ساراپشىلار رrimeمinister.kz-كە اتالعان تاريحي وقيعانىڭ ماڭىزدىلىعى مەن قازاقستاننىڭ 27 جىلداعى جەتىستىكتەرى تۋرالى ايتىپ بەردى.  

تاۋەلسىزدىك پەن ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمگە نەگىزدەلگەن سىندارلى ساياساتىنىڭ ارقاسىندا قازاقستان الەمنىڭ وزىق مەملەكەتتەرىنىڭ قاتارىنا قوسىلدى. قارقىندى دامۋ مودەلى ەلىمىزدى دۇنيەجۇزىنىڭ جىلدام دامۋشى مەملەكەتتەرىنىڭ الدىڭعى قاتارىنا شىعاردى. بۇگىندە 1991 جىلى قازاقستان حالقى تاڭداعان تاريحي كۇشتى اسىرا باعالاماۋ مۇمكىن ەمەس — ءبىر-بىرىنە سەنىم ۇيالاعان، ەركىن، تاۋەلسىز ەلدە، الەمدە ءومىر ءسۇرۋدى تاڭداۋ، ءوز تاعدىرىن، كەلەشەك ۇرپاقتىڭ ءومىرىن انىقتاۋ، جارقىن كەلەشەككە جول باستاۋ. قازاقستان تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى كۇندەرىنەن باستاپ ادام مەن ونىڭ قۇقىقتارى مەن مۇددەلەرى باستى بايلىق رەتىندە سانالاتىن قۇقىقتىق دەموكراتيالىق مەملەكەت پەن ادىلەتتى ازاماتتىق قوعام قۇرۋ تۋرالى ماقسات قويدى.

قر پرەزيدەنتى جانىنداعى قازاقستان ستراتەگيالىق زەرتتەۋلەر ينستيتۋتىنىڭ الەۋمەتتىك-ساياسي زەرتتەۋلەر ءبولىمىنىڭ باسشىسى الۋا جولدىبالينا تاۋەلسىزدىك ۇعىمى قازاقستاندىقتار ءۇشىن قاسيەتتى ۇعىم سانالاتىنىن ايتتى.

«تاۋەلسىزدىكتىڭ قادىر-قاسيەتىن ءارى باعا جەتپەس قۇندىلىق ەكەنىن ءبىزدىڭ حالىق جاقسى سەزىنىپ، تۇسىنەدى، ونى قاستەرلەيدى. تاۋەلسىزدىك ەلىمىزدە ءوزىمىزدىڭ مۇددەمىزگە ساي دەربەس ساياساتىمىزدى جۇرگىزۋگە، حالىقارالىق قاۋىمداستىقتىڭ تەڭ مۇشەسى رەتىندە ورنىمىزدى ايقىنداۋعا زور مۇمكىندىك بەردى»، — دەدى ا. جولدىبالينا.

سونىمەن قاتار، ساراپشىنىڭ پىكىرىنشە، مىقتى مەملەكەت قۇرۋ جولىندا وڭىرلەردى دامىتۋ ۇلكەن ماڭىزعا يە.

«تاۋەلسىزدىك جىلدارىنداعى جەتىستىكتەردىڭ ءبىرى دەپ بۇگىندە وڭىرلەردىڭ دامۋىن ايتا الامىن. ەلىمىزدەگى وڭىرلەردىڭ ەكونوميكالىق-الەۋمەتتىك الەۋەتى، جەتىستىكتەرى، ءومىر ساپاسى ءبىرتۇتاس قازاقستاننىڭ تۇراقتى ءارى تەپە-تەڭ دامۋىنا ىقپال ەتەدى. ءار ءوڭىردىڭ گۇلدەنۋى – ول قازاقستاننىڭ گۇلدەنۋى، ياعني الداعى ۋاقىتتا ءار ءوڭىر وزىندىك برەند، وزىندىك دامۋ ەرەكشەلىكتەرى، ەكونوميكالىق باعىتتىلىعى بار ايماققا اينالۋى ءتيىس. ەكونوميكالىق قۋاتتى ءارى الەۋمەتتىك جاعىنان جوعارى دامىعان كۇشتى وڭىرلەر قازاقستاننىڭ تۇراقتى دامۋىنىڭ كەپىلى، — دەدى ساراپشى.

