جۋىردا “قازاقستان “ادىلەت” تاريحي-اعارتۋ قوعامىنىڭ 20 جىلدىعىنا ارنالعان “ادىلەت” قوعامى:  توتاليتارلىق تاريحتان – دەموكراتيالىق بولاشاققا” عىلى¬مي-پراكتيكالىق كونفەرەنتسياسىنا قاتىسۋشىلار جۇرتشىلىققا ۇندەۋ قابىلداپ، توتاليتارلىق بيلىك جىلدارى قازاقستاندا 340 مىڭنان استام ادام جازىقسىز ساياcي قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىراعانىن، تەك “ۇلكەن تەررور” كەزىندە 120 مىڭنان استام ادام رەپرەسسيالانىپ، 25 مىڭداي بوزداق وققا بايلانعانىن، ال پرولەتاريات ديكتاتۋراسىن جەلەۋ ەتىپ جۇرگىزگەن “بولشەۆيكتەردىڭ اشتىق ساياساتى” (م.شوقاي)  ناۋقاندارىندا – 1917-18 جج. 1 ميلليوننان، 1921-23 جج. تاعى  1 ميلليوننان استام ادام كوشپەندى، ال 30-جج. تاركىلەۋ، رەجىمگە قارسىلىق كور¬سەتكەن كوتەرىلىسشىلەردى اسكەري كۇشپەن باسۋ، ماتەريالدىق قولداۋ كورسەتپەي وتىرىقشىلاندىرۋ، زورلىقپەن ۇجىمداستىرۋ كەزەڭدەرىندە 2 ميلليونداي ادام – سول كەزگى قازاق حالقىنىڭ جارتىسىنا جۋىعى اشارشىلىق قۇربانى بولعانىن اتاپ كورسەتەدى. قازاق جەرىنە جالپى سانى 1,5 ميلليونداي  نەمىس، كورەي، چەشەن، ينگۋش، بالقار، كۇردى، مەس¬حەتتىك تۇرىك، بولگار، گرەك، قىرىم تاتارلارى، قالماق جانە باسقا دا حالىقتار وكىلدەرى كۇشتەپ كوشىرىپ اكەلىندى. وسىناۋ قا¬سىرەتتەرمەن اس¬تاستىرا ءجۇر¬گىزىلگەن يندۋستريالان¬دىرۋ، تىڭ كوتەرۋ ناۋقاندارىندا قا¬زاق جەرىنە كەڭەس وداعىنىڭ ور¬¬تا¬لىق اۋداندارىنان ميل¬ليون¬داعان قونىس اۋدارۋشىلار  كەلدى. مۇنىڭ ءبارى جەرگىلىكتى حا¬لىق¬تىڭ ۇلتتىق مۇددەلەرى شەك¬تەلۋى¬نە جاناما تۇردە بول¬سا دا اسەر ەتتى.

جۋىردا “قازاقستان “ادىلەت” تاريحي-اعارتۋ قوعامىنىڭ 20 جىلدىعىنا ارنالعان “ادىلەت” قوعامى:  توتاليتارلىق تاريحتان – دەموكراتيالىق بولاشاققا” عىلى¬مي-پراكتيكالىق كونفەرەنتسياسىنا قاتىسۋشىلار جۇرتشىلىققا ۇندەۋ قابىلداپ، توتاليتارلىق بيلىك جىلدارى قازاقستاندا 340 مىڭنان استام ادام جازىقسىز ساياcي قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىراعانىن، تەك “ۇلكەن تەررور” كەزىندە 120 مىڭنان استام ادام رەپرەسسيالانىپ، 25 مىڭداي بوزداق وققا بايلانعانىن، ال پرولەتاريات ديكتاتۋراسىن جەلەۋ ەتىپ جۇرگىزگەن “بولشەۆيكتەردىڭ اشتىق ساياساتى” (م.شوقاي)  ناۋقاندارىندا – 1917-18 جج. 1 ميلليوننان، 1921-23 جج. تاعى  1 ميلليوننان استام ادام كوشپەندى، ال 30-جج. تاركىلەۋ، رەجىمگە قارسىلىق كور¬سەتكەن كوتەرىلىسشىلەردى اسكەري كۇشپەن باسۋ، ماتەريالدىق قولداۋ كورسەتپەي وتىرىقشىلاندىرۋ، زورلىقپەن ۇجىمداستىرۋ كەزەڭدەرىندە 2 ميلليونداي ادام – سول كەزگى قازاق حالقىنىڭ جارتىسىنا جۋىعى اشارشىلىق قۇربانى بولعانىن اتاپ كورسەتەدى. قازاق جەرىنە جالپى سانى 1,5 ميلليونداي  نەمىس، كورەي، چەشەن، ينگۋش، بالقار، كۇردى، مەس¬حەتتىك تۇرىك، بولگار، گرەك، قىرىم تاتارلارى، قالماق جانە باسقا دا حالىقتار وكىلدەرى كۇشتەپ كوشىرىپ اكەلىندى. وسىناۋ قا¬سىرەتتەرمەن اس¬تاستىرا ءجۇر¬گىزىلگەن يندۋستريالان¬دىرۋ، تىڭ كوتەرۋ ناۋقاندارىندا قا¬زاق جەرىنە كەڭەس وداعىنىڭ ور¬¬تا¬لىق اۋداندارىنان ميل¬ليون¬داعان قونىس اۋدارۋشىلار  كەلدى. مۇنىڭ ءبارى جەرگىلىكتى حا¬لىق¬تىڭ ۇلتتىق مۇددەلەرى شەك¬تەلۋى¬نە جاناما تۇردە بول¬سا دا اسەر ەتتى.
بۇگىنگى ۇرپاق بۇلاردى ءبى¬لۋ¬گە ءتيىس، قازىرگى تاڭدا وتكە¬نىمىزدە كۇڭ¬گىرت¬تىك قالماعاندا عانا حالقىمىز¬دىڭ بىرلىگىن بەكەم ەتە ءتۇسىپ، مەي¬لىنشە ارت¬ت¬ىرىپ، بولاشاققا سەنىم¬مەن بارا الاتىن بولامىز.  سون¬دىقتان دا اتالمىش كونفە¬رەنتسياعا قاتىسۋشىلار جۇرتشىلىقتى ەلى¬مىز¬دىڭ دامۋ تاريحىنداعى قايعىلى بەلەس¬تەر¬دى ۇمىت قالدىرماۋعا، ولار¬دى بارشا ازاماتتى، جاس ۇر¬پاقتى تاريحپەن تاربيەلەۋ ىسىندە ءتيىمدى پايدالانا بىلۋگە شاقىرادى.
بۇل ورايدا  قۋعىن-سۇرگىن جانە اشارشىلىق قۇرباندارى جەرلەنگەن ورىنداردى انىق¬تاپ، باستارىنا ەستەلىك بەلگىلەر قويۋ ءىسىن جالعاس¬تى¬را بەرۋ، جەرگىلىكتى ولكەتانۋ مۇرا¬جاي¬لارىندا ءتيىستى كورنەكى ەكس¬پو¬¬زي¬تسيالار، بولىمدەر اشۋ، بار¬لىق ۇيىم¬داردا، وقۋ ورىندا¬رىن¬دا ەسكە الۋ شارالارىن جاپ¬پاي ۇيىمداس¬تىرۋدى ءداس¬تۇرگە اينال¬دى¬رۋ ءلازىم. جەر-جەردەگى ولكە¬تانۋ¬شىلار، زەرت¬تەۋشىلەر، شەجى¬رە¬شىلەر اشتان شەيىت بولعان¬دار¬دى وتباسىلىق اتا-بابا  شەجىرە¬لەرىن تۇگەندەۋ ارقىلى انىقتاي الار ەدى. سايا¬سي قۋعىن-ءسۇر¬گىن قۇر¬باندارىن ەسكە الۋ كۇنى جانە ونىڭ قار¬ساڭىنداعى جۇما سايىن بار¬لىق ۇيىمداردا، مەكەمەلەردە، وقۋ ورىندارىندا اشارشىلىق قۇر¬باندارىن ەسكە الىپ، مە¬شىت¬تەردە، شىركەۋلەردە، وزگە دە عي¬با¬داتحانا¬لاردا ولارعا ارناپ ار¬نايى دۇعا وقۋدى ۇيىمداس¬تىرعان ءجون. ۇندەۋ¬دە بىلاي دەلىنگەن: بيلىك جاڭالىق¬تاعى ەسكەرتكىش اي¬نالاسىنداعى اۋ¬ماقتى مەملە¬كەت¬تىڭ ءوز حالقىنا جا¬ساعان قيا¬نات¬تارىن، قىزىل تەررورى مەن جاساندى اشار¬شىلىق زۇلما¬تىن  ەندى ەشقا¬شان قايتالانباستاي ەتىپ ماڭگى ەسكە سالىپ تۇراتىن بەل¬¬گىلەر قويىلاتىن ورماندى القاپقا اينال¬دىرۋعا، ىشىنە قۇرباندار ەسىم¬دەرى قا¬شالعان تاس تاقتا-ستەللالار ورناتۋعا مۇرىندىق بولار دەپ سەنەمىز.

«ەگەمەن» قازاقستان» گازەتى 12 ماۋسىم 2009 جىل