"كاپيتاليزم ۇلتتىڭ تۇبiنە جەتەتiن بولدى، باسقا بiر جاڭا جۇيە قۇرايىق" دەگەن يدەيانى جاپون ويشىلدارىنىڭ اراسىنان العاشقى بولىپ ناكانو كوۋدجي كوتەرگەن بولاتىن. 1980 جىلدارى جاپونيانىڭ ءباسپاسوز بەتتەرiندە قالامگەردiڭ "بiزدiڭ قوعام قۇلدىراپ بارادى، ماتەريالدىق بايلىق قاراپايىم حالىقتى باقىتقا جەتكiزبەيدi. سوندىقتان ەجەلگi پرولەتارلىق جۇيەگە كوشەيiك" دەگەن يدەيالاردى ايتقان ماقالالارى جيi جارىق كوردi. ناكانونىڭ "سەيحيننوشيسوۋ" (پرولەتاريات تولعامدارى) دەپ اتالاتىن كiتابى 1992 جىلى جارىق كورگەندە بۇكiل جاپون قوعامى ءدۇر سiلكiنگەن بولاتىن. ناكانونىڭ "ەجەلگi پرولەتارلىق جۇيە" دەۋiندە تەرەڭ تاريحي ءمان بار. پرولەتاريات يدەياسى ماركس، ەنگەلس، لەنين ەڭبەكتەرiنەن باستالادى دەسەك قاتەلەسەمiز. ەجەلگi ريم مەملەكەتiندە پرولەتاريات دەپ ەڭبەك يەلەرiن اتاعان. "پرولەتار" ءسوزi ەڭ العاش تۋلليا پاتشاسىنا قاتىستى دەرەكتەردە كەزدەسەدi.

"كاپيتاليزم ۇلتتىڭ تۇبiنە جەتەتiن بولدى، باسقا بiر جاڭا جۇيە قۇرايىق" دەگەن يدەيانى جاپون ويشىلدارىنىڭ اراسىنان العاشقى بولىپ ناكانو كوۋدجي كوتەرگەن بولاتىن. 1980 جىلدارى جاپونيانىڭ ءباسپاسوز بەتتەرiندە قالامگەردiڭ "بiزدiڭ قوعام قۇلدىراپ بارادى، ماتەريالدىق بايلىق قاراپايىم حالىقتى باقىتقا جەتكiزبەيدi. سوندىقتان ەجەلگi پرولەتارلىق جۇيەگە كوشەيiك" دەگەن يدەيالاردى ايتقان ماقالالارى جيi جارىق كوردi. ناكانونىڭ "سەيحيننوشيسوۋ" (پرولەتاريات تولعامدارى) دەپ اتالاتىن كiتابى 1992 جىلى جارىق كورگەندە بۇكiل جاپون قوعامى ءدۇر سiلكiنگەن بولاتىن. ناكانونىڭ "ەجەلگi پرولەتارلىق جۇيە" دەۋiندە تەرەڭ تاريحي ءمان بار. پرولەتاريات يدەياسى ماركس، ەنگەلس، لەنين ەڭبەكتەرiنەن باستالادى دەسەك قاتەلەسەمiز. ەجەلگi ريم مەملەكەتiندە پرولەتاريات دەپ ەڭبەك يەلەرiن اتاعان. "پرولەتار" ءسوزi ەڭ العاش تۋلليا پاتشاسىنا قاتىستى دەرەكتەردە كەزدەسەدi.
