ال، ونىڭ قىسقا دايىندىققا كەرى اسەرى بولعالى تۇر
بۇل جولى سەلەكتورلىق كەڭەستە قارالعان ماسەلە دە قازىرگى ءوڭىردىڭ وزەكتى پروبلەماسى بولىپ تۇر. ول الدىمىزداعى قىسقا دايىندىقتىڭ ءبىر تاراۋى رەتىندە باعالانباق كوممۋنالدىق تولەمدەردىڭ وتەلۋىنە ارنالدى. ال، بۇل جاي، تۋراسىن ايتقاندا، ءالى دە تولىق رەتتەلمەگەن.

جالپى، سەلەكتورلىق كەڭەستى كىرىسپە سوزبەن اشقان وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى اسقار ءابدىروۆ بۇل ماسەلەنىڭ ۇكىمەت تاراپىنان دا اسا نازار اۋدارىلىپ وتىرعاندىعىن اتاپ ءوتتى. دەمەك، كوممۋنالدىق تولەمدەردىڭ ۋاقىتىندا وتەلمەۋى - رەسپۋبليكاعا ورتاق پروبلەما. الايدا، ءبىزدىڭ وزگەلەردە ءىسىمىز قانشا، الدىمەن ءوزىمىزدىڭ بەرەشەگىمىزدەن قۇتىلعانىمىز ءجون ەمەس پە ەدى؟ ونىڭ ۇستىنە، اتىراۋداعى كوممۋنالدىق قىزمەت ءتاريفى وزگە وبلىستارمەن سالىستىرعاندا اناعۇرلىم تومەن. بۇل، بىرىنشىدەن، اۋىز سۋ، تابيعي گاز، ەلەكتر جانە جىلۋ ەنەرگيالارى وزىمىزدەن شىعىپ جاتقاندىقتان بولسا، ەكىنشىدەن جەرگىلىكتى اتقارۋشى بيلىك مونوپوليا مەكەمەلەرمەن جۇيەلى جۇمىس جاساپ وتىرعاندىعىنان.

سونىڭ وزىندە دە، وسى تومەنگى ءتاريفتى دە تولەمەي، مونوپوليا مەكەمەلەردى قىرۋار شىعىنعا باتىرىپ وتىرعانىمىز جاسىرىن ەمەس.

ال، ونىڭ قىسقا دايىندىققا كەرى اسەرى بولعالى تۇر
بۇل جولى سەلەكتورلىق كەڭەستە قارالعان ماسەلە دە قازىرگى ءوڭىردىڭ وزەكتى پروبلەماسى بولىپ تۇر. ول الدىمىزداعى قىسقا دايىندىقتىڭ ءبىر تاراۋى رەتىندە باعالانباق كوممۋنالدىق تولەمدەردىڭ وتەلۋىنە ارنالدى. ال، بۇل جاي، تۋراسىن ايتقاندا، ءالى دە تولىق رەتتەلمەگەن.

جالپى، سەلەكتورلىق كەڭەستى كىرىسپە سوزبەن اشقان وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى اسقار ءابدىروۆ بۇل ماسەلەنىڭ ۇكىمەت تاراپىنان دا اسا نازار اۋدارىلىپ وتىرعاندىعىن اتاپ ءوتتى. دەمەك، كوممۋنالدىق تولەمدەردىڭ ۋاقىتىندا وتەلمەۋى - رەسپۋبليكاعا ورتاق پروبلەما. الايدا، ءبىزدىڭ وزگەلەردە ءىسىمىز قانشا، الدىمەن ءوزىمىزدىڭ بەرەشەگىمىزدەن قۇتىلعانىمىز ءجون ەمەس پە ەدى؟ ونىڭ ۇستىنە، اتىراۋداعى كوممۋنالدىق قىزمەت ءتاريفى وزگە وبلىستارمەن سالىستىرعاندا اناعۇرلىم تومەن. بۇل، بىرىنشىدەن، اۋىز سۋ، تابيعي گاز، ەلەكتر جانە جىلۋ ەنەرگيالارى وزىمىزدەن شىعىپ جاتقاندىقتان بولسا، ەكىنشىدەن جەرگىلىكتى اتقارۋشى بيلىك مونوپوليا مەكەمەلەرمەن جۇيەلى جۇمىس جاساپ وتىرعاندىعىنان.

