تۇڭعىش پرەزيدەنت كۇنى مەن ەلىمىز تاۋەلسىزدىگىنىڭ 25 جىلدىعىنا ورايلاستىرىلعان «قازاقستان تاۋەلسىزدىگىنە 25 جىل: ناتيجەلەر. جەتىستىكتەر. كەلەشەك كوكجيەگى» اتتى حالىقارالىق كونفەرەنتسيا كەشە استانادا ساتىمەن ءوتتى، - دەپ حابارلايدى "ەگەمەن قازاقستان" باسىلىمى. قازاقستان، رەسەي، تۇركيا، فينليانديا جانە وزگە دە ەلدەردىڭ پارلامەنت دەپۋتاتتارى، مينيسترلىكتەر وكىلدەرى، وتاندىق جانە شەتەلدىك عالىمدار مەن ساراپشىلار قاتىسقان مۇنداي اۋقىمدى شارانى پارلامەنت ءماجىلىسى مەن سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى بىرلەسە ۇيىمداستىرعان بولاتىن.

كونفەرەنتسيانى ءماجىلىستىڭ حالىقارالىق ىستەر، قورعانىس جانە قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ توراعاسى ماۋلەن اشىمباەۆ جۇرگىزىپ وتىردى. الدىمەن ءسوز العان ءماجىلىس توراعاسى نۇرلان نىعماتۋلين قازاقستاندىق پارلامەنتاريزمدى قالىپتاستىرۋ جولىنداعى ەلباسىنىڭ ءرولىن ەرەكشە اتاپ كورسەتتى. ء«بىز 25 جىلدىڭ ىشىندە بارلىق  قيىندىقتى جەڭىپ، دامىعان 50 ەلدىڭ قاتارىنا كىردىك. بۇل – شىنىندا تاريحي جەڭىس. بۇل – تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز – ەل­با­سى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازار­باەۆتىڭ كورەگەن ساياساتىنىڭ، باتىل قادام­دارىنىڭ، تاريحي شەشىم­دەرى­نىڭ جەڭىسى. سوندىقتان 25 جىل­دىق  بيىك بەلەستەر – ەلىمىز ءۇشىن، حال­قىمىز ءۇشىن جارقىن  بولاشاققا  جول اشىپ وتىر»، دەدى نۇرلان زايرول­لاۇلى اعىنان جارىلىپ. سپيكەردىڭ اتاپ وتكەنىندەي، مەم­لەكەت باسشىسىنىڭ جوعارى بەدەلى مەن تەڭگەرىمدى سىرتقى ساياساتى تۇر­عىندارىنىڭ سانى 3 ميلليارد­تان استام ادامدى قۇرايتىن 24 ەلدى بىرىكتىرگەن ازياداعى ءوزارا ءىس-قيمىل جانە سەنىم شارالارى جو­نىندەگى كەڭەستىڭ (اوسشك)  كە­ڭەيۋىنە مۇمكىندىك بەردى.

جانە دە تاۋەلسىز قازاقستان تاري­حىندا ورىن الاتىن كوپتەگەن ماڭ­ىزدى شارالاردىڭ پارلامەنت قا­بىرعاسىندا وتكەندىگىنە نازار اۋدارتىپ، سولاردىڭ قاتار­ىن­دا قازاقستان استاناسىن كوشى­رۋ، ەلباسى ۇسىنىسى بويىنشا بۇ­گىنگى كۇنى كەدەن وداعى جانە ەۋ­را­زيالىق ەكونوميكالىق وداق­تىڭ قۇرىلۋىمەن جۇزەگە اسقان ەۋ­رازيالىق ينتەگراتسيا يدەيالارى بار ەكەندىگىن قاپەرگە سالدى.