جاپون جازۋشىسى كiتابىندا كاپيتاليزمدى قاتتى سىناعان. "ماتەريالدىق ءونiم نەعۇرلىم كوپ وندiرiلگەن سايىن قوعامنىڭ جويىلۋى سوعۇرلىم جىلدامىراق بولادى" دەگەن ناكانو جاپون ۇلتىنىڭ تاعدىرىن تالقىعا سالادى. 1945 جىلدان كەيiن كاپيتاليستiك جولعا نىق تۇسكەن كۇنشىعىس ەلi 1960 جىلدارى ەكونوميكاسى دامىعان iرi مەملەكەت رەتiندە تانىلدى. جەر كولەمiنەن 62-شi ورىندا تۇرعان جاپونيا 1968 جىلى ءونiم ءوندiرۋ كورسەتكiشi بويىنشا دۇنيەجۇزiندە 2-شi ورىندا تۇرعان. بۇگiندە بۇل ەل جالپى ۇلتتىق ءونiم كولەمiنەن دە الدىڭعى ورىندا. دامۋعا بولگەن قارجىسى مەن اۆتوموبيل ءوندiرiسi جونiنەن 1-شi ورىننان تۇسپەگەن جاپونيانىڭ130 ميلليون حالقى شىنىمەن دە "دامىعان" دەگەن ۇعىمعا لايىقتى ءومiر سۇرە مە؟
قازiرگi جاپونداردى كاپيتاليستiك سانا مەڭدەگەن. قاي تۇرعىدان قاراساق تا، بۇل اشىق كورiنەدi. مەن جاپون ازاماتتارىمەن تالاي جىلدان بەرi ارالاس-قۇرالاس بولا ءجۇرiپ، تۇيگەنiم - كوپشiلiگi "جانىم شىقسا دا، اقشام شىقپاسىن" دەگەن پرينتسيپپەن ءومiر سۇرەدi. جاپوندار نەگە كاپيتالدى بيiك قويادى؟ سەبەبi, "ەرتەڭ قالاي بولادى؟" دەگەن ۇرەي ولاردىڭ ەرiك-جiگەرiن قىسپاققا الىپ، ادامي ەركiندiگiنەن ايىرعان. ناكانو كوۋدجي ءوز كiتابىندا "تەحنولوگيا جويىلمايىنشا وركەنيەتتi ءومiر ءسۇرۋ مۇمكiن ەمەس" دەپ جازعان. تەحنيكانى (مىسالى، روبوتتاردى) بارلىق سالادا كەڭiنەن قولداناتىن جاپوندار سونىڭ قىزىعىن، دالiرەك ايتساق، تيiمدiلiگiن كورiپ وتىر ما؟ جاپونيادا جۇمىس ۋاقىتى تاڭعى - 7-8-دەن تۇنگi 10-11-گە سوزىلادى. ادامداردىڭ بiر-بiرiمەن قاتىناسۋ مۇمكiندiگiنە تەحنيكا شەكتەۋ قويىپ وتىر. بiر-بiر كومپيۋتەرگە "بايلانعان" جاپوندار سىرتقى ورتادان بەيحابار كۇيگە كوشكەن. جالپى ءباسپاسوز بەتتەرiندە جيi ايتىلىپ جۇرگەن بالا سانىنىڭ كۇرت كەمۋi, قارتتاردىڭ كوبەيۋi, جالعىزباستىلار سانىنىڭ ارتۋى - بۇگiنگi جاپون قوعامىنىڭ جانايقايى. ساۋالناماعا سۇيەنسەك، جاپون جاستارىنىڭ 80 پايىزى اقشا شىعىنداماس ءۇشiن ۇيلەنبەۋدi ءجون كورەدi ەكەن. جاستارىنىڭ 60 پايىزى 40-قا كەلiپ وتباسىن قۇرۋ داعدىسى بەلەڭ العان بۇل قوعامدا باسقا ەمەس، كاپيتال الدىنداعى قورقىنىش ۇستەم. بۇل "بiزدەگiدەي قارجىنى قايدان تابامىن؟" دەگەن سەرگەلدەڭ وي ەمەس، "قارتتىق ءۇشiن جيناعان قاراجاتتىڭ شەتiن سەتiنەتiپ المايىن" دەگەن قاتاڭ پرينتسيپ. جاپوندار اقشانى جەكە ءوزiنiڭ 60-تان اسقاننان كەيiنگi ءومiرi ءۇشiن جينايدى. "ەلمەن بiرگە كورگەن ۇلى توي" نەمەسە بالالارىنا، تۋىسقانىنا سەنۋ دەگەن سياقتى ۇعىمداردى كاپيتاليستiك سانا بiرجولاتا ىعىستىرعان.