سونىڭ وزىندە دە، وسى تومەنگى ءتاريفتى دە تولەمەي، مونوپوليا مەكەمەلەردى قىرۋار شىعىنعا باتىرىپ وتىرعانىمىز جاسىرىن ەمەس.

وسى ورايدا بايانداما جاساعان ەنەرگەتيكا جانە كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق باسقارماسى باستىعىنىڭ ورىنباسارى باۋىرجان جايسانوۆتىڭ ايتۋىنشا، بيىلعى 10 قىركۇيەكتەگى ەسەپ بويىنشا وبلىستا كوممۋنالدىق قىزمەتكە بەرەشەك بارلىعى 567 ملن. 745 مىڭ تەڭگەنى قۇرادى. سونىڭ ىشىندە تۇتىنۋشىلار تابيعي گازعا 130,781; ەلەكتر ەنەرگياسىنا 201,629; اۋىز سۋعا 200,243 جانە جىلۋ ەنەرگياسىنا 35,092 ملن. تەڭگە قارىز.

راس، بۇل ماسەلە بيىلدىڭ وزىندە بىرنەشە رەت تالقىلانىپ، وبلىس اكىمى تاراپىنان ناقتى تاپسىرمالار بەرىلگەندىكتەن، ءىس ءسال دە بولسا ىلگەرى جىلجىدى. سونىڭ ناتيجەسىندە، ەلىمىزدىڭ قۇرىلىس جانە تۇرعىن ءۇي شارۋاشىلىعى ىستەرى اگەنتتىگىنىڭ مالىمەتىنە قاراعاندا، رەسپۋبليكا بويىنشا كوممۋنالدىق قىزمەتكە بەرەشەكتىڭ ازدىعى جونىنەن الماتى مەن قاراعاندى وبلىستارىنان كەيىنگى ءۇشىنشى ورىندا ەكەنبىز. ياعني، قارىزعا بىزدەن دە بەلشەسىنەن باتقان وڭىرلەر بار. بىراق، جوعارىدا ايتقانىمىزداي، اتىراۋداعى كوممۋنالدىق قىزمەت جاعدايىنىڭ باسقا وبلىستارمەن سالىستىرعاندا وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى بار ەكەنىن دە جوققا شىعارۋعا بولمايدى.

وسى ورايدا اتىراۋ قالاسى بويىنشا كوممۋنالدىق قىزمەتكە بەرەشەك 367 ملن. 705 مىڭ تەڭگەگە جەتكەن. سونىڭ ىشىندە "تازا قۇبىر" جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگى "ەنەرگوسبىت" جانە "وبلترانسگاز" مەكەمەلەرىنە سان ميلليونداعان تەڭگە بەرەشەك. بۇل رەتتە ماجبۇرلەپ تولەۋ جونىندە شىعارىلعان سوت شەشىمى دە بار. بىراق، "تازا قۇبىر" جشس-دە مونوپوليا مەكەمەگە اۋداراتىن مۇنداي كولەمدى قارجى جوق. ال، ول ءوز كەزەگىندە تۇتىنۋشىلاردان الاجاق. قازىر ماسەلە ءتيىستى زاڭ ورىندارىمەن شەشىلىپ جاتقانىمەن، ءىس ىلگەرى جىلجىر ەمەس.

بۇل جونىندە تۇسىنىك بەرگەن اتىراۋ قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى ادىلبەك نۇرلىعوجيەۆ پروبلەما شەشىلىپ جاتقانىن ايتقانىمەن، ناقتى شەشىم دە انىق ەمەس. ياعني، ەندىگى ماسەلە تاريف جايىن انىقتاۋعا تىرەلىپ تۇرعان ءتارىزدى. ونىڭ ۇستىنە، "اتىراۋسۋارناسى" كاسىپورنىنا ماقاتتىق تۇتىنۋشىلار دا قارىز.

