فۋتبولدان قازاقستان ۇلتتىق قۇراماسى 6 ماۋسىم كۇنى الماتىداعى ورتالىق ستاديوندا ادۋىندى انگليا قۇراماسىن قابىلدايدى. بۇل – قازاقستان فۋتبولشىلارىنىڭ 2010 جىلعى الەم چەمپيوناتىنىڭ ىرىكتەۋ ءتۋرنيرى اياسىنداعى التىنشى ويىنى. ال قازاقستان قۇراماسىنىڭ قازىرگى باس باپكەرى بەرند شتورك وسىنداي ماڭىزدى ويىندا ءبىزدىڭ فۋتبولشىلارعا ءۇشىنشى رەت جەتەكشىلىك ەتپەك. نەمىس مامانى وسىنىڭ الدىنداعى ەكى ويىندا انگليادان دا (تۇزدە), بەلارۋستان دا (ۇيدە) 1:5 ەسەبىمەن ۇتىلعان. بۇل جولى دا تاجىريبەلى فۋتبولشىلارىمىزدى كوزىنە ىلمەي، ورىمدەي جاستاردى جيىپ الدى. بەلارۋس فۋتبولشىلارىنان ويسىراي ۇتىلعاندا وزەگىمىز ورتەنىپ، جىگەرىمىز قۇم بولعان. ەندى ايبىندى اعىلشىنداردان وڭباي ۇتىلىپ، تاعى دا جەر شۇقىپ قالمايمىز با؟ ۇتىلعان سوڭ نامىستانىپ، بايبالام سالىپ جۇرمەيمىز بە؟!
كەشە وسىنداي ساۋالدارىمىزدى ايگىلى قاقپاشى، بۇگىندە كوپشىلىككە تانىمال فۋتبول قايراتكەرى قۇرالبەك ورداباەۆ اعامىزعا جاۋدىردىق. ويىمىز – وسى سالاداعى كاسىبي ماماننىڭ پىكىرىن ءبىلۋ. ۇنەمى جەڭىلىستەن كەيىن داۋرىقپاي، وزەكتى ماسەلەنى الدىن الا كوسەگەن دە دۇرىس بولار، بالكىم…

فۋتبولدان قازاقستان ۇلتتىق قۇراماسى 6 ماۋسىم كۇنى الماتىداعى ورتالىق ستاديوندا ادۋىندى انگليا قۇراماسىن قابىلدايدى. بۇل – قازاقستان فۋتبولشىلارىنىڭ 2010 جىلعى الەم چەمپيوناتىنىڭ ىرىكتەۋ ءتۋرنيرى اياسىنداعى التىنشى ويىنى. ال قازاقستان قۇراماسىنىڭ قازىرگى باس باپكەرى بەرند شتورك وسىنداي ماڭىزدى ويىندا ءبىزدىڭ فۋتبولشىلارعا ءۇشىنشى رەت جەتەكشىلىك ەتپەك. نەمىس مامانى وسىنىڭ الدىنداعى ەكى ويىندا انگليادان دا (تۇزدە), بەلارۋستان دا (ۇيدە) 1:5 ەسەبىمەن ۇتىلعان. بۇل جولى دا تاجىريبەلى فۋتبولشىلارىمىزدى كوزىنە ىلمەي، ورىمدەي جاستاردى جيىپ الدى. بەلارۋس فۋتبولشىلارىنان ويسىراي ۇتىلعاندا وزەگىمىز ورتەنىپ، جىگەرىمىز قۇم بولعان. ەندى ايبىندى اعىلشىنداردان وڭباي ۇتىلىپ، تاعى دا جەر شۇقىپ قالمايمىز با؟ ۇتىلعان سوڭ نامىستانىپ، بايبالام سالىپ جۇرمەيمىز بە؟!
