى. مۋزىكالىق ءبىلىمىن كوتەرۋدەگى تىنىمسىز ىزدەنىسى مەن قاجىرلى ەڭبەگى ارقاسىندا، كەلەسى جىلى ن.ا. ريمسكي-كورساكوۆ  اتىنداعى كونسەرۆاتوريانىڭ گوبوي سىنىبىنا ءتۇستى. سونىمەن قوسا، مۋزىكا تاريحى جانە تەورياسى فاكۋلتەتىندە وقىدى. كونسەرۆاتوريا پروفەسسورلارىنىڭ، بەلگىلى مۋزىكا ماماندارى مەن ونەر قايراتكەرلەرىنىڭ دارىستەرىن قۇمارتا تىڭداي ءجۇرىپ، ءوزىنىڭ تەوريالىق ءبىلىمىنىڭ دەڭگەيىن تىنباستان كوتەرە بەردى.  ارمانداعان كاسىبي ماماندىعىنىڭ قىر-سىرىن جان-جاقتى زەرتتەدى. وقۋعا شولىركەپ كەلگەن جاس جىگىت 1930–1931 جىلدارى كونسەرۆاتوريامەن ءبىر مەزگىلدە تاريح جانە لينگۆيستيكا ينستيتۋتىنىڭ تاريحي-سوتسيولوگيالىق فاكۋلتەتىندەگى ەتنوگرافيا بولىمىندە دە وقيدى. الايدا سيقىرلى دىبىستار الەمىنىڭ شەتسىز-شەكسىز مۇحيتى شالقارىنان ەركىن دە قانىپ سۋسىنداۋ ءۇشىن باسقا ەشقايدا الاڭداماۋ قاجەتتىگىن ۇعىپ، ونى تاستايدى دا،   ءبىرجولاتا پروفەسسيونالدىق  مۋزىكاعا بەت بۇرادى. 

سىرتتاي تانىسىپ، وزىنە سىرتتاي ۇستاز تۇتقان زاتاەۆيچپەن ول 1931 جىلدىڭ جازىندا كەزدەستى. ماۋسىم ايىنىڭ اياعىنا تامان لەنينگرادتان جازعى كانيكۋلعا ەلگە قايتىپ كەلە جاتقانىندا موسكۆادا ايالداعان. ءسويتىپ سونداعى قازاق رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇراقتى وكىلدىگىنەن  زاتاەۆيچتىڭ ادرەسىن الىپ،  پاتەرىنە ىزدەپ بارعان.  عۇمىرىنىڭ ەلەۋلى كەزەڭىن قازاقستانمەن بايلانىستىرعان مۋزىكا ەتنوگرافى  جاس رەسپۋبليكانىڭ مادەني ومىرىندەگى جاڭالىقتاردى ءجىتى قاداعالاپ تۇراتىن بولسا كەرەك، سودان شىعار،   احمەتتى بۇرىن كورمەسە دە، تاني كەتتى.  «الەكساندر ۆيكتوروۆيچ الدىن الا تانىستىرۋسىز-اق قۇشاعىنا الىپ، مەنىڭ جۇبانوۆ ەكەنىمدى دە ءبىلىپ قويدى، – دەپ جازدى سول ءسات جايىندا احاڭ. – اكەلىك ءبىر نۇر توككەن قامقور كوڭىلمەن وقۋدا قول جەتكەن تابىستارىمدى سۇراستىرىپ، …بالاشا قۋاندى». ول زاتاەۆيچكە جازعى كانيكۋلدا اقتوبە گۋبەرنياسىن ارالاپ، ەل ىشىندەگى ءان-كۇيلەردى جازباق ويى بارىن، بۇل جۇمىستى كسرو عىلىم اكادەمياسىنىڭ دىبىس جازۋ مۇراعاتىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا ورىنداۋعا ءتيىس ەكەنىن، سول ماقساتتا اكادەميادان فونوگراف الىپ بارا جاتقانىن اڭگىمەلەدى. بۇل حاباردى زاتاەۆيچ ەرەكشە قىزىعۋشىلىق تانىتىپ تىڭدادى.  حالىق  مۋزىكاسىن فونوگرافقا ءتۇسىرۋدىڭ ماڭىزى تۋرالى ايتتى. اسىرەسە ورىنداۋشىلارعا ءوز داۋىستارىن وزدەرى قايتا ەستۋدىڭ ىنتالاندىرعىش اسەرى بولاتىنىن، ولار قىزىعىپ، ءوز رەپەرتۋارلارىنداعىنى تۇگەل تۇبىنە دەيىن سارقىپ بەرەدى دەپ ءتۇسىندىردى.

سونداي-اق، احمەت قۋانۇلى وزىمەن بىرگە ۇجىمدىق تۇردە ورىندالاتىن شىعارمالاردى (بۇل كەزدەرى باستاۋىش، جەتىجىلدىق،   شارۋا جاستار مەكتەپتەرىندە ءبىر داۋىستى حورلار پايدا بولا باستاعان) جازىپ الاتىن ۇلكەن رۋپور الىپ بارا جاتقانىن ايتقاندا، ءتىپتى قاتتى قۋاندى. «بۇلارمەن بىرگە الەكساندر ۆيكتوروۆيچ ءاربىر ءان مەن كۇيگە ۇقىپتى پاسپورتيزاتسيا جۇرگىزۋگە ءتيىس ەكەنىمە باسا نازار اۋداردى». ۇستازىنىڭ مۇنداي اقىل-كەڭەستەرى وزىنە حالىق اندەرىن فونوگرافقا جازعان كەزدەرىندە كوپ كومەگىن تيگىزدى، مۇنى احاڭ ەستەلىگىندە جازىپ كەتتى. ول اڭگىمە-دۇكەن بارىسىندا لەنينگرادتىڭ «جۇمىسشى جانە تەاتر» جۋرنالىنا ءوزىنىڭ 1930 جىلى قازاق مۋزىكاسى جايىندا ماقالا جاريالاعانىن، جالپى، جازۋمەن دە شۇعىلداناتىنىن  بايان ەتتى. «ال الەكساندر ۆيكتوروۆيچكە رەسپۋبليكالىق حالىق اعارتۋ كوميسسارياتى ارقىلى باستىرارمىن دەپ ۇمىتتەنگەن قازاق تىلىندەگى «مۋزىكالىق الىپپەنىڭ» قولجازباسىن كورسەتكەنىمدە بالاداي قۋانىپ، بەتىمنەن قايتا-قايتا ءسۇيدى».  بىراق احمەتتىڭ پرولەتار مۋزىكانتتارى اسسوتسياتسياسىنا كىرىپ اتقارعان قىزمەتىن ماقتانا اڭگىمەلەگەنىنە، سونداي-اق پرولەتاريات اۋەندەرىن جيناستىرماق نيەتىنە دە تەرىس ىڭعاي تانىتتى. مۇنىسىمەن ول جۇبانوۆقا مۋزىكالىق مادەنيەتتەگى ۇلتتىق مۇددەنى ءدال اجىراتا ءبىلۋدىڭ مانىنە ويلانا قاراۋ كەرەكتىگىن نۇسقاعانداي ەدى. كاسىبي مۋزىكانى تاڭداپ العان جاس قازاق جىگىتىنىڭ وقۋداعى تابىستارى جونىندە، لەنينگراد كونسەرۆاتورياسىنداعى ءتۇرلى پاندەردەن ساباق بەرەتىن پروفەسسورلار حاقىندا زاتاەۆيچ كوپ سۇرادى. جاقسى وقۋدىڭ ماڭىزدىلىعىنا ەكپىن قويدى. مۋزىكالىق تەرەڭ ءبىلىمدى ەرىنبەي-جالىقپاي يگەرۋىنە، حالىق مۇرالارىن جيناۋ جۇمىستارىندا تابىسقا جەتۋىنە، جازعان دۇنيەلەرىنىڭ  تەزىرەك جارىق كورۋىنە تىلەكتەستىگىن ءبىلدىردى. ۇستازىمەن قوشتاسىپ، ەكەۋارا سۇحبات قاناتتاندىرعان ستۋدەنت احمەت جۇبانوۆ اۋىلىنا اتتانىپ كەتتى.  ول كانيكۋلىن پايدالانىپ، ەل ىشىندە ۇلكەن جيناۋشىلىق جۇمىس اتقارماق بولاتىن.