سونداي-اق، ۇستىمىزدەگى جىلى قا­­زاقستان ەاەو-عا توراعالىق ەتۋدە، دەدى ءماجىلىس توراعاسى. وسىعان بايلانىستى ەلباسىنىڭ باستاماسىمەن 2016 جىل «ەاەو-نىڭ ءۇشىنشى ەلدەرمەن جانە ماڭىزدى ينتەگراتسيالىق بىرلەستىكتەرمەن ەكو­نوميكالىق قاتىناستاردى تەرەڭ­دەتۋ جىلى» دەپ جاريالان­عانى دا اتالماي قالمادى. ەلىمىز حالىقارالىق بەدەلىنىڭ جوعارى ەكەندىگىن بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ 2017-2018 جىلدارعا تۇراقتى ەمەس مۇشەلىگىنە سايلانۋى مىسال بولا الادى. قا­ۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ تاريحىندا ور­تالىق ازيادان سايلانعان العاشقى مەملەكەت جانە ەلىمىز اتالعان حا­لىقارالىق بەلدى ۇيىمنىڭ نازارىن وسى ءوڭىردىڭ قاۋىپسىزدىگى ما­سە­لەسىنە اۋدارۋعا بەرىلگەن مۇم­كىندىك تە. ء«بىزدىڭ ەڭ باستى يدەيا­مىز – ورتالىق ازيا ءوڭىرىن «بەي­بىت­شىلىك، ىنتىماقتاستىق جانە قاۋىپ­سىزدىك ايماعىنا» اينالدىرۋ. ءبىز­دىڭ وڭىرلىك تاجىريبەمىز، سون­داي-اق، ەقىۇ، يىۇ، شىۇ، اوسشك سياقتى ءىرى حالىقارالىق ۇيىم­دارداعى توراعالىعىمىز بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسى كۇن تارتى­بىن­دە تۇرعان ومىرلىك ماڭىزى بار بەيبىتشىلىك پەن قاۋىپسىزدىك ماسە­لە­لەرىن شەشۋدە پايداسى تيەتىنىنەن ۇمىتتەنەمىز»، دەدى ن.نىعماتۋلين ءسوزىن ساباقتاي ءتۇسىپ. ءماجىلىس توراعاسى رەتى كەلگەندە مەملەكەت باسشىسىنىڭ تىكەلەي قاتىسۋىمەن ۇلتتىق ەكونوميكانىڭ تۇراقتى دامۋى ءۇشىن قۇقىقتىق بازا جاسالعاندىعىن جەتكىزدى. قازاقستان پوستكەڭەستىك كەڭىستىكتە ءبىرىنشى بولىپ «شەتەلدىك ينۆەستيتسيالار تۋرالى» زاڭدى جانە «تىكەلەي ينۆەستيتسيالاردى مەملەكەتتىك قولداۋ تۋرالى» زاڭدى قابىلداعاندىعى بۇعان جارقىن دالەل. قايتا قۇ­رى­لىمداۋ ناتيجەسىندە قازاق­ستان الەمدەگى ورنىقتى دامىپ وتىر­عان ۇشتىكتىڭ قۇرامىنا كىرسە، ال تارتىمدى بولا تۇسكەن قازاق­ستاندىق ەكونوميكاعا 25 جىل­دىڭ ىشىندە 260 ميل­ليارد دوللار تىكەلەي شەتەلدىك ينۆەستيتسيا تار­تىلعان. قازىرگى تاڭدا قازاقستان تىكەلەي ينۆەستيتسيانىڭ جالپى كولەمى جونىنەن تمد ەلدەرى ىشىندە رەسەي فەدەراتسياسىنان كەيىنگى ەكىنشى ورىندا. ن.نىعماتۋلين كەلەسى جىلى استانادا وتەتىن ەكسپو-2017 حالىقارالىق مامان­داندىرىلعان كورمەسىن دە تىلگە تيەك ەتتى. سپيكەردىڭ پايىمىنشا، كورمە الەمدىك ەنەرگەتيكا سالاسىندا يننوۆاتسيالار مەن «جاسىل ەكونوميكانى» دامىتۋعا قۋاتتى سەرپىن بەرۋى ءتيىس. تولىقتاي العاندا، قازاقستان ەڭ جوعارى قۇندىلىعى ادام، ونىڭ قۇقىعى مەن بوستاندىعى بولىپ تابىلاتىن ازاماتتارىن ناقتى الەۋمەتتىك قولدايتىن جانە دەموكراتياسى دامىعان، ەكونوميكالىق قۋاتتى، زايىرلى، قۇقىقتىق مەملەكەت قۇرىپ كەلەدى.