كەشە وسىنداي ساۋالدارىمىزدى ايگىلى قاقپاشى، بۇگىندە كوپشىلىككە تانىمال فۋتبول قايراتكەرى قۇرالبەك ورداباەۆ اعامىزعا جاۋدىردىق. ويىمىز – وسى سالاداعى كاسىبي ماماننىڭ پىكىرىن ءبىلۋ. ۇنەمى جەڭىلىستەن كەيىن داۋرىقپاي، وزەكتى ماسەلەنى الدىن الا كوسەگەن دە دۇرىس بولار، بالكىم…
– قۇرال اعا، قازاقستان قۇراماسىنىڭ قازىرگى باس باپكەرى بەرند شتورك تاعى دا جاستارعا يەك ارتپاق. تاجىريبەلى فۋتبولشىلارمىزدىڭ ءبارىن دەرلىك كەرەكسىز ەتىپ تاستادى. ارالارىندا كەيىنگى جىلدارى ەلىمىزدىڭ ەڭ ۇزدىك فۋتبولشىسى اتانىپ جۇرگەن ساڭلاعىمىز دا بار. ءسىز قالاي ويلايسىز، دۇرىس پا وسى؟ بۇعاناسى بەكىمەگەن بوزبالالارىمىز تۇماندى البيوننىڭ ءتىس قاققان قىراندارىنا توتەپ بەرە الا ما؟  
– ءبىز ءوزى، قازاق حالقى، ءۇمىتىمىزدى ۇزبەيتىن ەلمىز عوي. ءبارىمىز دە «ويىن قىزىقتى بولادى» دەپ ۇمىتتەنىپ وتىرمىز. بىراق قازىرگى باس باپكەر بەرند شتوركتىڭ جاساقتاپ جاتقان قۇرامىنا قاراساڭ، قارنىڭ اشادى، بۇل – ءبىر. ەكىنشىدەن، بۇل جاتتىقتىرۋشى بۇكىل قازاقستاندى الداپ وتىرعان سياقتى بولىپ كورىنەدى. «مەن جاستارعا سەنەمىن، جاستاردى شىعارامىن. سەبەبى ولار – سىزدەردىڭ بولاشاقتارىڭىز. ولاردى قازىردەن باستاپ ويناتۋدىڭ ماڭىزى زور»، – دەيدى. نەگىزى، جاستاردى شىڭداۋدىڭ، جاستاردى اۋىزداندىرۋدىڭ باسقا جولى بار ەمەس پە؟! جاستاردىڭ ءوز دەڭگەيى بار. جاسوسپىرىمدەر جانە جاستار اراسىنداعى قۇرامالار بار. ولار اۋەلى جاستار قۇراماسىندا تاجىريبە جيناقتاپ، جەتىلە تۇسۋلەرى كەرەك ەمەس پە؟ جوق، ءبىز ولاردى بىردەن ۇلتتىق قۇراما ساپىندا ويناتىپ، ەۋروپانىڭ ىعاي مەن سىعايلارىنا قارسى قويامىز. كىم كىمنىڭ كەلەشەگىن ويلاپ وتىر سوندا؟ شەتەلدىك مامان وسىنداي ءىرى ۇتىلىستاردان سوڭ، ءوز جۇمىسىنان ايىرىلىپ قالماس ءۇشىن ءبىزدى الداپ وتىرعان جوق پا وسى؟ ءوزىنىڭ ەرتەڭىن ويلاپ، ونى ءبىزدىڭ كەلەشەگىمىزگە اپارىپ جاپسىرىپ، ءبارىمىزدى شاتىستىرىپ جۇرگەن جوق پا؟!
جاستىڭ اتى – جاس. ولاردىڭ تاجىريبەسى از. ءيا، ولار ايانباي، بارىن سالىپ جۇگىرەدى. العا قاراي ەنتەلەپ، دامىل تاپپاي زىر قاعادى. بىراق ولار 90 مينۋت بويى تىزگىن تارتپاي جۇگىرە المايدى. ولار دا شارشايدى. سوندىقتان ءبىرىنشى تايمدا قولدى-اياققا تۇرماي، زىر قاققان جاستارىمىز ەكىنشى تايمدا العاشقى قارقىندارىن جوعالتىپ الادى. ءبىرىنشى تايمدا نە وزدەرى ويناماي، نە قارسىلاستارىن ويناتپاي، ولاردىڭ جولدارىنا كەسە-كولدەنەڭ تۇرعاندارىمەن ەكىنشى تايمدا ەسە جىبەرىپ الىپ ءجۇر. بەلارۋس قۇراماسىمەن بولعان ويىندا وسىلاي بولعان جوق پا؟! كۇش-جىگەردى ەكى تايمعا جەتكىزىپ، باسپەن ويناۋ كەرەك قوي. تاكتيكا بولۋى كەرەك. الاڭعا 90 مينۋتقا شىدايتىن ويىنشىلاردى شىعارۋ كەرەك. مەن جاستاردى مۇلدە ويناتپاسىن دەمەيمىن. ويناتسىن. بىراق ولاردىڭ اراسىنا مىندەتتى تۇردە  تاجىريبەلى فۋتبولشىلارىمىزدى قوسۋ كەرەك. الاڭعا شىعارماسا دا، سماقوۆ سىندى ساڭلاقتارىمىزدىڭ سول ورىمدەي جاستاردىڭ اراسىندا جۇرگەنى دۇرىس ەدى. مۇنىڭ تاربيەلىك ءمانى زور. وندا جاستارىمىز داندايسىماي، ولاردان ۇلگى-ونەگە الادى. 
– قۇرال اعا، نەمىس مامانى ۇلتتىق قۇراما ساپىنا سماقوۆ، تىلەشەۆ سىندى سىرالعى ويىنشىلارىمىزدى الماي وتىر. وسى جونىندە نە ايتار ەدىڭىز؟
– دۇرىس-بۇرىسىن ايتقانىم قيسىنسىز بولار. سەبەبى باس باپكەرگە «انا ويىنشىنى ال، مىنا ويىنشىنى شىعار» دەپ سىرتتاي نۇسقاۋ بەرۋ – ابەستىك. بۇل – باس باپكەردىڭ قۇزىرەتىندەگى شارۋا. ونىڭ ۇستىنە مەن سماقوۆتىڭ دا، تىلەشەۆتىڭ دە، لوريانىڭ دا، باسقالارىنىڭ دا ويىندارىن ۇنەمى كورىپ جۇرگەن جوقپىن. بىراق ءتول چەمپيوناتىمىزدىڭ ونىنشى تۋرىنان كەيىن 9 گولمەن مەرگەندەر تىزىمىندە كوش باستاپ كەلە جاتقان تىلەشەۆتىڭ ۇلتتىق قۇراما ساپىنا الىنباي قالعانىنا تاڭمىن. قىزىق، نەگىزگى قۇرامدا ۇدايى الاڭعا شىقپايتىن وستاپەنكو قۇراما ساپىنا الىنادى دا، سۇرمەرگەن تىلەشەۆ كولەڭكەدە قالادى. بىراق قايتالاپ ايتايىن، مۇنىڭ ءبارى – باس باپكەردىڭ قۇزىرەتىندەگى شارۋا، ارينە.
– ءسىز، نەگىزى، قاقپاشىسىز عوي. سوندىقتان قاقپاشىلار جايىن سىزدەن سۇراعان ءجون بولار. قازىر ءبىزدىڭ ۇلتتىق قۇراما قاس شەبەر قاقپاشىعا ءزارۋ. ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، ءبىزدىڭ چەمپيوناتتاعى قاقپاشىلاردىڭ ىشىندە قايسىسى ۇلتتىق قۇراما نامىسىن قورعاۋعا لايىق؟
– وكىنىشكە قاراي، ەل چەمپيوناتىن تولىق كورىپ جۇرگەن جوقپىن. الماتىدا وتكەن ويىنداردى كورەمىن، ارينە. سونداي-اق تەلەديداردان كورسەتىلەتىن باسقا قالالارىمىزدا وتكەن ماتچتاردى كورىپ ءجۇرمىن. بىراق مۇنىڭ ءبارى از. دەسەك تە، مەنىڭ ءتول چەمپيوناتىمىزدا ونەر كورسەتەتىن قاقپاشىلارعا كوڭىلىم تولمايدى. شەبەرلىگىنە ريزا بولاتىن، سۇيسىنەتىن قاقپاشى جوق. قاقپاشى مۇلدە جوق ەمەس، بار. بىراق جوعارى دەڭگەيدەگى قاقپاشى جوققا ءتان. قاقپاشى ارتىنداعى قاقپانى سەزە ءبىلۋى كەرەك. ال بىزدەگى قاقپاشىلار قاقپادان ءسال ۇزاپ شىعىپ كەتسە، الاقتاپ قاقپانى ىزدەي باستايدى. قارسىلاستارى بۇرىشتاما دوبىن، ايىپ دوبىن ورىنداعان كەزدە، سونداي-اق ويىن بارىسىندا قاقپادان ءسال العا قاراي شىعىپ كەتسە، ارتىنا بۇرىلىپ، قاقپانى ىزدەپ الەك بولادى. ويىننىڭ ودان ءارى وربۋىنە قاراۋ جايىنا قالادى. ال قاقپاشى دەگەن قاقپانى سەزە ءبىلۋى كەرەك، قورعانىستاعى ارىپتەستەرىن سەزە ءبىلۋى كەرەك. ويىندى وقىپ تۇرۋى كەرەك. اينالاسىنداعى قورعاۋشىلارىنا نۇسقاۋ بەرىپ، قاۋىپتىڭ الدىن الۋى كەرەك. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، ستراتەگ بولۋى قاجەت. ۇلتتىق قۇراما ساپىنا كىم لايىق دەيسىز بە؟ قيىن سۇراق، مەن ەشكىمدى دە اتاي المايمىن.
