مەملەكەتتىك قىزمەت ىستەرى جانە

سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل

اگەنتتىگىنىڭ توراعاسى ا. شپەكباەۆتىڭ

جانە

ىشكى ىستەر ءمينيسترى ق. قاسىموۆتىڭ نازارىنا

استانا قالالىق كوشى-قون پوليتسياسى قىزمەتى باسقارماسى قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنان كوشىپ كەلىپ، تۇراقتى تىركەۋگە تۇرۋعا جانە ازاماتتىق الۋعا ءوتىنىش بىلدىرگەن قانداستارىمىزدان قۇجات قابىلداۋدىڭ ەشبىر قالا مەن وبلىستاردا جوق جاپ-جاڭا «ۇلگىسىن» جاساپ الىپتى.

اتاپ ايتار بولساق، اتالعان باسقارما تۇراقتى تىركەۋگە تۇرۋعا جانە ازاماتتىق الۋعا ءوتىنىش بىلدىرگەن قانداستارىمىزدان قۇجات قابىلداعاندا قانداستارىمىزدىڭ ءوتىنىشىن، ءومىربايانىن توتە جازۋمەن (احمەت بايتۇرسىنۇلى الىپبيىمەن) جازدىرتىپ جانە ساۋالناما-ءوتىنىشىن توتە جازۋمەن (احمەت بايتۇرسىنۇلى الىپبيىمەن) تولتىرتىپ، ونى اۋدارما ورتالىقتارىنا ءبىزدىڭ قازىرگى قولدانىستاعى كيريلليتسا اۋدارتىپ، ول اۋدارمانى نوتاريۋسپەن بەكىتتىرىپ بارىپ قابىلداۋدا.

زاڭعا جۇگىنەر بولساق، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ىشكى ىستەر ءمينيسترىنىڭ 2015 جىلعى 4 جەلتوقسانداعى №992 جانە 2016 جىلعى 28 قاڭتارداعى №85 بۇيرىقتارى بار.

سول ەكى بۇيرىقتا تۇراقتى تۇرۋعا جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىنا قابىلداۋ تۋرالى وتىنىشحاتقا (وتىنىشكە) قانداي قۇجاتتار كەرەك ەكەنى اشىق جازىلعان.

مىسالى، مىناۋ قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا ۋاقىتشا جانە تۇراقتى تۇرۋعا ءوتىنىش بەرگەن قانداستارىمىزدان تالاپ ەتەتىن قۇجاتتار ءتىزىمى:

1) قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا تۇراقتى تۇرۋعا رۇقساتتى بەرۋ تۋرالى ءوتىنىش-ساۋالناما;

2) ءوتىنىش بەرۋشىنىڭ ۇلتتىق پاسپورتىنىڭ كوشىرمەسى جانە تۇپنۇسقاسى، ازاماتتىعى جوق ادامنىڭ قۇجاتى، جارامدىلىق مەرزىمى ءوتىنىش بەرگەن كۇنى كۇنتىزبەلىك 180 كۇننەن استام بولۋى ءتيىس;

بىرلەسكەن ءوتىنىش بەرگەن كەزدە بالانىڭ تۋ تۋرالى كۋالىگى نەمەسە 16 جاسقا تولماعان بالانىڭ جەكە باسىن راستايتىن بالانىڭ تۋ تۋرالى كۋالىگى نەمەسە باسقا قۇجاتتىڭ كوشىرمەسى جانە تۇپنۇسقاسى (سالىستىرا تەكسەرۋ ءۇشىن);

3) ونىڭ ازاماتتىعى بار نەمەسە تۇراقتى تۇراتىن مەملەكەتىنىڭ جازباشا كەلىسىمى، ول كەتۋ پاراعى نە شەتەلگە تۇراقتى تۇرۋعا ارنالعان رۇقساتتى راستايتىن باسقا قۇجات رەتىندە ءجۇرۋى مۇمكىن (بوسقىندار دەپ تانىلعان نەمەسە قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا پانا ۇسىنىلعان شەتەلدىكتەر مەن ازاماتتىعى جوق ادامداردى جانە ەگەر حالىقارالىق شارتتا وزگەشە كوزدەلمەسە، قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنان كەلەتىن ەتنيكالىق قازاقتاردى قوسپاعاندا);

4) ءوتىنىشحات بەرۋشىنىڭ قولىمەن مەملەكەتتىك نە ورىس تىلىندەگى ءومىربايان;

5) ەتنيكالىق قازاقتاردى، بۇرىنعى وتانداستاردى، قازاق كەڭەستiك سوتسياليستiك رەسپۋبليكاسىندا نەمەسە قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا تۋعان نەمەسە بۇرىن ونىڭ ازاماتتىعىندا بولعان ادامداردى، سونداي-اق قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ حالىقارالىق شارتتار نەگىزىندە جەڭىلدەتىلگەن تارتىپتە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىن الۋعا قۇقىعى بار ادامداردى جانە ولاردىڭ وتباسى مۇشەلەرiن قوسپاعاندا، "قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا تۇراقتى تۇرۋعا رۇقساتتار الۋعا ۇمىتكەر شەتەلدىكتەردىڭ جانە ازاماتتىعى جوق ادامداردىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا بولۋ كەزەڭىندە وزدەرىنىڭ تولەم جاساۋ قابىلەتتىگىن راستاۋ ەرەجەسىن بەكىتۋ تۋرالى" قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 2003 جىلعى 26 قاراشاداعى № 1185 قاۋلىسىنا سايكەس ءوزىنىڭ تولەم قابىلەتتىلىگىن راستاۋ تۋرالى قۇجات;

