ءومىر مەن ونەردەن ءوز ورنىن ويىپ العان، قازاق حالقىنىڭ بەكزات قىزى، قازاق تەاترىنىڭ ساڭلاعى ايشا ابدۋللينا اپامىزبەن جۇزدەسۋدىڭ ءساتى ءتۇستى. اتى اڭىزعا اينالعان ونەر جۇلدىزىن جاس بۋىنمەن كەزدەستىرگەن ءسات قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى ارىستانبەك مۇحامەديۇلىنىڭ  باسشىلىعىمەن وتكىزىلىپ وتىرعان «ساحناگەر» ۇلتتىق پرەمياسىنىڭ تاپسىرىلۋ سالتاناتى بولاتىن. مەملەكەتتىك حاتشى گۇلشارا ابدىقالىقوۆا «تەاتر ونەرىن دامىتۋعا قوسقان وراسان زور ەڭبەگى ءۇشىن» نوميناتسياسىنداعى ۇلتتىق سىيلىقتى  101 جاستاعى ايشا اپامىزعا تابىس ەتكەن كەزدە جۇرەگى تەبىرەنبەگەن جان قالماعان شىعار.

قاسيەتتى ونەر ورداسىنا ءبۇلدىرشىن شاعىندا، ناقتىراق ايتساق، 15 جاسىندا كىرگەن ايشا اپامىز 200-دەن استام بەينەنى سومداپ، سان مىڭداعان كورەرمەننىڭ كوزايىمىنا اينالىپ، 95 جاسىندا قۇرمەتتى دەمالىسقا شىققان بولاتىن. جاسى جۇزدەن اسسا دا، قيمىلى شيراق، ويى تۇنىق التىن اپايىمىزعا قويعان العاشقى سۇراعىمىز «ۇكىلى ۇمىتتەرى جەتەلەپ، ءسىزدىڭ ءىزباسارىڭىز بولساق دەگەن ونەرپاز جاستارعا قويار تىلەگىڭىز قانداي؟» دەگەن ساۋالمەن باستالدى.

-مەن ءومىردىڭ اششىسى مەن تۇششىسىن، قۋانىشى مەن قيىنشىلىعىن كوپ كوردىم. شۇكىر، ونەرىمدى حالقىم اسا جىلى قابىلدادى، قوشەمەت-قۇرمەتىن اياعان جوق. دەگەنمەن، قازىرگى جاستارعا قاتتى قىزىعامىن. ولاردىڭ الدىنداعى كەڭىستىك كوكجيەگى بىزدەردىكىنە قاراعاندا كەڭىرەك. ەڭ الدىمەن وسى كەشتى ۇيىمداستىرۋشىلارعا، كەشكە ارنايى شاقىرتىپ وتىرعان مينيستر ارىستانبەك بالاما العىسىمدى بىلدىرگىم كەلەدى. تالاي سالتاناتتى كورگەنىممەن، مىنا وتكىزىلىپ جاتقان شارالارىڭىزدىڭ مازمۇنى دا، تاربيەلىك ءمانى دە، ونەر ادامدارىنا سىيلايتىن شابىتى دا ەرەكشە ەكەن. بۇرىن مۇنداي جوق بولاتىن. جاس كەزىمنەن ونەر الەمىندە جۇرگەندىكتەن، ونداعى جاڭالىقتاردى دا ءجىتى قاداعالاپ وتىرامىن - دەپ اپامىز كوڭىلىندەگى ريزاشىلىعىن ىرىكپەستەن اعىنان جارىلدى.

-سىزبەن سۇحباتتاسۋ باقىتى ىلۋدە بىرەۋگە بەرىلەدى. اپاي، ءوز اۋزىڭىزدان ەستيىك، ءومىر جولىڭىزدى قىسقاشا بايانداپ وتەسىز بە؟

-مەن قازاق اكادەميالىق تەاترىنا جاستايىمنان كىرگەنمىن. سول جەردە اكتريسا رەتىندە تانىلىپ، ءوز كورەرمەندەرىممەن تابىستىم. الايدا  شىڭدالعان ورتام شىمكەنت قالاسىنداعى تەاتر بولدى. شىمكەنت تەاترىنداعى اكتريسالاردىڭ ءبىرى قاتتى ناۋقاستانىپ قالعاندىقتان 1947 جىلى مەنى ءبىر ايعا ىسساپارعا جىبەردى. ىسساپارعا بارۋ ماقساتىم شىمكەنت تەاترىنداعى «دوستىق پەن ماحاببات» سپەكتاكلىندە باستى ءرولدى سومداۋ جانە سول جاقتاعى ارىپتەستەرىممەن تاجىريبە الماسۋ ەدى. تەاترعا كەلگەنىمدە رەجيسسەر قويىلىمنىڭ دەكوراتسياسى مەن كوستيۋمدەرىن دايارلاۋ ءۇشىن اقشانىڭ جوق ەكەندىگىن ەسكەرتىپ، كونتسەرتتىك نومەرلەرمەن اۋىل-ايماققا شىعۋ كەرەكتىگىن ايتتى. مەن رەجيسسەردىڭ ۇسىنىسىن قابىلداپ، از عانا ۋاقىت ىشىندە كونتسەرتتىڭ باعدارلاماسىن دايارلادىق. بۇرىن قويىلىپ جۇرگەن «ەڭلىك-كەبەك» پەساسىنىڭ ءۇزىندىسىن دە، مەنىڭ ورىنداۋىمداعى حالىق اندەرىن دە اۋىل حالقى جاقسى قابىلدادى. شىمكەنتتىڭ حالقى ساۋىقشىل، كىسىنى جاتىرقامايتىن، ونەردى باعالايتىن حالىق ەكەن. گوسترولدەن سپەكتاكلدىڭ قويىلىمىنا مولىنان جەتەتىن اقشامەن ورالىپ، ءوز جۇمىسىمىزعا كىرىستىك. قويىلىمدى جۇرتشىلىق جاقسى قابىلدادى. ءىسساپاردىڭ اياقتالار كەزىندە تەاتر باسشىلىعى ماعان وسى جەردە قىزمەتكە قالۋعا ۇسىنىس جاسادى. «جاعدايىڭىزدى جاسايمىز، وتباسىڭىز بولسا، ءۇي بەرەمىز» دەگەن سوڭ  شىمكەنت جۇرتىنىڭ ىستىق ىقىلاسىن قيماي سوندا قالۋعا بەل بۋدىم.