مەنiڭ تانىستارىمنىڭ اراسىندا بالاسىز جاپون وتباسىلارى كوپ. ايەلدەرiنەن، "نەگە بالا تۋمايسىڭدار؟" دەپ سۇراسام، ءبارiنiڭ بەرەتiن جاۋابى بiرەۋ-اق: "بالانى باعۋعا، وقىتۋعا اقشا كەرەك قوي. بiز وعان قارجى جۇمساعىمىز كەلمەيدi" دەيدi. ياماموتو دەگەن كاسiپكەردiڭ كەلiنشەگi ماعان "بالانى 20 جاسقا دەيiن (جاپونيادا بۇل كامەلەت جاسى) باعىپ-قاعىپ، وقىتۋعا وسىنشا يەن قاجەت" دەپ تيىن-تيىنىنا دەيiن ەسەپتەپ بەرگەندە جاعامدى ۇستاعانمىن. ۇرپاق وسiرۋدەن گورi اقشا جيناۋدى ماڭىزدىراق سانايتىنىنا تاڭقالعانمىن. بۇل جالعىز ايەلدiڭ ۇستانىمى ەمەس، كاپيتاليزمنiڭ ارقاسىندا جەتكەن قوعامدىق سانانىڭ بiر كورiنiسi. ايتپەسە كاپيتاليستiك قوعام قالىپتاسقانعا دەيiن جاپون وتباسىندا 12-13, از دەگەندە 4-5 بالادان بولعان. ۇلت بولاشاعىنا الاڭداعان جاپون جازۋشىسى جازعان ويلاردىڭ بiر شەتi وسىمەن بايلانىستى.
جۋىردا جاپون بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ بiرiنەن مىنانداي مالiمەتتi وقىدىم: "كەيiنگi كەزدە دارiگەرلەرگە ء"دام سەزۋ" قابiلەتiنەن ايىرىلۋ دياگنوزى بويىنشا قارالۋشىلاردىڭ سانى كوبەيiپ كەتتi. بۇل نەمەن بايلانىستى؟ ءتۇن ورتاسىندا جۇمىستان قايتقان ازاماتتاردىڭ تاماق جاساۋعا ۋاقىتى جوق. سوندىقتان قىزمەت ورنىندا فاستفۋد ونiمدەرiن، اسiرەسە قىتاي كەسپەسiن ازىق قىلۋ ادەتكە اينالعان. ازاماتتاردىڭ شاي قايناتىپ iشۋگە دە ۋاقىتى جوق. اقىرىندا ءتاتتi مەن اششىنى ايىرا المايتىن كۇيگە تۇسكەن".
دەمالىسسىز جۇمىس iستەۋ جونiنەن دە جاپوندار 1-شi ورىن الادى. بiزدەگiدەي 24-30 كۇن ەركiن تىنىعۋدى بiلمەيدi. جانتالاستى جۇمىس ادامداردىڭ ءوز جاعدايىن ويلاۋعا مۇمكiندiك بەرمەيدi. جوعارى تەحنولوگيا مەن مول قارقىندى ءوندiرiس كiسiلەردi شەكتەن تىس iسكە جەگiپ، ادام رەتiندەگi ەركiندiگiنەن ايىرعان.
كاميكاۆاۋچي دەگەن جاپون جازۋشىسى ۇنەمi الىس ەلدەردەگi ورمانداردى ارالاپ، ۇندiستەردiڭ ارالدارىندا جۇرەدi. كورگەندەرiن، باسىنان وتكەرگەندەرiن كiتاپ ەتiپ جازادى. بiردە ودان: "سiز نەگە توكيودا تۇرمايسىز؟" دەپ سۇرادىم. "مەنiڭ قانداستارىم بولاشاققا دەگەن ءۇمiتiن جويعان. بۇگiنمەن عانا ءومiر سۇرەدi. مەن ەركiندiكتi سۇيەتiن اداممىن. سوندىقتان مۇنداي قىسپاق قوعامدا، تەك تەحنولوگيالارمەن قۇرساۋلانعان قوعامدا تۇرعىم كەلمەيدi" دەپ جاۋاپ بەردi.
