سەرىك تۇرجانوۆ، قازاقستان ساۋدا-ونەركاسىپتىك پالاتاسىنىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى:
– بۇل دا مۇمكىن. ءبىر جاعىنان، توپ-مەنەدجەرلەردىڭ ەلدىڭ ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا كوپ ەڭبەك سىڭىرگەنىن ەشكىم جوققا شىعارماسا كەرەك. سوندىقتان بۇل ىستەر ءادىل دە اشىق تەكسەرىلۋى كەرەك. ەگەر قاتەلىك جىبەرگەن بولسا، ونى قايتا تۇزەتسىن. ءاربىر قازاقستاندىقتى تۇرمەگە توعىتا بەرسەك، كىممەن جۇمىس ىستەيمىز؟ وسىلاي كەتە بەرسە، كاسىپكەرلىك ورتا نە كۇيگە ۇشىراماق؟ قازىر پارلامەنتتە «جالعان كاسىپكەرلىك تۋرالى» زاڭجوباسى قارالىپ جاتىر. بۇل زاڭ بويىنشا كاسىپكەرلەردىڭ جالعان نەمەسە ادال ەكەندىگىن قايتىپ اجىراتادى ولار؟ ول جاعى تۇسىنىكسىز. مايتالمان مەنەدجەرلەردى قاماي بەرسەك، ەكونوميكانى العا سۇيرەيتىن، مىڭداعان ادام جۇمىس ىستەيتىن كاسىپورىنداردى كىم باسقارادى؟ سايىپ كەلگەندە، مەنەدجەرلەردى ەلدەگى 100 مىڭ شەنەۋنىك قۇرتىپ وتىر. كەرەك دەسەڭىز، باياعى كسرو-نىڭ دا تۇبىنە جەتكەن شەنەۋنىكتەر عوي. شەنەۋنىكتەردىڭ ەكونوميكانى بيلەۋى جاعىمسىز قۇبىلىس. مەنەدجەرلەردى قىسىپ تاستاساق، قازاقستاندا الگى 100 مىڭ شەنەۋنىك قالۋى كەرەك پە؟ نە بىتىرەدى ولار؟

سەرىك تۇرجانوۆ، قازاقستان ساۋدا-ونەركاسىپتىك پالاتاسىنىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى:
– بۇل دا مۇمكىن. ءبىر جاعىنان، توپ-مەنەدجەرلەردىڭ ەلدىڭ ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا كوپ ەڭبەك سىڭىرگەنىن ەشكىم جوققا شىعارماسا كەرەك. سوندىقتان بۇل ىستەر ءادىل دە اشىق تەكسەرىلۋى كەرەك. ەگەر قاتەلىك جىبەرگەن بولسا، ونى قايتا تۇزەتسىن. ءاربىر قازاقستاندىقتى تۇرمەگە توعىتا بەرسەك، كىممەن جۇمىس ىستەيمىز؟ وسىلاي كەتە بەرسە، كاسىپكەرلىك ورتا نە كۇيگە ۇشىراماق؟ قازىر پارلامەنتتە «جالعان كاسىپكەرلىك تۋرالى» زاڭجوباسى قارالىپ جاتىر. بۇل زاڭ بويىنشا كاسىپكەرلەردىڭ جالعان نەمەسە ادال ەكەندىگىن قايتىپ اجىراتادى ولار؟ ول جاعى تۇسىنىكسىز. مايتالمان مەنەدجەرلەردى قاماي بەرسەك، ەكونوميكانى العا سۇيرەيتىن، مىڭداعان ادام جۇمىس ىستەيتىن كاسىپورىنداردى كىم باسقارادى؟ سايىپ كەلگەندە، مەنەدجەرلەردى ەلدەگى 100 مىڭ شەنەۋنىك قۇرتىپ وتىر. كەرەك دەسەڭىز، باياعى كسرو-نىڭ دا تۇبىنە جەتكەن شەنەۋنىكتەر عوي. شەنەۋنىكتەردىڭ ەكونوميكانى بيلەۋى جاعىمسىز قۇبىلىس. مەنەدجەرلەردى قىسىپ تاستاساق، قازاقستاندا الگى 100 مىڭ شەنەۋنىك قالۋى كەرەك پە؟ نە بىتىرەدى ولار؟

ءازىمباي عالي، ساياساتتانۋشى:
– داعدارىسقا بايلانىستى مەملەكەتتىڭ ەكونوميكانى باسقارۋى پارمەندى بولىپ تۇر. بۇل قازىرگى كەزدە ورىندى جايت. ەكونوميكانى ناتسيوناليزاتسيالاۋ، مەملەكەتتىك سەكتوردىڭ ۇلەسىن ارتتىرۋ بىزدە عانا ەمەس، الەمدە ءجۇرىپ جاتقان قۇبىلىس. بىراق مەملەكەتتەندىرۋدىڭ قولايسىز جاعى بار. وندا مەملەكەت مەنشىگىن ۇرلاۋ كوپ كەزدەسەدى. ازدى-كوپتى ۇرلادى ەكەن دەپ، قىسا بەرۋگە دە جانە كەشىرە بەرۋگە دە بولمايدى. داعدارىس كەزىندە ەل مۇلكىن ۇرلاۋ ەكى ەسە زاۋالدى. ال تەكسەرۋ جانە تەرگەۋ جۇرگىزۋدىڭ ەلگە جاريا ەتىلمەيتىن وزىندىك قۇپيا جۇرگىزىلەتىن ءتارتىبى بار. ال سوت اشىق وتەدى. شەتەلدە مىناداي تاجىريبە بار: ەگەر باي-باعلان بالاسى قىلمىس جاساسا، جازادان قۇتىلا المايدى. ال كەدەي قىلمىس جاساسا، مۇسىركەپ، راقىمشىلىق جاساي سالادى. ال بىزدە كەرىسىنشە. قونىشتان باسىپ، ەلدىڭ مالىن ۇرلايتىن جابايى كاپيتاليزم داۋرەنى 90-جىلدارى ءوتىپ كەتتى. توپ-مەنەدجەرلەردىڭ ەڭبەگىنە، كاسىبي بىلىكتىلىگىنە ەشكىم شاك كەلتىرمەيدى. بىراق ماسەلە كاسىبىندە ەمەس، تارتىپتە. كىم دە بولسىن قىلمىسى دالەلدەنسە، ءادىل جازاسىن وتەۋى ءتيىس. ال بۇدان بيزنەستىڭ كليماتى ناشارلاپ كەتپەيدى.

قۇرمانعالي ءۋالي، ءماجىلىس دەپۋتاتى:
– سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەسكە بايلانىستى تەك كاسىپكەرلەردىڭ ءىسى عانا ەمەس، بارلىق سالاداعى زاڭبۇزۋشىلىقتار مەن كۇدىك تۋعىزعان جايتتار، ءتىپتى باسشىلاردىڭ قاتەلىكتەرى قۇزىرلى ورگاندار تاراپىنان تەكسەرىلىپ جاتىر. ەلباسىنىڭ «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ سەزىندە 99 پايىز ازاماتتار 1 پايىز جەمقورلارمەن كۇرەسۋى كەرەك دەپ اتاپ وتكەنىندەي، ادام بالاسىنىڭ دۇنيەقوڭىزدىق، پەندەشىلىك قۇلىقپەن، جەمقورلىقپەن بۇكىل ەل بولىپ كۇرەسۋ كەرەك. وسىندايدا تەكسەرىپ، قاماپ جاتىر ەكەن دەپ جۇرتقا باسقاشا ءتۇسىندىرىپ، قۇر بايبالام سالاتىن پيعىلى بوتەن ادامدار تابىلىپ قالادى. وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا جەكەلەگەن شارۋالاردىڭ جالعان قۇجاتپەن سۋبسيديا جىمقىرىپ العانى تۋرالى جۇرت ەستىپ-ءبىلىپ جاتىر. مەنىڭشە، تەكسەرۋلەر مەن ايىپتاۋلار ءادىل دە اشىق بولعانى ءجون. قىلمىسى دالەلدەنسە، جازاسىن موينىمەن كوتەرۋى كەرەك. كاسىپكەرلەر بولسىن، كەز كەلگەن سالادا بولسىن جەگى جەمقورلىققا جول بەرمەۋ ءۇشىن قولدانىستاعى زاڭدارعا تولىقتىرۋلار مەن وزگەرتۋلەر ەنگىزۋ قاجەت دەپ ويلايمىن.

ساۋالنامانى جۇرگىزگەن قۇباش ساعيدوللاۇلى
«الاش ايناسى» گازەتى 29 مامىر 2009 جىل