سۋكۋكتار شىعارۋدى قولعا الماقشى
ەلىمىزگە يسلام بانكينگىنىڭ ەڭ نەگىزگى قىزمەتتەرى بىرتىندەپ كەلە باستادى. 30 قاڭتار كۇنى الماتىدا Kausar Consulting كومپانياسى BNP Paribas ي Encore Management S.A. قارجى ينستيتۋتتارى شىعارعان يسلامدىق وبليگاتسيالار – سۋكۋكتاردى بيزنەس-ورتاعا تانىستىردى. قازاقستاندا يسلام بانك جۇيەسىنىڭ ورنىعۋىنا تىكەلەي اتسالىسىپ، وسى تۇرعىدا كەڭەسشىلىكپەن قاتار، ساقتاندىرۋ( تاكافۋل), قۇندى قاعازداردى (سۋكۋك) ساتۋ سياقتى قىزمەتتەر كورسەتەتىن Kausar Consulting كومپانياسىنىڭ اتقارۋشى ديرەكتورى ەدىگە الپىسبايدان بانكتىك قىزمەتتىڭ جاڭا ءتۇرى تۋرالى سۇراپ بىلدىك.
– ەدىگە، ءسىزدىڭ كومپانيانىڭ كەڭەسىمەن قازاقستاندىق نارىققا ۇسىنىلىپ جاتقان سۋكۋكتارعا قىزىعۋشىلىق قالاي؟
– زەينەتاقى جيناقتاۋشى قورلارى، كومپانيالار تاراپىنان ۇسنىستار ءتۇسىپ جاتىر. الايدا ناقتى كەلىسىمشارت جاسالىپ ۇلگەرىلمەگەننەن كەيىن ولار تۋرالى كەڭ ماعلۇمات بەرە المايمىن. الايدا، الايدا، بۇل سۋكۋكتار دوللارمەن ەسەپتەلەدى. ويتكەنى قازىر قازاقستان دوللارمەن التەرناتيۆالىق قارجىلىق قۇرالدار از. ونىڭ ۇستىنە، BNP Paribas ي Encore Management S.A. الەمگە تانىمال قاجىلىق قۇرىلىمدار. ولاردىڭ قازاقستانعا شىعارىپ وتىرعان سۋكۋكتارىنىڭ جالپى قۇنى ازىرشە 20 ميلليون دوللار مولشەرىندە، ول سۋكۋكتار باحرەيندەگى، كۋۆەيتتەگى، بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىندەگى ناقتى اكتيۆتەرمەن قورعالعان، ياعني جۇزەگە اساتىن ناقتى جوبالارعا سالىنعان. سوندىقتان بۇل يسلامدىق وبليگاتسيالار ينۆەستورلارعا قارجىلارىن ديۆەرسيكاتسيالاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
– قازاقستانعا اكەلىنگەن ءبىر سۋكۋكتىڭ قۇنى قانشا؟
ولاردىڭ باعاسى ءارتۇرلى. الايدا دال قازىرگى جاعدايدا ءوزىنىڭ قۇنىنان 20 پايىزعا دەيىن ارزانعا الۋعا بولادى. ەگەر قاراپايىم تىلمەن تۇسىندىرەتىن بولساق، سۋكۋكتىڭ باستى باعاسى 100 دوللار تۇرسا دا، بۇكىل الەمدىك داعدارىسقا بايلانىستى 80-90 دوللارعا تومەندەدى. الايدا ونىڭ قۇنى قايتادان وسۋگە بەت الدى. سوندىقتان سۋكۋكتى قازىر ساتىپ العان ادامدار، ودان پايدا كورەدى.
– ءسىزدىڭ كومپانيانىڭ ەڭ نەگىزگى قىزمەتتەرى قانداي؟
– ءبىزدىڭ كومپانيانىڭ ەڭ نەگىزگى مىندەتى – يسلام بانك جۇيەسىن ەلىمىزگە ەنگىزۋگە سەبەپتەسۋ. وسىعان بايلانىستى زاڭنامانى جاساقتاۋعا قاتىستىق. راس كەشە سەناتتان كەرى قايتارىلدى. الايدا زاڭنىڭ ەشقانداي ءمىنى جوق، تەك قازاقشا رەداكتسياسىندا سەلكەۋلىكتەر بار دەپ ويلايمىن. كونسالتينگتىك كومپانيا بولعاندىقتان قازاقستاندىق كومپانيالارعا سۋكۋك شىعارۋعا، يسلامدىق بانكتىڭ نەگىزگى ونىمدەرى ساۋدا-قارجىلاندىرۋ (مۋراباحا), ۇلەستىك بىرلەسكەن قارجىلاندىرۋ (مۋشاراكا), جال (يدجارا), اقشانى سەنىمدى باسقارۋ (مۋدارابا), يسلامدىق بانك قىزمەتىنىڭ اۋقىمىندا اگەنتتىك قىزمەت كورسەتۋ (ۆاكالا), سىياقىسىز بانكتىك قارىز وپەراتسيالارىن جۇزەگە اسىرۋ (كارد ءال-حاسان), ساقتاندىرۋ (تاكافۋل) قىزمەتتەرىمەن اينالىسۋعا كەڭەس بەرەمىز، ترەنينگتەر وتكىزەمىز، شەتەلمەن بايلانىس جاسايمىز.
– سۋكۋك شىعارۋدى قولعا العان قانداي قازاقستاندىق كومپانيالاردى اتاي الاسىز؟
– نەگىزىنەن، مەملەكەتتىك كومپانيالار سۋكۋك شىعارۋدى قولعا العالى جاتىر. ناقتى شەشىم قابىلدانباعاندىقتان، ولاردى اتاپ-تۇستەپ بەرە المايمىن. مەنىڭشە، «يسلامدىق بانك جۇيەسى تۋرالى» زاڭ قابىلدانبايىنشا، بۇل ءىس ءسال كىبىرتىكتەيتىن بولادى.
– يسلامدىق ساقتاندىرۋ جۇيەسىنىڭ ايىرماشىلىعى قانداي؟
– ءداستۇرلى ساقتاندىرۋ جۇيەسىندە ءسىز جارناڭىزدى سويلەپ تۇرساڭىز، سىزگە كومپانيا كەپىل بولادى. ال تاكافۋلدا كەلىسىمشارت «سول ساقتاندىرۋ كومپانياسىنا مۇشە ادامدار ءبىر-بىرىنە كەپىل بولادى» دەگەن تالاپ بويىنشا جاسالادى. ياعني، ادامدار قيىنشىلىققا ۇشىراعاندا ءبىر-بىرىنە كومەكتەسۋ كەرەك دەگەن ادامي پرينتسيپ باسشىلىققا الىنادى.
ەكىنشى ايىرماشىلىق – بىزدەگى ساقتاندىرۋ كومپانيالارى ادامدار سالعان جارنادان قۇرالعان اقشانى ينۆەستيتسياعا سالىپ، پايداسىن وزىنە الىپ قالادى. ال تاكافۋل ساقتاندىرۋ كومپانيالارىندا ەكى قور بولادى. ءبىرى – ساداقا قورى. ياعني، ساقتاندىرۋ قور تۇتىنۋشىلارىنا بىردەڭە بولعان جاعدايدا بەرىلەتىن قارجى قورى. ەكىنشىسى – ينۆەستيتسيالىق قور. ول قوردان ناقتى ينۆەستيتسيالىق جوبالارعا سالىنىپ، ەسەلەنگەن اقشا قور تۇتىنۋشىلارىمەن بولىنىسكە تۇسەدى.
سۇحباتتاسقان ادىلبەك جاپاق