ال بۇل كەزدە اۋىل كەڭەستىك رەفورمانىڭ قايعىلى بەلەسىندە تۇرعان-دى. احمەت وقۋعا اتتانار قارساڭدا جۇرگىزىلگەن مال-مۇلىكتى تاركىلەۋ ناۋقانىنىڭ سوڭى وعان قارسىلىق كورسەتكەن حالىق كوتەرىلىستەرىنە ۇلاسقان. ودان وكىمەت اسكەرى ەرەۋىل وشاقتارىن  قاتىگەزدىكپەن تالقانداعان. بارشا باس كوتەرگەندەردى سوتقا تارتۋ جولىمەن اياۋسىز جازالاۋ ءجۇرىپ جاتقان. ەل اشارشىلىق سىندى الاپات ۇلتتىق اپات الدىندا تۇرعان.  ستۋدەنت احمەت سول كەزەڭدە فونوگرافقا اقتوبە ايماعى ونەرپازدارىنىڭ ورىنداۋىندا ەلۋ شاقتى ءان-كۇي جازىپ الدى. (ولاردىڭ بىرقاتارى كەيىنىرەك كسرو عىلىم اكادەمياسىنىڭ فونوگرامما مۇراعاتى قىزمەتكەرلەرى ازىرلەگەن ەنتسيكلوپەديالىق جيناقتاردىڭ بىرىنە ەندى).  احمەت قۋانۇلى كانيكۋلىن وتكىزىپ وقۋىنا ورالعاننان سوڭ كوپ ۇزاماي، ەل قالىڭ قاسىرەتكە باتتى. رەسپۋبليكانى بيلەۋگە ورتالىق ەميسسارى فەدور يساەۆيچ گولوششەكين كەلگەلى قازاق اۋىلدارىندا بورانداتقان «كىشى قازان» داۋىلى ءبىر-ەكى-ءۇش جىلدا شولاق بەلسەندىلەردىڭ  «اسىرا سىلتەۋ بولماسىن، اشا تۇياق قالماسىن!» سىندى كەكەسىن ۇرانى جەتەگىمەن جەكە قولدارداعى داۋلەتتى تىپ-تيپىل ەتكەن. ارتىنشا جاپپاي ءورىس العان اشارشىلىقتىڭ قىزىل قىرعىنى «ارقاسىندا»، ءتىرى قالعان ازشىلىقتى جاپپاي ۇجىمداستىرۋ «داڭعىلىنا» الىپ شىققان. اقىرى، قازاق حالقىن ۇلتتىق اپاتقا ۇرىندىرعان بولشەۆيزم ەميسسارى 1933 جىلدىڭ باسىندا قىزمەتى جوعارىلاپ، ورتالىققا كەتتى. رەسپۋبليكانىڭ جاڭا باسشىلىعى كۇن تارتىبىنە جاڭا ەكپىندى مىندەتتەر شىعاردى. قاتارى سەلدىرەپ، ەڭسەسى باسىلعان ەلدىڭ سوتسياليزمگە سەنىمىن جاڭعىرتۋ كەرەك ەدى. بۇل ءۇشىن شىن مانىندەگى مادەني رەۆوليۋتسيا وتىن لاۋلاتىپ، حالىقتىڭ رۋحىن كوتەرۋ قاجەت بولدى. وسى جۇمىستى وزبەكستاننان شاقىرىلىپ، قازاق رەسپۋبليكاسىنىڭ حالىق اعارتۋ كوميسسارى لاۋازىمىنا تاعايىندالعان تەمىربەك جۇرگەنوۆ باسقاردى. ول قازاق ەلىندەگى مادەني رەۆوليۋتسيانىڭ كورىگىن قىزدىرۋدى جان-جاقتا جۇرگەن ۇلت كادرلارىن جيناۋدان باستادى. ءسويتىپ، توقىراپ قالعان ولكەدەگى مادەنيەت قۇرىلىسىن قايتكەندە جانداندىرۋدى كوزدەگەن جانكەشتىلىك قىزمەتتى جۇيەلى تۇردە جولعا قويدى. سول ورايدا شاقىرۋ لەنينگرادتا وقىپ جاتقان احمەت جۇبانوۆقا دا جىبەرىلدى. احمەت قۋانۇلى قازاق دالاسىنداعى ۇلتتىق اپات شەگىنە جەتكەن 1932 جىلى لەنينگراد كونسەرۆاتورياسىن ءبىتىرىپ، تەاتر ونەرى اكادەمياسىنا اسپيرانت بولىپ قابىلدانعان ەدى. بىراق عىلىمي جۇمىس سوقپاقتارىن زەرتتەۋدى دوعارا تۇرۋعا تۋرا كەلدى. ول تۋعان رەسپۋبليكاسىنىڭ شاقىرۋىنا وراي اسپيرانتۋراداعى وقۋىنان  ءبىر جىلعا دەمالىس الىپ، 1933 جىلى الماتىعا اتتاندى. الايدا سونداعى ءبىر جىلدىق «دەمالىسى» رەسپۋبليكا استاناسىنداعى قىزىعى مەن قيىندىعى مول پيونەرلىك-ىزاشارلىق ەڭبەكتەرمەن ارلەنىپ، بۇكىل عۇمىرى بويىنا سوزىلدى.

