رەسەيدىڭ بوداندىعىنان قۇتىلىپ، تاۋەلسىز ەل بولۋعا ۇمتىلعان قازاق ەلى ءوز تىلىنە مەملەكەتتىك ءتىل  ستاتۋسىن الىپ بەرىپ، ءومىردىڭ بارلىق سالالارىندا قولدانىستا جۇرگەن  ورىس جانە ەۆروپا تەرميندەرىن جاپپاي قازاقشالاي باستادى. بۇل ۇدەرىس  اراب-پارسى تەكتى تەرميندەردىڭ قولدانىلۋىنا كەڭ جول اشتى. كەي جاعدايدا اراب-پارسى تەرميندەرى قازاقتىڭ ءتول سوزدەرىن ىعىستىرىپ شىعارا باستادى. كسرو كەزىندە  پارلامەنت ماعىناسىنداعى جوعارعى كەڭەس ءسوزى قولدانىلسا، ونى ەگەمەندى قازاقستاندا ارابتىڭ ءماجىلىس ءسوزى اۋىستىردى. ال وبلىستىق كەڭەس، اۋداندىق كەڭەس، اۋىلدىق كەڭەس تىركەستەرىندەگى كەڭەس ءسوزىنىنىڭ ورنىن دا ارابتىڭ ماسليحات ء  سوزى باستى. تەرمينولوگياعا جاۋاپتى مەكەمەلەر مەن ونداعى ءتىلشى-ماماندارعا قازاقتىڭ تۋعان، ءتول ءسوزى نەسىمەن جاقپاي قالدى ەكەن؟ ال كورشى قىرعىز ەلى  ەسكىلىكتىڭ قالدىعى بولىپ تابىلاتىن، كەڭەس وداعىن ەسكە تۇسىرەتىن بۇل تەرميننەن ءالى ايرىلماي وتىر.

بۇرىن رەسەيگە تاۋەلدى قازاق ەلىنىڭ اتاۋى مەن استاناسىنىڭ اتى دا قازاقشا بولدى. كسرو قۇرامىندا رەسمي تۇردە قازاق سوۆەت سوتسياليستىك رەسپۋبليكاسى اتالعان ەگەمەندى قازاق ەلى ەندى پارسىنىڭ ستان جۇرناعى ارقىلى جاسالعان قازاقستان اتاۋىمەن اتالا باستادى.  ستان (ستان پارسىشا - ەستان) جۇرناعى پارسى تىلىندە ء«بىر نارسەنىڭ كوپتىگىن بىلدىرەتىن» سوزدەر تۋدىرادى، ياعني قازاقستان دەگەنىمىز پارسى تىلىندە «قازاقتار كوپ تۇراتىن جەر» دەگەن ۇعىمدى بىلدىرەدى. ارينە، كەيبىر يراندىق عالىمدار بۇل جۇرناق ەل اتاۋىن جاساعاندا «ەل»  دەگەن ۇعىمدى بىلدىرەدى دەگەن پىكىرلەر ايتادى. الايدا ستان جۇرناعى  قازاق تىلىندە كىرمە جۇرناق  بولىپ تابىلادى، ءتىپتى باتىس ەلدەرىندە اتاۋى ستان-عا  اياقتالاتىن ەلدەرگە دەگەن جاعىمسىز قوعامدىق پىكىر قالىپتاسقانى ەشكىمگە جاسىرىن سىر ەمەس.

ەلىمىزدىڭ باس قالاسى استانا اتاۋى دا كىرمە پارسى ءسوزى. بۇل سوزگە  يراندىق بەلگىلى ءتىلشى-عالىم موحامماد موين ءوزىنىڭ پارسى ءتىلىنىڭ تانىمال  تۇسىندىرمە سوزدىكتەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلاتىن «فارحانگ-ي فارسي» سوزدىگىندە تومەندەگىدەي انىقتاما بەرگەن: آستانه (استانە) 1.  ءۇيدىڭ الدىڭعى بولمەسى، كورريدور.  2.تابالدىرىق.  3.قاسيەتتى مولا، زيارات ورنى. 4.پاتشا سارايى. 5. ۇلى مارتەبەلى  ( 1 توم، 53 ب.). سوزدىكتە بەرىلگەن انىقتامادان «استانا» ءسوزىنىڭ پارسى تىلىندە «قاسيەتتى مولا» ماعىناسىن بەرەتىنى كورىنىپ تۇر.  قازىرگى  يراندا مەشحەدتەگى (قالا اتاۋى) يمام رەزانىڭ (شيعا مۇسىلمانداردىڭ 8-يمامى) كەسەنەسىن «يمام رەزانىڭ استاناسى» دەپ اتايدى. كەيبىر عالىمدارىمىزدىڭ  اق ء سوزى قازاق تىلىندە «قاسيەتتى»  دەگەن ماعىنا بەرەدى، دەمەك اقمولا ءسوزى «قاسيەتتى مازار» دەگەن ۇعىمدى بىلدىرەدى دەپ جۇرگەن پىكىرىن ەسكە الساق،  «استانا» ءسوزى  قازاقتىڭ اقمولاسىنىڭ تۋرا پارسىشا اۋدارماسى ەمەس پە؟ اقمولا ءسوزىن تۋرا سول ماعىناداعى پارسى سوزىمەن اۋىستىرعاندا نە ۇتتىق؟ تاعدىردىڭ تالكەگىن قويساڭىزشى.  بۇل قۇدايدىڭ جازۋى ما،  الدە كەزدەيسوقتىق پا؟

ايمان بورانباەۆا،

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ،

شىعىستانۋ فاكۋلتەتىنىڭ اعا وقىتۋشىسى.

Abai.kz