وبلىستىق ىشكى ساياسات باسقارماسىنىڭ قولعا الۋىمەن سوڭعى جىلدارى بارلىق اۋداندا جاستار فورۋمىنىڭ جۇيەلى جالعاسىن تاپقانى بەلگىلى. ءارتۇرلى تاقىرىپ توڭىرەگىندە وتكىزىلگەن يگى شارانىڭ بەرەرى از ەمەس.

بيىلعى جىلعى وبلىستىق جاستار فەستيۆالى رايىمبەك اۋدانىنداعى قاستەرلى دە قاسيەتتى قارقارا جايلاۋىنداعى ەرەۋىلتوبەدە وتكىزىلدى. بۇل شىن مانىندە تاريح بەتتەرىنە التىن ارىپتەرمەن جازىلىپ قالعان ءوڭىر، 1916 جىلعى ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىسىنىڭ ءبىر وشاعى بولعان جەر. اتى ايتىپ تۇرعانداي، ءدال وسى ەرەۋىلتوبەدە ۇزاق پەن جامەڭكە باستاعان قالىڭ ەل اق پاتشانىڭ اسكەردەگى قارا جۇمىسقا ادام الۋ جونىندەگى جارلىعىنا قارسى شىقتى. «بالا ولگەنشە شال ءولسىن» دەگەن ءبىر اۋىز ءسوز ۇرانعا اينالىپ، قالىڭ ەل پاتشا اسكەرىنە قارسى ۇرىسقا كوتەرىلدى. بۇل كوتەرىلىس ءساتسىز اياقتالعانىمەن قازاقتىڭ تاۋەلسىز ەل بولساق، بوداندىقتان قۇتىلساق دەگەن ارمان، ماقساتى، مۇددەسىنىڭ ءبىر تۇتانۋى بولدى.
ەل باس قوسىپ اقىلداسقان قارقارا جايلاۋىنداعى ەرەۋىلتوبەگە ەسكەرتكىش ورناتىلعان. ول قارقارا كوتەرىلىسىنىڭ 90 جىلدىعىندا قايتا جاڭعىرتىلدى. كوتەرىلىس قاھارماندارىنىڭ قۇرمەتىنە ۇلكەن اس بەرىلدى. رايىمبەك اۋدانىندا ۇزاق پەن جامەڭكەگە ارنالعان ەسكەرتكىش ورناتىلدى. ۇزاق سەلولىق وكرۋگى بار. جامەڭكەنىڭ جانە قازىبەك شورمانوۆتىڭ اتىندا ءبىر-ءبىر مەكتەپ بار. كوپتەگەن كوتەرىلىس قاھارمانىنىڭ اتى كوشەلەرگە بەرىلگەن.

وبلىستىق ىشكى ساياسات باسقارماسىنىڭ قولعا الۋىمەن سوڭعى جىلدارى بارلىق اۋداندا جاستار فورۋمىنىڭ جۇيەلى جالعاسىن تاپقانى بەلگىلى. ءارتۇرلى تاقىرىپ توڭىرەگىندە وتكىزىلگەن يگى شارانىڭ بەرەرى از ەمەس.

بيىلعى جىلعى وبلىستىق جاستار فەستيۆالى رايىمبەك اۋدانىنداعى قاستەرلى دە قاسيەتتى قارقارا جايلاۋىنداعى ەرەۋىلتوبەدە وتكىزىلدى. بۇل شىن مانىندە تاريح بەتتەرىنە التىن ارىپتەرمەن جازىلىپ قالعان ءوڭىر، 1916 جىلعى ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىسىنىڭ ءبىر وشاعى بولعان جەر. اتى ايتىپ تۇرعانداي، ءدال وسى ەرەۋىلتوبەدە ۇزاق پەن جامەڭكە باستاعان قالىڭ ەل اق پاتشانىڭ اسكەردەگى قارا جۇمىسقا ادام الۋ جونىندەگى جارلىعىنا قارسى شىقتى. «بالا ولگەنشە شال ءولسىن» دەگەن ءبىر اۋىز ءسوز ۇرانعا اينالىپ، قالىڭ ەل پاتشا اسكەرىنە قارسى ۇرىسقا كوتەرىلدى. بۇل كوتەرىلىس ءساتسىز اياقتالعانىمەن قازاقتىڭ تاۋەلسىز ەل بولساق، بوداندىقتان قۇتىلساق دەگەن ارمان، ماقساتى، مۇددەسىنىڭ ءبىر تۇتانۋى بولدى.
