توقسانىنشى جىلداردىڭ باسىندا قىزىلجار قالاسىنىڭ بوركي دەگەن اۋدانىنداعى كاسىپتىك-پەداگوگيكالىق تەحنيكۋمدا اۋعان ستۋدەنتتەرىنىڭ سوڭعى لەگى وقىپ جاتقان ەدى. مەن ول كەزدە قالالىق «تريبۋنا» گازەتىندە ءتىلشى بولىپ ىستەيتىنمىن.

بىردە گازەت رەداكتورى پاۆەل كالانتىرەۆ ماعان سول اۋعان جاستارىمەن سۇحباتتاسىپ، ماقالا جازۋدى تاپسىردى. تەحنيكۋمعا كەلگەندە العاشقى تانىسقان ادامىم راسۋل ەسىمدى ورتا بويلى جىگىت بولدى. ونىڭ وسىنداعى اۋعان كومسومولدارىنىڭ جەتەكشىسى ەكەنىن ەستىگەندە «جولىم بولعان ەكەن» دەپ قۋانىپ قالدىم. قانشا ايتقانمەن جاستاردىڭ يدەولوگيالىق تاربيەسىنە جاۋاپتى ادام عوي. ورىسشا دا مۇدىرمەي سويلەيدى. ناعىز كەڭەس وداعىنا دوسكوڭىلدى ادام!

اڭگىمە بارىسىندا:

– راسۋل، سەن ءبىزدىڭ اسكەرلەر ءوزىنىڭ ينتەرناتسيونالدىق مىندەتىن ورىنداپ، اۋعانستاندى دۇشپانداردان ازات ەتۋ ءۇشىن ۇرىسقا كىرگەندە نەشە جاستا ەدىڭ؟ ساعان دا قيىن بولعان شىعار؟ – دەدىم.

– مەن ول كەزدە تىم جاس بولسام دا بەلسەندىلىك تانىتىپ كومسومول قاتارىنا الىندىم. قازىر مىنە، تەحنيكۋمداعى اۋعان توبىنىڭ كومسومول حاتشىسى بولىپ وتىرمىن. ارينە، سوعىس كەزىندە قيىن بولدى. ماعان اسىرەسە تاۋعا امەريكاندىق «ستينگەر» زەڭبىرەگىن كوتەرىپ شىعارىپ، ورىس تانكىلەرىن ءدال كوزدەپ اتۋعا ۇيرەنۋ قيىن بولدى. بىراق ونى دا ۇيرەنىپ الدىم، – دەپ راسۋل بەتىمە قاراعاندا مىنا سوزدەن اۋىزىم اشىلىپ قالعان مەن: «سوندا سەن كومسومول بولا تۇرا كەڭەس وداعىنىڭ ينتەرناتسيوناليست اسكەرلەرىنە قارسى سوعىسقانىڭ با؟» دەگەن سۇراقتى ىركىپ ورىنمنان تۇرىپ قوشتاستىم دا كەتىپ قالدىم. سونىمەن، گازەتتە ەشقانداي ماقالا جاريالانبادى.

ارتىنان ويلاسام، راسۋلدىڭ سوزىندە تاڭقالارلىق ەشتەڭە جوق ەكەن. ويتكەنى بۇل سوعىستا  اۋعان حالقىن قىرعىنعا ۇشىراتقان كەڭەس اسكەرلەرى باسقىنشىلار ەدى. اۋعاندىقتار ولارمەن يدەولوگيالىق ۇستانىمىنا، كوزقاراس قايشىلىعىنا قاراماستان ءبىر حالىق بولىپ سوعىستى. رۋحى بەرىك اۋعاندىقتاردىڭ جانقيارلىعىن كورىپ يسلام ءدىنىن قابىلداپ قارۋىن تاستاعان باتالون كومانديرى ولەگ رۋبەتس ء(الي اپشەروني), مودجاحەتتەر جاعىنا وتكەن قىزىلجارلىق جەرلەسىم نيكولاي رىجكوۆ سياقتى جاندار دا يدەولوگيالىق جەتەكشىلەردىڭ ەمەس، ادامي ار-وجداننىڭ امىرىنە باعىندى عوي.

قاراپ وتىرساق، كەڭەس ناسيحاتىن بويىنا ءسىڭىرىپ وسكەن كوكجەلكە كومسومولدار مەن كەشە عانا جىلى ورىندا وتىرىپ كەلگەن كوممۋنيستىك پارتيا شەنەۋنىكتەرىنىڭ بۇگىنگى تاۋەلسىزدىگىمىزگە جۇرەگى جىلىماۋى تۇسىنىكتى دە سياقتى. سول توقسانىنشى جىلدارى سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا شوۆينيستەردىڭ، كازاكتاردىڭ تاۋەلسىزدىككە قارسى ۇيىمداستىرعان ناۋقانىن بۇرىنعى وبلىستىق كومسومول كوميتەتىنىڭ جەتەكشىسى ۆيكتور وچكاسوۆ باسقارعان ەدى. يت ۇرسە دە كەرۋەن ءوز جولىمەن جۇرە بەرەتىنىن كورگەن ول اقىرى رەسەيگە تايىپ تۇردى.

بۇگىن بۇرىنعى كوممۋنيست بەلسەندىلەرى كومسومولدىڭ ءجۇز جىلدىعىن ەسى شىعىپ تويلاپ جاتقاندا «ولەر بالا كورگە جۇگىرەر» دەگەن ءسوز ەسكە تۇسەدى. توتاليتارلىق جۇيەگە نەگىزدەلگەن قاتىپ قالعان كوممۋنيستىك يدەولوگيا اۋعاننىڭ دا، قازاقتىڭ دا، باسقانىڭ دا ۇلتىق تاۋەلسىزدىگىنە سالىنعان كىسەن ەكەنىن وتكەن ءداۋىر ساباقتارى تالاي رەت كورسەتتى. بىراق تاريحتان ءتالىم الىپ، شىققان باتپاعىڭا قايتا باتپاۋعا قابىلەتتى وقۋشىنىڭ عانا  اقىلى جەتەدى.

مارات  ەرمۇقانوۆ، قىزىلجار قالاسى

Abai.kz