كتك ارناسىنداعى بالابازار باعدارلامالاردىڭ ءبىرى «ماسساعان» دەيتىن شوۋسىماقتا «ماسساعان، مەن الداندىم!» دەيتىن ايدار بار. الگى ايداردىڭ تۇراقتى قوناعى ءحام تۇراقتى تۇردە الدانىپ، كۇلكىگە قالىپ جاتاتىن اشىق اۋىز اڭعالى - نۇرلان ەسپانوۆ دەيتىن جىگىت. «ماسساعاننىڭ» قۋلارى نۇرلاندى شاقىرىپ الىپ الداۋدان، نۇرلان الدانۋدان ءالى شارشاي قويعان جوق. ءبىزدىڭ جاعداي دا سول نۇرلاننىڭ باسىنداعى تۇراقتى كەپكە ۇقسايدى. وسى جولى بار عوي، ەس-اقىلىن جوعالتىپ جۇرەتىن ەسپانوۆ نۇرلاننان دا ارمەن الداندىق. رەفەرەندۋم وتپەيتىن بولدى!

كتك ارناسىنداعى بالابازار باعدارلامالاردىڭ ءبىرى «ماسساعان» دەيتىن شوۋسىماقتا «ماسساعان، مەن الداندىم!» دەيتىن ايدار بار. الگى ايداردىڭ تۇراقتى قوناعى ءحام تۇراقتى تۇردە الدانىپ، كۇلكىگە قالىپ جاتاتىن اشىق اۋىز اڭعالى - نۇرلان ەسپانوۆ دەيتىن جىگىت. «ماسساعاننىڭ» قۋلارى نۇرلاندى شاقىرىپ الىپ الداۋدان، نۇرلان الدانۋدان ءالى شارشاي قويعان جوق. ءبىزدىڭ جاعداي دا سول نۇرلاننىڭ باسىنداعى تۇراقتى كەپكە ۇقسايدى. وسى جولى بار عوي، ەس-اقىلىن جوعالتىپ جۇرەتىن ەسپانوۆ نۇرلاننان دا ارمەن الداندىق. رەفەرەندۋم وتپەيتىن بولدى!

ەل ءىشى ءا دەگەننەن-اق  ەرلان سىدىقوۆ دەيتىن ەكپىنى قاتتى ازاماتتىڭ «ەكىنتى مەن اقشامنىڭ» اراسىندا ويلاپ تاپقان رەفەرەندۋمىنا ەلەڭ ەتە تۇسكەن. ەلەڭ ەتە تۇسكەن سەبەبى – ءبىزدىڭ جۇرت بيلىكتىڭ مارتەبەسىن ۇلىقتاپ، عۇمىرىن ولشەۋسىز ۇزارتۋ ءۇشىن ۇرانداپ شىققان ادامعا العاۋسىز سەنەدى. نەگە سەنبەسىن؟ 1989 جىلدان بەرى قاراي سايلاۋدان سايلاۋ، رەفەرەندۋمنان رەفەرەندۋم. كيىپ جارىپ ءبىر سايلاۋ وتەدى. جاپىرىلا داۋىس بەرەمىز. جابىلا قولدايمىز. جارباڭ-جارباڭ ەتەمىز. وسىمەن بىتكەن شىعار دەيمىز. ءبىتتى. كوپشىلىك تىلەگىن ءبىلدىردى، سەنىمىن ارتتى، تاڭداۋىن جاسادى. باستاي بەر، قوستايمىز دەيدى. بۇدان ارتىق نە كەرەك؟! جوق، جاڭىلىسىپپىز، اراعا از-ماز جىل سالىپ، «ويباي، وتكەندە قاتەلەسىپ كەتىپپىز، ولاي ەمەس، بىلاي ەكەن، قاتەمىزدى تۇزەۋدىڭ جولى - قايتادان سايلاۋ نەمەسە رەفەرەندۋم» دەسىپ تاناۋرايمىز. سودان، ال كەپ الاشاپقىن باستالادى. جاپىرىلا داۋىس بەرۋ. جابىلا قولداۋ. جارىسا جالباڭداۋ. وسىمەن بىتكەن شىعار دەيمىز ەنتىگىمىزدى ازەر باسىپ. ءبىتتى. كوپشىلىك تىلەگىن ءبىلدىردى، سەنىمىن ارتتى، تاڭداۋىن جاسادى. باستاي بەر، قوستايمىز. جوق، جاڭىلىسىپپىز، اراعا از-ماز جىل سالىپ... قازاقستانداعى سايلاۋلار تاريحى پوپ-مۋزىكاداعى رەپ جانرى سياقتى: قايتالانا بەرەدى، قايتالانا بەرەدى. قىسقاسى، مازمۇنىن جالپىلاما بايانداپ، سۇيكەي سالعان ءبىزدىڭ جوعارىداعى سويلەمدەرىمىزدى كوشىرىپ الىپ كوپىرتە بەرسەڭىز قازاقستانداعى سايلاۋلار مەن ساياسي وقيعالاردىڭ دەرەگى تۇزىلەدى.