الدىمەن جۇبانوۆ بيلىكتەگى پارتيانىڭ 1932 جىلعى ايگىلى «ادەبي-كوركەم ۇيىمداردى قايتا قۇرۋ تۋرالى» قاۋلىسىنا سايكەس جاڭادان اشىلعان مۋزىكالىق دراما تەحنيكۋمىنىڭ جۇمىسىن جولعا قويۋعا كىرىستى. وقۋ ءبولىمىن باسقاردى، مۋزىكا تەورياسىنان ساباق بەردى. سوسىن تەحنيكۋم ديرەكتسياسى اتىنان ءوتىنىش ءبىلدىرۋى ناتيجەسىندە قابىلدانعان  قازاق رەسپۋبليكاسى حالكومكەڭەسىنىڭ 1933 جىلعى 29 ساۋىردەگى  قاۋلىسىنا ساي، قازاق حالقىنىڭ مۋزىكاسىن جينايتىن ءارى زەرتتەيتىن عىلىمي كابينەت مەن حالىق اسپاپتارىن جاسايتىن جانە جەتىلدىرەتىن  ەكسپەريمەنتتىك شەبەرحانا   اشىپ، ولارعا ءوزى باعىت-باعدار بەرىپ تۇردى. قازاقستاننىڭ مادەني قۇرىلىسىن جۇرگىزىسۋگە لەنينگرادتان ارنايى شاقىرىلعان ەۆگەني گريگورەۆيچ برۋسيلوۆسكي، ەل ىشىنەن كەلگەن  لۇقپان مۇحيتوۆ سەكىلدى حالىق تالانتتارى ەڭبەك ەتكەن وسى مەكەمەلەردىڭ جۇمىستارى ارقاسىندا قازاق تاريحىندا تۇڭعىش رەت (اۋەلدە ون ءبىر دومبىراشىنىڭ عانا باسىن بىرىكتىرگەن)  حالىق اسپاپتارى وركەسترى قۇرىلدى. ونىڭ دا باستى تۇلعاسى احمەتتىڭ ءوزى بولدى. دومبىراشىلار ءانسامبلى 1934 جىلعى ماۋسىمدا وتكىزىلگەن بۇكىلقازاقستاندىق حالىق ونەرپازدارىنىڭ ءبىرىنشى سلەتىندە كوپشىلىك پەن تورەشىلەر الدىندا العاش رەت ونەر كورسەتتى. جالپى، بۇل سلەت شارتاراپتان جينالعان حالىق تالانتتارىن ىرىكتەپ، كوپتەگەن ونەرپازدىڭ پروفەسسيونال ونەر بيىگىنە شىعۋىنا جول اشاتىن  العاشقى باسپالداق بولاتىن. سوندىقتان دا پارتەردىڭ ءبىرىنشى قاتارىندا قازىلار القاسى – قولدارىنا  قويىن داپتەرلەرىن ۇستاعان ون شاقتى مامان وتىردى. ولار ساحناعا شىققان ءاربىر حالىق شەبەرى كورسەتكەن ونەردى تارازىلاپ، ساراپتاپ جاتتى. تورەشىلەر قاتارىندا موسكۆادان سلەتكە ارنايى شاقىرىلعان الەكساندر ۆيكتوروۆيچ زاتاەۆيچ تە بولدى. سلەت جۇمىسى باستالعانعا دەيىن ول  استانانىڭ مۋزىكالىق ومىرىمەن تانىسىپ، مۇنداعى جاڭا قۇبىلىستارعا قاتتى قۋاندى. مۋزىكالىق-درامالىق تەحنيكۋمدا وقىپ جاتقان جاستاردى، جاڭادان اشىلعان، كەيىن وپەرا جانە بالەت تەاترىنا اينالعان مۋزىكا تەاترىن كوردى. ونداعى الي فايزۋللا يبراگيموۆ   (الي اردوبۋس) باستاعان العاشقى بالەتمەيسترلەر تەحنيكۋم ستۋدەنتتەرىنىڭ قاتىسۋىمەن قويعان – ەڭبەكتى، ساياتشىلىقتى، تاعى باسقا تۇرمىس كورىنىستەرىن بەينەلەيتىن بيلەرگە ءدان ريزا بولدى. زاتاەۆيچتى، ارينە، مۋزىكا اسپاپتارى شەبەرحاناسى مەن عىلىمي-زەرتتەۋ كابينەتى ەرەكشە ەلەڭدەتتى. وسىلاردىڭ بارشاسىن كورسەتە تۇرىپ، احاڭ وسىناۋ قادىرمەندى كىسىگە وزدەرىنىڭ حالىققا سىي ەتىپ تارتپاق باستى جاڭالىعىن  – دومبىرا ءانسامبلىن قۇرعاندارىن سلەتتىڭ سوڭعى كۇنىنە دەيىن ايتپاعان بولاتىن. بەرتىندە احمەت قۋانۇلى: «ون جەتى ورىنداۋشىدان تۇراتىن ءانسامبلدىڭ ساحناعا شىعۋى زاتاەۆيچكە  قانشالىقتى قۋانىش پەن ماقتانىش سەزىمىن اكەلگەنىن تىلمەن جەتكىزۋ مۇمكىن ەمەس»، –  دەپ سۇيسىنە ەسكە الدى. – ول باسقالاردىڭ بارشاسىنان دا ۇزاق قول سوقتى. ونىڭ جانارىندا جىلتىلداعان ۇشقىننان ەرەكشە تولقىپ تۇرعانىن اڭعارۋ قيىن ەمەس ەدى، ول ەكى جاعىندا تۇرعان تورەشىلەرگە الما-كەزەك الدەنە ايتۋمەن بولدى». انسامبلدەگى لۇقپان مۇحيتوۆتان وزگە دومبىراشىلاردىڭ ءبارى ستۋدەنتتەر ەدى. سوعان قاراماستان استانا جۇرتشىلىعى دا، سلەتكە قاتىسۋشىلار دا ءانسامبلدى جىلى قارسى الدى. ويتكەنى قازاق مۋزىكاسىنىڭ تاريحى مۇنشالىقتى اسپاپتىڭ باسىن بىرىكتىرىپ، كۇيدى قوسىلا ورىنداعاندا تىڭداۋشىلارعا جاڭاشا ءارى تەرەڭ اسەر ەتەرىن بۇرىن-سوڭدى ەشكىم بىلمەگەن ەدى. شەبەر قولدار سومداعان، دىبىسى كوركەمونەرلىك تالاپتارعا تولىعىمەن جاۋاپ بەرەتىن، كۇمبىر-كۇمبىر  ءۇن قاتقان قازمويىن دومبىرالار ەندى بۇرىنعى قاپىرىق قاراشا ءۇي ىشىندە جەكە-دارا قالا المايتىنىن ايگى ەتكەنىنە انسامبل جەتەكشىسى سەنىمدى بولدى. «الداعى ءۇزىلىستى كۇتپەستەن، الەكساندر ۆيكتوروۆيچ جاس بالاشا جۇگىرىپ جانىما كەلدى دە، قۇشاعىن جايا قۇشاقتاپ، كۇشىرلانا ۇزاق ءسۇيدى، – دەيدى احاڭ ەستەلىگىندە. – ول كىسىنىڭ تولقىعانى سونشالىق، سول ءسات اۋزىنا ءسوز تۇسپەپ ەدى. تەرەڭ ءبىلىمدى الەكساندر ۆيكتوروۆيچتىڭ مۋزىكاعا قاتال تالاپ قوياتىنىن بىلەتىن مەن الا-قۇلا كيىمدەرىم مەن «جەڭىل-جەلپى» وركەستروۆكاعا جۇرگىزگەن ديريجەرلىگىم ءۇشىن قورقىپ تا تۇر ەدىم، بىراق، ابىرويعا قاراي، ولاي بولىپ شىقپادى. قايتا ول «مۇنداي بولاشاعى مول مۋزىكا كوللەكتيۆى» ارقىلى حالىق تۆورچەستۆوسىن ۋاعىزداۋدىڭ ماڭىزىنىڭ زورلىعىن باسا كورسەتتى. زاتاەۆيچ حالىق مۋزىكاسىن ناسيحاتتاۋ ءۇشىن ءانسامبلدى نەگىزگە الا وتىرىپ، قازاق مۋزىكاسى توبىنىڭ تۋرنەسىن قۇرۋدىڭ قاجەتتىگىن قازاقستان ناركومپروسىنا تالاي رەت جازعان بولاتىن...» زاتاەۆيچ انسامبل مۇشەلەرىنىڭ ءبارىنىڭ  قولىن قىسىپ،  «وجەت ارەكەتتەرى» ءۇشىن راحمەت ايتتى. سلەت جۇمىسىن قورىتىندىلاۋ كەزىندە ەرەكشە كوزگە تۇسكەن انشىلەردى تەاترلارعا ءبولۋ جۇرگىزىلدى. سونداي-اق ءانسامبلدى دومبىراشىلارمەن، قوبىزشىلارمەن، سىبىزعىشىلارمەن جانە باسقا دا تاڭداۋلى ورىنداۋشىلارمەن تولىقتىرا وتىرىپ، قازاق  ۇلت اسپاپتار وركەسترىن قۇرۋ جايىندا شەشىم قابىلداندى. (سوسىنعى ءماجىلىس زاتاەۆيچتىڭ مەرەيتويىنا ارنالعان-دى. ول قازاق ولكەلىك پارتيا كوميتەتى مەن ۇكىمەتى مۇشەلەرى ورتاسىندا تورالقا ستولىندا وتىردى. كەشتە احاڭ ۇستازىنىڭ  ءومىرى  مەن قىزمەتى جايىندا بايانداما جاسادى). قازاتكوم «ۇلت وركەسترى ۇيىمداستىرىلسىن» دەپ  قاۋلى ەتتى. قازاق رەسپۋبليكاسىنىڭ اعارتۋ حالىق كوميسسارياتى 1934 جىلعى 25 ماۋسىمداعى بۇيرىعىندا: «…تەحنيكۋمنىڭ دومبىرا وركەسترىنىڭ جانە حالىق ونەرپازدارىنىڭ سلەتىنە قاتىسقان تاڭداۋلى دومبىراشىلاردىڭ، قوبىزشىلاردىڭ، سىبىزعىشىلاردىڭ نەگىزىندە مۋزىكالىق دراما تەحنيكۋمىنىڭ جانىنان كازتسيك اتىنداعى قازاقتىڭ تۇڭعىش ۇلت اسپاپتار وركەسترى ۇيىمداستىرىلدى دەپ ەسەپتەلسىن»، – دەلىندى. ورىنداۋشىلىق ونەرى جەتىلە تۇسكەن ۇلت اسپاپتار وركەسترى شىعارماشىلىق ۇجىمىنىڭ نەگىزىندە، ۇكىمەت قاۋلىسىمەن، 1935 جىلعى 15 قاڭتاردا جامبىل اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك فيلارمونياسى قۇرىلدى. فيلارمونيانىڭ ءبىرىنشى ديرەكتورى ءارى كوركەمدىك جەتەكشىسى قىزمەتىنە احمەت قۋانۇلى جۇبانوۆ تاعايىندالدى.