الايدا، اسقار ءابدىروۆ ءتاريفتىڭ جىل باسىندا وزگەرگەنىن، ال قازىر كۇز ەكەندىگىن ايتىپ، ماسەلەنى تۇپكىلىكتى شەشۋگە ەكى اي عانا مەرزىم بەردى.

جىلىوي اۋدانى بويىنشا كوممۋنالدىق قىزمەت بەرەشەگى 23 ملن. 755 مىڭ تەڭگەگە جەتكەن. قازىر اۋداندى تابيعي گازبەن "جىلىويگاز" جانە اۋىز سۋمەن "جىلىويسۋ" مەكەمەلەرى قامتاماسىز ەتىپ وتىر. بۇلاردا ايتارلىقتاي پروبلەما دا جوق. الايدا، قۇلسارى ورتالىق جىلۋ قازاندىعىن پايدالانىپ وتىرعان "ەنەرگوتەپلو" مەكەمەسى "ەنەرگوسبىت" كاسىپورنىنا بەرەشەك. بۇل ماسەلە دە ءبىراز ۋاقىتتان بەرى قوزعالىپ كەلە جاتقانىمەن، ءالى شەشىلمەگەن.

وسى ورايدا جىلىوي اۋدانى اكىمى راحمەتوللا نۇعىمانوۆتىڭ ايتۋىنشا، ءبىراز بورىش ىلگەرگى جىلداردان قالعان. قازىر ولاردىڭ كولەمى كەمىپ كەلە جاتقانىمەن، كەيىنگى ۋاقىتتا تاعى دا جينالىپ قالىپ وتىر.

يندەر اۋدانى بويىنشا 10 ملن. 811 مىڭ تەڭگە بەرەشەك بار. مۇنداعى وزەكتى ماسەلە "يندەركومسەرۆيس" كاسىپورنىندا قالىپتاسقان. ويتكەنى، قازىر اتالمىش مەكەمە بانكروتقا ۇشىراپ، ونىڭ ورنىنا "يندەرگاز" جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگى قۇرىلماقشى. دەمەك، جاڭا مەكەمە پايدا بولسا، بۇرىنعى كاسىپورىننىڭ قارىزى وتەۋسىز قالماق. ماسەلەن، بۇعان دەيىن وسى اۋدانداعى "احمەتجانوۆ", "ديلدابەكوۆ م", "يندەرۆودوكانال" كاسىپورىندارى بانكروتقا ۇشىراپ، ولاردىڭ 8 ملن. 29 مىڭ قارىزى قايتارۋسىز كەتكەن. دەمەك، تاعى دا وسىنداي جاعداي قايتالانعالى تۇر.

جالپى، اۋدان اكىمى جانكەلدى راحمەتقاليەۆتىڭ ايتۋىنشا، مۇنداعى كوممۋنالدىق قارىزدىڭ باسىم بولىگى سوناۋ 2005 جىلدان قالعان كورىنەدى. مۇنىڭ باستى سەبەبى - حالىقتان اقشا جينالمايدى. سوندىقتان وڭىردەگى كوممۋنالدىق قىزمەت كورسەتۋشى كاسىپورىندار تۇرعىندارعا تاراتقان ەلەكتر ەنەرگياسى مەن اۋىز سۋعا بەرەشەگىن دە وتەي المايدى. قازىر مۇنداعى جەرگىلىكتى كوممۋنالىق كاسىپورىندار الدىمەن جۇمىسشىلاردىڭ مەزگىلىندە تولەنبەگەن جالاقىلارىن وتەۋدە. سودان سوڭ عانا ارىپتەستەرىنە بەرەشەگىنەن قۇتىلماق. ال، قاجەتتى قارجى جيناقتالعانشا قىزمەتكەرلەردىڭ كەلەسى ەڭبەكاقىسىن تولەيتىن دە ۋاقىت كەلمەي مە؟ سوندا، بۇل ماسەلە ءتىپتى دە شەشىلمەيتىن سەكىلدى.

