تاۋەلسىزدىك العانىنا شيرەك عاسىردان اسقان، ماڭگىلىك ەل بولۋدى ماقسات ەتكەن قازاقستان مەن كەلمەسكە كەتكەن كەڭەس وداعىنىڭ ءۇش قايناسا سورپاسى قوسىلمايدى. نەگىزى ەگەمەن ەلدە ءومىر ءسۇرىپ جاتقان كەز-كەلگەن ازامات بۇرىنعى بيلىكتى اڭساپ، بۇگىنگى يدەولوگياعا جات قادامعا بارسا ساياسي جاۋاپكەرشىلىگى قۋزاستىرىلۋى كەرەك ەدى. الايدا، ءبىزدىڭ ەلدە بۇل مۇمكىن ەمەس. سەبەبى، ەل بيلىگىنىڭ ءوزى كەڭەس ءداۋىرىنىڭ كۇپىسىن ءالى شەشە العان جوق.

باسى بار ادامعا قازاق حالقىنىڭ قىزىل يمپەريادان قانداي قىساس كورگەنىن ايتىپ جاتۋدىڭ ءوزى ارتىق. حح عاسىردىڭ تابالدىرىعىن اتتاي بەرە كۇش العان كوممۋنيستەردىڭ بەيبىت قازاق حالقىن قويشا قىرىپ تاستاعانى كىم-كىمگە دە ايان. الايدا، وسى عاسىر قىلمىسىن كەڭەس وكىمەتىنىڭ زاڭدى مۇراگەرى رەسەي ەلى مويىنداعىسى كەلمەيدى. ال ولاردى جاعاسىنان الىپ، مويىنداۋعا ماجبۇرلەپ جاتقان قازاق بيلىگى تاعى جوق. قىلمىسىن مويىنداتۋ دەيمىز-اۋ، ءبىزدىڭ بيلىك كەرىسىنشە كەڭەستىك كەزدىڭ سويىلىن سوعىپ، سولاردىڭ ءسوزىن سويلەپ وتىرعانداي. بۇعان دالەل، ەلىمىزدىڭ اۋىل-ايماعى كومسومولدىڭ 100 جىلدىعىن تويلاۋعا تاس-ءتۇيىن دايىن وتىر.

قىلىشىنان قان تامعان قىزىل يمپەريانىڭ وقتاۋلى مىلتىعى بولعان كومسومول ۇيىمى 1918 جىلى قۇرىلعان ەكەن. بارشا حالىقتىڭ تەرەزەسىن تەڭ ەتەمىز دەگەن ۇرانمەن كۇلىپ كىرگەن كوممۋنيستەر كۇن وتە كەلە كىشى ۇلتتاردى كۇڭ ەتتى. انە سول قاندى قىلمىستى كوممۋنيستەردىڭ وڭ قولى بولعان كومسومولدار تالاي قازاقتىڭ قانىمەن ءشول قاندىرعانى شىندىق. قىزىل كومسومولدىڭ قاندى تىرناعى ءسىزدىڭ دە، ءبىزدىڭ دە بابامىزدىڭ شىبىن جانىن شىرقىراتقان بولۋ كەرەك. مۇنى ايتپاعان كۇننىڭ وزىندە، كەز-كەلگەن تاۋەلسىز ەلدە باسقا ءبىر ۇكىمەتتىڭ يدەولوگياسىن، ساياساتىن دارىپتەۋ سول ەلدىڭ ەگەمەندىگىنە قاۋىپ توندىرەرى ءسوزسىز.

بىراق، ءبىزدىڭ قازاقستانعا ءبارى ءبىر. ءوزىمىزدىڭ تاۋەلسىز ەلىمىز، پارتيامىز، پرەزيدەنتىمىز، مەملەكەتتىك رامىزدەرىمىز، ءانۇرانىمىز بار ەكەنىن ەسكەرمەي ەسكىنى ەستەن شىعارا الماي وتىرمىز. كەرەك دەسەڭىز كومسومولدى جوقتاتپايتىن جاستار ۇيىمدارى دا بار. «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ جاستار قاناتى كومسومولداردان كەم دەپ كىم ايتا الادى. ءبىر قىزىعى ءدال وسى «جاس وتان» جاستار قاناتىنىڭ قۇرامىندا بولۋى ءتيىس قىز-جىگىتتەرىمىز ءوزى وڭىندە تۇرماق تۇسىندە كورمەگەن كومسومولدىڭ تويىن تويلاپ ءجۇر. بۇل جەردە ءبىز پاۆلودار وبلىستىق گ.ن. پوتانين اتىنداعى تاريحي-ولكەتانۋ مۋزەيى الدىندا ءبىر توپ ادامنىڭ سۇيەگى قۋراپ كەتكەن كومسومولدارعا قۇرمەت كورسەتىپ، جۇرت نارازىلىعىن تۋدىرعانىن ايتىپ وتىرمىز.

كومسومولدىڭ 100 جىلدىعىن اتاپ وتۋگە قازاقستاننىڭ ءار ءوڭىرى نيەتتى كورىنەدى. شىعىس قازاقستان وبلىسى د.سەرىكباەۆ اتىنداعى تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى كۇنى كەشە مىناداي «ءسۇيىنشى» حابار تاراتتى.

