بيىل عانا رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالالار قاتارىنا قوسىلعان شىمكەنتتىڭ اكىمى عابيدوللا ءابدىراحىموۆ شاھاردىڭ شىرايىن اسىرۋعا شىنداپ كىرىسكەن سەكىلدى. «ادامداردىڭ ادەمى كيىم كيگەنى سەكىلدى قالا دا جايناپ تۇرۋى كەرەك» دەپ ەسەپتەيتىن اكىم جاقىندا «قاجىمۇقان اتىنداعى ورتالىق ستاديوندى» جاڭارتپاقشى كورىنەدى.

بۇل تۋرالى قالا باسشىسى ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىندە بەرگەن بريفينگتە ايتتى. شىمكەنت قالاسىنىڭ نامىسىن قورعايتىن «ورداباسى» فۋتبول كلۋبىنىڭ ەۋروپا ليگاسى ىرىكتەۋ كەزەڭىنە قاتىساتىنىن ەسكەرىپ، كوماندانىڭ جاسىل الاڭىن جوندەۋدەن وتكىزىپ بەرمەكشى ەكەن. ءابدىراحىموۆتىڭ ايتۋىنشا، شىمكەنتتەگى ستاديوندى قايتا جاڭارتۋعا 44 ملن ەۋرو ينۆەستيتسيالانعان ەكەن.

- بيىل «ورداباسى» كومانداسى ەل چەمپيوناتىندا 4-ءشى ورىن الدى. ءسويتىپ ەۋروپا ليگاسىنا قاتىسۋ مۇمكىندىگىنە يە بولدىق. بۇل ءبىز ءۇشىن اۋىر مىندەت. وسى مىندەتتىڭ ۇددەسىنەن شىعۋ ءۇشىن دايىندىقتى باستادىق. الداعى ءبىر جارىم جىل ىشىندە ستاديوندى جاڭارتامىز. ءبىز بۇل جۇمىستى سلوۆاكيالىق كومپانيامەن بىرلەسىپ ىستەيمىز. بۇل جۇمىسقا مولشەرىمەن 44 ملن ەۋرو ينۆەستيتسيا تارتىلادى، - دەدى  عابيدوللا ءابدىراحىموۆ. اكىمنىڭ بۇل ءسوزىن Bestnews سايتى جاريالادى.

ەلىمىزدەگى ءۇشىنشى مەگاپوليس اتانعان شىمكەنت شاھارىنىڭ ءوسىپ-وركەندەۋىنە قارسى ەمەسپىز. قالا تىزگىنىن قولىنا العان عابيدوللا راحماتوللاۇلىنىڭ دۇرىس باعىتتا جۇمىس ىستەپ جاتقانىنا دا كۇمانىمىز جوق. الايدا، ءبىزدى تاڭعالدىراتىنى ءبىزدىڭ شەنەۋنىكتەردىڭ ساۋساعىنىڭ ۇشى قيمىلداسا بولعانى ميلليوندار مەن ميلليادتار «اتقا قونادى». ءتىپتى، قازاق بيلىگى از قارجى جۇمساپ كوپ ءىس تىندىرۋ دەگەندى مۇلدە بىلمەيتىن شىعار دەگەن ويعا قالاسىڭ. ايتپاعىمىز، تەك جوندەۋ جۇمىسىنا 50 ملن دوللار جۇمساۋ ءسال ارتىق شىعىن ەكەنى ءسوزسىز.

1969 جىلى پايدالانۋعا بەرىلگەن «قاجىمۇقان اتىنداعى ورتالىق ستاديون» قۇشاعىنا 20 مىڭ ادامدى سىيدىرا الادى. عابيدوللا مىرزا وسى الاڭدى جوندەۋدەن وتكىزۋگە 44 ملن ەۋرو (مولشەرمەن 50 ملن دوللار) جۇمسايمىز دەپ وتىر. ال وزگە ەلدە بۇل قارجىعا سۋ جاعا ستاديون سوعىپ الادى. مىسال ءۇشىن ايتا كەتەيىك، ۋكراينا 2008 جىلى 34 مىڭ ادامعا ارنالعان «دنەپر-ارەنانى» بار بولعانى 40 ملن دوللارعا سوعىپ الدى. ال 2014 جىلى قابىرعاسى قالانعان «بوريسوۆ-ارەنانى» سالۋ ءۇشىن بەلارۋس بيلىگى بار بولعانى 58 ملن دوللارعا شىعىندالدى. ال ەندى سالىستىرا بەرىڭىز، وزگە ەل سۋ جاڭا ستاديون سالاتىن قارجىعا ءبىزدىڭ بيلىك نە ىستەپ ءجۇر؟

50 ملن دوللارعا ستاديوننىڭ كەم-كەتىگىن تۇزەتىپ جۇرگەن قازاق بيلىگى مىنالارداي جاڭا الاڭ سالۋ ءۇشىن قانشا قارجى جۇمسايدى؟ ارينە، حالقى قوڭىرقالتا كۇن كەشسە دە بيلىگى بايلىققا مالتاپ جۇرەتىن قازاقستاندى وزگە ەلمەن سالىستىرۋعا استە كەلمەيدى. وزگەلەر 50 ميلليونعا سالعان قۇرلىسقا ءبىزدىڭ ەلدە 150 ملن جۇمسالادى.