قر تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى قورى جانىنداعى الەمدىك ەكونوميكا جانە ساياسات ينستيتۋتىنىڭ (اەسي) ساراپشىلارى ءوز كەزەگىندە قازاقستاننىڭ الەمدىك قاۋىمداستىقتاعى ءرولى مەن ورنىنا قاتىستى پىكىر ءبىلدىرىپ، تاۋەلسىزدىكتىڭ ارقاسىندا قازاقستاندىقتارعا اشىلعان ەلەۋلى مۇمكىندىكتەردى اتاپ ءوتتى.

اەسي ساراپشىسى جۇمابەك سارابەكوۆتىڭ ايتۋىنشا، رەسپۋبليكامىز تاۋەلسىزدىكتىڭ 27 جىلىندا مەملەكەتتىلىكتى نىعايتۋ مەن ۇلتتىق الەۋەتتى دامىتۋ ماقساتىندا قىزىقتى دا كۇردەلى جولدى ەڭسەردى. ەلىمىز نارىقتىق ارناعا كوشۋ مىندەتىن ويداعىداي ورىنداپ، تۇراقتى ەكونوميكالىق ءوسىم نەگىزدەرىن سالدى. قازاقستان اۋقىمدى الەۋمەتتىك رەفورمالاردىڭ ىسكە اسىرىلۋىن قامتاماسىز ەتكەن مەملەكەتتىك باسقارۋدىڭ جاڭا جۇيەسىن قالىپتاستىردى.

«قازاقستان ەتنوسارالىق قاتىناستاردىڭ ۇيلەسىمدى جانە ورنىقتى دامۋىمەن ەرەكشەلەنەتىن مەملەكەت رەتىندە باعالانادى. وسىلاردىڭ ارقاسىندا استانا بۇگىنگى تاڭدا – ورتالىق ازيادا مويىندالعان كوشباسشى ەل. وسىلايشا، تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا ەل ەكونوميكاسى 20 ەسە ءوستى، بۇل قازاقستانعا الەمنىڭ باسەكەگە قابىلەتتى 50 ەلىنىڭ قاتارىنا قوسىلۋعا جول اشتى. بۇدان وزگە، قازاقستان بيزنەس جۇرگىزۋگە وتە قولايلى جاعدايلار جاساي الدى – تاۋەلسىزدىكتىڭ 27 جىلىندا قر-عا 300 ملرد-تان استام تىكەلەي شەتەلدىك ينۆەستيتسيالار باعىتتالدى. اتالعان كورسەتكىش بويىنشا ءبىز پوستكەڭەستىك مەملەكەتتەر اراسىندا كوش باستاۋشىلاردىڭ ءبىرىمىز»، — دەدى ج. سارابەكوۆ.

ساراپشىنىڭ ايتۋىنشا، قازاقستاننىڭ وسى جىلدار ارالىعىندا گەوگرافيا «قاقپانىن» ەڭسەرە العانى دا اسا ماڭىزدى. الەمدىك مۇحيتتان الىس ورنالاسۋى وسىعان دەيىن قازاقستاننىڭ ءالسىز جەرى رەتىندە قارالىپ كەلدى، الايدا كولىك ينفراقۇرىلىمىنىڭ اۋقىمدى جاڭعىرتىلۋى، سونىڭ ىشىندە جاڭا اۆتوجولدار مەن تەمىر جولدار قۇرىلىسى، سونداي-اق پورت قۋاتتىلىقتارىن دامىتۋدىڭ ارقاسىندا قازاقستان ەۋروپا مەن ازيا اراسىنداعى قۇرلىق كوپىرىنە اينالۋدا.

سالىستىرا تەكسەرىلگەن ءارى ستراتەگيالىق ساۋاتتى سىرتقى ساياسات قازاقستاننىڭ تۇراقتى ىشكى دامۋىنىڭ ماڭىزدى كەپىلىنە اينالعانىن اتاپ وتكەن ءجون. رەسەي، قىتاي، ەۋروپالىق وداق جانە قۇراما شتاتتار سەكىلدى ءىرى دەرجاۆالاردىڭ گەوساياسي مۇددەلەرىنىڭ توعىسىندا تۇرعان قازاقستان بارلىق ورتالىقتارمەن تەڭدەي قارىم-قاتىناس ورناتا الدى. قازىرگى تاڭدا استانا ءوزىن ستراتەگيالىق تۇراقتىلىق پەن قاۋىپسىزدىكتى نىعايتۋعا ەلەۋلى ۇلەس قوساتىن حالىقارالىق قاتىناستاردىڭ بەدەلدى سۋبەكتىسى رەتىندە تانىتتى.

بۇدان وزگە، ج. سارابەكوۆ قازاقستان الدىندا دامۋدىڭ زاماناۋي كەزەڭىندە جاڭا سىن-تەگەۋرىندەر تۇرعانىن اتاپ ءوتتى.

«بۇگىندە ءبىز ءىرى مەملەكەتتەر اراسىنداعى گەوساياسي كۇرەستىڭ شيەلەنىسۋىنە كۋا بولىپ وتىرمىز. الەمدىك ەكونوميكادا جاھاندانۋدان كەرى سەرپىلۋ سيپاتتارى بايقالۋدا، بۇل بۇكىل جاھاندىق جەتكىزۋ تىزبەگىندەگى ەلەۋلى اۋىتقۋلارعا الىپ كەلۋى مۇمكىن. سونىمەن قاتار ات-نى ونەركاسىپكە كەڭىنەن ەنگىزۋ جانە ەسكىرگەن وندىرىستەن باس تارتۋمەن سۇيەمەلدەنەتىن تەحنولوگيالىق قۇرىلىمدا تۇبەگەيلى وزگەرىستەر بولىپ جاتىر. وسى فاكتورلاردىڭ بارلىعى قازاقستاندا ارى قاراي جاڭعىرتۋ مەن قۇرىلىمدىق رەفورمالاردى جۇرگىزۋدى قاجەت ەتەدى»، — دەدى ساراپشى.

اەسي ساراپشىسى راديك تەمىرعاليەۆ تاۋەلسىزدىك — بۇل حالىقتىڭ ەركىندىگى ەكەنىن ايتتى. ۇلىستىڭ ساقتالۋى مەن تولىققاندى دامۋىنىڭ جالعىز سەنىمدى كەپىلى — دەربەس مەملەكەتتىلىگىنىڭ بولۋىندا.

«مەملەكەتتىلىكتى الۋ جانە ساقتاۋ ءار ۇلىستىڭ باستى ماقساتى ەكەنى ءسوزسىز. ارينە، حالقىمنىڭ ءوز مەملەكەتىنىڭ بار بولعانىنا قۋانامىن. ەگەر قازىرگى الەمدە مىڭداعان ءتۇرلى حالىق بولسا، وندا 200-گە جۋىق مەملەكەت – بۇۇ مۇشەسى. سوندىقتان بۇل ءبىز ءاردايىم تۇسىنە بەرمەيتىن اسا باعالى قۇندىلىق»، — دەدى ساراپشى.

سونىمەن قاتار، ر. تەمىرعاليەۆ ءاربىر ادام ءۇشىن تاۋەلسىزدىك — الدىمەن ءوزىنىڭ ەركىندىگى ەكەنىن ايتتى.

«بۇل – ەش كەدەرگىسىز اقپارات الۋدىڭ، ءوزىن-ءوزى دامىتۋدىڭ باعا جەتپەس مۇمكىندىگى. ادامدار ءوز بەتىنشە بيزنەسپەن، شىعارماشىلىقپەن جانە ت.ب. اينالىسا الادى. بۇگىندە قازاقستاندىقتاردى الەمنىڭ كەز كەلگەن نۇكتەسىنەن كەزىكتىرۋگە بولادى. ازاماتتارىمىز شەت ەلدەردە ءبىلىم الىپ، جۇمىس ىستەپ، ءومىر سۇرە الادى. بۇل – ءبىزدىڭ جايلى ءومىر سۇرۋىمىزگە جاسالعان جاعداي»، — دەپ تۇيىندەدى ساراپشى.

Abai.kz