يساتاي اۋدانىندا كوممۋنالدىق قىزمەت بەرەشەگى 7 ملن. 440 مىڭ تەڭگەگە جەتىپتى. ارينە، وزگە وڭىرلەرمەن سالىستىرعاندا اسا كوپ تە ەمەس. بىراق، سونىڭ باسىم بولىگى "ادەمى ءۇي" كاسىپورنىنا قاتىستى ەكەن. راس، قازىر بۇل ۇيىم "وبلترانسگاز" مەكەمەسىمەن كەلىسىم جاساپ، قارىزىن كەستە بويىنشا وتەپ كەلەدى. ايتسە دە، اسقار ءابدىروۆ بۇل جايدى نازارعا الىپ، باقىلاپ وتىرۋدى تاپسىردى.

ازىرگە قىزىلقوعا اۋدانىندا كوممۋنالدىق تولەمگە قاتىستى تۋىنداپ وتىرعان ماسەلە جوق. بىراق، مالدى مەكەنگە تابيعي گاز تارتىلىپ، ەندى ونى تۇرعىندار پايدالانا باستاعاندا مۇنداي پروبلەما تۋىنداپ كەتۋى دە ىقتيمال. ماماندار وسى جايدى قازىر-اق قۇلاققاعىس رەتىندە ايتىپ وتىر. سوندىقتان، مونوپوليا مەكەمەلەر ءوز قىزمەتىن كورسەتە باستاعان ساتتە-اق تۇتىنۋشىلارمەن كەلىسىم جاساۋلارى كەرەك. ايتپەسە، سوڭىنان تولەمدەرىن قالاي جيناۋدى دا بىلمەي قالادى.

ماقات اۋدانىندا كوممۋنالدىق قارىز 131 ملن. 975 مىڭ تەڭگە بولىپتى. سونىڭ كوبى "اتىراۋسۋارناسىنا" بەرەشەك. راس، ءبىر قاراعاندا قارىزعا بەلشەسىنەن باتىپ وتىرعاندار دا جوق. بىرنەشە مەكەمەنىڭ ازدى-كوپتى بورىشى مەن تۇرعىنداردىڭ بەرەجاعى عانا وسىنداي قوماقتى تسيفردى كورسەتىپ تۇر.

الايدا، وسى ورايدا اۋدان اكىمى سىرىم رىسقاليەۆتىڭ ايتار ءوز ءۋاجى بار. ماسەلەن، وبلىستان "اتىراۋسۋارناسى"مەكەمەسىنىڭ ماماندارىن شاقىرىپ، ولارمەن قايتا ەسەپ جۇرگىزگەندە بۇعان دەيىن بەرەشەك رەتىندە اتالىپ جۇرگەن قارجىنىڭ كەيبىرى نەگىزسىز بولىپ شىققان. ونىڭ ۇستىنە، كەيبىر شاعىن مەكەمەلەر الدەقاشان بانكروت بولىپ كەتكەن. ماسەلەن، اۋدانداعى ىرگەلى سانالعان "ماقاتسۋارناسى" وتكەن جىلى وسىنداي كۇيگە ۇشىراعان.

اقىرىندا، ماحامبەت اۋدانىندا 14 ملن. 553 مىڭ كوممۋنالدىق قارىز جيناقتالعان. ماماندار مۇنداعى شەشىمىن كۇتكەن پروبلەما رەتىندە موينىنداعى قارىزىن وتەمەي "اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ" مەكەمەسىنىڭ "ماحامبەت" كاسىپورنىنا قوسىلىپ كەتكەندىگىن ايتادى. ەندى بۇرىنعى ۇيىمنىڭ بەرەشەگىن كىم تولەمەك؟

ال، اۋدان اكىمى ومىرزاق زينۋللين بۇدان بەس-التى جىلدان بەرى جيناقتالىپ قالعان قارىزداردىڭ دا بار ەكەندىگىن ايتىپ وتىر. قازىر سولاردى وتەۋدىڭ بارلىق مۇمكىن شارالارى الىنىپ جاتقان كورىنەدى.

