2017 جىلدىڭ 7-ءشى جەلتوقسانىندا ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە «قازىرگى پسيحولوگيالىق عىلىم مەن تاجىريبەنىڭ دامۋ ۇردىستەرى  جانە بولاشاعى» اتتى حالىقارالىق عىلىمي-ادىستەمەلىك  كونفەرەنتسيا جانە قازاق پسيحولوگيالىق قوعامىنىڭ I-ءشى قۇرىلتاي cەزى ءوتتى، - دەپ حابارلايدى Abai.kz اقپاراتتىق پورتالى.

قازاق پسيحولوگياسىنىڭ 100 جىلدىعىنا ارنالعان حالىقارالىق كونفەرەنتسيادا جانە سەزدە قازاق پسيحولوگيا عىلىمىنىڭ ۇلتىمىزدىڭ ەتنوگەنەزىنە قوسقان ۇلەسى ايتىلىپ، پسيحولوگيا عىلىمىنىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسقان تۇلعالاردىڭ ەڭبەكتەرى اتالىپ، بولاشاقتا اتقارىلاتىن اۋقىمدى ىستەر تالقىلاندى.

مۇقان اتەنۇلى پەرلەنبەتوۆ، قازاق پسيحولوگيا قوعامىنىڭ  پرەزيدەنتى، پسيحولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى:

- ەلباسىمىز ن.نازارباەۆ ءوزىنىڭ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» ماقالاسىندا ۇلتىمىزدىڭ ءتۇپ تامىرىنا ورالۋ ماسەلەسىن كوتەرە وتىرىپ، باسقا دا گۋمانيتارلىق عىلىمدار اراسىندا پسيحولوگيا عىلىمىن ەرەكشە اتاپ وتكەن. قازاق حالقىنىڭ ەتنوگەنەزىندە، ۇلى دالا جان ءىلىمى «پسيحولوگيا» دەپ اتالماعانىمەن، بۇل تۋرالى عۇلامالارىمىزدىڭ وي پىكىرلەرى، ۇلتتىق تاربيە مەن تىلسىم دۇنيەنى تۇسىنۋدە اتا - بابامىزدىڭ رۋحاني قۇندىلىقتارى ىلگەرى  گۋمانيستىك ۇلگىدە قالىپتاسقانىن بايقاۋعا بولادى.

وسى جايتتى جاقسى اڭعارعان ەلباسىمىز ن.ءا.نازارباەۆ بىلاي دەيدى: «مەنىڭ ويىمشا، قازاقتاردىڭ قايتالانباس ەتنيكالىق، پسيحولوگيالىق الەمى ءالى جەتە زەرتتەلمەي، زەردەلەنبەي جاتقان تىلسىم دۇنيە».

قازىرگى كەزدە پسيحولوگيا عىلىمى مەن پراكتيكاسى ادام ءومىرىنىڭ بارلىق سالاسىنا ەنىپ، كەلەڭسىز الەۋمەتتىك - پسيحولوگيالىق پروبلەمالاردى شەشۋدە نەگىزگى كۇشكە اينالۋدا. سول سەبەپتى قازاق پسيحولوگياسىنىڭ 100 جىلدىعىنا ارناپ كونتسەرەنتسيا مەن قازاق پسيحولوگيالىق قوعامىنىڭ I-ءشى قۇرىلتاي cەزىن وتكىزۋدى ءجون سانادىق.

حالقىمىزدىڭ ءتالىم-تاربيەلىك، پەداگوگيكالىق-پسيحولوگيالىق وي-پىكىرلەر تاريحى ەرتە زامانداردان باستاۋ الادى. ولاردىڭ ءارىسىن بىلاي قويعاندا، بەرگىسى VI-VIII عاسىرلارداعى ورحون-ەنيسەي تۇركى تاس جازۋلارىنان وسىنداي ورەلى ويلار كوپتەپ كەزدەسەدى.