بۇدان كەيىن سويلەگەن ەلىمىزدىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى ەرلان ىدىرىسوۆ ءبىر كەزدەرى كوپ ۇلتتى، ونىڭ ۇستىنە ەكولوگيالىق پروب­لەمالارى اۋىرتپالىق سالىپ وتىر­عان، نە تەڭىزگە شىعا الماي­تىن، ونىڭ ۇستىنە قۋاتتى ەلدەرمەن قورشالعان قازاقستاننىڭ تاۋەل­سىزدىگىنە ءتونىپ تۇرعان قاۋىپ كوپ دەپ تۇسىنىك قالىپتاسقان كەزدەر بولعاندىعىنا نازار اۋدارتتى. وسىعان قاراماي، ەلىمىز تابيعي بايلىقتارىن دۇرىس پايدالانا وتىرىپ، ەكونوميكالىق جانە ساياسي رەفورمالاردى جۇزەگە اسىرا ءبىلدى. 90-شى جىلدارى كوپتەگەن پروبلەمالار ورىن السا دا، قازاقستان ىشكى جاعدايعا تۇيىقتالىپ قالماي، مەملەكەت پەن ۇلتتى دامىتۋعا قولايلى ورتا قالىپتاستىرۋ ءۇشىن سىرتقى ساياساتپەن دە بەلسەندى اينالىسا باستادى. قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ەكونوميكانى دامىتۋ جانە قوعامدى دەموكراتيالاندىرۋ جولىندا ەلىمىزدى قالاي باسەكەگە قابىلەتتى ەتۋ جايىن انىق بىلگەندىگىن، سىرتقى الەممەن اشىقتىققا قۇرىلعان الىس جانە جاقىن شەتەلدەرمەن ءوزارا ءتيىمدى ءارى ءوزارا قۇرمەتكە قۇرىلعان تەڭگەرىمدى سىرتقى ساياسات مودەلىن قابىلداۋ كەرەكتىگىن، ەكىنشىدەن، جاۋاپكەرشىلىگى بار ءارى سەنىمدى الەم ازاماتى رەتىندە جاھاندىق پروگرەسس پەن قاۋىپسىزدىككە ىقپال ەتۋ جاعىن دا قاراستىرعاندىعىن ورتاعا سالدى.

ەرلان ىدىرىسوۆ تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزگەن 25 جىل ىشىندە ەلىمىز باتىس پەن شىعىستىڭ اراسىن جالعاعان گەوگرافيالىق، ەكونوميكالىق جانە ساياسي كوپىر ءرولىن شىنايى اتقارا بىلگەندىگىن قاپەرگە سالدى. ەندى بۇل كوپىردىڭ جۇمىس ىستەۋى جولىندا ەلىمىز بارىن سالىپ كەلەدى. سونداي-اق، پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ يادرولىق ارسەنالدان باس تارتۋى باتىل دا دانا شەشىم بولعاندىعىن ۋاقىتتىڭ ءوزى دالەلدەپ بەردى. سەمەي پولي­گو­نىنداعى ونداعان جىلدار بويعى جۇرگىزىلگەن يادرولىق سىناقتار ءبىز­دىڭ ۇلتىمىزدى جانە پرەزيدەنتتى، قازاقستاندى، ورتالىق ازيانى،  ءتىپتى الەمدى يادرولىق قارۋدان ارىلتۋدى جاقتايتىنداردىڭ قاتارىنان تابىلۋىنا وزىندىك وڭ ىقپالىن تيگىزگەن. ەلىمىز تەك يادرولىق ارسەنالدارىن وتكىزىپ قانا بەرگەن جوق، سونىمەن قاتار، ورتالىق ازيانى يادرولىق قارۋدان ازات ايماققا اينالدىرۋ جانە تاراتپاۋ جولىندا دا تەر توگىپ كەلەدى. ەلباسىنىڭ ۇستىمىزدەگى جىلى جاريا ەتكەن «الەم. XXI عاسىر» مانيفەسى قا­زاق­ستاننىڭ بەيبىتشىلىك ۇستانى­مىن كورسەتىپ قانا قويماي، وندا 2045 جىلعا قاراي جۇمىر جەردە تى­نىشتىق ورناۋى ءۇشىن الەمدى يادرولىق قارۋدان ارىلتۋ جونىندەگى ناقتى جوسپار قامتىلعان. جالپى، قازاقستان كوپتەگەن حالىقارالىق باستامالار كوتەرىپ كەلەدى.