ناكانو كوۋدجيدiڭ "سەيحيننوشيسوۋ" كiتابى جارىققا شىققان سوڭ ون بەس جىلدان كەيiن بەلگiلi جۋرناليست توميوكا كويچيروۋ وتانداستارىنا اتالعان ەڭبەكتi قايتالاپ وقىپ شىعۋعا ۇندەگەن ماقالاسىن جاريالادى. "ماتەريالدىق وركەنيەت تىعىرىققا تiرەلدi" دەپ دابىل قاققان جاپون جۋرناليسi الەمدi شارپىعان قارجى داعدارىسى قاۋiپتi ەمەس، رۋحاني داعدارىستان قورقۋ كەرەك، قازiرگi قوعام رۋحاني كەدەيلەنiپ بارادى دەگەن پiكiرلەرiن بiلدiرگەن ("ساپيو" جۋرنالى توكيو 8 ءساۋiر 2009. 7 بەت).
ناكانو كوۋدجي "سەيحيننوشيسوۋ" كiتابىندا پرولەتاريات يدەيالارىن 942-1017 جىلدارى ءومiر سۇرگەن حەيان ءداۋiرiنiڭ ۇلى ويشىلى حارانوبۋدىڭ تراكتاتتارىنا تiرەيدi. ەجەلگi جاپون ويشىلى بىلاي دەپ جازىپتى: "ماتەريالدىق تۇرعىدان باي بولا تۇرا رۋحاني ازعىن ءھام تويىمسىز بولسا، ناعىز بايقۇس سول. قاراپايىم تiرشiلiك ەتiپ رۋحاني باي بولسا باقىتتى جان دەپ سونى ايتۋعا بولادى".
"رۋحاني ازعىندىقتى زاڭمەن تۇزەي المايسىڭ" دەگەن ناكانو كوۋدجي بابالار ايتقان يدەيالارىنا ءمان بەرۋگە شاقىرادى. "قازiرگi جاپوندار ءداستۇرلi مادەنيەتتi ۇمىتىپ، ۇلتتىق سانادان اجىراپ بارادى. مەن ماتەريالدىق تۇرعىدان كەدەي بول دەمەيمiن. بiزدiڭ قوعام ماتەريالدىق ءونiم كولەمiن ۇلعايتىپ، سونىڭ ەسەسiنەن ادامي قۇندىلىقتاردان ايىرىلۋدا. قورشاعان ورتاعا وراسان زيان كەلiپ، جالپى قوعامنىڭ كۇيرەۋ پروتسەسi ءجۇرiپ جاتىر. اتا-بابالار قالىپتاستىرعان رۋحاني تiرشiلiككە ورالۋ قاجەت" دەيدi جازۋشى. ناكانونىڭ ويىنشا "سەيحين" (پرولەتاريات) دەگەنiمiز كەدەيلiك ەمەس، مەيلiنشە تازا تiرشiلiك ەتە وتىرىپ، رۋحاني باي بولۋ. ياعني، قاناۋ، وزبىرلىق، اشكوزدiك، تويىمسىزدىق، ۇرلىق، توناۋ، الاياقتىق، ت.ب. ازعىندىقتىڭ بولماۋى.
يسپان ويشىلى حوسە ورتەگا-ي-گاسسەت (1883-1953) "ەندi وتىز جىلدا بiزدiڭ قۇرلىق جابايىلانىپ كەتەدi. ەۋروپانىڭ ارانى اشىلىپ كەتتi. تويىمسىزدىق، رۋحاني كەدەيلiك جايلاپ بارادى" دەپ، 1922 جىلى جازعان ەكەن. فيلوسوفياداعى سۋبستانتسيانىڭ مودۋستارى ماڭگi جانە شەكسiز، ۋاقىتشا جانە شەكتi بولىپ ەكiگە بولiنسە، "كاپتياليزم مەن سوتسياليزم وسىنىڭ قايسىسىنا جاتادى؟" دەگەن سۇراق تۋىندايدى. سوتسياليزم نەگiزi - سوتسيۋم، ياعني الەۋمەت، قوعام، دەمەك - ادام. ادام دۇنيە ءۇشiن ەمەس، دۇنيە - ادام ءۇشiن. كاپيتاليزمنiڭ نەگiزگi ءمانi - كاپيتال، ول شەكتەۋلi. ادام، ياكي قوعام كاپيتاليزمسiز دە ءومiر سۇرگەن. ال قوعام ادامنان قۇرالادى.