- د.سەرىكباەۆ ات. شقمتۋ-دىڭ باس وقۋ عيماراتىنىڭ ءماجىلىس زالىندا بۇكىلوداقتىق لەنينشىل كوممۋنيستىك جاستار وداعىنىڭ (بلكجو) 100 جىلدىعىنا ارنالعان جاستار ىستەرى كوميتەتىنىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسى بولىپ ءوتتى. ءىس-شاراعا «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ شققف-نىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى مايراش ەكيباسوۆا، پەداگوگيكا كافەدراسىنىڭ پروفەسسورى، كەيىننەن س. امانجولوۆ ات. شقمۋ ارداگەرلەر كەڭەسىنىڭ توراعاسى لەنستا اۋباكىروۆا بۇرىنعى كومسومولدىق بەلسەندىلەر الەكسەەۆ الەكساندر مەن بوروداەۆ نيكولاي قاتىستى. كەزدەسۋ بارىسىندا اعا ۇرپاق جاستارمەن تاجىريبە الماستى. تىڭدارماندار الدىندا سويلەگەن سوزىندە قوناقتار سول جىلداردا قانداي ىسپەن اينالىسقاندارى تۋرالى جانە بۇل ارەكەتتىڭ كەيىنگى ومىردە قالاي كومەكتەسكەنى تۋرالى اڭگىمەلەدى.

سوندا بۇلار ەلدىڭ ەرتەڭى، ۇلتتىڭ بولاشاعى بولاتىن جاستارعا نە تاربيە بەردىك دەپ ماقتانىپ وتىر ەكەن؟!

بۇنى از دەسەڭىز، تاۋەلسىزدىكتىڭ تۇعىرى الماتىنىڭ وزىندە كومسومولدىڭ اتاۋلى كۇنىن مەرەكەلەپ باستاپتى. الەۋمەتتىك جەلىدە جازىلۋىنشا، اباي اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق وپەرا جانە بالەت تەاترىندا بۇكىلوداقتىق لەنينشىل كوممۋنيستىك جاستار وداعىنىڭ 100 جىلدىعىنا وراي مەرەكەلىك كونتسەرت وتكەن كورىنەدى. ۇلكەن ساحنانىڭ ءدال تورىندە كۇن كوسەم – لەنيننىڭ بەينەسى تۇر. ال ەگەمەن ەلدىڭ اسكەرلەرى قولىنا كومسومولدىڭ تۋىن كوتەرىپ تۇر. سوندا ءبىزدىڭ ساربازدارىمىز قاي ەلدىڭ تۋىن قورعاۋى كەرەك؟ تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ با، الدە كەڭەس وداعىنىڭ با؟! ايتا كەتەرلىگى، اتالعان جيىنعا قازاقستان كوممۋنيستتىك حالىق پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ حاتشىسى، ءماجىلىس دەپۋتاتى جامبىل احمەتوۆ، قازاقستاننىڭ رەسەيدەگى ەلشىسى يمانعالي تاسماعامبەتوۆ، دەپۋتاتتار قۋانشى سۇلتانوۆ پەن سەرىك سەيدۋمانوۆ، سەناتورلار باقىتجان جۇماعۇلوۆ، بىرعانىم ءايتىموۆا قاتىستى.

سوندا ءبىز حالقىمىز الدىندا كەشىرىلمەس قىلمىس جاساعان جاۋىزداردىڭ جەڭىسىن تويلاپ جاتىرمىز با؟ باسقاشا ايتقاندا، اتا-بابا ارۋاقتارىنىڭ قابىرعاڭدى قايىستىرار قاندى شەرىن ءوز قولىمىزبەن جۋىپ-شايىپ جاتىرمىز. ءوزىمىز باستاپ وسىنداي قادامعا بارساق مىڭداپ ەمەس ميلليونداپ قىلىلعان قازاقتىڭ قانىن كىم ارقالايدى. ۇلتتىق تامىرىمىزعا قان جۇگىرتۋدى كوزدەگەن ەلباسىنىڭ «رۋحاني جاڭعىرۋ» اتتى باستاماسى قايدا قالدى؟ ەلباسى "ۇلتتىق رۋحتى وياتىڭدار" دەدى، "ۇلتتىڭ تامىرىنا بالتا شابىڭدار" دەگەن جوق.

ەگەر وسى بەتى كەتە بەرسە، 29 قازان - كومسومولدىڭ قۇرىلعان كۇنى بۇكىل قازاقستان كارى-جاس دەمەي قىزىل گالستۋك بايلاپ، قىزىل تۋ ۇستاپ كوشەگە شىعىپ مەرەكە تويلارمىز. ال امان-ەسەن بۇل تويدى تويلاپ تاستاساق ءتورت جىلدان كەيىن بۇدان دا ۇلكەن ءدۇبىرلى توي كەلەدى. وسى قارقىننان تايماساق 1922 جىلى كەڭەس وداعىنىڭ 100 جىلدىعىن دا دابىرالى تۇردە اتاپ وتەرمىز. ايتپاقشى مەنى تاعى ءبىر تاڭعالدىرعانى، رەسەي مەن بەلارۋس 25 قازان كۇنى كومسومولدىڭ 100 جىلدىعىنا وراي ارنايى پوچتا ماركاسىن تاراتادى ەكەن. وشاقتىڭ ءۇش پۇتىنداي ىرگەمىز اجىراماس ەلدەر ەدىك. انا ەكى ەلدىڭ باستاماسىن ءبىزدىڭ ەل نەگە جالعاستىرماي جاتىر ەكەن؟!

قۋانىش قاپپاس

Abai.kz