قر پرەزيدەنتى ن.نازارباەۆقا

قر پارلامەنتى سەناتىنىڭ توراعاسى ق.توقاەۆقا

قر پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ توراعاسى ن.نىعماتۋلينگە

قر پرەمەر ءمينيسترى ب.ساعىنتاەۆقا

ۇندەۋ حات!

قر  دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى ە.ءبىرتانوۆ الەمدىك مەديتسينالىق تاجىريبەگە سۇيەنە «16 جاسقا تولعان قىزدارعا اتا-اناسىنىڭ كەلىسىمىنسىز-اق قولدان تۇسىك جاساتۋ (ابورت)»  تۋرالى ۇسىنىسىن  ەستىپ-كورىپ  جاعامىزدى ۇستادىق.  بۇل ۇسىنىس زاڭداستىرىلسا –  ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگىمىزە وراسان قاۋىپ-قاتەر توندىرەتىنى بەلگىلى.

باتىس ەۋروپانىڭ كەيبىر ەلدەرىندە ابورت ماسەلەسى دەموكراتيا، الەۋمەتتىك ادىلەتتىك، ادام  قۇقىقتارى رەتىندە قاراستىرىلاتىنىن جاقسى بىلەمىز. الايدا، قانداي دا وركەنيەتتى ەلدەردىڭ تاجىريبەسى بولماسىن ابورت ماسەلەسى  - ۇلتتىق مۇددە مەن حالىقتىڭ ماقسات-مۇراتىنان جوعارى تۇرماۋى ءتيىس!

ءمينيستردىڭ  ءبىرتانوۆتىڭ حالىقپەن ساناسپاي، جۇرتتىڭ قوعامدىق پىكىرىن بىلمەي، بارلىق اتا-انا ءۇشىن  «16 جاستاعى قىزدارعا تۇسىك جاساتۋعا رۇقسات بەرۋ دۇرىس» دەپ  ايتۋعا ەشقانداي كونستيتۋتسيالىق، زاڭدىق جانە مورالدىق  قۇقىعى جوق.

ءبىرتانوۆتىڭ  ايتىپ وتىرعان  16 جاستاعى قىز بالا - ول ءالى اۋىزىنان انا ءسۇتى كەتپەگەن ۋىزداي ءجاسوسپىرىم! ال بۇعاناسى قاتپاعان جاس جەتكىنشەك ءوزىنىڭ بولاشاعى، تاعدىرى ءۇشىن اسا ماڭىزدى شەشىم قابىلداي المايدى. سول سەبەپتى جاس جەتكىنشەكتىڭ مويىنىنا  ۇلت بولاشاعى، ۇرپاق تاعدىرىنا تىكەلەي قاتىستى  ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكتى ارتۋعا مۇلدە بولمايدى.

جاساندى تۇسىك جاساتۋ - ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگىمىزگە قاسىرەت بولسا،  مەديتسينالىق تۇرعىدا زيان،  ءدىني تۇرعىدا اۋىر كۇنا  جانە  قازاقي سانا-بولمىسىمىزعا قايشى.

1. ەجەلگى مەديتسينا تاريحىنا ءۇڭىلسەك، مەديتسينا اتاسى گيپپوكرات جاساندى ابورت جاساۋ، تۇسىك تاستاۋ زاڭسىز دەپ ەسەپتەگەن. گيپپوكرات مەكتەبىنەن شىققان ول كەزدەگى دارىگەرلەر: «...مەن ەشقاشاندا تۇسىك تاستاۋعا ءدارى-دارمەك قولدانبايمىن» دەپ انت بەرگەن.

2. ابورت جاساۋدى قولداۋ – ۇلتتىق ءوءسىمىزدى تەجەيدى. قازاقستان دەموگراف عالىمداردىڭ زەرتتەۋىنشە،  قازاقتىڭ سوڭعى جىلدارى باياۋ وسۋىنە، ءبىر جاعىنان تۇسىك جاساتۋدا ۇلكەن كەرى اسەرىن تيگىزەدى ەكەن جانە  ولار ابورت جاساۋعا قارسى ۇنەمى دابىل قاعىپ كەلەدى.