قازاقستان استاناسىندا مۋزىكالىق تەاتر، فيلارمونيا، ورتا جانە باستاۋىش ونەر وقۋ ورىندارى جۇمىس ىستەدى،  سونداي-اق ورتالىقتاعى ونەر، تەاتر، حورەوگرافيا ينستيتۋتتارى جانىنان قازاق ستۋديالارى بىرىنەن سوڭ ءبىرى اشىلدى. سونىڭ بارىندە قازاق ونەرىن وركەندەتەتىن بولاشاق ماماندار تاربيەلەنىپ، ءوسىپ جەتىلە باستادى. ساتىمەن ءدۇر ەتە تۇسكەن مادەني رەۆوليۋتسيا ناتيجەسىندە قازاق مۋزىكا ونەرى  از ۋاقىتتا بيىك پروفەسسيونالدىق دەڭگەيگە  كوتەرىلە الدى. وسىنداي احۋالدا قازاق ونەرىنىڭ موسكۆادا وتەتىن  دەكاداسىنا دايىندىق تا اياقتالدى. 1936 جىلعى مامىر ايىنىڭ باسىندا ونەر ونكۇندىگىنە ارنايى پوەزبەن  250 كىسى جولعا شىقتى. ساپار بويى ەكى ۆاگون-كلۋبتا وركەستر، حور، جەكە انشىلەر، بيشىلەر ۇزبەي رەپەتيتسيا جاساپ تۇردى. ماسكەۋگە كەلگەننەن كەيىن ۇلكەن تەاتردىڭ فيليالىندا «جالبىر» سپەكتاكلىنە اقتىق رەپەتيتسيا جۇرگىزىلدى. سپەكتاكلدى تالقىلاۋ كەزىندە احاڭ زاتاەۆيچتى كەزىكتىرەدى. تەاتردان شىققان سوڭ وعان ءوزىنىڭ ورىس تىلىندە جازعان «باتىس قازاقستانداعى دومبىرانىڭ ءۇش مەكتەبى» اتتى جۇمىسىنىڭ قولجازباسىن كورسەتەدى. «الەكساندر ۆيكتوروۆيچ «1000» جانە «500» ءان جيناقتارىنداعى ءوز پىكىرلەرى مەن مەنىڭ ايتقاندارىمنىڭ بەلگىلى مولشەردە ءالى دە كۇيشى-دومبىراشىلاردىڭ عادەتىندە ساقتالىپ، ...دامىپ وتىرعانىنا بالاشا قۋاندى. ول جيىرماسىنشى جىلداردىڭ باسىندا قۇرمانعازى شاكىرتتەرىمەن كەزدەسۋگە كەدەرگى كەلتىرگەن كەيبىر وبەكتيۆتى جاعدايلاردى ءسوز ەتتى. مەن الەكساندر ۆيكتوروۆيچكە قۇرمانعازى تۋرالى جارىق كورگەن بروشيۋرامدى كورسەتىپ، قازاقستان بويىنشا گاسترولگە شىققان كەزدەگى ۇلى كۇيشىنىڭ ءومىرىن تولىقتىرا تۇسەتىن تىڭ ماتەريالداردىڭ جينالعاندىعىن ايتتىم». ونكۇندىكتىڭ قورىتىندى كەشىنىڭ شىمىلدىعىن اشۋعا ءتيىس ۇلت اسپاپتار وركەسترىنىڭ سوڭعى رەپەتيتسياسىندا زاتاەۆيچ جۇبانوۆقا بىرەر  ەسكەرتپە جاساپ،  سابىرلى سازداعى بىرنەشە كۇي ورىنداۋعا كەڭەس بەردى.  ۇلكەن تەاتردىڭ كەڭ زالىندا وتەتىن قورىتىندى كونتسەرتتە سپەتسيفيكالىق جاعدايلاردى ەسكەرۋ قاجەت، ەگەر قۇرمانعازىنىڭ «اداي» كۇيىن قىرىق كىسىلىك وركەستردىڭ ءالى تولىقتىرىلماعان وسى قۇرامىندا (ول كەزدە كونتراباس ءالى ەنگىزىلمەگەن بولاتىن) ءوز ەكپىنىندە ورىندايتىن بولساق، ۋنيسون دىبىستار باسقا ىرعاقتارعا ۇندەسىپ كەتەدى دە، قاجەتتى كوركەمدىك اسەر بەرمەيدى دەپ ءتۇسىندىردى. ال ءانشىنى سۇيەمەلدەۋ كەزىندە وركەستردىڭ ويناۋىن باسەڭسىتپەۋ قاجەتتىگىن، ويتكەنى سوڭعىسىنىڭ تابيعي ءۇنى  ءانشى داۋسىنان باسىم تۇسە المايتىندىعىن، قايتا وركەستردىڭ بەلسەندى تۇردە سۇيەمەلدەۋى ءانشىنىڭ ورىنداۋ سەنىمىن ارتتىرۋعا جاردەمدەسەتىنىن ايتتى. بۇلارعا قوسا، ورىندالاتىن كۇيلەردىڭ ءتارتىبى تۋرالى دا باعالى كەڭەستەر بەردى. سونىمەن بىرگە ول كونتسەرتتىڭ ەكىنشى بولىمىنە ونشا ريزا ەمەستىگىن ءبىلدىردى. زاتاەۆيچ ونەردە بۋتافورشىلاردىڭ قولدان جاساعان جانۋارلارىمەن فوكۋس كورسەتۋدى جاقتىرمايتىن. سوندىقتان دا،  ءا دەگەندە قىزىقتى كورىنگەنمەن، كەيىن ونەردىڭ قاسيەتىن تومەندەتىپ  تىم  ۇزاق سەكەكتەي بەرەتىن  «ورتەكەنى» ۇناتقان جوق. جالپى قازاق ونەرىنىڭ ءالى دە بالاڭدىعىن، سونىڭ ىشىندە كونتسەرت ءبولىمىنىڭ كوزگە ۇراتىن كەمشىلىكتەرىن ءتۇسىندىرىپ، تۇتاستىقتى ساقتاۋ شارالارىنا كوپ كومەگىن تيگىزدى. «ول ماعان ساحنادا قالاي تاعزىم ەتۋ، قالاي شىعىپ كەتۋ، ءانشىنى قاي جەرگە تۇرعىزۋعا دەيىن تاتپىشتەپ ايتىپ بەردى، – دەپ ەسكە الدى احاڭ، – ال اڭگىمە سوڭىندا جىلى سوزدەرىمەن كوڭىلدەندىرىپ شىعارىپ سالدى». 23 مامىردا ونكۇندىكتىڭ قورىتىندى كونتسەرتى اشىلدى. ءوزىنىڭ ەسكەرتپەلەرى جاسىتىپ تاستار دەپ قاۋىپتەنگەن بولسا كەرەك، كىرەر ەسىكتەن ارنايى كۇتىپ تۇرعان زاتاەۆيچ «شىنىندا دا ۇنجىرعام ءتۇسىپ تۇرعان ماعان بىرنەشە جىلى سوزدەر ايتىپ، تابىس تىلەپ، زالعا كىرىپ كەتتى. ...ۇلكەن تەاتردىڭ كوستيۋم تسەحىنان تاڭداپ الىنعان فراكتى كيىپ، ساحنا سىرتىندا جان-جاعىما جالتاقتاي قارايمىن. ...مىنە، ساحنا شىمىلدىعى دا سىرعىپ اشىلدى، ال جۇرتشىلىق ۇلت كيىمىنە مالىنعان وركەستردى شىن ىقىلاستارىمەن جىلى قارسى الدى. كونتسەرت جۇرگىزۋشىنىڭ حابارىنان سوڭ ساحناعا شىعىپ، الەكساندر ۆيكتوروۆيچتىڭ ايتقاندارىنىڭ ءبارىن قولىمنان كەلگەنشە ورىنداۋعا كۇش جۇمسادىم. كونتسەرتتىڭ سوڭىنا تامان باتىلدانعانىم سونشالىق، شەكتەن شىعىپ، جامال وماروۆا ورىنداعان حالىق ءانى «قارا تورعايدى» كونتسەرت جۇرگىزۋشىنىڭ ءبىر ءنومىردى ەكى رەت ايتقىزۋعا قاتاڭ تيىم سالعان ەسكەرتپەسىنە قاراماستان، جۇرتشىلىقتىڭ شاقىرۋىمەن قايتا ايتقىزدىم. كونتسەرتتەن سوڭ الەكساندر ۆيكتوروۆيچ تاعى دا كەلىپ تابىسىممەن قۇتتىقتاپ، بەتىمنەن ءسۇيدى. ول وزىنە ءتان ناعىز ونەر قايراتكەرى رەتىندە شىنايىلىقپەن – العاشقى  ىرگەتاسى سوۆەت حالقىنىڭ اۋىر جىلدارىندا قالانعان سوتسياليستىك قازاق حالقىنىڭ ونەردەگى جەتىستىگىنە شىن جۇرەكتەن قۋاندى». بۇل قازاق ونەرىنە شەكسىز ەڭبەك سىڭىرگەن اياۋلى ۇستازىمەن احاڭنىڭ  اقىرعى كەزدەسۋى ەدى. ۇستازى باستاعان ونەگەلى ءىستى بولاشاقتا مۋزىكا تاريحشىسى، مۋزىكا فولكلورشىسى، مۋزىكا ەتنوگرافى رەتىندە اتقارۋ احمەت جۇبانوۆتىڭ تاعدىرىنا بۇيىرىلعان-دى. سولاقاي رەفورما سالدارىنان اشارشىلىق اپاتىنا ۇرىنىپ، توز-توز بولعان حالىق مادەني رەۆوليۋتسيا ناتيجەسىندە، احاڭنىڭ دا بەلسەنە اتسالىسۋىمەن،  قايتا تۇلەدى. قاسىرەتتى كەزەڭنەن سوڭ ەكپىندى تۇردە قالانا باستاعان مادەنيەت قۇرىلىسىنىڭ جەڭىستى كورىنىسى قازاق ونەرىنىڭ ماسكەۋدەگى ونكۇندىگى ەدى. سالتاناتتى ونەر شەرۋىنە اينالعان سول ونكۇندىككە قاتىسۋشىلار قاتارىندا احمەت قۋانۇلى «قۇرمەت بەلگىسى» وردەنىمەن ماراپاتتالدى. سول جىلى كۇزدە وعان رەسپۋبليكانىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتيسى اتاعى بەرىلدى. ال قىستا، 5 جەلتوقساندا، ايگىلى ستاليندىك كونستيتۋتسيا قابىلدانىپ، قازاق رەسپۋبليكاسى كەڭەستەر وداعىن قۇرايتىن تاۋەلسىز سوتسياليستىك مەملەكەتتەردىڭ ءبىرى رەتىندە تانىلدى. سوسىن، وداقتىق ءتاج كيۋدىڭ ارتىنشا، ۇرەيلى ساياسي قۋعىن-سۇرگىن، جازىقسىز جازالاۋلار ناۋقانى كەلدى.  1937 جىلعى قاراشادا ونىڭ تۋعان اعاسى، رەسپۋبليكاداعى احمەت بايتۇرسىنوۆ ءىسىن جاڭاشا جاڭعىرتۋشى، شىنايى ءتىلتانۋ  عىلىمىنىڭ نەگىزىن سالۋشى پروفەسسور قۇدايبەرگەن جۇبانوۆ تۇتقىندالدى. 1938 جىلعى اقپاندا اتىپ تاستالدى. سول شاقتا احمەت جۇبانوۆقا ءوزىنىڭ ءتورت بالاسى بار وتباسىمەن قوسا، التى بالاسىمەن قالعان جەڭگەسىنە قامقورلىق كورسەتۋگە تۋرا كەلگەن. الايدا، كوپ ۇزاماي، «حالىق جاۋىنىڭ» ءىنىسى بولعاندىقتان، ونىڭ ءوزى دە ناحاقتان كۇيدىرۋ، جازىقسىز جازالاۋ ورىستەگەن شولاق بەلسەندىلىك ناۋقانىنىڭ قارماعىنا ىلىكتى. اتقارىپ جۇرگەن شىعارماشىلىق ۇجىم باسشىسى لاۋازىمىنان قۋىلىپ، پارتيادان شىعارىلدى. وعان سول كۇندەرى قۇپيا قىزمەتتىڭ «قارا قۇزعىن» دەپ اتالاتىن قوراپتى ماشينەسىمەن بەيمەزگىل ۋاقىتتا سوعاتىن جانالعىشتارىن توسۋ عانا قالعان-دى. جاندى قيناي سوزىلعان قورقىنىشتى جۇمىسسىزدىق شاقتاردا وعان، مادەنيەتتىڭ ءىرى مايتالمانىنا،  دەگەنمەن، بىرەر مەزگىل ديريجەرلىك قىزمەت ىستەي بەرۋىنە پۇرسات ەتىلەدى. سوندا احاڭ وپەرا جانە بالەت تەاترىندا «قىز جىبەك»، «ەر تارعىن» وپەرالارىنا ديريجەرلىك جاساپ، ءوز ونەرىنىڭ جاڭا ءبىر قىرىن تانىتادى. بۇل ەكى ارادا جاۋ ىزدەۋ ناۋقانى سايابىرسيدى دا، 1940 جىلى قازاقستان كومپارتياسىنىڭ ورتالىق كوميتەتى ونى قايتادان جامبىل اتىنداعى مەملەكەتتىك فيلارمونياعا كوركەمدىك جەتەكشى ءارى ۇلت اسپاپتار وركەسترىنىڭ باس ديريجەرى ەتىپ جىبەرۋدى مۇمكىن دەپ تابادى.

