قازاق رۋحانياتى تاعى ءبىر وعلانىنان ايرىلدى. جازۋشى-جۋرناليست شەرحان مۇرتازا دۇنيەدەن ءوتتى. 

قازاق جۋرناليستەرىن قاناتىنىڭ استىنا الىپ تاربيەلەگەن، ۇلت رۋحانياتىنا ولشەۋسىز ۇلەس قوسقان شەرحان مۇرتازا بۇگىن 9 قازان كۇنى ۇزاققا سوزىلعان اۋىر ناۋقاستان كوز جۇمدى.

شەرحان مۇرتازا 1932 جىلى 28 قىركۇيەكتە جامبىل وبلىسى جۋالى اۋدانى، مىڭبۇلاق اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. جازۋشىنىڭ شىن ەسىمى – شەرى. قازاقتىڭ ايبارلى، قايراتتى جىرتقىش اڭى – بارىسقا بايلانىستى قويىلعان.

العاشقى كىتابى 26 جاسىندا «قۇرىلىسشى داكۋ» دەگەن اتپەن جارىق كوردى. ونىڭ ەڭبەكتەرى تمد جانە شەت تىلدەرىنە اۋدارىلعان. قالامگەر تۇرار رىسقۇلوۆ جايىندا 5 كىتاپ جازعان.

شەرحان مۇرتازا الەمگە ايگىلى قىرعىز ەلىنىڭ جازۋشىسى شىڭعىس ايتماتوۆتىڭ تۋىندىلارىن قازاق تىلىنە ءتارجىمالادى. قىرعىز جازۋشىسىنىڭ «قوش، گۇلسارى»، «بوتاگوز»، «تەڭىز جاعالاي جۇگىرگەن تارعىل توبەت»، «بوراندى بەكەت»، «جان پيدا» اتتى پوۆەست، روماندارىن ورىسشادان اۋداردى.

شەرحان مۇرتازا – الەم ادەبيەتىنىڭ كلاسسيك جازۋشىلارىنىڭ شىعارمالارىن دا قازاقشا سويلەتتى. گانس اندەرسەننىڭ اڭگىمەلەرىن، ۆەنگر حالىق ەرتەگىلەرىن، مۇستاي كارىمنىڭ «ءبىزدىڭ ءۇيدىڭ قۋانىشى» پوۆەسىن، ە.ەرسكيننىڭ «مارىكچان بالالارى» رومانىن، ل.لاگيننىڭ «حوتتابىچ قارت» پوۆەسىن قازاق تىلىنە ءتارجىمالادى.

«قارا مارجان» رومانى ءۇشىن 1978 جىلى قازاق كسر مەملەكەتتىك سىيلىعىن يەلەندى.

قازاقتىڭ زاڭعار جازۋشىسى، كاسىبي جۋرناليست، مەملەكەت قايراتكەرى شەرحان مۇرتازانىڭ قازاسىنا وراي بۇكىل قازاق جۇرتشىلىعىنا قايعىرا كوڭىل ايتامىز!

سونىمەن قاتار، شەرحان مۇرتازانىڭ كامال سمايىلوۆ ەكەۋى اراسىنداعى «ەلىم، سەن تىڭدا، ەلباسى، ساعان ايتامىن» اتتى كىتابىنان ءبىر ۇزىك ويىن جاريالاۋدى ءجون ساناپ وتىرمىز.

ء"بىزدىڭ شەنەۋنىكتەرىمىزدىڭ ساناسى ورتاعاسىرلىق تەڭىز قاراقشىلارىنىڭ ساناسى دارەجەسىندە قالعان. تەك توناۋ! ۇراندارى وسى.

قازاقستان، قايران قازاقستان، قۇداي تاعالا باي جاراتقان قازاقستان تالاپايعا ءتۇسىپ كەتتى! وسىنى ايتساڭ، باسشىلار اشۋلانادى، شامدانادى. وۋ، شىندىقتىڭ نەسىنە شامىرقانادى.

قازاقستان بايلىعى قورقاۋلاردىڭ توناۋىنا تۇسپەسە، سول بايلىق ءوز حالقىن اسىراۋعا جەتەدى عوي، جەتىپ-ارتىلادى عوي.