جالپى، ەنەرگەتيكا جانە كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق باسقارماسى باستىعىنىڭ ورىنباسارى باۋىرجان جايسانوۆتىڭ ايتۋىنشا، تۇتىنۋشىلاردىڭ كوممۋنالدىق قىزمەتكە بەرەشەگى مونوپوليا مەكەمەلەردىڭ قىسقا دايىندىعىنا كەرى اسەرىن تيگىزەتىن ءتۇرى بار. ويتكەنى، ەسكىرگەن جابدىقتار مەن قۇرالداردى جاڭارتۋ ءۇشىن قىرۋار قارجى قاجەت. ال، ونىڭ ءبىر بولىگى جۇرتتان جينالار كوممۋنالدىق تولەمگە بايلانىستى.

وسى ورايدا سەلەكتورلىق كەڭەستى قورىتىندىلاعان وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى اسقار ءابدىروۆ ورتاعا ورالىمدى وي تاستادى.

جالپى، جوعارىدا ايتىلعانداي، ءبىزدىڭ وبلىستىڭ رەسپۋبليكانىڭ وزگە وڭىرلەرىمەن سالىستىرعاندا كوممۋنالدىق تولەمدەرى اسا كوپ تە ەمەس. قولىمىزداعى قۇجاتتارعا قاراعاندا، كەيبىر قالالار مەن وبلىستاردا ميللياردتاعان بەرەشەك جينالىپتى. بۇل - بىزدە اتالمىش ماسەلەگە وبلىستىق اكىمدىك تاراپىنان ۇدايى نازار اۋدارىلىپ وتىرعاندىعىنىڭ ناتيجەسى.

ايتسە دە، كوممۋنالدىق قىزمەتتىڭ قوماقتى بولىپ وتىرعانى - وسى سومادا الدەقاشان بانكروت بولىپ، ەندىگى تاراپ كەتكەن كاسىپورىنداردىڭ دا بەرەشەگى ءجۇر. سوت شەشىمىمەن جۇمىسى توقتاتىلعان مەكەمەنىڭ قارىزىن ەندى كىم وتەمەك؟ بۇل رەتتە زاڭنىڭ نەندەي تەتىكتەرى بار؟ سايىپ كەلگەندە، سوتتاسقان قوس كاسىپورىن الداعى ۋاقىتتا مۇنى وزدەرى شەشۋى ءتيىس ەمەس پە؟ ەندەشە سولاردىڭ بورىشىن وبلىستىڭ كورسەتكىشىنە قوسۋدىڭ ەش رەتى جوق.

ونىڭ ۇستىنە، اعىمداعى كوممۋنالدىق قارىز دەگەن ءتىپتى ايتىلماۋى كەرەك. ويتكەنى، ءار ايدىڭ ورتاسىنا دەيىن تولەنەتىن تولەمدى سول ايدىڭ وسى ۋاقىتقا دەيىنگى كورسەتكىشىمەن بەرەشەك ساناۋعا بولا ما؟ بۇل دا وبلىستىڭ جالپى مالىمەتىنە نۇقسان كەلتىرىپ، كەرى تارتىپ تۇر.

مىنە، وسى جايلاردى جينالعانداردىڭ قاپەرىنە سالعان وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى اسقار ءابدىروۆ بارلىق مەملەكەتتىك جانە كوممۋنالدىق قۇرىلىمدار باسشىلارىنا ناقتى تاپسىرمالار بەردى. سايىپ كەلگەندە، قازىرگى باستى مىندەت بارلىق بەرەشەكتەن دەر كەزىندە قۇتىلىپ، الدىمىزداعى قىسقا تىڭعىلىقتى دايىندىقپەن كەلۋ كەرەكتىگى ايتىلدى.

مەڭدىباي سۇمەسىنوۆ