سونداي-اق، حالىقارالىق كون­­فە­رەنتسيا بارىسىندا رەسەي فەدە­­راتسياسىنىڭ فەدەرالدىق جينا­­لىسى مەملەكەتتىك دۋماسى تور­اعا­سىنىڭ ورىنباسارى ۆ.ۆا­سيلەۆ، تۇرىك رەسپۋبليكا­سىنىڭ ۇلى ۇلت­تىق جيىنى تور­اعا­سىنىڭ ورىنباسارى م.حام­زاچەبي، فينليانديا رەسپۋبلي­كاسى پارلامەنتى تورا­عاسىنىڭ ءبىرىن­شى ورىنباسارى م.پەككاري­نەن، ەۋروپالىق وداق­تىڭ ورتا­لىق ازيا بويىنشا ارنايى ۋاكىلى (بەلگيا) پ.بۋريان، دج.حوپ­كينس ۋني­ۆەر­سيتە­تىنىڭ ور­تالىق ازيا جانە كاۆ­­كاز بويىنشا ينستيتۋتىنىڭ تور­اعاسى (اقش) ف.ستارر ءسوز سوي­لەدى.

رەسەي فەدەراتسياسى فەدە­رال­­دىق جينالىسى مەملەكەتتىك دۋ­ماسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى ۆلاديمير ۆاسيلەۆ ءوز سو­زىندە قازاقستان بۇگىنگى تاڭدا حالىق­ارالىق قوعامداستىق ليدەر­لەرىنىڭ ءبىرى ەكەندىگىن ەرەكشە اتا­دى. شەشەن قازاقستان مەن رە­سەي تاتۋ تۇرىپ جاتقان كورشى­لەردەي ەكونوميكالىق، الەۋمەت­تىك دامۋ سياقتى اۋقىمدى ماسە­لە­لەردى شەشۋدە بىرگە جول تاۋىپ كەلە جات­قاندىعىن، كەز كەلگەن اۋىرت­پا­لىقتاردى بىرگە ەڭسەرىپ، قارىم-قا­تىناستار ستراتەگيالىق ارىپتەستىك دەڭگەيىندە قالىپتاسىپ وتىرعان­دىعىن جەتكىزدى. ونىڭ ۇستىنە ەكى ەل اراسىنداعى ءوزارا تۇسىنىستىكتىڭ جاڭا دەڭگەيگە كوتەرىلگەندىگىنە 2014 جىلى كۇشىنە ەنگەن ءححى عاسىرداعى ىنتىماقتاستىق پەن تاتۋ كورشىلىك قاتىناستار تۋرالى كەلىسىم دالەل بولا الادى.

ۆ.ۆا­سيلەۆ ءسوز ورايى كەلگەندە قازاق­ستان تاۋەلسىزدىگىن العان 25 جىلدىڭ ىشىندە قازىرگى زامانعى جاھاندىق پروب­لەمالار مەن قاۋىپسىزدىك جانە پوست­كەڭەستىك كەڭىستىكتى قۇرۋعا قا­تىستى سىرتقى ساياساتتا بەل­سەندى باستامالار كو­تە­رىپ كەلە جات­قان­دىعىن دا العا تارتتى. «قازاق­ستاننىڭ جەتىستىكتەرى حالىقارالىق قوعام­داستىق تاراپىنان مويىندالىپ، بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى قاۋىپ­سىزدىك كەڭەسىنىڭ تۇراقتى ەمەس مۇشەلىگىنە سايلانۋى دا سوندىق­تان. بۇل رەتتە رەسەي مەن قازاقستان قازىرگى الەمدەگى كوپتەگەن پروبلەمالارىن شەشۋدە ءوز ۇستانىمدارىن ۇيلەستىرىپ وتىرادى. ءبىز ءومىر الدى­مىزعا قويىپ وتىرعان بارلىق ماسە­لەلەردە ءوزارا ىمىرالى شەشىمدەر قا­بىلدايمىز»، دەدى رەسەيلىك مەيمان.

كەلەسى ءسوزدى تۇرىك رەسپۋب­لي­كاسى ۇلى ۇلتتىق جيىنى تور­اعا­سى­نىڭ ورىنباسارى مەحمەت حام­زاچەبي الدى. «ن.نازارباەۆتىڭ كوش­باسشىلىعىمەن قازاقستان رەس­­پۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىن العان 25 جىل ىشىندە ايتارلىقتاي تابىس­تارعا قول جەتكىزۋى ۇلكەن ەرلىك بولدى. تۇركيا ارقاشاندا ءوز دوستارىن قولدايدى جانە كومەك قولىن دا سو­زۋدا. قازاقستاننىڭ العاش تاۋەل­سىزدىگىن العان كۇنىنەن باستالاتىن ارا­­داعى دوستىعىمىز تامىرى تەرەڭ­­گە كەتكەن ورتاق تاريحىمىز بەن ما­­دەني قۇندىلىقتارىمىزدان  باس­­تاۋ الادى»، دەدى مەحمەت حامزاچەبي مىرزا.

قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىگىن ءبىرىنشى بولىپ مويىنداعان ەلدىڭ وكى­لى رەتىندە م.حامزاچەبي 2012 جى­لى جوعارى دەڭگەيدە ستراتەگيا­لىق ىنتىماقتاستىق كەڭەسى قۇرىل­عاندىعىن تىلگە تيەك ەتە كەلىپ، ەلدەر اراسىنداعى قارىم-قاتىناستار ستراتەگيالىق ارىپتەستىك دەڭگەيى­نە كوتەرىلگەندىگىن پاش ەتتى. قازاق­ستاننىڭ حالىقارالىق دەڭگەي­دە ءتيىمدى ساياسات جۇرگىزىپ كەلە جات­قاندىعىن اۋىزعا العان مارتەبەلى مەيمان ونىڭ بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ تۇراقتى ەمەس مۇشەلىگىنە قابىلدانۋى سونىڭ جارقىن مىسالى ەكەندىگىن العا تارتتى. اسىرەسە، ەلى­مىزدىڭ يادرولىق قارۋدى تاراتپاۋ، تەر­روريزم مەن ەكسترەميزمگە قارسى كۇرەسىن وڭ باعالاپ، تۇركيا بۇل باعىتتا قولداۋ بىلدىرە بەرەتىندىگىن جەت­كىزدى. تۇركيانىڭ ەكسپو-2017 حالىقارالىق كورمەسىنىڭ ناتيجەلى وتۋىنە قولداۋ بىلدىرەتىندىگىن ايت­قان م.حامزاچەبي ەكى ەل اراسىنداعى بايلانىستار ارتا بەرەتىندىگىنە سەندىردى.

فينليانديا رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ماۋري پەككارينەن كەزى كەلگەندە قازاقستاننىڭ ەكونو­ميكالىق دامۋى ايتارلىقتاي جەدەل ءارى تاڭقالارلىق بولدى. قازاقستان كوپتەگەن مينەرالدى رەسۋرستارى بولعانىمەن دە، وزگە دە سەكتورلاردى دامىتا ءبىلدى. قازاقستان وڭىردەگى كورشىلەرىمەن جاقسى قارىم-قاتىناس ورناتا بىلگەن ماڭىزدى ويىنشىعا اينالدى. سونىمەن قاتار، قازاقستان ورتالىق ازيا ەلدەرى ىشىندە ەۋروپالىق وداقپەن ماڭىزدى ارىپتەس رەتىندە جاقسى باي­لانىس ورناتتى. بۇۇ قك تۇ­راقتى ەمەس مۇشەلىگىنە سايلاۋ جانە ەكسپو-2017 كورمەسىن وتكى­زۋدى سەنىپ تاپسىرۋ قازاقستاندى موي­ىنداۋ دەگەندى بىلدىرەدى. وسى ماڭىز­دى ەكى وقيعامەن دە قازاقستان كەلە­سى جىلى كەڭىنەن الەمگە تانىلىپ، ءتىپتى، ورتالىعىنا اينالماق. فين­ليانديا تۇرعىندارى فين باسشىسىنا سىيعا تارتىلعان جىلقىدان كەيىن اتقا مىنۋ­گە دەگەن اۋەستىكتەرى وياندى. سون­دىقتان دا ەكىجاقتى قارىم-قاتى­ناس­تار تەك سىي بەرۋمەن عانا شەكتەلىپ قالماي، ءبىلىم بەرۋ سالاسى مەن تەحنولو­گيا­لار­دى دامىتۋدا دا، ينۆەستيتسيا مەن ساۋدادا دا جالعاسىن تاۋىپ كەلە جاتىر. فين كومپانيالارى ەكسپو-نىڭ ناتيجەلى وتۋىنە وزىن­دىك ۇلەستەرىن قوسادى. ادام­دار مەن كوم­پانيالاردىڭ ارا­سىن­داعى ىنتى­ماقتاستىق تىكەلەي اۋە رەيس­تەردىڭ ۇشا باستاۋىمەن دە بەلسەندى بولا تۇسپەك، دەدى فينليانديالىق مەيمان.

2015 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا قا­زاقستان رەسپۋبليكاسى مەن ەۋرو­پالىق وداق اراسىنداعى كەڭەيتىلگەن ارىپتەستىك جانە ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلىسىمگە قول قويىلعانى ءمالىم. بۇل رەتتە ەو-نىڭ ورتا­لىق ازيا جونىندەگى ارنايى وكىلى بۋريان پيتەردىڭ مىنبەرگە كو­تە­رىلىپ، قىسقاشا بايانداما جاساۋى القالى جيىنعا قاتىسۋشىلار تارا­پىنان جىلى قابىلداندى. ب.پي­تەر ءوز كەزەگىندە قىسقا ۋاقىت ىشىندە قازاقستاننىڭ تولايىم تابىس­تارعا قول جەتكىزگەندىگىن اتاي كەلىپ، ونىڭ وڭىرلىك جانە جاھان­دىق دەڭگەيدە بەيبىتشىلىك پەن تۇ­راقتىلىققا ۇلەس قوسىپ كەلە جات­­قان ماڭىزدى ەلدەردىڭ بىرى­نە اينال­­عاندىعىن جەتكىزدى. مۇنداي قادام­دار قازاقستان مەن ەو اراسىن­داعى ورتاق قۇندىلىقتارعا قۇرىل­عان جانە حالىقارالىق مىندەت­تە­مەلەرگە نەگىزدەلگەن دوستىق قا­رىم-قاتىناستاردىڭ جانە ىڭتى­ماق­تاستىقتىڭ كەڭەيە بەرۋىنە وزىندىك وڭ ىقپالىن تيگىزۋدە. ەۋروپالىق وداق قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق دامى­عان ەلدەر قاتارىنا قوسىلۋىن قول­دايتىندىعىن بىلدىرگەن ارنايى وكىل الدا كوپتەگەن قيىن­دىق­تاردىڭ تۇرعاندىعىن دا قاپەرگە الدى. بۇل تۇرعىدان كەلگەندە ناقتى ماقساتتارعا قول جەتكىزۋ جو­لىنداعى پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆ ۇسىنعان «100 ناقتى قادام» ۇلت جوسپارى دۇرىس شەشىم بولعان. سوندىقتان دا ەو ءوز تاجىريبەسى مەن تەحنولوگيا­لارىمەن بولىسۋگە ءازىر، دەگەن ب.پيتەر ەكسپو-2017 كورمەسى قازاق­ستاندىق جانە ەۋروپالىق كومپانيا­لار مەن عىلىمي ينستيتۋتتار اراسىنداعى ارىپتەستىكتى دامىتۋعا سەرپىن بەرۋى ءتيىس دەگەن ويىمەن قورىتىندىلادى ءسوزىن.

