لاتىن گرافيكاسىنا كوشۋ تۋرالى جارلىققا قازاقستان پرەزيدەنتى قول قويعانىمەن، بۇل تاقىرىپ توڭىرەگىندەگى تالقى ءام تالاس ءالى بىتكەن جوق.

كيريليتساداعى قازاق ءالىپبيىن لاتىنعا كوشىرۋ ماسەلەسىندە قازاق قوعامىنىڭ پىكىرى ەكىگە جارىلدى. ءيا، لاتىن گرافيكاسىن ءدۇيىم كوپشىلىك قولداعانىمەن، ونىڭ نۇسقالارى  كوڭىلدەن شىقپاي تۇر. اپوستروف پا، الدە ديگراف پا؟ بۇل ۋاقىتتىڭ ەنشىسىندەگى ءام قازاقتىڭ ءوز قالاۋىنداعى ماسەلە.

قازاق - لاتىنعا كوشەدى. ءبىتتى. بۇل ءبىزدىڭ تاڭداۋىمىز، قازاقتىڭ تاڭداۋى. ءبىز ءۇشىن ەڭ ماڭىزدى وسى ءبىر پروتسەسسكە كورشىلەر نە دەيدى؟ كورشىلەردىڭ كوڭىلى كۇپتى كورىنەدى.

ادەتتەگىدەي، كرەملدىڭ كۇشىكقوراسىنا توپتاسقان سارىجاعال ساياساتكەرسىماقتارى اۋىزدارىنا كەلگەندەرىن قۇسىپ الەك. سولاردىڭ ءبىرسىپىراسىنىڭ سوزدەرىن شولىپ شىقتىق.

مىسالى، الەكسەي جۋراۆلەۆ دەيتىن دۋمانىڭ دەپۋتاتى قازاقستاننىڭ لاتىنعا كوشۋى - رەسەيمەن ينتەگراتسياعا اسەرىن تيگىزەدى دەيدى.

الەكسەي جۋراۆلەۆ كرەمل دۋماسىندا نەمەسە پۋتين دۋماسىندا "رودينا" دەگەن پارتيانىڭ وكىلى بولىپ وتىر.

"بۇل تاقىرىپ ءبىرازدان بەرى ايتىلىپ كەلەدى. ەگەر بۇل جۇزەگە اسسا، قازاقستان مەن رەسەي اراسىندا، قازاق پەن ورىس اراسىندا ۇلكەن داۋ تۋىنداۋى مۇمكىن. بۇل ءسوزسىز قازاقستاننىڭ بىزدەن دەمونستراتيۆتى تۇردە الشاقتاۋى.

باسقا ءبىر كورشى مەملەكەتتە ءدال وسىنداي جاعداي بولعاندا، ءبىز ۇندەمەگەن ەدىك. اقىرىندا وزىمىگە "موسكالياكي، نا گيلياكۋ!" دەپ اتىلدى. سوندىقتان، قازىر ءبىر شەشىم قابىلداپ، ەڭ كەمىندە  رەسەيدىڭ مەملەكەتتىك دۋماسى اتىنان الاڭداۋشىلىق بىلدىرەيىك", - دەيدى دەپۋتاتسىماق. الەكسەي سويدەپتى. "Regnum.ru" سولاي دەپ جازادى.

ورىس باسپاسوزىندەگى وسى تاقىرىپتاعى كونتەنتتەردىڭ دەنى بىرسىدىرعى، سىڭارجاق جازىلعان. ادەتتەگىدەي كرەمل دەزينفورماتسياسىنىڭ ءيىسى مۇڭكىپ تۇرادى.

مىسالى، "نەزاۆيسيمايا" دەيتىن "زاۆيسيمايا" گازەتتە "قازاقستاننىڭ لاتىنعا كوشۋى رەسەي ءۇشىن سيگنال" اتتى ماقالا جاريا بولدى.

رەسەيدىڭ ۇلتتىق ستراتەگيالىق ينستيتۋتىنىڭ مامانى يۋري سولوزوبوۆ پىكىر ءبىلدىرىپتى. قازاقستان رەسەيدەن الشاقتاپ، تۇركى الەمىنە، تۇركى ينتەگراتسياسىنا كوڭىل اۋدارا باستادى دەيدى.

"قازاقستانىڭ لاتىنعا كوشۋى - تۇركىلىك جوباعا ەنۋىنىڭ بەلگىسى. مۇندا مينۋس كوپ. ۋاقىت وتە كەلە گەوساياسي باسىمدىق وزگەرەدى. لاتىنعا ءوتۋدىڭ سالدارىن ءبىز 10-15 جىلدان كەيىنگى، جاڭا بۋىن ساياساتكەرلەردىڭ ارەكەتىنەن كورەتىن بولامىز. قازىر، بيلىكتە نازارباەۆ وتىرعاندا رەسەيگە قارسى قاتتى ءبىر قارسىلىق بولمايدى. بىزدە ەاەو بار. بىراق، بۇل ماسكەۋگە بەرىلگەن سيگنال", دەپتى الگى سولوزوبوۆ.