1935 جىلى اشىلعان قازاق فيلارمونياسىنىڭ العاشقى ديرەكتورى بولعان احاڭ  1945 جىلى شاڭىراق كوتەرگەن الماتى كونسەرۆاتوريانىڭ دا تۇڭعىش رەكتورى لاۋازىمىنا تاعايىندالدى.  ول كونسەرۆاتوريادا حالىق اسپاپتارى كافەدراسىن اشتى. 1961 جىلعا دەيىن سول كافەدرانىڭ مەڭگەرۋشىسى بولىپ، مۋزىكا تاريحىنان، ديريجەرلىق ونەر مەن اسپاپتانۋدان ساباق بەردى. ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن وسى وقۋ ورنىنىڭ پروفەسسورى بولىپ ىستەدى. سونداي-اق، سول 1945 جىلى  كسرو عىلىم اكادەمياسىنىڭ قازاقستان فيليالىندا ونەرتانۋ سەكتورىن اشىپ، ونى باسقاردى. ال 1946 جىلى  قازاق كسر عىلىم اكادەمياسى وتاۋ تىككەندە، ونىڭ العاشقى اكادەميكتەرىنىڭ ءبىرى بولىپ سايلاندى. اكادەميانىڭ  مۋزىكا ونەرى  ءبولىمىن باسقاردى.  ول رەسپۋبليكامىزدىڭ عىلىم اكادەمياسى تاريحىندا – اكادەميانىڭ ونەرتانۋ  ماماندىعى بويىنشا جالعىز دا ەرەك، دارا تولىق مۇشەسى بولىپ قالدى.