يسمايل ءال-جاۋھاري ءال-فارابي ايتقان "ادامنىڭ كۇنi اداممەن" دەگەن ءسوزدi تالاي ويشىل قايتالاعان. "ادامنىڭ جەتiلۋi الەۋمەت ارقىلى مۇمكiن" دەگەن كونفۋتسي. "ادامدى ءسۇي، قۇدايدىڭ زاڭدارىنا باعىن" دەگەن حIII عاسىردا ءومiر سۇرگەن مارك اۆرەلي. سوتسياليزمنiڭ نەگiزi - جالپى ادامزاتتىق فيلوسوفيا. كەڭەستiك سوتسياليزمنiڭ توركiنi "قۇدايدى مويىنداماۋ، پرولەتاريات دەگەنiمiز - تۇياق قالدىرماي مالىن تۇگەل تارتىپ الىپ كولحوزداستىرۋ، بايلاردىڭ كوزiن قۇرتۋ (ادال ەڭبەگiمەن بايىسا دا) سياقتى قاتەلiكتەرگە نەگiزدەلدi. سوتسياليزمدi كەڭەستiك سيپاتتا قابىلداۋعا بولمايدى. الەۋمەت، قوعام، ەل ماسەلەلەرiنەن ۇلتتىق مۇددە تۋىندايدى. ۇلتسىزدانۋ وتباسىنان باستالاتىنىن نوبۋو كودزيما دەگەن جاپون جازۋشىسى 1965 جىلى "ميۆا وتباسى" دەگەن شىعارماسى ارقىلى جەتكiزگەن بولاتىن. سوتسياليستiك زامانداعى وتباسى مەن كاپيتاليستiك زامانداعى وتباسىن سالىستىرۋ مۇمكiن ەمەس. انا مەن بالا دەنساۋلىعىنىڭ تومەندەپ كەتۋi, اجىراسۋ، نەكەسiز بالا تۋ، بiر جىنىستى نەكە ت.ب. بارلىعى جابايى كاپيتاليزم كورiنiستەرi ەكەندiگiن جاسىرا المايمىز.
"الەۋمەت ەردiڭ بالاسى", ء"سوز سويلەيiك القالاپ", ء"سوزiمدi تىڭدا الەۋمەت" دەپ جىرلاعان جىراۋلار زامانىندا ەل مۇددەسi بارiنەن بيiك تۇردى ەمەس پە؟ ادامنىڭ قادiرiن بiلگەن، ونىڭ ەڭبەگiن باعالاعان سوتسياليستiك قوعام مەن كiسiنiڭ ەڭسەسiن ەزگەن، ەڭبەك ءبولiنiسi ادiلەتسiز كاپيتاليستiك جۇيەنiڭ قايسىسى قاجەت دەسەك، ارينە الەۋمەت مۇددەسiن كوزدەيتiن جۇيە باسىم تۇسەر ەدi. "پرولەتاريات دەگەنiمiز، كەدەيلiك ەمەس" دەگەن جاپون جازۋشىسىنىڭ يدەياسى رۋحاني باي ۇلتتىق قوعام قۇرۋعا ۇندەيدi.
باسقا مەملەكەتتەرگە ۇلتتىق كەلبەتiن بارىنشا ساقتاعان بولىپ كورiنەتiن جاپونيا قوعامىنا جازۋشىنىڭ كوڭiلi تولمايتىن سەبەبi نەدە؟ جاپونداردىڭ كاپيتاليستiك جۇيەگە بەرiلە قىزمەت ەتۋدiڭ سالدارىنان ۇلتتىق قاسيەتتەردi ۇمىتقاندىعىندا. مىسالى، ادامگەرشiلiك پارىز، تۋىسقاندىق مەيiرiم، اتا-انا الدىنداعى جاۋاپكەرشiلiك سەزiمدەرi جويىلىپ بارادى.
