ءاپايتوس دالانىڭ ءتوسiن تومپيتىپ تۇرعان انەبiر بيiكتiڭ باسىنا اياڭداپ شىعا قالساڭىز، كوكiرەگiڭiز وزiنەن-ءوزi كۇمبiرگە تولىپ، ان سالعىڭىز كەلەدi. مۇمكiن سارى دالانىڭ توسiندە ساعىمشا كوشكەن كەشەگi بابالارىمىزدان اۋەزi بولەك، بiتiسi بيiك نەبiر اندەردiڭ بۇگiنگە قالۋىنا وسى سەبەپ بولدى ما ەكەن دەيسiڭ iشتەي. شىنىندا دا القا-سالقا بولعان ساحارا كەڭiستiكتiڭ ءسانiن اسقاقتاتىپ "ارداققا", قياننان قايىرىپ "قاناتتالدىعا", شالقىتىپ "شامسiقامارعا" سالماساڭ، دومبىرانىڭ شاناعىن تىرنالاپ ايتاتىن اۋىل ءۇيدiڭ التى اۋىزىنا استە ۇيلەسپەيتiن سياقتى. كەي-كەيدە جانiبەكتiڭ ءانiن تىڭداپ وتىرىپ، ەرiكسiز وسىنداي بiر ويعا قالاسىڭ.

الماتىعا بارىپ، "اكادەميا" تاۋىسپاسا دا، القالى جۇرتتىڭ ارداقتىسىنىڭ ارنايى الدىندا بارىپ ءدارiس الماسا دا، جانiبەك ءوزiن قايرات بايبوسىننىڭ شاكiر­تiمiن دەپ ەسەپتەيدi. ياعني، رۋحاني شاكiرتi, رۋحاني iنiسi دەپ تۇسiنگەن ابزال. سوناۋ كەزدەردە ارقا جەرiنە ونەر ساپارىمەن كەلiپ جۇرگەن قايرات بايبوسىنوۆ اعاسى قالىڭ ەلدiڭ iشiنەن دومبىرا قۇشاقتاعان قارا بالاعا ەرەكشە ىقىلاسى اۋىپ، قاسىنا ەرتiپ ءجۇرiپ، كونتسەرتتەردە ءان سالدىرادى ەكەن. ەكەۋiنiڭ اراسىنداعى وسى بiر جىلىلىققا تولى اعا مەن iنiلiك، ۇستاز بەن شاكiرت­تiك قاتىناس ءالi دە ۇزiلمەي كەلەدi...

ءاپايتوس دالانىڭ ءتوسiن تومپيتىپ تۇرعان انەبiر بيiكتiڭ باسىنا اياڭداپ شىعا قالساڭىز، كوكiرەگiڭiز وزiنەن-ءوزi كۇمبiرگە تولىپ، ان سالعىڭىز كەلەدi. مۇمكiن سارى دالانىڭ توسiندە ساعىمشا كوشكەن كەشەگi بابالارىمىزدان اۋەزi بولەك، بiتiسi بيiك نەبiر اندەردiڭ بۇگiنگە قالۋىنا وسى سەبەپ بولدى ما ەكەن دەيسiڭ iشتەي. شىنىندا دا القا-سالقا بولعان ساحارا كەڭiستiكتiڭ ءسانiن اسقاقتاتىپ "ارداققا", قياننان قايىرىپ "قاناتتالدىعا", شالقىتىپ "شامسiقامارعا" سالماساڭ، دومبىرانىڭ شاناعىن تىرنالاپ ايتاتىن اۋىل ءۇيدiڭ التى اۋىزىنا استە ۇيلەسپەيتiن سياقتى. كەي-كەيدە جانiبەكتiڭ ءانiن تىڭداپ وتىرىپ، ەرiكسiز وسىنداي بiر ويعا قالاسىڭ.

الماتىعا بارىپ، "اكادەميا" تاۋىسپاسا دا، القالى جۇرتتىڭ ارداقتىسىنىڭ ارنايى الدىندا بارىپ ءدارiس الماسا دا، جانiبەك ءوزiن قايرات بايبوسىننىڭ شاكiر­تiمiن دەپ ەسەپتەيدi. ياعني، رۋحاني شاكiرتi, رۋحاني iنiسi دەپ تۇسiنگەن ابزال. سوناۋ كەزدەردە ارقا جەرiنە ونەر ساپارىمەن كەلiپ جۇرگەن قايرات بايبوسىنوۆ اعاسى قالىڭ ەلدiڭ iشiنەن دومبىرا قۇشاقتاعان قارا بالاعا ەرەكشە ىقىلاسى اۋىپ، قاسىنا ەرتiپ ءجۇرiپ، كونتسەرتتەردە ءان سالدىرادى ەكەن. ەكەۋiنiڭ اراسىنداعى وسى بiر جىلىلىققا تولى اعا مەن iنiلiك، ۇستاز بەن شاكiرت­تiك قاتىناس ءالi دە ۇزiلمەي كەلەدi...