3. دارىگەرلەردىڭ پايىمداۋىنشا, تۇسىك جاساتقان قىزدار ەكىنشى رەت جۇكتى بولۋ مۇمكىنشىلىگىنەن  20 % -عا ايىرىلاتىنىن ايتادى. مۇنى «ەكىنشى بەدەۋلىك» دەپ اتايدى. ءتىپتى كوتەرگەننىڭ وزىندە كەمتار ءسابي ومىرگە كەلەتىنى عىلىمي تۇرعىدا دالەلدەنگەن. جاساندى تۇسىك جاساعان ايەلدەر مەديتسينالىق تاسىلمەن شارانى الدىرتىپ قۇتىلعانىمەن، ايىقپاس دەرت جامايدى ەكەن.

4. جاساندى تۇسىك جاساتۋ – كۇنانىڭ ەڭ اۋىرى. يسلام دىنىندە سەبەپسىزدەن سەبەپسىز دۇنيەنىڭ ەسىگىن اشقالى تۇرعان ءسابيدىڭ ومىرىنە ءتۇرلى امالدار ارقىلى بالتا شابۋ – اسا اۋىر كۇنا سانالادى. «اڭعام» سۇرەسىندە، 151-ايات بىلاي دەلىنگەن: «جارلىقتان بالالارىندى ولتىرمەندەر. سەندەردى،  ولاردى ءبىز ريزىقتاندىرامىز». مىنە، وسىنى، دۇنيەگە كەلگەن ءار ءسابيدىڭ ءوز ىرزىق، نەسىبەسى بولاتىنىن بويجەتكەن قىزدارعا  ابورت جاساۋدى زاڭداستىرۋدى ۇسىنعان ءسىز تۇسىنسە ەكەن دەيمىز. سونداي-اق، قاسيەتتى قۇران كارىمدە («شۋرا» سۇرەسى، 49-50): «اللا قالاعان پەندەسىنە قىز بەرەدى، قالاعان پەندەسىنە ۇل بەرەدى. قالاعان پەندەسىنە ۇلدى دا، قىزدى دا ءناسىپ ەتەدى. سونداي-اق قالاعان پەندەسىن بەدەۋ قىلادى» دەپ ايتىلعان. ياعني، بالا ءسۇيۋ -  اللانىڭ بەرگەن ۇلكەن سىيى ەكەنىن ۇمىتپاۋىمىز كەرەك!

5. «ءبىر قوزى تۋسا، ءبىر تءۇپ جۋسان ارتىق ءوسەدى» دەگەن ناقىلدى ۇستانعان قازاق ءار ءسابيدىڭ ءوز نەسىبەسىمەن دۇنيەگە كەلەتىنىن ايتادى. سوندىقتان، ءمينيسترى ە.ءبىرتانوۆتىڭ الەۋمەتتىك-قوعامدىق  جاعدايعا بايلانىستى 16 جاسقا تولعان قىز بالالارعا اتا-اناسىنىڭ كەلىسىمىنسىز جاساندى تۇسىك جاساتۋدى زاڭداستىرۋ تۋرالى ۇسىنىسىن  –  مەملەكەتتىك دەموگرافيالىق ساياساتقا قارسى   باعىتتالعان  ارەكەت  جانە  ۇرپاق بولاشاعىنا بالتا شابۋ دەپ باعالايمىز!

جول بەرمەيمىز جانە تالاپ ەتەمىز!

بۇگىنگى بويجەتكەن قىز – ەرتەڭگى انا. قىز بالا - ۇلتىمىزدىڭ  كەلەشەگىن وركەندەتۋشى، حالىق ءورىسىن كەڭەيتۋشى، ءوسىمىن كوبەيتۋشى. ءبىر قولىمەن بەسىكتى، ءبىر قولىمەن الەمدى تەربەتۋگە ءتيىستى ابزال جان -  بولاشاق انالارىمىزعا ابورت جاساتىپ، بولاشاقتارىن بۇلدىرتۋگە، تاعدىرلارىن تاپتاتۋعا، ومىرلەرىن قورلاتۋعا جول بەرمەيمىز!

حالىقتىڭ ءوسىمىن  توقتاتۋعا  اكەلەتىن  جانە ۇلت باسىنا  ۇلكەن قايعى مەن قاسىرەت بولىپ تونەتىن  - 16  جاستاعى قىزدارعا ابورت جاساتۋدى زاڭداستىرۋدى تۋرالى  دەنساۋلىق ءمينيسترىنىڭ  ۇسىنىسىن قابىلداماۋلارىڭىزدى  جانە  ەلجان امانتايۇلى  ءبىرتانوۆتىڭ ءوز ۇسىنىسىنان رەسمي تۇردە باس تارتۋىن اشىق تالاپ ەتەمىز!

تالعات قاتاۋوۆ 

Abai.kz