بۇل ءسوزدى ءبىز ويدان قۇراستىرىپ وتىرعان جوقپىز. 2009 جىلى  «استانا ارەنا» ستاديونى پايدالانۋعا بەرىلدى. ەلوردادا ورنالاسقان فۋتبول الاڭى 30 مىڭ ادامعا ارنالعان. وسى ستاديوندى سالۋعا باقانداي 182 ملن دوللار جۇمسالدى. ال ەندى ءوز سۇراعىمىزدىڭ جاۋابىن ءوزىمىز بەردىك. اقشانىڭ كوزىنە قارامايتىن قازاق بيلىگى ستاديوندى قانشا قارجىعا سالاتىنىن ايتتىق. تاعى دا وزگەلەرمەن سالىستىرىپ كورەيىك، 2011 جىلى ۋكرايندەر «ارەنا لۆوۆ» ستاديونىن 80 ملن دوللارعا سالىپ الدى. بۇل ستاديونعا 35 مىڭ ادام سىيادى. بۇنى از دەسەڭىز، تۇركيا «ۆودافون پارك» ستاديونىن سالۋعا (2016 جىل) 110 ميلليون دوللار جۇمسادى. بۇل الاڭنان ءبىر جولدا 42 مىڭ ادام فۋتبول تاماشالاي الادى. بايقاپ وتىرساڭىز «استانا ارەنادان» الدەقايدا ۇلكەن. جۇمسالعان قارجى الدەقايدا از. وسى جەردە ءادىل بولۋ ءۇشىن ايتا كەتەيىك، «استانا ارەنانىڭ» توبەسىندە اشىلىپ-جابىلاتىن قوزعالمالى شاتىرى بار. بۇل دا قۇرلىس قۇنىن قىمباتتاتقان سەبەپتەردىڭ ءبىرى.

اقىرى فۋتبول جايلى ءسوز بولعان ەكەن كەشە عانا جاريالانعان تاعى ءبىر مالىمەتتى ايتا كەتەيىك. اتاقتى «Global Sports Salaries» كومپانياسىنىڭ مالىمەتىنشە قازاقستان پرەمەر ليگاسى فۋتبولشىلارعا جالاقى تولەۋدەن الەم بويىنشا 25-شى ورىندا تۇر ەكەن. ەلىمىزدە دوپ تەبەتىن فۋتبولشىلار ورتا ەسەپپەن جىلىنا 148 513 دوللار (ايىنا 12 376 دوللار) تابىس تابادى. ارينە، بۇل سوما اتالعان ءتىزىمنىڭ كوش باسىندا تۇرعان انگليامەن ($3,935,197), ەكىنشى، ءۇشىنشى ورىنداعى يسپانيا ($2,896,151) جانە يتاليامەن ($1,999,865) سالىستىرعاندا تۇكتە ەمەس. الايدا بۇل ەلدەردە فۋتبولشىلارعا تولەنەتىن جالاقى قاراپايىم حالىقتىڭ قالتاسىنان شىقپايدى. ءار كوماندانىڭ جەكە يەسى، ءوز دەمەۋشىسى بار.

وسى تىزىمدە ءبىزدىڭ الدىمىزدا تۇرعان 24 ەلدىڭ ءبارى فۋتبولدا تابىسقا جەتىپ، الادوپتان اقشا تاۋىپ وتىرعاندار. قىتاي، جاپونيا، ساۋد ارابياسى جانە اقش-تى ايتپاعاندا قالعان جيىرما ەل ءداستۇرلى فۋتبول «دەرجاۆاسى». بۇلار فۋتبولعا قانشا قارجى بولسە دە جاراسادى. ال انا ءتورت ەل شەكەسى شىلقىعان باي مەملەكەت. ءبىز ءسوز ەتكەن بىرنەشە ميلليونعا بۇلاردىڭ دا ەشتەڭەسى كەتپەيدى. وسىنداي الپاۋىتتاردىڭ اراسىندا قازاقستان دا ءجۇر. نە فۋتبولدا جەتكەن جەتىستىگى جوق، نە تاپقان تابىسى جوق. قاتتىراق ايتقاندا، حالىقتىڭ قارجىسىمەن قايداعى قيسىق اياقتاردى اسىراپ وتىر. فۋتبولدا بىزدەن الدەقايدا مىقتى وزبەكستان بۇل تىزىمدە العاشقى ەلۋگە دە كىرمەيدى.

ءسوز سوڭىندا ايتارىمىز ەلىمىزدە جول جوندەۋگە، ءتۇرلى نىسانداردى سالۋعا مەملەكەتتەن ميللياردتاپ قارجى بولىنەدى. الايدا سول قارجىلاردىڭ پايداسىن حالىق ەمەس قالىڭ قارعا-قۇزعىن كورىپ وتىر. مول قارجى بولىنگەن قۇرلىستىڭ ساپاسىز بولىپ شىعىپ، جىل وتپەي قايتا جوندەۋدى قاجەت ەتىپ جاتقانىن تالاي كوردىك. الدەمدە سان-ساناقسىز ءىس تىندىرۋعا جەتەتىن قۇندى قاعازدار قازاقستاندا تۇككە تۇرعىسىز تيىن-تەبەنگە اينالاتىن سەكىلدى. ايتپەسە، جاڭا نىساندار سالاتىن قارجىعا كونە قۇرلىسىمىزدى جاماپ-جاسقاپ جۇرمەيتىن ەدىك قوي. ال فۋتبولدىڭ جىرى ءوز الدىنا. ەبىن تاپقان ەلدەردە الادوپ شەكسىز پايدا كوزى. تۋريس تارتۋدىڭ، ەكونوميكانى دامىتۋدىڭ تاپتىرماس جولى. ال ءبىزدىڭ ەلدە حالىقتىڭ قالتاسىنداعى اقشانى الادوپ اينالاسىنداعى شەندىلەر مەن ساپاسىز فۋتبولشىلاردىڭ ەنشىسىنە جاراتۋ عانا.

قۋانىش قاپپاس

Abai.kz