بىلايعى ەل مەن جۇرت ەكiباس­تۇزدىق دەپ تانىعانىمەن، ءجانi­بەكتiڭ كiندiك قانى تامعان جەر - بايان وڭiرiندەگi تەڭدiك اۋىلى، اتاقتى دالبا توڭiرەگi. ءارiسi بۇ­قار جىراۋ، بەرiسi قانىش ساتپاەۆ سىندى ۇلىلار توپىراعىن باس­قان ارۋاقتى ايماق. كوكدومباقتىڭ بيiگiنە شىقساڭىز، كوك­جيەگiن اسپان كومكەرگەن كول كوسiر دالا وزiنەن-ءوزi ءان سالىپ تۇرعانداي كۇي كەشەر ەدiڭiز. ەندi شە؟ اقبەت پەن قىزىلتاۋدىڭ القابىن ءدۇبiر­لەتiپ، ءاندi ەرتتەپ، كۇيدi مiنگەن جاياۋ مۇسا مەن جارىلعاپبەرلi, بۇركiتبايدىڭ مۇستافاسى، ەدiرەي مەن ۇشقارادان ماقام تارتقان ءمادي، تەرiستiك بەتتەگi قالىڭ دادان توبىقتىنىڭ شاڭتيمەسi - شاشۋباي، كوك ەسiلدi انمەن كومكەرگەن عازيز، كوكشەنiڭ كوكمويىندارى بiرجان سال، اقان سەرi, ۇكiلi ىبىراي، مىناۋ iرگەدەگi اۋليەلi اقكولدiڭ ءان ەرەكەسi ەستاي، ەرتiس بويىنداعى بايعابىل ءانشi... ۇرپاقتان ۇرپاققا جالعاسىپ كەلە جاتقان دالانىڭ ءان اكادەمياسى! جانiبەك بالا دا كەشەگi جۇيرiكتەر سەكiلدi كەزiندە وسى اكادەمياعا قۇجاتسىز قابىلدانىپ، تiركەلمەگەن تىڭداۋشىسى بولعان!

- مەنiڭ اتام قويعان شىن اتىم - ءباتيما، - دەپ جانiبەك وزiنە ءتان ادەتiمەن ەكi كوزiن سىعىرايتىپ، اقسيا كۇلەدi.

- تۇسiنبەدiم...

- اتام مالiكتەن اكەم حاديس جالعىز ەكەن. حاديستەن اعام قازىبەك، ودان كەيiن مەن دۇنيەگە كەلدiم. وسپەگەن تۇقىم ەدiك، ەكi ۇل بiرiنiڭ ارتىنان بiرi تۋدى، ەلدiڭ كوزi تيiپ جۇرەر دەپ، اتام مەنiڭ اتىمدى ءباتيما دەپ، ادەيi قىزدىڭ اتىن قويىپتى. قازiر وسى ۋاقىتقا دەيiن ەلدiڭ كوبiسi مەنi سول ادەتپەن ءباتا دەپ اتايدى. بiراق مەن قىر­قىمنان شىقپاي جاتىپ، ۇيگە ەلگە بەلگiلi سارى موللا دەگەن ادام كەلiپتi.

- ماكە، تۋمانىڭ باۋى بەرiك بولسىن، ۇل ما قىز با؟ - دەپ سۇرايدى.

- قىز بالا ەدi... - دەپ اتام تومەن قاراپتى.

سول كەزدە انا جاقتان مەن باقىرىپ جىلاسام كەرەك. ەلەڭ ەتكەن سارى موللا:

- مىناۋ ۇلدىڭ داۋسى عوي، ماكە، ەندi بۇدان بىلاي جاسىرماڭىز، اللا عۇمىر جاسىن ۇزاق قىلسىن، ەسiمi جانiبەك بولسىن! - دەپ باتاسىن بەرiپتi. بiراق اتام ءوزi ولە-ولگەنشە ءباتيما دەپ كەتتi.

- ەستە قالاتىن اڭگiمە ەكەن. ال ەندi اۋىلدا تۋعان قازاقتىڭ ءبارi ءانشi بولىپ جاتقان جوق، ونەرگە جاقىن بولۋىڭنىڭ سەبەبi نە؟