ەل باس قوسىپ اقىلداسقان قارقارا جايلاۋىنداعى ەرەۋىلتوبەگە ەسكەرتكىش ورناتىلعان. ول قارقارا كوتەرىلىسىنىڭ 90 جىلدىعىندا قايتا جاڭعىرتىلدى. كوتەرىلىس قاھارماندارىنىڭ قۇرمەتىنە ۇلكەن اس بەرىلدى. رايىمبەك اۋدانىندا ۇزاق پەن جامەڭكەگە ارنالعان ەسكەرتكىش ورناتىلدى. ۇزاق سەلولىق وكرۋگى بار. جامەڭكەنىڭ جانە قازىبەك شورمانوۆتىڭ اتىندا ءبىر-ءبىر مەكتەپ بار. كوپتەگەن كوتەرىلىس قاھارمانىنىڭ اتى كوشەلەرگە بەرىلگەن.
وبلىستىق جاستار فورۋمىنىڭ ءدال وسى تاريحي ورىندا وتكىزىلۋىنىڭ ۇلكەن ءمانى بولدى. جاستاردىڭ ەلىمىزدىڭ وركەندەۋ جولىنداعى تاريحىن ءبىلۋى، كوكەيلەرىنە ساقتاپ ءجۇرۋى اسا ماڭىزدى. «قازاقستان - كەڭ-بايتاق، ورتاق وتان» اتتى وبلىستىق جاستار فورۋمىنا بارلىق اۋداننان، ىشكى ساياسات بولىمدەرىنەن، جاستار ۇيىمدارىنان وكىلدەر قاتىستى. بۇل يگى شاراعا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى اكىمشىلىگى ىشكى ساياسات ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى دارحان مىڭبايدىڭ، وبلىستىق ءماسليحات حاتشىسى ارداق سىدىقتىڭ قاتىسۋى كوپ كوڭىلىن ءبىر كوتەرىپ تاستادى.
وسى كۇنى ەڭبەك ەرى جولسەيىت مولداسانوۆ، كەگەن اۋىلى اقساقالدار القاسىنىڭ توراعاسى ءابدۋالي شەلەكباەۆ باستاعان كوپشىلىك قاۋىم ەرەۋىلتوبەدەگى كوتەرىلىس قۇرباندارىنا قويىلعان ەسكەرتكىشكە گۇل شوقتارىن قويدى.
بۇدان كەيىن «قازاقستان» دەپ ايشىقتى جازۋ جازىلىپ ءبىر شەتىنە رايىمبەكتەي باتىر بابامىزدىڭ، ەكىنشى جاعىنا تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ سۋرەتتەرى قويىلعان بيىك توبە تۇسىندا وبلىستىق جاستار فەستيۆالى باستالدى.
اۋدان ورتالىعىنداعى №2, 3 كەگەن جانە ءو. جاڭاباەۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ وقۋشىلارى باستاعان ۇلتتىق رامىزدەرىمىزدى ورنەكتەگەن جاستار شەرۋى جالعاسىن تاپتى. بۇعان اۋدان اۋماعىنداعى نارىنقول، جالاڭاش، تەكەس، سارىجاز، قاراساز، شالكودە، بولەكساز، شىرعاناق، قارقارا، قاقپاق سەكىلدى 23 سەلولىق جاستار ۇيىمىنىڭ وكىلدەرى دايىقتى ءۇن قوستى. تۋعان قازاقستانىمىز، تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز جونىندە ايشىقتى ۇراندار ايتىلدى. كوكبايراعىمىز جەلبىرەپ، ءانۇرانىمىز اسقاقتاي ەستىلدى. بۇل كۇن شىن مانىندە بيىل ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك پەن ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا مارتەبەلى توراعالىعىن باستاعان، الەم تانىعان وتانىمىزدىڭ مارتەبەسى مەن مەرەيىن كوتەرگەن كۇن بولدى.