احمەت قۋانۇلى ستۋدەنت شاعىنان ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن قازاق مۋزىكاسىنىڭ تاريحى مەن تەورياسىن زەرتتەۋمەن اينالىستى. قازاق حالقىنىڭ ءان-كۇي شىعارماشىلىعىنىڭ تابيعاتى مەن ەرەكشەلىگى، قۇرمانعازى، داۋلەتكەرەي، سەيتەك، تاتتىمبەت، سەيتەك، قازانعاپ سىندى ۇلى كۇيشىلەردىڭ ءومىرى مەن قىزمەتى جايىنداعى زەرتتەۋلەرى، 1942 جىلى جاريالانعان «قازاقتىڭ حالىق كومپوزيتورلارىنىڭ ءومىرى مەن تۆورچەستۆوسى»  دەگەن مونوگرافياسى قازاق مۋزىكاسىنىڭ عىلىمي تاريحىن جاساۋعا قوماقتى ۇلەس بولىپ قوسىلدى.  ونەرتانۋ عىلىمىنىڭ دوكتورى اتاعى بەرىلگەن بۇل ەڭبەگىندە ول  حالقىمىزدىڭ مۋزىكالىق مادەنيەتى تاريحىن ەلىمىزدە تۇڭعىش رەت جۇيەلەپ شىقتى. احاڭ  شىعارماشىلىعىن ارنايى زەرتتەپ، قازاق مۋزىكا تاريحى تورىندەگى ورنىنا ساي دارىپتەگەن، كۇيلەرىن وركەسترگە ءتۇسىرىپ كوپكە تانىتقان ۇلى كومپوزيتور قۇرمانعازىنىڭ ەسىمى 1944 جىلى ون جىلدىعى اتالىپ وتكەن وركەسترگە بەرىلدى. ۇلت اسپاپتارى وركەسترىنىڭ نەگىزىن سالۋشى جانە ونى تۇڭعىش ۇيىمداستىرۋشى احمەت قۋانۇلىنا قازاق مۋزىكا مادەنيەتىنە سىڭىرگەن زور ەڭبەگى ءۇشىن رەسپۋبليكا حالىق ءارتيسى اتاعى بەرىلدى. احمەت قۋانۇلى قازاقتىڭ قازىرگى زامانعى كاسىبي مۋزىكاسىنىڭ نەگىزىن قالاسقان كومپوزيتورلاردىڭ اعا بۋىنى قاتارىنا جاتادى. ول حالىق كومپوزيتورلارىنىڭ كوپتەگەن ءان-كۇيلەرىن ۇلت اسپاپتارى وركەسترىنە لايىقتاپ وڭدەپ، نوتاعا ءتۇسىردى. ال 1938 جىلى حالىق كومپوزيتورى ءومىرىن ارقاۋ ەتكەن «سارى» اتتى ءبىر اكتىلى مۋزىكالىق پەسامەن ءوزىنىڭ ءتول تۋىندىلارىن جازا باستادى، ءوز سوزىمەن ايتقاندا، وسى جىلدان باستاپ كومپوزيتورلىق قىزمەتپەن شۇعىلداندى.