راس، قازاق قوعامىندا دiنiمiزگە ورالۋ، تiلiمiزدi جاڭعىرتۋ، سالت-ءداستۇردi ۇستانۋ تۇرعىسىنان كوپتەگەن iستەر كورiنiس بەرۋدە. بiراق ادام ازعان ورتادا، ادالدىق جوق جەردە جاقسى iس ءوز ناتيجەسiن بەرەدi دەپ ايتۋ قيىن. سوتسياليزم كەزiندە بولماعان تۋىسقانىنىڭ ءۇيiن تارتىپ الۋ، اياۋسىز قاناۋ سياقتى وزبىرلىقتى قازاق وزگەدەن ەمەس، ءوز قانداسىنان كورiپ وتىرعانى تاعى شىندىق. قازاقتى قازاق قاناپ جاتقاندىعى اقيقات. جان جاك رۋسسو "تابيعاتقا ورالۋ" يدەياسىندا "ەكولوگيالىق داعدارىس تابيعاتتى ينتەنسيۆتi مەڭگەرۋدەن پايدا بولعان. ەندiگi جەردە تابيعاتتى ەكستەنسيۆتi يگەرۋ قاجەت" دەگەن ەكەن. جەرiمiزدەگi بايلىقتى شەتەلدiكتەر رۇقساتسىز تارتىپ العان جوق. ولارعا ەرiك بەرiپ، توبەمiزگە شىعارىپ، قاراپ وتىرعان ءوزiمiز. "وسال كiنانi وزگەدەن iزدەيدi" دەگەندەي، قانداي جاعداي بولسا دا سەبەبiن بوتەننەن كورۋدi ادەتكە اينالدىرىپ الدىق. "جەرiن جاۋعا تاپتاتپاعان بابالاردىڭ مىقتى رۋحىن-اي!" دەيسiڭ وسىندايدا. بiز كوشپەندiلەر فيلوسوفياسىن ۇستانا الماسپىز. بiراق قالاي بولعاندا دا ۇلتتىق سوتسيۋم، قازاق قوعامى دەپ اتالاتىن جۇيە قالىپتاستىرۋ قاجەت (قازiرگi جۇيەگە قازاق دەگەن ءسوزدi قوسۋ ۇيات).
جازۋشى ناكانو كوۋدجي "اقشاعا تويىمسىز" دەپ قازiرگi قوعامدى سىناسا دا، ۇكiمەتi باسقا مەملەكەتتەرمەن سالىستىرعاندا اناعۇرلىم تازا ەكەندiگiن ايتا كەتۋ كەرەك. جاپون بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىن ۇنەمi نازاردا ۇستايتىن جۋرناليست رەتiندە بiر مىسال كەلتiرەيiن. الدىڭعى جىلى جاپون يمپەراتورىنىڭ ايكو ەسiمدi نەمەرەسi مەكتەپ تابالدىرىعىن اتتادى. ءبۇلدiرشiننiڭ تiلاشار تويى تۋرالى جاپون گازەت-جۋرنالدارىنان وقىدىق. ايكوعا اعاشتان جاسالعان ويىنشىقتار مەن داپتەر-قالامساپتار عانا تارتۋ ەتiلگەن. ماسەلە سىيلىقتا ەمەس، يمپەراتور اۋلەتiنiڭ وتە قاناعاتشىل، قاراپايىم ەكەندiگiندە. مەملەكەت تاريحىندا 125-شi يمپەراتور بولىپ ەسەپتەلەتiن اكيحيتو بار ءومiرiن تەڭiز بيولوگياسىن زەرتتەۋگە ارناعان. كونستيتۋتسيا بويىنشا رەسمي شارالارعا كابينەتتiڭ رۇقساتىمەن عانا قاتىساتىن اكيحيتونىڭ نارۋحيتو ەسiمدi ۇلى (مۇراگەر حانزادا) - تاريحشى. يمپەراتور اۋلەتiندەگi كاكو مەن ماكونىڭ مەكتەپتەگi ۇلگەرiمi تۋرالى قىزداردىڭ وزدەرiنەن الىنعان سۇحبات "شيۋحانبۋنشيۋن" جۋرنالىندا بيىلعى جىلدىڭ ءساۋiر ايىندا جاريالاندى. جاپون قوعامىنداعى جاريالىلىق پەن ادiلدiك بۇل مەملەكەتتە دەموكراتيا پرينتسيپتەرiنiڭ كونستيتۋتسياعا ساي ەكەندiگiن كورسەتەدi.