كەلەسى كەزەكتە "ۆزگلياد" ىسكەرلىك گازەتىنىڭ ماقالاسىنا نازار اۋدارايىق. وندا "نازارباەۆ قازاق ءتىلىن لاتىنعا نە ءۇشىن كوشىرىپ جاتىر؟" اتتى ماقالا جاريالاندى.

ورتا ازيا مەملەكەتتىرىنىڭ ىشكى ساياسي احۋالىن باقىلاپ جۇرگەن اندرەي گروزين دەيتىن شولۋشى بۇيدەيدى.

"نازارباەۆتىڭ مۇراگەرى كيريليتسانى كەرى قايتارۋى ابدەن مۇمكىن. جوسپار بويىنشا لاتىنعا كوشۋ 2025 جىلى جۇزەگە اسۋى كەرەك. ياعني، قازىرگى پرەزيدەنتتىڭ تۇسىندا ەمەس.

ونىڭ ۇستىنە جالپى حالىقتىق ساۋالناما جاسالعان جوق. بۇل پرەزيدەنت نازارباەۆتىڭ سۋبەكتيۆتى قالاۋى. مارات تاجين وتە ساۋاتتى ادام. بىراق، جەلدىڭ قاي باعىتتان سوعىپ تۇرعانى تۇسىنىكتى. ەستەرىڭىزە بولسا، 2014 جىلدىڭ وزىندە قازاقستان ۋكراينانىڭ ىزىمەن جۇرە باستادى دەگەن اڭگىمە تاراعان. قازىر سول پىكىرلەر راستالىپ جاتىر", دەپتى گروزين.

"Gazeta.ru" سايتى "قازاقتار كيريلل مەن مەفوديدى ۇمىتادى" دەپ ماقالا جاريالادى.

ول جەردە ءسوز بۇيىرعان ەۋرازيالىق كوممۋنيكاتسيالىق ورتالىقتىڭ ديرەكتورى الەكسەي پيلكو قازاقستان رەالدى تۇردە لاتىنعا كوشۋى مۇمكىن ەمەس جاعداي دەگەندى ايتادى.

"وتە ۇزاق ۋاقىت بويى قازاق ءتىلى كيريليتسادا بولدى. ءتىپتى، لاتىنعا كوشكەن كۇننىڭ وزىندە كيريليتسا قالادى. مەن وسى لاتىنعا رەالدى تۇردە وتەتىنىنە كۇمانىم بار. سەبەبى، بۇل ءتيىمسىز قادام", - دەيدى الەكسەي پيلكو.

ءدال وسى تۇستا قازاقستاندا ەلشى بولىپ جۇرگەن كرەملدىڭ وكىلى ميلايل بوچكارنيكوۆ لاتىنعا كوشۋ پروتسەسسىنە وڭ قاباق تانىتقان دۇرىس دەپ مالىمدەمە جاساعان.

"قازاقستان - ورىس ءتىلى كونستيتۋتسيالىق ستاتۋسى بار ەلدەردىڭ قاتارىندا. رەسەي قازاقستاننىڭ بۇل شەشىمىنە دۇرىس قارايدى. ونىڭ ۇستىنە پرەزيدەنت نازارباەۆتان باستاپ، بارلىق جوعارعى لاۋازىمدى بيلىك وكىلدەرى ورىس تىلىنە قاتىسى جوق ەكەنىن جانە ورىس ءتىلىنىڭ ستاتۋسى ساقتالاتىنىن ايتتى. سوندىقتان، داۋرىعاتىن سەبەپ جوق", - دەيدى ەلشى.

ءتۇيىن. مىنە، سولاي. قازاقستانىڭ لاتىنعا كوشۋ پروتسەسسى تۋرالى وداقتاس ەلدەگى وي وسى. پرو-پۋتيندىك يدەولگيا ءام دەزينفورماتسيانىڭ جالپى كورىنىسى بۇل.

ەستەرىڭىزەگ سالا كەتەيىك، قازاقستان پرەزيدەنتى جارلىققا قول قويدى. ەندى كەرى شەگىنىس بولمايدى.

ونىڭ ۇستىنە، پوست-كەڭەستىك كەڭىستىكتە بالتىق ەدەرى، مولداۆيا مەن تۇركىتىلدەستەر توبىنان ءازىربايجان، تۇركىمەنيا مەن وزبەكستان لاتىن گرافيكاسىنا كوشكەن. قازاقستان 2025 جىلعا قاراي لاتىنعا تولىق كوشىپ بولادى.

ءبىر قىزىعى، قىرعىز جوعارعى كەڭەسىنىڭ دەپۋتتارى قازاقتارمەن بىرگە كوشۋىد ۇسىنعانىمەن، قازىگى پرەزيدەنت الماسبەك اتامباەۆ ىنتا-شىنتاسىمەن قارسى تۇردى.

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz