بايتۇرسىنۇلىنىڭ ءبىز بىلمەيتىن ءبىر ولەڭى
جاقىندا ينتەرنەتتە قازاق ءتىلىنىڭ اتاسى، الاش ارىسى احمەت بايتۇرسىنۇلىنىڭ وسىدان ءبىر عاسىر بۇرىن، ياعني حالقىمىز بوداندىق پەن قۇلدىقتىڭ تەمىر قۇرساۋىنان شىعار جول تاپپاي قينالعان تۇستا جازىلعان «يا – كازاح!» دەگەن ولەڭى پايدا بولدى. ولەڭنىڭ ورىسشا ءماتىنىن رەسەي ارحيۆىنەن حاميتبەك مۇساباەۆ دەگەن ازامات تاۋىپتى. بۇل ولەڭ و باستا قازاقشا جازىلىپ، سودان سوڭ ورىسشاعا اۋدارىلعان سياقتى. قازاقشاسى تابىلا ما، تابىلماي ما، ساقتالعان با، ساقتالماعان با؟ و جاعى قازىرشە بەلگىسىز. ورىسشا ءماتىن جولما-جول اۋدارما بولسا كەرەك. سوندىقتان ول قازاقتىڭ ءداستۇرلى قارا ولەڭىنەن گورى تەلەگرافتىق ستيلگە جاقىنداۋ. سولاي بولۋى دا زاڭدى. بالكىم، ءتورت اياعىن تەڭ باسقان دۇنيەگە اينالدىرۋعا اۋدارماشىنىڭ (مۇمكىن اۆتوردىڭ) مۇرشاسى بولماعان شىعار. ءبىز قازاق وقىرماندارىنىڭ قالىپتاسقان تانىمىنا، ۇيرەنشىكتى مانەرىنە جاقىنداۋ بولسىن دەگەن ويمەن سىرەسكەن ورىسشا ءماتىندى ەركىندەۋ ستيلمەن قازاقشالاپ شىقتىق. اۆتوردىڭ ءجۇز جىل بۇرىن ءوز زامانىنان، قوعامىنان الدەقايدا بيىك تۇرعان وي-ارماندارىن سوزبە-ءسوز تاپ باسپاساق تا، جالپى نە ايتپاعىن مازمۇنداپ بەرە الدىق دەگەن سەنىمدەمىز.
احمەت بايتۇرسىنۇلى
مەن قازاقپىن
مەن قازاقپىن، سكيفتىڭ جالعاسىمىن،
ماقتانبايتىن سانىمەن مال باسىنىڭ.
التىن گريف كيەسى مەن بولامىن –
بۇركىت ءارى ارىستان تاڭباسىنىڭ.
ۇمىتپاسسىڭ پاتشامىز تارعىتايدى،
سول ۇلىمەن سكيفكە باق قۇتايدى.
سودان-داعى قۇلاشتى كەڭ جايامىن،
مويىندايمىن تەك قانا حاق قۇدايدى.
«قازاق» دەگەن اتىم بار دۇرىلدەگەن،
شىعىس، باتىس الدىمدا دىرىلدەگەن.
قىتاي، يران، ۆاۆيلون، رۋم، ليديا،
سالىق تولەپ بىتىرمەي، كوز ىلمەگەن.
«حۋن» اتاندىم، بىلەسىڭ، الىمساقتان،
«گۋن» دەگەندە مىڭ-مىڭدار جانىن ساتقان.
ەۋروپا دا الدىمدا تىزەرلەگەن،
مەنى بايقاپ اشۋدان قانى قاتقان.
كونە سىنا جازۋى – تاڭباسىندا،
مەن تۋرالى ەرەكشە ءبىر ماداق بار.
ايتپادىڭ نە، ايتتىڭ نە، شىندىعى سول –
ءتۋابىتتى جاۋجۇرەك قوي قازاقتار.
كاسپيلىكپىن، باتىرمىن، زور الىپپىن،
و باسىندا ايرىقشا جارالىپپىن.
ءبورى دە مەن، تەمىر دە، سانالىمىن،
شىندىق اتتى انادان ءنار الىپپىن.
وعىز، قىپشاق، حازار دا مەن بولامىن،
شەرتە بىلسەڭ كۇيشاناق – دومبىرامىن.
قۇتۋرعۇل، دۋلۋ نە بولگار دەستى،
يەسىمىن دالانىڭ، مول مۇرانىڭ.
«تاتار» دەپ تە اتاندىم امال بار ما،
ۇيىتقي سوققان كوك داۋىل زامانداردا.
جەر جاستاندىم، ال بىراق جەڭىلمەدىم،
تىعىلمادىم تاس قورعان – قامالدارعا.
جۇرەگىمنىڭ جالىنى وشكەن ەمەس،
كوكىرەگىمدى قۋ دۇنيە تەسكەن ەمەس.
باي بولسام دا، تاس كەدەي اتانسام دا،
يمانسىز بوپ ۇل-قىزىم وسكەن ەمەس.
قازاقپىن عوي، تاتار دا، مونعول دا مەن،
اتىم شىققان ايتۋلى اقوردامەن.
دوسپىن دەسە قىلىشىن تاستاي سالار،
قوناقجايمىن، پەيىلىم – زاڭعار، تەرەڭ.
ات ۇستىندە ءوتتى سان عاسىرلارىم،
كەمشىلىگىم بار بولسا، جاسىرمادىم.
ءوز ەلىمدە سۇلتان دا، ۇلتان بولدىم،
تالاي ەلدى بيلەدى اسىلدارىم.
جاۋعا استە اياقتان شالدىرمادىم،
بيىكتەردە ءاردايىم جاندى باعىم.
باعداد، مىسىر، ءۇندىستان كۇن تۋعاندا،
ۇلدارىما ۇسىندى زاڭدى تاعىن.
سۇلتان بولدىم، جاۋىنگەر، مامليۋك تا،
قورقىپ استە كورمەدىم، جاڭىلىپ تا.
جاۋ انتالاپ تۇرعاندا جان-جاعىنان،
كومەك قولىن سوزدىم مەن سان ۇلتقا.
ماعان سەنىپ، باس ءيىپ، ءپىر تۇتقاندا،
شىعىستى سان قۇتقاردىم قۇلدىقتان دا.
سويقانىنان قورعادىم مونعولداردىڭ،
كرەستشىلەر قاپتاتقان سۇمدىقتان دا.
مەن قازاقپىن، نوعايمىن، ماماي دا مەن،
ەشقاشان دا الماعان جاۋ ايلامەن.
ارلان سىندى جالىمدى كۇدىرەيتتىم،
يتتەر ءبىلدى: جوق ماعان ماڭايدا تەڭ.
قىرعىز-قايساق ەتپەكشى بولدى مەنى،
«قىران كەلىپ استاۋعا قوندى» دەدى.
بىلمەدى-اۋ رەسەي بۇل قازاق-ساقتىڭ،
قايتپايتىنىن قالعانشا سوڭعى دەمى.
سولايشا ولار كازاكتى ۇلىقتادى،
وزدەرىنشە ءماز بولىپ ۇلىقتارى.
بۇرالاڭعا قانشاما سالسا داعى،
دالا ۇلى ءوز تەگىن ۇمىتپادى.
ءدىنىمدى دە مەن اسىل ساقتاپ قالدىم،
اتىمدى دا ۇزاتپاي اقتاپ الدىم.
ار الدىندا تۇرسام دا، دار الدىندا،
«قازاقپىن» دەپ ارقاشان ماقتانامىن.
كوك ءتاڭىرى – ءبىر اللا سۇيەنەرىم،
ەلىن، جەرىن، دالاسىن سۇيەدى ەرىم.
تاياق جەدىم، بىراق تا شەگىنبەدىم،
كوك تۇرىكتىڭ سويى مەن سۇيەگى ەدىم.
ەركىندىككە ۇمتىلدىم جان-تانىممەن،
كۇندەردە دە جاياۋ قاپ، اتقا مىنگەن.
ازاتتىقتىڭ اۋىلى الىس ەكەن،
بوگەي بەردى جولىمدى تاققا مىنگەن.
باس تارتپادىم ارمانىم، مۇراتىمنان،
قالدى ۋاقىت ارتىمدا شۇباتىلعان.
ەركىندىكتىڭ جولىندا جانىم قۇربان،
ۇلت ەدىم ەرەكشە بۇلا تۋعان.
ءتىرى جۇرسەم، كەتسەم دە جان تاپسىرىپ،
ءوز تەگىمدى ۇمىتۋ – جاڭساق قىلىق.
«قازاقپىن» دەپ دۇنيەگە جار سالامىن،
قۇلدىق دۇنيە ىرگەسىن شايقاپ تۇرىپ.
قازاقشالاعان: زاحاردين قىستاۋبايۇلى
Abai.kz