ال ەندى وسى جولى، وللاحي-بيللاحي، وڭباي الداندىق. باستاماشىل توپ، ولجاستاردىڭ ودالارى، وپالانعان بەت-اۋىز، اسپانمەن استاسقان تەڭەۋلەر... بەس ميلليون قول. پارلامەنت دەپۋتتارىنىڭ تەگەۋرىندى تالابى. كونستيتۋتسياعا وزگەرىس ەنگىزەمىز دەپ وكىرەشتەنگەن قالاۋلىلارىمىز ەلباسىنىڭ قارسىلىعىن دا قاراماي «قاھارعا» ءمىندى. «پرەزيدەنتتى دەپۋتتار مەن حالىق تىعىرىققا تىرەپ قويدى. ول كىسى امال جوق رەفەرەندۋمعا مويىن ۇسىنادى»،- دەپ شالقىدى شيقان بەت دەپۋتتاردىڭ ءبىرى (قايسىسىنىڭ ايتقانى ەسىمنەن شىعىپ كەتىپتى، بىراق، قايسىسى ايتسا دا ءبارىبىر ءبىر ءسوزدىڭ اينالاسىنداعى ادامدار عوي). ءبىز دە پرەزيدەنتتىڭ امالى قالماعانعا قاپسىز سەندىك. سودان رەفەرەندۋمنىڭ ماسەلەسى كونستيتۋتسيالىق كەڭەستىڭ قۇزىرىنا كەتتى. كونستيتۋتسيالىق كەڭەس، قۇدايعا شۇكىر، كوپتىڭ تىلەگى مەن پارلامەنتتىڭ ۇسىنىسىن قۇپ الادى دەگەن ويعا جانە بەكىدىك. «اباي.كز» اقپاراتتىق پورتالىنىڭ ساۋالناماسىنا قاتىسقان جۇرت تا روگوۆتىڭ «ءلاپباي» دەيتىنىنە بولجام جاساعان ەدى (قاراڭىز: ساۋالناما. «كونستيۋتسيالىق كەڭەس قانداي شەشىم قابىلدايدى؟») قايتالاپ جاتۋدىڭ قاجەتى شامالى، كونستيتۋتسيالىق كەڭەس رەفەرەندۋمنىڭ اتازاڭعا سىيىمسىزدىعىن جاريا ەتتى. نازارباەۆ كونستيتۋتسيالىق كەڭەستىڭ شەشىمىمەن كەلىسە وتىرىپ، وزىنەن كەيىنگى ساياساتكەرلەردىڭ ءبارىن ەل زاڭىن قۇرمەتتەپ، زاڭعا قالتقىسىز باعىنۋعا شاقىرىپ باسالقى ءسوز ايتتى. ونەگە كورەسەتتى...