- "ەل iشi ونەر كەنiشi" دەپ تەگiن ايتىلماعان عوي. بالا كۇنiمدە بiزدiڭ جاقتا باقىت قىرىقباەۆ، تولەۋتاي دوسوۆ، ماقسۇت دەگەن انشiلەر بولدى. سولارعا قاراپ وتىرىپ، وسىنداي ءانشi بولسام دەپ ارماندايتىنمىن. شەشەم راۋشان مارقۇم دا قۇيىلتىپ "گاۋحارتاسقا" سالۋشى ەدi. وسىلاردىڭ اسەرi بول­عان شىعار، بالا كۇنiمنەن دومبىرا ۇستاپ، ءان ايتا باستادىم. بەرتiن­دە ءانشi رەتiندە حالىققا تانىلۋىما ەكiباستۇز قالالىق مادەنيەت ءبولiمiنiڭ مەڭگەرۋشiسi بولعان ءجۇرسiن باتەنوۆ اعامىزدىڭ ىقپالى زور بولدى. 1986 جىلى الماتىدا وتكەن ءانشi-تەرمەشiلەردiڭ بايقاۋىندا جۇلدەگەر اتانىپ، ەلگە تانىلدىم. ەكi جىل وتكەن سوڭ تاعى دا وسىنداي بايقاۋدىڭ جەڭiمپازى بولدىم. سودان كەيiنگi جىلدارى قايرات بايبوسىنوۆپەن بiرگە پاۆلودار وبلىسىنىڭ اۋداندارىن ارالاپ، كونتسەرت قويدىق. كەڭەس ۋاقىتىندا بۇكiلوداقتىق حالىق شىعارماشىلىعى بايقاۋىنىڭ ەكi مارتە لاۋرەاتى بولدىم (كەڭەستiك كەزەڭدi قانشا جامانداساق تا، وسىنداي يگi شارالار ءوتiپ تۇراتىن). وسىنىڭ بارلىعى مەنiڭ ونەرپاز رەتiندە ۇشتالىپ، حالىققا تانىلۋىما سەبەپ بولدى. ەسكەرۋسiز قالىپ جاتقان جوقپىن، 2004 جىلى ونەر سالاسىنداعى كوپ جىلعى ەڭبەگiم ءۇشiن مادەنيەت مي­نيسترi­نiڭ بۇيرىعىمەن "قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مادەنيەت قايراتكەرi" دەگەن اتاق الدىم. وتكەن جىلى ءوزiمدi قادiر­لەيتiن ەل-جۇرتتىڭ قولداۋىمەن جانi­بەك دەگەن ەسiمiمە "سال" دەگەن قوسىمشا جالعانىپ، ەندi ەل iشiندە "جانiبەك سال" اتانىپ ءجۇرمiن. بۇل بiرiنشiدەن، ونەر­پاز­عا شىعارماشىلىق سەرپiلiس بەرسە، ەكiنشiدەن كەشەگi بابالارىمىزدان قالعان ءداستۇردi تiرiلتۋ دەپ تۇسiنەمiن.

- قازiر حالىق اندەرiنiڭ ەل iشiندە تىڭدالۋى قالاي؟

- وكiنiشكە قاراي، داستۇرلi ءاننiڭ كۇن ساناپ قادiرi قاشىپ بارا جاتقانىن بايقاپ ءجۇرمiز. سەبەبi ونى تۇسiنەتiن تىڭدارماننىڭ قاتارى سيرەپ بارادى. كەيiنگi جاستاردىڭ ىقىلاسى باتىس مۋزىكاسىنا اۋىپ كەتكەن. قازiر حالىقتىق ونەر سولتۇستiك وڭiرلەردە ناسيحاتقا، قولداۋعا ءزارۋ. انا بiر جىلدارى مۇحيت اندەرiنiڭ ورال قالاسىندا وتكەن بايقاۋىنا قاتىستىم. ءوزiڭiز بiلەسiز، ارقا اندەرi مەن باتىس ءوڭiرi اۋەندەرiنiڭ تابيعاتى ەكi باسقا. ونىڭ ۇستiنە سول جەردە مiندەتتi تۇردە مۇحيتتىڭ "ايدايىن" شىرقاۋ كەرەك بولدى. شىنىمدى ايتسام، مەن بiلمەۋ­شi ەدiم. بiراق بiر ءتۇننiڭ iشiندە وسى "ايدايدى" ۇيرەنiپ الىپ، ەرتەڭiندە ورىنداپ، سەكسەن ءانشiنiڭ iشiنەن ءۇشiنشi ورىنعا يە بولدىم. بiراق مەنiڭ ايتا­يىن دەگەنiم بۇل ەمەس، سول جاقتاعى ەلدiڭ حالىق اندەرiنە دەگەن ەرەكشە ىقىلاسى ەدi. شiركiن، بiزدە دە سونداي تىڭدارمان بولسا دەپ ارماندايسىڭ.

- جاكە، ەردiڭ جاسى ەلۋگە يەك ارتقالى جاتىرسىڭ، بۇل دا بiر بەلەس قوي، رەسمي ورىنداردان قولداۋ بار ما؟

- ارينە، قالالىق اكiمدiك، وبلىستىق مادەنيەت باسقارماسى قولداۋ جاساپ، جاڭا جىل وتكەن سوڭ وبلىستاعى بiرنەشە اۋدانداردى ارالاپ، كونتسەرت بەرمەك­پiن. سوڭعى ەسەپ كونتسەرتiم ناۋ­رىز ايىندا ەكiباس­تۇزداعى "ونەر" مادەنيەت سارايىندا وتپەك. حالىق ءانiمiزدi تىڭداپ، سودان از دا بولسا رۋحاني ءلاززات السا، بiزگە ودان ارتىق باقىت جوق.

«جاس الاش» گازەتى