- بۇل شەشىمىڭىزگە وكىنگەن كەزىڭىز بولدى ما؟

-جوق، نەگە وكىنەيىن؟ وتباسىمدى كوشىرىپ اكەلدىم. ول كەزدە جولداسىم مايداندا ەدى. مەنىڭ اتا-انام ەرتە قايتىس بولىپ، مەن اتا-اجەمنىڭ تاربيەسىن كورگەنمىن. مەنى وسىرگەن اتام دا ول كەزدە باقيلىق بولعان. سوندىقتان اجەمدى، مايدانعا كەتكەن ناعاشىمنىڭ ەكى بالاسىن الىپ، شىمكەنت تەاترىنا قىزمەتكە كەلدىم. سول كيەلى ساحنادان 95 جاسىما دەيىن تۇسكەنىم جوق. سومداماعان بەينەم بولمادى. قىزدىڭ دا، كەمپىردىڭ دە ءرولىن سومدادىم. شەكسپيردىڭ «دەزدەموناسىنان» باستاپ، ورىس، وزبەك باسقا دا ۇلتتاردىڭ ايەل بەينەلەرىن ساحنالادىم. بەينەلەردى سومداۋ ءۇشىن سول ۇلتتىڭ پسيحولوگياسىن زەردەلەۋگە، كەيىپكەرىممەن ەتەنە تانىسۋىما تۋرا كەلدى. قاسيەتتى ساحنا مەنى ءمۇيىزى قاراعايداي ونەر تارلاندارىمەن، حالىق ارتىستەرىمەن، جانىپ تۇرعان جاستارمەن تانىستىردى. حالىق ءارتىسى اتاندىم، تالاي مەملەكەتتىك ماراپاتتاۋلارعا يە بولدىم. جامبىل جاباەۆ، كۇلاش بايسەيىتوۆا سياقتى اتى اڭىزعا اينالعان تۇلعالارمەن بىرگە ماسكەۋدە ستالين، مولوتوۆتاردىڭ داستارحانىنان ءدام تاتتىم. بۇل ماعان جاراتۋشى سىيلاعان ۇلكەن باق. قازىر قىزىم مەن كۇيەۋ بالامنىڭ قولىندامىن. نەمەرەلەر مەن شوبەرەلەر ءسۇيىپ وتىرعان باقىتتى اجەمىن. كۇيەۋ بالام قىرعىزدىڭ جانى جايساڭ ازاماتى.

-ۇزاق جاساۋىڭىزدىڭ قۇپياسى نەدە؟

-بۇل اللانىڭ بەرگەن سىيى. اتا-انام دۇنيەدەن ەرتە قايتىپ، مەنى اتا-اجەم وسىرگەندىكتەن جەتىم-جەسىرلەرگە كوپ بولىستىم. ءار كۇنىمە شۇكىرشىلىك ەتۋمەن ءومىر ءسۇردىم. ەشكىمگە رەنجىگەنىم جوق. ءىشىمدى جەگىدەي جەيتىن وكىنىشىم جوق.

-عاسىرمەن بىرگە جاساعان قاريا، ەلىنىڭ ەركەسى، ابزال انا رەتىندە جاس وركەنگە قانداي وسيەت ايتار ەدىڭىز؟

-جاستار، سەندەر باقىتتىسىڭدار! ءبىزدىڭ جاس كەزىمىزدە مۇنداي مۇمكىندىك بولعان جوق. قانداي ءرول بەرسە دە، ريزالىقپەن قابىلداپ، ابىرويمەن سومداپ شىعۋعا ۇمتىلىڭدار. سوندا حالىقتىڭ ريزالىعىن الىپ، ەڭبەكتەرىڭنىڭ جەمىسىن جەيسىڭدەر.

-عۇمىرىڭىزدىڭ 64 جىلىن ج.شانين اتىنداعى قازاق دراما تەاترىنىڭ ساحناسىنا ارناپ، حالقىمىزدى ونەرىڭىزبەن سۋسىنداتقان ءسىزدىڭ ونەگەلى ءومىرىڭىز كەيىنگى ۇرپاققا جۇعىستى بولسىن! سىزگە ايتار العىسىمىز شەكسىز.

P.S. بۇگىن استانانىڭ ورتالىق كونتسەرت زالىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ ۇجىمى ۇلىستىڭ ۇلى كۇنىندەگى ناۋرىز شاشۋ دۋمانىنا قاتىستى.  مينيسترلىكتىڭ قۇتتى قوناعى بولىپ كەلگەن ايشا اپامىز ءبىزدىڭ تويىمىزعا قۇر كەلمەگەن ەكەن. ساحنا تورىندە شابىت شاقىرعان 101- دەگى حالىق ءارتىسى  كورەرمەن قاۋىمعا اننەن شاشۋ شاشتى.

ع. سارسەنۇلى

Abai.kz