سپەكتاكلدەرگە («قوزى-كورپەش – بايان سۇلۋ»، «يساتاي-ماحامبەت» – م.م. يۆانوۆ-سوكولسكيمەن بىرگە), كينوعا («امانكەلدى» – م.ف. گنەسينمەن بىرگە) مۋزىكا جازدى، اندەر شىعاردى، قازاق مۋزىكاسىن «تاجىك ءبيى»، «قازاق بيلەرى»، «ۆوكالدىق سيۋيتا»، «اباي سيۋيتاسى» سەكىلدى كۇردەلى سيمفونيالىق شىعارمالارمەن بايىتىپ، «سەرت»، «قالعانىنشا قاسىق قان»، «مايداننان حات»، «قارلىعاش» سىندى ۆوكالدىق شىعارمالارىمەن ۇلتتىق مۋزىكا مادەنيەتىنە تىڭ ورنەك قوستى. لاتيف حاميديمەن بىرگە «اباي»، «تولەگەن توقتاروۆ» دەگەن  ەكى وپەرا جازدى، جەكە پوەمالار، حورلار، اندەر، فورتەپيانوعا، قوبىزعا، سكريپكاعا لايىقتالعان پەسالار جازدى. احاڭنىڭ «قۇرمانعازى» اتتى راديووپەراسى (ونى قىزى عازيزا جۇبانوۆا اياقتادى) قازاق مۋزىكاسىنداعى جاڭا جانردىڭ باستاۋى بولدى.

سوعىستان كەيىنگى جىلدارى «زۆەزدا»، «لەنينگراد» جۋرنالدارى، مۋرادەليدىڭ «ۇلى دوستىق» وپەراسى تۋرالى وداقتىق ورتالىق پارتيا كوميتەتىندە قابىلدانعان سىني قاۋلىلاردان باستاۋ العان جاڭا تۇرپاتتى جاۋ ىزدەۋ ناۋقانى قازاقستاندى دا شارپىعان-دى. اسىرە بەلسەندىلەر «بۋرجۋازيالىق ۇلتشىلدىق» دەرتىن تاريحشىلار ەرمۇحان بەكماحانوۆ، بەك سۇلەيمەنوۆ، ادەبيەتتانۋشى قاجىم جۇماليەۆ، جازۋشى مۇحتار اۋەزوۆ، تاۋ-كەن مامانى قانىش ساتباەۆ سەكىلدى بىرقاتار ينتەلليگەنتسيا وكىلدەرىمەن قاتار ونەرتانۋشى احمەت جۇبانوۆتان دا «تاپتى». ونەرتانۋ دوكتورىنىڭ قازاق مۋزىكالىق مادەنيەتىنىڭ باستاۋلارىن، ونىڭ ءىرى قۇبىلىستارىن قيلى مۇراعاتتار مەن ەل ءىشىن ارالاي ءجۇرىپ جيعان باي ماتەريالى نەگىزىندە جازعان «قازاقتىڭ حالىق كومپوزيتورلارىنىڭ ءومىرى مەن تۆورچەستۆوسى» دەگەن ىرگەلى  زەرتتەۋ ەڭبەگىن، كەزىندە عىلىمي جۇرتشىلىق تاراپىنان جوعارى باعالانعانىنا قاراماستان، ءوزىنىڭ كەيبىر ارىپتەستەرى  كىتاپقا جاڭاشا باعا بەرەتىن سىن ماقالالار جازىپ، ودان باسقا استار ىزدەي باستادى. سولاردى قورىتقانداي ەتىپ، ورتالىقتاعى «كەڭەس مۋزىكاسى» جۋرنالى دا ءوزىنىڭ 1951 جىلعى 12-سانىندا: «قازاق حالىق كومپوزيتورلارى» كىتابى ءبىرىنشى بەتىنەن سوڭعىسىنا دەيىن  بۋرجۋازيالىق-ۇلتشىلدىق رۋحتا جازىلعان. ...ۇلتشىلدىق يدەولوگيانى وزەگى ەتكەن، فەودالدىق ەسكىلىك پەن جابايى كوشپەلى تۇرمىستى ەش جەرىنە شاڭ جۋىتپاي قايتكەندە دارىپتەۋ، ورىس جانە قازاق حالىقتارىنىڭ بارىپ تۇرعان قاس دۇشپاندارى – سۇلتانداردى، بايلاردى ۇلىقتاۋعا باعىتتالعان»، –  دەپ تۇجىرىمدادى. ال جەرگىلىكتى جاڭا تۇرپاتتى مۋزىكا قايراتكەرلەرى: «جۇبانوۆتىڭ زيان كەلتىرگىشتىك، رەاكتسيالىق قىزمەتىنىڭ كۇللى قالدىقتارىن تەك قانا تەزىرەك جانە تۇبىرىنە شەيىن قازىپ الىپ تاستاۋ كەرەك، جۇبانوۆتىق «ەپوپەيانىڭ» ەلەۋلى ساباقتارىنان باتىلىراق قورىتىندى جاساۋ قاجەت»، – دەپ، قاسىرەتى قالىڭ وتىز جەتىنشى جىل ۇلگىسىمەن ۇرانداتتى.  مۇنداي ايىپ تاعۋلار ارتى قايدا اپاراتىنىن «ۇلكەن تەررور» كەزەڭى كورسەتكەنى بەلگىلى. ءارى جاڭادان تۇتقىنعا الۋلار باستالعانى قاھار توندىرە ءتۇستى. سوندا احمەت قۋانۇلى استىرتىن تۇردە الماتىدان ماسكەۋگە كەتۋگە ءماجبۇر بولادى. بيلىك 1951 جىلعى قاراشادا ونى الماتى كونسەرۆاتورياسىنىڭ رەكتورى قىزمەتىنەن الىپ، ال 1952 جىلعى ساۋىردە عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى اتاعىنان ايىرادى. (اكادەميا قۇرامىنان ونىڭ تولىق مۇشەسىن شىعارىپ تاستاۋ – سوعان دەيىن تەك فاشيستىك گەرمانيادا عانا گيتلەردىڭ وزبىرلىعىمەن كورىنىس بەرگەن،  ياعني ءبىر ادام ياكي قاساڭ يدەولوگيا بيلەيتىن توتاليتارلىق ەلدە عانا بولۋى ىقتيمال وتە كەلەڭسىز وقيعا ەدى). «حالىقتار اكەسى» دۇنيە سالىپ، قارا داۋىل قۇيىنى باسىلعان سوڭ،  احمەت قۋانۇلى ەلگە ورالىپ، عىلىمي-پەداگوگتىك جۇمىسپەن شۇعىلداندى. اكادەميكتىگى قالپىنا كەلتىرىلدى. كونسەرۆاتوريا پروفەسسورى، قازاق مۋزىكا اسپاپتارى كافەدراسىنىڭ (ديريجەرلىك جاساۋ سىنىبى بويىنشا) مەڭگەرۋشىسى، قازاق كسر عىلىم اكادەمياسىنىڭ ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىندا مۋزىكا ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى قىزمەتتەرىن قايتىس بولعانعا  دەيىن اتقاردى. 

