قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك حاتشىسى گۇلشارا ابدىقالىقوۆا استاناداعى ق.قۋانىشباەۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق قازاق مۋزىكالىق دراما تەاترىنا ارنايى ات باسىن بۇرىپ، «ابىلاي حاننىڭ ارمانى» اتتى تاريحي درامانى تاماشالادى.

اتالمىش ونەر ورداسىنا مەملەكەتتىك حاتشىمەن بىرگە مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى ارىستانبەك مۇحامەديۇلى، استانا قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى ەرمەك امانشاەۆ، سونداي-اق سەنات جانە ءماجىلىس  دەپۋتاتتارى، ەلورداداعى زيالى قاۋىم وكىلدەرى كەلدى.

«ابىلاي حاننىڭ ارمانى» كورەرمەندەرگە جاڭا نۇسقادا ۇسىنىلدى، وندا وتكەن مەن بۇگىنگى كۇننىڭ اراسىنداعى ءۇزىلىس تاپپاس رۋحاني بايلانىس بار. قويىلىمنىڭ اۆتورى - بەلگىلى جازۋشى-دراماتۋرگ دۋمان رامازان, قويۋشى-رەجيسسەرى - قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى بولات ۇزاقوۆ. 

شىعارما ابىلاي حاننىڭ جوڭعار شاپقىنشىلىعىنان قازاق حالقىن قورعاۋىنان باستالادى. وندا ابىلاي حاننىڭ قازاق حالقىن ءومىر وتكەلدەرىنەن قالاي امان-ەسەن الىپ شىققانى، حاننىڭ كوشباسشىلىق قاسيەتىمەن بىرگە، ادامي بولمىس-ءبىتىمى، قايراتكەرلىگى، ساياساتكەرلىگى، اقىل-پاراساتى،  ەرجۇرەك باتىرلىعى مەن كەمەڭگەرلىگىن جان-جاقتى اشىپ كورسەتەدى.  

قويىلىمدا ابىلاي حاننىڭ ءرولىن بەلگىلى اكتەر قۋاندىق قىستىقباەۆ, سونىمەن بىرگە، باس كەيىپكەرلەردى جانقالدىبەك تولەنباەۆ، جانىبەك مۇساەۆ، قاسىمحان بۇعىباي، ايمان كارپسەيىتوۆالار سومدادى.

كەش سوڭىندا مەملەكەتتىك حاتشى گ.ن.ابدىقالىقوۆاعا تەاتردىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى، قر حالىق ءارتيسى، رەجيسسەر تالعات تەمەنوۆ العىسىن بىلدىرە وتىرىپ، جۇرەكجاردى تىلەكتەرىن ءبىلدىردى.

سونداي-اق، مەملەكەتتىك حاتشى گ.ن. ابدىقالىقوۆا تاريحي تاقىرىپتاعى اتالعان سپەكتاكل ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىن مەملەكەتتىك دەڭگەيدە مەرەكەلەۋ جونىندەگى تاپسىرماسى بويىنشا قويىلىپ وتىرعانىنا العىسىن ءبىلدىردى.

ساحنا سىرتىنداعى سىر

گۇلشارا ابدىحالىقوۆا:

– قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعى بويىنشا جىل بويى مادەني جانە عىلىمي باعىتتاعى ءارتۇرلى ءىس-شارالار بولادى. ول ءىس-شارالار ەلوردامىز استانادا، جەرگىلىكتى جەرلەردە، ايماقتاردا دا ۇيىمداستىرىلادى. سونداي شارالاردىڭ ءبىرى - بۇگىنگى ق.قۋانىشباەۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق قازاق مۋزىكالىق دراما تەاترىنداعى «ابىلاي حاننىڭ ارمانى» اتتى قويىلىمىمەن باستالۋى. بۇل قويىلىمنىڭ جاستار ءۇشىن تاربيەلىك ماڭىزى وتە زور. ابىلاي حان ءبىزدىڭ تاريحىمىزداعى ۇلى تۇلعا. ەلباسىمىز ايتقانداي، ابىلاي حان تەك نايزانىڭ ۇشىمەن عانا ەمەس، ديپلومات رەتىندە دە كورەگەندىگىمەن ەلدى قورعاپ، قازاق تاريحىندا ۇلى تۇلعاعا اينالعان ادام.

تالعات تەمەنوۆ:

– «حاس سۇلۋدىڭ كوز جاسىنداي مولدىرەگەن تەاتر» دەپ، ۇلى عابەڭ (عابيت مۇسىرەپوۆ) ايتپاقشى، ال چەحوۆتىڭ تىلىمەن ايتقاندا «توبىردى حالىق جاسايتىن – تەاتر» دەپ ايتقانىنا كەيدە تاڭ قالام، كەيدە قينالام. ويتكەنى، بۇگىندە قازاق تەاتر ونەرى ەكىنشى سورتتىق ونەر بولىپ قالدى. كوبىندە بۇعان قازاق تىلىندە سويلەيتىن قازاق قانا كەلەدى دەپ جاتادى. سەبەبى، ماسكەۋدىڭ ءبىر جەڭىل-جەلپى اكتەرلەرى كەلسە، قالتاسىندا اقشاسىنىڭ بارلىعى سول جەڭىل جەلپىنىڭ قاسىندا جۇرەدى... وسىندايدا قينالاسىڭ، قىنجىلاسىڭ.   