كامال، سەن ءوزىڭ ەمەس پە ەدىڭ العاشقى: «قازاقستان. XXI عاسىر» دەگەن ماقالاڭدا قازاقستان بايلىعى ءبىر ميلليارد ادامدى اسىراۋعا جەتەدى دەگەن؟! ال قازىرگى حالقى ون جەتى ميلليونعا جەتەر-جەتپەس. سونىڭ قانشاۋى باي، قانشاۋى كەدەي! ەسەپكە جۇيرىك ەدىڭ عوي، شىعارىپ كورشى. سولاي، كامال دوس. ادامنىڭ ساناسى، نيەتى، پەيىلى تۇزەلمەي، تۇك تە تۇزەلمەيدى…

پرەزيدەنتتىڭ ءوزى ءوزىنىڭ ۋازىرلەرىنە «قوماعاي، قاناعاتسىز» دەپ اشىنسا، دەمەك قوعامنىڭ باسى اۋىرادى دەگەن ءسوز. ونداي شەنەۋنىكتەر قوعام دەنەسىندەگى قاتەرلى ىسىكتەر. دەر كەزىندە سىلىپ تاستاپ وتىرماسا اسا قاۋىپتى. ال ءبىزدىڭ پروكۋراتۋرا، تەرگەۋ، ميليتسيا، سوت، قاۋىپسىزدىك ورگاندارى ۇرى-قارىلاردىڭ، پاراقور، جەمقورلاردىڭ شاباقتارىن عانا ۇستايدى دا، جايىندارىن، اكۋلالارىن ۇستاۋعا شاماسى جەتپەيدى. ياكي قورقادى، ياكي سىبايلاس.

ارينە، حالىق ءتوزىمدى. باستىق بارىپ: «ءحالىڭ قالاي؟» – دەسە، «قۇدايعا شۇكىر، بۇدان جامان كۇنىمىزدە دە شىداعانبىز»، – دەپ ءتاۋباسىن ايتادى. حالىق ءتوزىمدى. بىراق حالىق توزە بەرەدى ەكەن دەپ تاسىراڭداۋعا بولمايدى. حالىق تىمىق جاتقان مۇحيت سياقتى. ال ءبىر بۋىرقانسا… قۇداي ونى كورسەتپەي-اق قويسىن.

كامال دوس! ەكونوميكالىق رەفورما ءتۇزۋ بولۋ ءۇشىن الدىمەن ادامنىڭ ساناسىن، قۇلقىنىن، نىسابىن تۇزەتىپ ال.

«كەدەي – باي بولسام دەيدى، باي – قۇداي بولسام دەيدى». كەدەي باي بولسام دەگەن جەردە توقتاي قالسا عوي. «ستوپ!» دەسە. جوق، باي قۇداي بولسام دەيدى. بۇل – قاناعاتسىزدىق. بالەنىڭ ءبارى وسى قاناعاتسىزدىقتان تۋا بەرەدى. قوماعاي قۇلقىن وبىر وپپا. ونى تولتىرا المايسىڭ. ءوزى تويسا دا، كوزى تويمايدى. ولگەندە توپىراق قانا تويدىرادى.

كازىرگى جەگىشتەردىڭ كوبى سونداي. اكۋلانى سويعاندا قارنىنان تاس تا، تاسباقا دا، تەمىر دە، تەرسەك تە شىعا بەرەتىن كورىنەدى. ال ءبىزدىڭ ادام-اكۋلالارىمىزدىڭ قارنىن جارىپ جىبەرسەڭ – قازاقستاننىڭ پروكاتى دا، التىنى دا، مىرىشى دا، حرومى دا، مۇنايى دا، اراق زاۋىتتارى دا، قانت زاۋىتتارى – ءبارى-ءبارى اقتارىلىپ شىعا كەلەر ەدى".

ءوز زامانىڭدا وسىلايشا حاننان دا، قارادان دا ىقپاعان باتىر ازاماتتىمىزدىڭ جانى ءجانناتتا بولعاي!

Abai.kz