... دەۋىمىزگە تۋرا كەلىپ تۇر. بۇل ءسوزدى ازات جولدان باستاۋىمىزدىڭ استارىن ويلى وقىرمان بەك تۇسىنەر دەگەن ويدامىز. ويتكەنى، «امالى قالماعان» تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز بەس ميلليون مەن پارلامەنت دەپۋتتارى اسىعا كۇتكەن تاريحي شەشىمدى قابىلداپ جىبەرۋى دە مۇمكىن ەدى. بىراق، باتىس الەمى، دەموكراتيالىق قۇندىلىقتاردىڭ ساقتالۋىن قالايتىن باتىستىق دوگماتيكا،  دىگەرلەپ شىعا كەلدى. الدىمەن، قازاقستانداعى اقش ەلشىلىگى ءۇن قاتتى (ەلشىلىكتىڭ ەلباسى وكىلەتتىلىگىن رەفەرەندۋم ارقىلى ۇزارتۋعا بايلانىستى جاساعان مالىمدەمەسىن سايتىمىزدىڭ مۇراعاتتار قورىنان تاۋىپ الىپ وقىرسىز). الايدا، باستاماشىل توپ رەفەرەندۋمنىڭ وتەتىنىنە ءشۇباسىز سەنىمدى ەدى. ون ءبىر جىلدان بەرى باسى بىرىكپەگەن ەقۇى-عا مۇشە ەلدەردىڭ ءسامميتىن شاقىرىپ، ۇلىق جيىن جاساعان استانا باتىستىڭ اۋزىن الىپ قويدى دەپ پايىمداعان ولار ەلباسىمىزعا  ەندى ءوزىمىز ءبىر قىزمەت قىلىپ جىبەرەيىك دەسە كەرەك. ءيا، بالاڭداۋ وي، بىراق ءبىزدىڭ قوعامداعى قويىرتپاق تىرلىكتەردىڭ قونىشىنان باسقان اۆتورلارىنا قاراپ الگىندەي بايلام جاساساق اقيقاتتان الىس كەتپەيمىز. ونىڭ ۇستىنە، «كۇلشەلى بالا سۇيكىمدى» - قازاقستان بيلىگى قانداي تىعىرىقتان دا كوپۆەكتورلى ەكونوميكالىق ساياساتىنىڭ، عالامدىق بازارداعى نارقى جوعارى مۇنايى مەن ۋرانىنىڭ ارقاسىندا جول تاۋىپ جاتتى ەمەس پە؟ باستاماشىلدار بۇنى دا ەسەپكە الۋى كادىك. ايتكەنمەندە، ءبىز الدانعان سياقتىمىز. ەلباسى كەشە پارلامەنتكە پرەزيدەنت سايلاۋىن مەرزىمىنەن بۇرىن وتكىزۋ تۋرالى ۇسىنىس جاسايتىنىن ءبىلدىردى. ەرتەڭ قوس پالاتانىڭ بىرىككەن وتىرسىندا نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنىڭ ۇسىنىسى قارالادى. رەفەرەندۋم ماسەلەسىندە مەسەلى قايتقان پارلامەنت ەندى «ەرەگەسكەندە» پرەزيدەنت سايلاۋىن مەرزىمىنەن بۇرىن وتكىزۋدى ايقاي ۇرانمەن قولداپ داۋىس بەرەدى. ناتيجەسىندە، بىلتىردان بەرى 2020 جىلعا دەيىنگى باعدارلامالاردىڭ بىرنەشەۋىنە قول قويىپ ۇلگەرگەن ەلباسىمىز 2019 جىلعا دەيىن سايلانادى. سوسىن تاعى ءبىر رەت سايلانۋعا قاقىلى. 2019-عا 8 جىلدى قوسساڭىز ار جاعىندا 2030-دىڭ اۋىلى دا الىس ەمەس. بۇرىنعىلار ايتپاقشى، «حاندا قىرىق كىسىنىڭ ايلاسى بار» دەگەن – وسى. رەفەرەندۋمداتقان باستاماشىل توپ «ەلباسىمىز باستاعان ءىسىن اياقتاۋعا ءتيىس» دەسەكەن-تۇعىن. ءيا، ول كىسى باستاعان ءىسىن اياقتاۋعا تولىق مۇمكىندىك الدى. باياندى بولسىن.