مەنىڭ استاناعا كەلگەنىمە كوپ ۋاقىت بولا قويعان جوق. ەلباسىنىڭ شاقىرتۋىمەن كەلگەنىمە ءتورت-بەس ايدىڭ ءجۇزى بولدى. قولىم بوساي قالعان شاقتا اسەم قالا، ادەمى قالا استانانى ارالاپ ءجۇرىپ، ۇلكەن جوعارى پروكۋراتۋرانىڭ عيماراتىن كورىپ قىزىقتىم. قاسىندا قاۋىپسىزدىك كوميتەتى دە بار. وڭ جاعىندا جوعارعى سوت، مينيسترلەر ءۇيى... كۇندەردىڭ كۇنىندە كەلە جاتىپ، الدىمنان قالالىق پروكۋراتۋرانىڭ عيماراتى شىقتى. كوردىم دە تاڭ قالدىم. ءبىر قالادا قانشاما پروكۋراتۋرانىڭ بارىنا. ءومىر باقي ءبىر تۇرمەسى جوق، ءبىر پروكۋراتۋراسى جوق قازاق حالقى عاسىردان عاسىرعا ۇرپاعىنا قانداي تاربيە بەرە بىلگەن. ءبىر ادامىن شەتكە شىعارماعان. بۇگىندە ءبىز نە بولىپ بارامىز دەگەن ويدا قالدىم. سول كەزدە ۇلى مۇحتار اۋەزوۆتىڭ «ەل بولام دەسەڭ، بەسىگىڭدى تۇزە» دەگەن ءسوزى ەسىمە كەلدى. بەسىك دەگەنىمىز نە؟ ول – رۋحانيات. بەسىك دەگەنىمىز – ادەبيەت، ءبىزدىڭ مادەنيەت، ءبىزدىڭ تاريحىمىز. ونىڭ ىشىندە بەسىك دەگەنىمىز وسى «تەاتر». سوندىقتان، قۇرمەتتى گۇلشارا ناۋشاەۆنا، ءسىز بۇگىن وسى رۋحانياتتى، مادەنيەتتى، ادەبيەتتىڭ بارلىعىن قاداعالاپ وتىرسىز. باقىلاپ وتىرسىز. بۇگىندە بىزگە جەتپەيتىنى نە؟ ول – ۇلتتىق  ستراتەگيا. بۇل دا رۋحانياتقا جاتادى. ءبىزدىڭ كىم بولاتىنىمىز سىزگە بايلانىستى. ءسىز وتىرعان التىن بەسىكتى سىزگە دەيىن قازاقتىڭ مىقتى-مىقتى ازاماتتارى باسقاردى، قازاقشا ايتقاندا، سول بەسىكتى سول ازاماتتار تەربەتتى. بىراق، ەر ادامنىڭ تەربەتكەن بەسىگىمەن ايەل ادامنىڭ تەربەكەن بەسىگى بولەك بولادى. مەنىڭ تىلەگىم، وسى ونەرگە ءسىز كوز سالۋىڭىز كەرەك. ءبىزدىڭ تەاتردىڭ ىرگەسىن قالاعان جاقىپ ومارۇلى، قادىر جەتپىسباەۆ، ءازىربايجان مامبەتوۆ، كەشەگى وتكەن اشىربەك سىعاي وسى تەاتردىڭ جاڭا عيماراتقا كوشۋىن كورە الماي-اق كەتتى. ءبىز بۇگىندە رەسپۋبليكاداعى ءبىرىنشى تەاترمىز. وسى قالادا باستاۋ العان العاشقى تەاترمىز. وسى تىرلىگىمىزدى سىزدەر جوعارى جاقتا ايتارسىزدار، قولدارىڭىزدان كەلگەنشە جاقسىلىعىن جاسايسىزدار دەپ، ونەرسۇيەر قاۋىمنىڭ اتىنان، بارلىق ازاماتتاردىڭ اتىنان ءبىز سىزگە ۇكىلى ءۇمىتىمىزدى قانجىعاڭىزعا بايلاپ وتىرمىز. گۇلشارا ناۋشاقىزى، ءسىز كەز كەلگەن جۇمىستا، كەز كەلگەن قىزمەتتە ء وزىڭىزدىڭ اقىلىڭىزبەن، ادەمىلىگىڭىزبەن، سۇلۋلىعىڭىزبەن الدىمىزدا جۇرگەن ارۋ قىزسىز. سوندىقتان ءبىز سىزگە قاي بيىكتە، قاي شىڭدا بولماسىن جولىڭىز بولسىن دەپ تىلەيمىن!    

گۇلىم كوپبايقىزى.

اباي.kz