حالىقارالىق جيىندا دج.حوپ­كينس ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ورتالىق ازيا جانە كاۆكاز جونىندەگى ينس­تي­تۋتىنىڭ توراعاسى ستارر فرەدەريك «قازاقستان 2041: كەلەسى 25 جىلعى دامۋىنىڭ باعدارى» اتتى قىسقاشا بايانداما جاسادى. امەريكالىق عالىم بۇل رەتتە قاعازىنا دا قا­راماستان سويلەدى. ونىڭ پايىمىنشا، قازاقستان جەتىستىكتەرگە جەتۋى ءۇشىن ەڭ الدىمەن ەكونوميكاسىن ءارتاراپتاندىرۋى قاجەت. اسىرەسە، اۋىل شارۋاشىلىعىنا ەرەكشە دەن قويعان ورىندى. استانا حالىقارالىق قارجى ورتالىعىن قۇرۋ جوباسى باتىل قادام ەكەن­دىگىن، الايدا شاعىن جانە ورتا كاسىپ­كەرلەردى قولداۋ نازاردان تىس قال­ماۋى تيىستىگىن دە العا تارتتى. عالىم ءوزىنىڭ ويىن «حان شا­تىر» ساۋدا ويىن-ساۋىق ورتالىعىندا ورىن تەپكەن ساۋدا ورىندارىنىڭ يەسى قازاق­ستاندىقتار بولۋى تيىستى­گى تۇر­عىسىنداعى پايىمىمەن نىقتا­دى. ورايى كەلگەندە، ول قازاقستان ءۇشىن وتە كۇشتى قوعام مەن مەملەكەت قۇ­رۋدىڭ ۋاقىت تالابى ەكەندىگىن ەسكەرتتى.

پلەنارلىق وتىرىستان كەيىن كونفەرەنتسيا جۇمىسى «قازاقستانداعى ەكونوميكالىق جانە ساياسي رەفورمالاردىڭ نەگىزگى قورىتىندىلارى»; «قازاقستان الەم ساياساتىندا جانە قازاقستان: كەلەشەك كوكجيەگى» دەگەن سەسسيالاردا جالعاسىن تاپتى. وندا ەركىن نارىقتىق ەكونوميكا،  جۇرگىزىلىپ جاتقان رەفورمالار جايى  جانە وزگە دە ماسەلەلەر اڭگىمە وزەگىنە اينالدى. ال ەكىنشى سەسسيادا بۇۇ-نىڭ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنە سايلانۋ، دسۇ-عا كىرۋ، ەو-مەن جاڭا بۋىن كەلىسىمىنە قول قويۋ سياقتى ەلىمىزدىڭ جۇرگىزىپ وتىرعان بەلسەندى سىرتقى ساياساتىنىڭ نەگىزدەرى مەن سالدارى جان-جاقتى تالقىلاندى. ال ءۇشىنشى سەسسيا جۇمىسىندا  قازاقستان مەن ونى قورشاعان الەم 5, 10 جانە 25 جىلدان كەيىن قانداي بولادى، دەگەن سۇراققا جاۋاپ ىزدەدى.     

اسقار تۇراپبايۇلى

Abai.kz