ەندىگى اڭگىمە وسىنداي وي-پىكىرلەردىڭ ءتۇپ-توركىنى قالايشا عىلىمعا اينالعاندىعى بولىپ وتىر. ءسوزىمىز دالەلدى بولۋ ءۇشىن قازاقتىڭ عىلىمي پسيحولوگياسىنا قاتىستى تۇڭعىش دەرەكتەردى ج. ايماۋىتوۆ پەن ش. قۇدايبەرديەۆتىڭ زەرتتەۋلەرىنە دالەل بولاتىن ماتەريالداردى كەلتىرەيىك:

1) ج. ايماۋىتوۆ «قازاقتىڭ وزگەشە مىنەزدەرى» («الاش» گازەتى، 1917 ج.، 30 ناۋرىز. اۆتورلارى سەمەي مۇعالىمدەر سەمينارياسىندا وقيتىن ج. ايماۋىتوۆ پەن م. اۋەزوۆ);

2) ج. ايماۋىتوۆ «تاربيە» («الاش» گازەتى، 1917 ج.، 30 ناۋرىز، «اباي» جۋرنالى، 1918, №1, 2);

3) ش. قۇدايبەرديەۆ «تىرشىلىك جان تۋرالى» (1919 ج. ورىس تىلىنەن قامالۇلى اۋدارعان «پسيحولوگيا» وقۋ قۇرالىنا رەتسەنزيا. «اباي» جۋرنالى، 1918, №2);

4) ع. قاراشەۆ. «پەداگوگيكا» («مۇعالىم» جۋرنالى، 1919 ج.، №1), ت.ب.

ەگەر 1917-1967 ج.ج. اراسىندا ەلىمىزدە پسيحولوگيا عىلىمى سالاسىندا قازاق جانە ورىس تىلدەرىندە بار بولعانى 800-گە جۋىق ەڭبەك (اۋدارما، وقۋ قۇرالدارى، جۋرنال، جيناق ماتەريالدارى) جارىق كورسە، تەك قانا 1991-2017 ج.ج. اراسىندا، ياعني تاۋەلسىزدىك العان 26 جىلدىڭ كولەمىندە وسىناۋ عىلىمنىڭ ءار ءتۇرلى تاقىرىپتا 1700-دەن استام ەڭبەك (بۇلاردىڭ كوبى قازاق تىلىندە) جاريالانىپتى. ولاردىڭ كوبى وقۋلىق پەن وقۋ قۇرالدارى، ادىستەمەلىك جيناقتار، مونوگرافيالار، ت.ب. 

وسى دەرەكتەر قازاق تىلىندە ءبىر عاسىر ىشىندە عىلىمي پسيحولوگيانىڭ قالايشا ءورىس العانىن جاقسى كورسەتەدى.

حالقىمىزدىڭ پسيحولوگيالىق ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ جانە پسيحولوگيالىق مادەنيەتىن كوتەرۋ  ماقساتىندا قازاق پسيحولوگيالىق قوعامى قۇرىلىپ، قازىرگى تاڭدا جان-جاقتى جۇمىس جاساۋدا، پسيحولوگيا عىلىمىنىڭ ءارتۇرلى سالالارىندا زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋدە.

تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا قازاقستاندا پسيحولوگيا عىلىمىنان 40-تان استام دوكتورلىق، 150-دەي كانديداتتىق ديسسەرتاتسيالار قورعالدى. بۇل قازاقستاندا پسيحولوگيادان قورعالعان دوكتورلىق ديسسەرتاتسيالاردىڭ جالپى سانى قىرعىزستان، وزبەكستان، تۇركىمەنستان، تاجىكستان، ءازىربايجان رەسپۋبليكالارىنىڭ عالىمدارىنىڭ جالپى سانىنان اسىپ وتىر. بۇل ەلىمىز ءۇشىن زور ماقتانىش.

سەزدە قوعامنىڭ ورتالىق كەڭەسىنىڭ 2015-2017 جىلدار اراسىندا اتقارعان جۇمىستارى تۋرالى ەسەبى، تەكسەرۋ (رەۆيزيالىق) كوميسسيانىڭ ەسەبى، فيليال ديرەكتورلارى مەن ايماقتىق وكىلدىكتەردىڭ ەسەپتەرى تىڭدالىپ، بەكىتىلدى.  21.04.2015 جىلى ادىلەت مينيسترلىگى بەكىتكەن قوعام جارناسىنا وزگەرىستەر ەنگىزۋ ماسەلەسى تالقىلانىپ، قازاق پسيحولوگياسىنىڭ دامۋى مەن قالىپتاسۋىنا ەرەكشە ۇلەس قوسقان، وبلىستىق، رەسپۋبليكالىق پسيحولوگتار كونكۋرسىنىڭ جەڭىمپازدارى جانە قوعامنىڭ بەلسەندىلەرىن ماراپاتتالدى.

Abai.kz