وبلىستىق جاستار فەستيۆالىنىڭ اشىلۋىندا رايىمبەك اۋدانىنىڭ اكىمى ايان ايتجانوۆ ءسوز سويلەدى. الىس-جاقىننان كەلگەن قۇرمەتتى قوناقتار مەن جاستار ۇيىمدارىنىڭ وكىلدەرىنە اۋدان تۇرعىندارىنىڭ اتىنان ىستىق نيەتىن جەتكىزدى. قادامدارىنا نۇر تىلەدى. اۋدانداعى بارلىق سەلولىق وكرۋگتا جاستار ۇيىمدارى جۇمىس ىستەيدى. اۋدانداعى ءبىلىم، دەنساۋلىق، باسقا دا سالادا جۇمىس ىستەيتىندەردىڭ دەنى جاستار. وسىدان ەكى جىل بۇرىن وبلىستىق جاستار فورۋمى ءدال وسى رايىمبەك اۋدانىندا تۇساۋىن كەسكەن بولاتىن. ودان سوڭ اۋداننىڭ ءوز ىشىندە نارىنقول مەن جالاڭاش، سارىباستاۋ اۋىلدارىندا جالعاسىن تاپتى. مىنە، بيىلعى جىلى دا وبلىستىق ىشكى ساياسات باسقارماسىنىڭ قولعا الۋىمەن، رايىمبەك اۋداندىق اكىمدىگىنىڭ قولداۋىمەن وبلىستىق جاستار فەستيۆالى ورنەگىن تاپتى.
- قۇرمەتتى اۋدان تۇرعىندارى! جالىندى جاستار! بۇگىنگى باسقوسۋىمىز - ەلىمىزدە قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ قازاقستان حالقىنا جولداۋىنداعى تاپسىرمالاردى ورىنداۋعا ارنالعان شارالاردى ءىس جۇزىنە اسىرىپ جاتقان ۋاقىتپەن تۇسپا-تۇس كەلىپ وتىر. ەلباسىنىڭ مەملەكەتتىك جاستار ساياساتىن ءىس جۇزىنە اسىرۋدا وبلىس اكىمى سەرىك ۇمبەتوۆ زور قولداۋ كورسەتۋدە. قازىرگى تاڭدا وبلىستا 1 ميلليون 835 مىڭ حالىقتىڭ 506636-سى جاستار. ولاردىڭ 395255-ءى اۋىلدىق جەردە، 110381-ءى قالادا تۇرادى. وبلىستا تىركەۋدەن وتكەن 41 جاستاردىڭ قوعامدىق بىرلەستىگى بار.
ولاردىڭ ىشىندە قازاقستان جاستار كونگرەسى، «اۋىل جاستارىنىڭ وداعى»، «جاسىل ەل» جاستاردىڭ ەڭبەك جاساقشىلارى، «جاستار ءۇنى» قوعامدىق قورى، «قازاقستان ستۋدەنتتەرى اليانسى» جۇمىس ىستەيدى. سونداي-اق، وبلىس اكىمىنىڭ قولداۋىمەن «جەتىسۋ جاستارى» جاستار ورتالىعى قۇرىلعان. 247 ستۋدەنت وبلىس باسشىسىنىڭ ارنايى گرانتى بويىنشا ءبىلىم الۋدا. وعان 62,600 مىڭ تەڭگە بولىنگەن، «ديپلوممەن اۋىلعا» باعدارلاماسى بويىنشا وبلىستا 723 جاس مامان جۇمىسقا ورنالاستىرىلدى. ءدۇبىرلى جارىستاردا ۇزدىك شىققان 45 سپورتشىعا اي سايىن ستيپەنديا تولەنەدى. 15 سپورتشىعا باسپانا بەرىلدى. وسىنىڭ ءبارى وبلىس جاستارىنا كورسەتىلىپ وتىرعان ۇلكەن قامقورلىق، - دەدى وبلىستىق ىشكى ساياسات باسقارماسىنىڭ باستىعى گۇلجيان سۇلەيمەنوۆا.
- تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ بولاشاعى بولار جاستارىمىز ءۇشىن ەڭ الدىمەن ءبىلىم كەرەك، اقىل كەرەك. مەن ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ارنايى تاپسىرماسىمەن وسىناۋ قاسيەتتى وڭىرگە، سىزدەرگە سالەم بەرۋگە كەلىپ وتىرمىن. مەملەكەت كولەمىندە جاستارعا ارنالعان ۇلكەن جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە. سونىڭ ىشىندە «بىرلىگىمىز جاراسقان» اتتى ۇلكەن اكتسيا جۇرۋدە. ءبىر ادامعا ءبىر جىلى ءسوز ايتساڭ، كومەك كورسەتىپ جاتساڭ، سونىڭ ءوزى ۇلكەن ساۋاپ دەيدى. وسى باعىتتا كوپ جۇمىس قولعا الىنۋدا. سەرىك ۇمبەتوۆ باستاعان وسى وبلىس اۋقىمىندا دا ىرگەلى ىستەر قولعا الىنعان. وعان قۋانامىز. ءبىزدى اداستىرمايتىن وسى اعالارىمىزدىڭ جولى. وسىندا ەلباسىمىزدىڭ جولداۋىنا ارقاۋ بولعان سوۆەت اتامىز، ەڭبەك ەرى جولسەيىت اتامىز وتىر. بۇل ءبىز ءۇشىن، جاستار ءۇشىن ۇلكەن قۋانىش، ۇلكەن مارتەبە دەسەم ارتىق ايتپاسپىن. وسى اعالارىمىزدىڭ جۇرگەن جولىن جاستارىمىز ءبىلىپ وسسە اداسپايدى دەپ ويلايمىن. ەڭبەكتىڭ قادىرىن ءبىلىپ، وتانىمىزعا ۇلكەن كومەك كورسەتەتىنىمىزدى ۇعىنساق، ودان وتكەن قۋانىش جوق. سىزدەردىڭ بۇگىنگى فەستيۆالدارىڭىزعا جەمىس تىلەيمىن، - دەدى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى اكىمشىلىگى ىشكى ساياسات ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى دارحان مىڭباي.
وبلىستىق جاستار فەستيۆالىندە رايىمبەك اۋداندىق ارداگەرلەر كەڭەسىنىڭ توراعاسى سوۆەت ورازاەۆ، قاراساز اۋىلىنداعى البان اسان بارمانبەكۇلى اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ وقۋشىسى قادىراقىن سابىرجان قۇتتىقتاۋ سوزدەرىن ارنادى.
بۇدان كەيىن وبلىستىق ىشكى ساياسات باسقارماسىنىڭ باستىعى گۇلجيان سۇلەيمەنوۆا مەن رايىمبەك اۋدانىنىڭ اكىمى ايان ايتجانوۆ سۋرەتشى الماس سىرعاباەۆقا، جۋرناليست ءامىر قاسانوۆقا، ولجاس بايبوسىنوۆقا، تالعات ساعىندىقوۆقا، اينۇر ابدىقادىروۆاعا، ەلجان رايىسوۆقا، ەرلىك ماراتۇلىنا جانە تاعى دا باسقا ۇلگىلى جاستارعا لايىقتى ماراپات كورسەتتى.
وبلىستىق جاستار فەستيۆالىنە قاتىسۋشى قۇرمەتتى قوناقتارعا رايىمبەك اۋدانىنىڭ ونەرپازدارى كەڭ كولەمدى كونتسەرتتىك باعدارلاماسىن ۇسىندى. كوك شالعىنى، جادىراعان كۇنى جايناعان قارقارا جايلاۋىنداعى بۇل يگى شارا كوپ كوڭىلىنە ىستىق ۇيالاتتى.

قانات ءبىرجانسال