6) ازاماتتىعى تيەسىلىلىگى نەمەسە تۇراقتى تۇراتىن مەملەكەتتە سوتتىلىعى (سوتتىلىعىنىڭ بولماۋى) تۋرالى ءتيىستى مەملەكەتتىڭ قۇزىرەتتى ورگانى بەرگەن قۇجات (قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى ازاماتتارىنىڭ ەتنيكالىق قازاقتارىن قوسپاعاندا، ەگەر وزگە حالىقارالىق شارتتاردا كوزدەلمەسە);

7) قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا تۇراقتى تۇرۋعا 14-تەن 18 جاسقا دەيىنگى بالانىڭ نوتاريالدى كۋالاندىرىلعان كەلىسىمى;

8) ءوتىنىش بەرۋشىگە تۇرۋعا تۇرعىن ءۇي ۇسىنۋ جانە تۇراقتى تىركەۋ ەسەبىنە قويۋ تۋرالى جەكە جانە زاڭدى تۇلعامەن نوتاريالدى كۋالاندىرىلعان شارت نە نوتاريالدى كۋالاندىرىلعان كەلىسىم;

9) "شەتەلدىكتەردە جانە ازاماتتىعى جوق ادامداردا بولۋى ولاردىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا كەلۋىنە تىيىم سالاتىن اۋرۋلاردىڭ تىزبەسىن بەكىتۋ تۋرالى" قازاقستان رەسپۋبليكاسى دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترىنىڭ 2011 جىلعى 30 قىركۇيەكتەگى № 664 بۇيرىعىنا (نورماتيۆتىك قۇقىقتىق اكتىلەردى مەملەكەتتىك تىركەۋ تىزىلىمىندە 2011 جىلعى 24 قازاندا № 7274 بولىپ تىركەلدى) سايكەس شەتەلدىكتەر مەن ازاماتتىعى جوق ادامدارعا كەلۋگە تىيىم سالىناتىن سىرقاتتاردىڭ بار-جوعى تۋرالى شەتەلدىكتىڭ مەديتسينالىق كۋالاندىرۋ تۋرالى انىقتاماسى;

10) مولشەرى 35ح45 مم 1 فوتوسۋرەت;

11) ءتيىستى مەملەكەتتىڭ قۇزىرەتتى ورگانى بەرگەن باسقا مەملەكەتتىڭ ازاماتتىعىنىڭ بولماۋى جانە توقتاتىلۋى تۋرالى انىقتاما (ازاماتتىعى جوق ادامنىڭ كۋالىگى جوق ازاماتتىعى جوق ادام ءوتىنىش بەرگەن كەزدە).

ال، مىناۋ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىنا ءوتىنىش بەرگەن قانداستارىمىزدان تالاپ ەتەتىن قۇجاتتار ءتىزىمى:

1) بۇرىنعى ازاماتتىقتان باس تارتۋ تۋرالى نوتاريالدى كۋالاندىرىلعان ءوتىنىش;

2) وسى قاعيدالارعا 4-قوسىمشاعا سايكەس نىسان بويىنشا ساۋالناما-ءوتىنىش;

3) ولشەمى 3,5ح4,5 سم ءتورت فوتوسۋرەت;

4) وسى قاعيدالارعا 6-قوسىمشاعا سايكەس نىسان بويىنشا زاڭنىڭ 1-بابىندا كوزدەلگەن شارتتاردى ساقتاۋ تۋرالى مىندەتتەمەسى;

5) جەكە باستى كۋالاندىراتىن جانە باسقا مەملەكەتتىڭ ازاماتتىعىنا تيەسىلىگىن راستايتىن قۇجاتتىڭ كوشىرمەسى;

6) قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماعىندا تۇراقتى تۇراتىن ورالماندار – ورالماننىڭ كۋالىگى;

7) جوعارى وقۋ ورىندارىندا وقيتىن ەتنيكالىق قازاقتار – وسى وقۋ ورىندا وقيتىن فاكتىسىن راستايتىن جوعارى وقۋ ورنىنان انىقتاما;

8) ۇلتىن راستايتىن انىقتاما;

9) مەملەكەتتىك باج سالىعىن تولەگەنى نەمەسە ونى تولەۋدەن بوساتىلعانى تۋرالى قۇجات.

10) ساياسي قۋعىن-سۇرگىننىڭ قۇرباندارى بولىپ تابىلاتىن ادامدار – اقتالعانى تۋرالى سوتتىڭ شەشىمى نەمەسە ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىنىڭ ۇرپاعى بولىپ تابىلاتىنىن راستايتىن قۇجاتتار.

