«سپورت سالاسى دامىعان الپاۋىت ەلگە اينالدىق» دەپ جار سالىپ جۇرگەنىمىزگە از ۋاقىت بولعان جوق. الايدا ەل بيلىگى ءۇشىن حالىقتىڭ كوڭىلىن اۋلاۋدىڭ باستى قۇرالىىنا اينالعان سپورت سالاسى مەملەكەتتىك تىلگە قىرىن قاباق تانىتىپ كەلەدى. سپورتتىڭ قاي ءتۇرىن الساڭىز دا مەملەكەتتىك تىلدە ءىس جۇرگىزۋى مۇلدە ناشار ەكەنىن بايقايسىز. فۋتبول، باسكەتبول، ۆولەيبول، ۆەلوسپورت قاي-قايسىسى دا ورىس تىلىنە باسىمدىلىق بەرەدى. ال حوككەي مەن قىسقى سپورتتا قازاق ءتىلى ءتىپتى بوساعادان دا سىعالاي المايدى.

ەندى وسىلاردىڭ ىشىندە ەڭ تانىمال سپورت سانالاتىن فۋتبولداعى مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ وگەي كۇيىن جازايىق. سوڭعى كەزدەرى قازاق ءتىلدى باسىلىمدار فۋتبول كوماندالارىنىڭ رەسمي سايتتارى مەملەكەتتىك تىلدە جۇمىس ىستەمەيتىنىن ايتىپ دابىل قاعۋدا. بۇعان ءتىپتى كوزىمىز دە ۇيرەنىپ كەتتى. كەز-كەلگەن كلۋبتىڭ رەسمي سايتىنا، الەۋمەتتىك جەلىدەگى رەسمي پاراقشالارىنا كىرسەڭىز قازاق تىلىندە اقپارات تاپپاي دال بولاسىز. وسى جەردە ەل حالقىنىڭ ¾-ءىن قازاق ۇلتى قۇرايتىنىن جانە قازاق فۋتبولىنىڭ تەك قازاقتارعا عانا كەرەك ەكەنىن ايتا كەتەيىك. ەندەشە، ەل قارجىسىنا كۇن كورىپ وتىرعان وسى كلۋبتار كىم ءۇشىن ورىس تىلىندە اقپارات تاراتىپ وتىر. الدە ءبىزدىڭ كوماندالار قازاقستاننىڭ ەمەس، رەسەيدىڭ نامىسىن قورعاي ما؟!

بۇدان دا وكىنىشتىسى، ءبىزدىڭ ەلدە كەي كلۋبتىڭ ەمبلەماسى ءالى ورىس تىلىندە. ماسەلەن، قوستانايلىق «توبىلدىڭ» توسبەلگىسى «توبول» دەپ جازىلعان. ورالدىق «اقجايىق» كومانداسىن «اكجايىك» رەتىندە تانيمىز. ال پاۆلوداردىڭ «ەكىباستۇز» كومانداسى رەسمي تۇردە «ەكيباستۋز» دەپ جازىلىپ ءجۇر. ءدال وسى پاۆلودارلىق تاعى ءبىر كلۋب «ەرتىس» كۇنى كەشەگە دەيىن «يرتىش» اتانىپ كەلدى. قايتا كلۋب باسشىلارى ۇلكەن ەرلىك جاساپ 2019 جىلدىڭ تابالدىرىعىن «Ertis» اتاۋىمەن اتتادى. «ءيرتىشتى» توتە «ەرتىسكە» اۋىستىرا الماعان سوڭ تاپقان امالدارى عوي. وگىزدى دە ولتىرمەي، اربانى دا سىندىرماي. قالا، كوشە اتتارىن قازاقشالاۋعا مۇلدە قارسى سولتۇستىك تۇرعىندارىنىڭ كارىنەن قورقىپ، قۇرتتىڭ اتىن مالتا قويىپ وتىر كلۋب باسشىلارى. مەيلى، بۇعان دا شۇكىر…

قازاق دالاسىنىڭ ءشولىن قاندىرعان ءۇش وزەننىڭ اتىن العان وسى كوماندالاردىڭ سول قاسيەتتى اتاۋلاردى بۇرمالاپ جۇرگەنى وكىنىشتى. ايتپەسە، توبول دەپ ايتا العان ادام توبىل دەپ تە ايتا الارى ءسوزسىز. اينالىپ كەلگەندە جەرگىلىكتى حالىقتى كەمسىتۋ ءۇشىن ادەيى ءتىلىن بۇزا سويلەۋ دەپ تۇسىنبەسكە امالىمىز جوق. شىنىن ايتقاندا، قوستانايلىق كلۋبقا تاريحتان بەرى ءبىر وڭعان اتاۋ بۇيىرعان ەمەس. ىلگەرىندى-كەيىندى «تورپەدو»، «اۆتوموبيليست»، «ەنەرگەتيك»، «كۋستاناەتس»، «حيميك» اتالعان كوماندا 1995 جىلدان باستاپ جەرگىلىكتى وزەننىڭ اتىن العان. وكىنىشتىسى، وزدەرىڭىز بايقاعانداي بۇرمالانىپ، «توبول» اتانىپ وتىر.

ءبىزدىڭ ويىمىزشا، كلۋب اتاۋىن جانە ەمبەماداعى «فۋتبولنىي كلۋب توبول» دەگەن ءسوزدى وزگەرتۋدى تالاپ ەتەتىن ۋاقىت كەلدى. وسى ماقساتتا قوستاناي جۇرتى جانە جەرگىلىكتى جانكۇيەرلەر بەلسەندىلىك تانىتسا دەگەن تىلەگىمىز بار. ارينە ورالدىڭ «اكجايىك» كومانداسىنان دا وسىنى تالاپ ەتەمىز. بۇل رەتتە اتالعان ەكى كوماندا پاۆلودارلىق «يرتىشتەن» ۇلگى السا دەيمىز. كوماندا اتاۋىنا قازاقشا ارىپتەردى قوسقىسى كەلمەسە ەرتەرەك لاتىن الىپبيىمەن جازا بەرسىن. «Tobyl» جانە «Aqjaiyq» دەپ...

ءبىز كونە اتاۋلاردى قازاقشالاي الماي جۇرسەك، كەيبىر باسشىلار سول قازاقشادان باس تارتقىسى كەلەدى. ماسەلەن، 2016 جىلى اقمولا وبلىسىنىڭ اكىمى سەرگەي كۋلاگين كوكشەتاۋلىق «وقجەتپەس» كلۋبىنىڭ اتاۋىن «ارلان» دەپ وزگەرتەيىك دەپ ايدى اسپانعا شىعارعان بولاتىن. بۇعان باستى سەبەپ رەتىندە اكىم مىرزا «وقجەتپەس» دەپ ايتۋ تىلگە اۋىر ەكەنىن العا تارتقان.

– بىزدە «ارلان» دەگەن بار عوي (حوككەي كلۋبى). البەتتە «تسسكا» – «تسسكا»، «دينامو» – «دينامو». بىلەسىزدەر مە، نەگە «ارلان»؟ مىسالى، «تو-بول!». ال «وق-جەتپەس» نەمەسە «اق-توبە» دەپ قيقۋ سالۋ – قيىنداۋ، جوعالادى. ال «ارلان»: «ار-لان!» – دەپ تۇسىندىرگەن سەرگەي ۆيتالەۆيچ.

مەملەكەتتىك تىلگە ءتىلى كەلمەيتىنىن ماقتان تۇتاتىن مەملەكەتتىك قىزمەتكەر ءوز ويىن دالەلدەۋ ءۇشىن رەسەيلىك كوماندالاردى مىسال ەتكەن. «تسسكا»، «دينامو» دەپ. بۇعان قوسا «وقجەتپەستى» عانا ەمەس «اقتوبەنى» دە وزگەرتۋ كەرەك دەگەن ويىن بىلدىرگەن. ابىروي بولعاندا كۋلاگين مىرزا اقمولا وبلىسىن ءۇش جىل عانا باسقاردى. ەگەر تاعى ەكى جىل وتىرعاندا وقجەتپەس اتاۋىمەن ەرتە قوشتاسار ما ەدىك؟! مەملەكەتتىك ءتىلدى قۇرمەتتەمەيتىن مۇنداي باسشىلار وقجەتپەس سەكىلدى تاريحي اتاۋلاردى، قاسيەتتى ۇعىمدى قادىرلەيدى دەپ ۇمىتتەنۋدىڭ ءوزى ارتىق شىعار.

بۇنداي باسبۇزارلىق سەرگەي كۋلاگينمەن بىرگە كەتتى دەسەك قاتتى قاتەلەسەمىز. قازىرگى بيلىكتە قازاقىلىققا قانىمەن قارسى باسشىلار ءورىپ ءجۇر. ولارعا سالساڭ الماتىلىق «قايرات» كومانداسىن «الما-اتا»، ال «استانانى» «لوكوموتيۆ» (ەلوردالىق كلۋبتىڭ العاشقى اتاۋى) دەپ اتاۋعا دايىن. ءسوز سوڭىندا ايتارىمىز، قازاق سپورتىنىڭ جانكۇيەرى دە، جاناشىرى دا قازاقتار. سول ءۇشىن اركىمگە جالتاقتاماي، سپورتتا بولسىن، وزگە سالادا بولسىن قازاق تىلىنە باسىمىلىق بەرۋ كەرەك...

قۋانىش قاپپاس

Abai.kz