– ال سىزگە رومان نەستەرەنكو قالاي؟        
– تاكتيكالىق تۇرعىدا دەڭگەيى اسا جوعارى قاقپاشى ەمەس. ويىندى وقىپ تۇرمايدى. كەيدە قاعىپ الاتىن دوپتى كەرى قايتارادى. سودان سوڭ ءوزىنىڭ شاشىن تۇزەپ الەككە تۇسەدى. بۇرىشتاما دوبى ورىندالعاندا شاشىن ۇستاۋمەن بولادى. ماعان قارا كوز باۋىرىمىز مۇرات مۇقاشەۆتىڭ ۇلتتىق قۇراما ساپىنا الىنىپ جۇرگەندىگى ۇنايدى. الاڭعا شىقپاسا دا، قۇراما ساپىندا باسى قارايىپ جۇرگەنىنە ريزامىن. ەندى تەك ءوزىن-ءوزى قامشىلاپ، ەڭبەكتەنسە، تەز جەتىلە تۇسەدى. بىراق مەن مۇراتتىڭ بىردە-ءبىر ويىنىن كورگەن ەمەسپىن. ال انگليا قۇراماسىمەن بولاتىن ويىندا قاقپاعا الەكساندر موكين تۇرادى دەپ ويلايمىن. كورەسىزدەر، سول تۇراتىن شىعار. بىراق بەلارۋس قۇرماسىمەن بولعان ويىندا قاقپاعا ول تۇرعان جوق. ەندى قالاي بولادى، تۇسىنبەيمىن…
– شتوركتىڭ سوزىنەن شىعادى، كەزىندە سەرگەي تيموفەەۆ تە «جاستاردى شىڭداۋىم كەرەك» دەپ ءبىر توپ فۋتبولشىلاردى قۇراماعا تارتتى. جاستار اراسىنداعى الەم چەمپيوناتىنا قاتىسىپ كەلگەن فوميچەۆتىڭ جىگىتتەرىنە كوز ىلمەدى. پايپەرس تە ءبىراز جاستى سۇيرەدى. ەندى، مىنە، شتورك ۇلتتىق قۇرامانى كىلەڭ جاستاردان جاساقتاماق. سوندا تەك جاس فۋتبولشىلاردى قاجەت ەتىپ، ەرەسەكتەرىن توپ-توبىمەن كەرەكسىز ەتىپ تاستايتىندايمىز…
– دۇرىس ايتاسىڭ! توبەسىنەن ءتۇستىڭ! مۇنىڭ ءبارى – باپكەرلەردىڭ كەلەشەكتى ويلاعىش بولا قالعان ساياساتتارى. «باس باپكەر كەلەشەكتى العا تارتىپ، ءبارىمىزدى الداپ وتىرعانداي» دەۋىمنىڭ سىرى – وسى. ەڭ سوراقىسى، وسىنداي باپكەرلەر ءوز كىنالارىن مويىندامايدى. ءبارى دە كىنانى شەتتەن ىزدەيدى. مىسالى، شتوركتى الايىقشى. بەلارۋستان ۇتىلعان سوڭ «فيزيكالىق تۇرعىدا ءالسىز» دەپ ويىنشىلاردى داتتادى، «فۋتبولشىلاردى دۇرىس دايىنداماعان» دەپ پرەمەر-ليگا باپكەرلەرىن كىنالادى. ال ءوز قاتەسىن مويىندادى ما؟ جوق. «ءبىرىنشى تايمدا بار كۇش-جىگەرىمىزدى سارق ەتتىك، ەكىنشى تايمدا باسقا تاكتيكا قولدانۋىم كەرەك ەدى» دەدى مە؟ جوق! سودان سوڭ، ءوز اتىنا ايتىلعان سىنعا، وزگەلەردىڭ ايتقان اقىل-كەڭەسىنە قۇلاق اسپايدى دا. جاستاردىڭ بۇلا كۇشى مەن ساقا ويىنشىلارىمىزدىڭ تاجىريبەسىن نەگە ءبىر ارناعا توعىستىرماسقا؟ مەن مۇنىڭ ءبارىن جاناشىر جانكۇيەر رەتىندە، كەزىندە ءوزىم فۋتبول ويناعاندىقتان، مامان رەتىندە ايتىپ وتىرمىن. ەل فۋتبولىنا باسشى بولعان ازدى-كوپتى تاجىريبەم دە بار. مىنا ءبىز، فۋتبول ارداگەرلەرى ستاديوندا وتىرىپ، ويىنشىلار الاڭعا بوي قىزدىرۋ جاتتىعۋىنا شىققاندا-اق، كوپ نارسەنى بىردەن اڭعارامىز. قيمىل-قوزعالىستارىنا، اسىرەسە، كوزدەرىنە قاراپ، دايىندىقتارىنىڭ قانداي دەڭگەيدە ەكەندىگىن باعامداي الامىز. سوڭعى ويىندا بايقاعانىمىز، ءبىزدىڭ جاستاردا قۇلشىنىس بار، ىنتا بار، بىراق تاكتيكا جاعى اقساۋلى.

نۇرعازى ساساەۆ
«الاش ايناسى» 30 مامىر 2009 جىل