كورىپ وتىرسىزدار، اتالعان بۇيرىقتاردا پاسپورت، تۋ تۋرالى كۋالىك، بۇرىنعى ازاماتتىعىنان باس تارتۋ تۋرالى ءوتىنىش، ورالمان كۋالىگى عانا  نوتاريالدى كۋالاندىرۋ مىندەتتەلگەن.

ال، تۇراقتى تىركەۋگە تۇرۋشىلار مەن ازاماتتىققا قۇجات تاپسىرۋشىلار ءوتىنىشىن، ءومىربايانىن جانە ساۋالناما-ءوتىنىشىن وزگە الىپبيمەن جازىپ، كيريلليتساعا اۋدارتىپ، ول اۋدارمانى نوتاريۋسپەن بەكىتتىرەدى دەپ ەش جەردە جازىلماعان.

قانداستارىمىزدىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، ءبىر بەت قاعازدى توتە جازۋدان كيريلليتساعا اۋدارۋ پالەنباي مىڭ تەڭگە تۇرادى ەكەن. وعان اپارىپ، نوتاريۋستىڭ اقىسىن قوسىڭىز. باسقان ارتىق جول، كەتكەن ۋاقىت، بوسقا شىعىندالعان اقشانى ويلاپ جاتقان كوشى-قون پوليتسياسى قىزمەتى باسقارماسى جوق!

ءبىر قاراپ، ۇلى دالا ەلىنىڭ ۇلت كوشباسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ  لاتىن الىپبيىنە كوشۋ تۋرالى جارلىققا قول قويىپ، ەلىمىز ءۇشىنشى ونەركاسىپتىك رەۆوليۋتسيا جاساپ جاتقان تۇستا، استانا قالالىق كوشى-قون پوليتسياسى قىزمەتى باسقارماسىنىڭ 20-عاسىرعا كەرى شەگىنىس جاساپ جاتقانىنا كۇلكىڭ كەلەدى ەكەن.

قىتايدىڭ قۇقايىنان ابدەن زاتتە بولعان بايقۇس قازاقتار كيريلليتساعا ەمەس، لاتىن جازۋىمەن جازدىرىپ، اعىلشىن تىلىنە اۋدارتىپ كەل دەسە دە بۇگەجەكتەپ «ماقۇل، تاقسىر!» دەگەنگە دايىن تۇراتىن كورىنەدى. ەگەر، ەركىنە جىبەرسەڭ، كوشى-قون پوليتسياسى قىزمەتكەرلەرى ۇيالماي-قىزارماي بۇل قادامعا دا بارۋى مۇمكىن!

قازىر ەلىمىزدە «تسيفرلى قازاقستان» مەملەكەتتىك باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ بويىنشا الىپ قادامدار جاسالىپ جاتىر. ءوتىنىش پەن ءومىربايانىندى قولمەن جازىپ وتىرماي-اق، كومپيۋتەرمەن تەرگىزىپ كەل دەسە، وعان قۋانا-قۋانا كەلىسۋگە بولادى. ال،  ساۋالناما-ءوتىنىشتى  كوشى-قون پوليتسياسى قىزمەتكەرى قانداستارىمىزدان بەتپە-بەت سۇراپ وتىرىپ، ءوزى تولتىرسا، قولى قارىسىپ قالمايدى عوي.

قىسقاسى، بۇل – زاڭعا جاسالىپ جاتقان قاساقانا قايشىلىق! ودان قالا بەردى، قانداستارىمىزدى، كوزىن باقىرايتىپ قويىپ، قورلاۋ!

ودان دا سوراقىسى بۇل شەكتەن شىققان بيۋروكراتيا! ءتىپتى، اۋدارماشىلارمەن جەڭ ۇشىنان جالعاسقان سىبايلاس جەمقورلىق تا بولۋى مۇمكىن!

استانا – قازاقستاننىڭ بەدەلى. جالپى قازاقستان حالقى تۇرماق، بۇكىل دۇنيەجۇزى ەلوردامىزعا كوز تىگىپ، باقىلاپ وتىرادى. استانانىڭ ءار مەكەمەسى تۇراماق، ءاربىر تۇرعىنى باسقا وڭىرگە ۇلگى، ونەگە كورسەتۋگە مىندەتتى!

سول ءۇشىن، مەملەكەتتىك قىزمەت ىستەرى جانە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگىنىڭ توراعاسى اليك شپەكباەۆ پەن ىشكى ىستەر ءمينيسترى ق. قاسىموۆتان بۇل ماسەلەنى تەكسەرىپ، جونگە سالۋدى، وسى كەلەڭسىزدىككە جول بەرگەن  استانا قالالىق كوشى-قون پوليتسياسى قىزمەتى باسقارماسى باسشىسى مەن قىزمەتكەرىنىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن قاراستىرۋدى جانە ورىنسىز شىعىنعا ۇشىراعان قانداستارىمىزدىڭ قارجىسىن ءوندىرىپ بەرۋدى وتىنەم!

اۋىت مۇقيبەك

 18.04.2018

استانا

Abai.kz