85 جىلدىققا ارنايى شىعارىلعان ماركا

قازاق ونەرىنىڭ 1958 جىلعى موسكۆاداعى ونكۇندىگىنە دايىندىقتىڭ  كوركەمدىك جاعىن باسقارۋ جۇمىسى اكادەميك جۇبانوۆقا تاپسىرىلعان ەدى.  1936 جىلعى العاشقى دەكاداعا  نەبارى 250 ادام قاتىسسا، ەندى 1300 ادام بارماق بولاتىن. وندا ەكى  سپەكتاكل قويىلىپ، ءبىر قورىتىندى كونتسەرت بەرىلگەن بولسا، بۇل ساپار وپەراسى، دراماسى، بالەتى بار 16 سپەكتاكل، فيلارمونيا جانە مەملەكەتتىك ءان-بي ءانسامبلى 7 كونتسەرت، ودان كەيىن بارلىق قاتىسۋشىلاردىڭ كۇشىمەن ۇلكەن تەاتردا قورىتىندى كونتسەرت قويىلۋ جوسپارلاندى. ونكۇندىك ويداعىداي ءوتىپ، قازاق ونەرىنىڭ شىققان بيىگىن ءوز دارەجەسىندە كورسەتتى. ايتسە دە سول كەزەڭدە احاڭا تاعى دا قاھارلى ايىپ تاعۋ قاۋپى ءتوندى. ونى ورىس مۋزىكاسىن جەتكىلىكتى دارەجەدە قۇرمەتتەمەيدى دەپ كىنالادى.  ويتكەنى جۇبانوۆ رەسپۋبليكا بيىك مەكەمەلەرىنىڭ جوسپارىن بۇزعان: «رۋسلان مەن ليۋدميلا» وپەراسىن ماسكەۋدەگى ونكۇندىككە اپارماعان بولاتىن. الايدا ونىڭ شىن سەبەبى جۇبانوۆتىڭ گلينكانى «قادىرلەمەگەنىندە» ەمەس، ترۋپپادا باستى پارتيانى ورىنداۋعا داۋسى لايىقتى ءانشىنىڭ جوقتىعىندا ەدى. بىراق الدەقانداي ءىش ەسەبى بارلار ادەتتە ماسەلەنىڭ انىق-قانىعىنا بويلاماي، ساياساتشىلدانىپ، بۇرمالاۋعا قۇمار، ال بيلىكتەگىلەر سوندايلارعا قۇلاق اسقىش كەلەدى.   سوندىقتان دا جۇبانوۆتىڭ دەكادانى ويداعىداي وتكىزۋ جولىندا اتقارعان جۇمىسىنا وڭ پىكىر ايتىلا قويمادى.  سوندا ءوزىنىڭ ازاماتتىق پارىزىنا ادال اكادەميك جۇبانوۆ ۇستازدىق جانە عىلىمي قىزمەتىن ودان ءارى اتقارا بەردى. 30-شى جىلدارعى قازاق جاستارىنىڭ مۋزىكالىق ساۋاتىن اشۋعا ارنالعان «مۋزىكالىق الىپپە» اتتى وقۋلىعى ءوز الدىنا، 50-ءشى جىلدارى اعارتۋشىلىق سيپاتتاعى «مۋزىكا ساۋاتى»، 60-شى جىلدارى مۋزىكا اۋەسقويلارىنىڭ تانىمىن كەڭەيتەتىن   «مۋزىكاداعى العاشقى ادىم»  اتتى كىتاپتارىن باستىردى. بىرقاتار ىرگەلى ەڭبەك جازىپ («عاسىرلار پەرنەسى»، 1958,  «قۇرمانعازى»، 1960, «زامانا بۇلبۇلدارى»، 1963, ت.ب.), جارىققا شىعاردى. حالىقارالىق ەتنوگرافيالىق جيىنداردا قازاقتىڭ ۇلتتىق مۋزىكالىق مۇراسىن تانىتىپ، ناسيحاتتادى. ونىڭ الدىنان مۋزىكالىق ءبىلىم الىپ، ۇلگى-تاربيەسىن كورگەن كوپتەگەن شاكىرتتەرى بەلگىلى ونەر قايراتكەرلەرىنە اينالدى. ول ونداعان عىلىم قۋعان جاستان ونەرتانۋ كانديداتتارىن تاربيەلەدى. جانە ناعىز دارىنداردىڭ ەل ىشىندە ەكەنىن، سولاردى تۇراقتى تۇردە ىزدەستىرۋ، استاناعا الدىرىپ ارنايى وقىتىپ وتىرۋ قاجەتتىگىن ۇدايى ۇمىتپاعان احاڭ الدەنەشە مارتە ءتيىستى ورىندارعا ۇسىنىس تۇسىرە ءجۇرىپ، مامانداندىرىلعان مۋزىكالىق مەكتەپ-ينتەرناتتىڭ اشىلۋىنا مۇرىندىق بولدى (مەكتەپ بۇگىندە ونىڭ ەسىمىمەن اتالادى). كومپوزيتور ەڭبەگىنە قاراي لەنين وردەنىمەن دە، رەسپۋبليكانىڭ مەملەكەتتىك سىيلىعىمەن دە ماراپاتتالدى. سوناۋ الاپات سوعىس اياقتالار قارساڭدا لاتيف حاميدي ەكەۋى بىرگە جازعان «اباي» وپەراسىمەن كۇنى بۇگىنگە دەيىن اباي اتىنداعى وپەرا جانە بالەت تەاترىنىڭ ءار كەزەكتى تەاترلىق ماۋسىمى اشىلىپ كەلەدى.

اكادەميك احمەت قۋانۇلى جۇبانوۆ 1968 جىلى 62 جاسىندا دۇنيەدەن قايتتى.

بەيبىت قويشىباەۆ،

قازاقستان «ادىلەت» تاريحي-اعارتۋ قوعامى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى، تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، جازۋشى.

22.12.2016

Abai.kz