تازا قوعام الەۋمەت مۇددەسi جەكە مۇددەدەن بيiك تۇرعاندا عانا ورنايدى. بۇل جارنامامەن جاسالاتىن دۇنيە ەمەس. بiزدiڭ قازiرگi قوعامدا ورتاق iسكە ەمەس، جەكە كiسiگە قىزمەت ەتۋ پرينتسيپi باسىم. ەڭ قاۋiپتiسi قياناتشىل وزبىردىڭ "دiنشiل" بولىپ كورiنۋi, پلاگياتتىڭ "عىلىم تەتiگiن ۇستاۋى", پاراقوردىڭ "سىبايلاستىقپەن كۇرەسۋi" دەگەن سياقتى پارادوكستەر قوعامنىڭ قۇلدىراۋ شەگiنە جەتكەندiگiن كورسەتەدi.
"سوتسياليزمدi ساعىنىپ ءجۇرمiن" دەگەن ماقالانىڭ اۆتورى ج.سومجۇرەك: "دوكتور عالىمدارىمىز عىلىمي ويلارىن، پiكiرلەرiن ايتسىن" دەگەن ۇسىنىس تاستاپتى. مەنiڭشە، ۇسىنىس-پiكiردi قاراپايىم وقىرمانداردان، جاي حالىقتان كۇتۋ كەرەك. سەبەبi, بiزدەگi عىلىم جۇيەسiنiڭ ءوزi الاقولداردىڭ ۇياسىنا اينالعان. ەگەر سوتسياليزم زامانىندا ەلiمiزدە بەس-التى اكادەميك بولسا، كاپيتاليستiك قوعامدا بەس قاباتتى ءۇيدiڭ ءار پودەزiنە بiر-بiر اكادەميكتەن كەلەدi. ءسال-ءپال اسiرەلەپ ايتقانىم عوي. ايتپەسە، "بiزدە ورنىقتى وي ايتار عالىم جوق" دەگەن ءسوز ەمەس. جوو-داعى كاپيتاليستiك ەلدەردەن كوشiرiپ الىنعان ماگيستراتۋرا مەن اسپيرانتۋرادان باستالاتىن عىلىمي جۇيەدەگi iشكi بىلىقتى كوزبەن كورگەن سوڭ ايتىپ وتىرمىز. الاياقتىعىمەن تالايدى سانسوقتىرىپ جۇرگەن بiر ايەل "شاكارiم قۇدايبەرديەۆ فيلوسوفياسىنان" دوكتور اتاندى. قور بولعان شاكارiم دەڭiز. جالاڭاش كليپ تۇسiرگەن ءانشiنiڭ "اقىن-جىراۋلار مۇراسىنان" ديسسەرتاتسيا قورعاعانى ءتارiزدi مىسالداردى كوپتەپ تiزۋگە بولادى. سوندايلاردى قورعاتقان عالىمدار ادiلەتتi قوعام تۋرالى وي ايتپاق پا؟ ج.سومجۇرەك اعامىز "قازاقتىڭ تابيعاتىندا بۇرىننان بار قاۋىمشىلدىق" دەپ، سوتسياليزم تاقىرىبىن كەڭiنەن قوزعاعان. قازاقتىڭ تابيعاتىندا بۇرىن بولعان ادالدىقتى الاياقتىق پەن پايداكۇنەمدiك باسىپ تاستاعان سياقتى. ادiلەتتi قوعام قۇرۋ ءۇشiن ەڭ الدىمەن ادالدىقتى قالىپتاستىرىپ، تازا جۇيە ورناتۋ كەرەك.

«تۇركىستان» گازەتى