كەشە قر پرەزيدەنتى ن.نازارباەۆ استانانىڭ سول جاعالاۋىندا بوي كوتەرەتىن جاڭا مەشىتتىڭ ىرگەتاسىن قالادى. سىيىمدىلىعى 30 مىڭ ادام بولاتىن بۇل قۇلشىلىق ورنى ورتا ازياداعى ەڭ ۇلكەن مەشىت بولماق. پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، بۇل جاي عانا ءدىني عيمارات ەمەس، قوناقتار مەن تۋريستەر كەلەتىن ماڭىزدى نىسان بولادى دەپ جوسپارلانىپ وتىر.

جاڭا مەشىتتىڭ اۋماعى -  9,4 گەكتار. عيماراتتىڭ جالپى اۋماعى 57 مىڭ شارشى مەتر بولماق. مەشىت مۇناراسىنىڭ بيىكتىگى 130 مەتر، ال نەگىزگى كۇمبەزدىڭ بيىكتىگى 88,2 مەتر بولادى. ەرلەرگە ارنالعان عيبادات زالىنا ءبىر ۋاقىتتا 15 مىڭ ادام سىيادى، ال ايەلدەر زالىنىڭ سىيىمدىلىعى 3 مىڭ ادام. سونداي-اق، مەشىت اۋلاسىنا تاعى دا 12 مىڭ ادام سىيادى.

بۇل نىسان EXPO-2017 ايماعىندا ورنالاسپاق. ال، مەشىتتى تۇركيالىق قۇرىلىس كومپانياسى سالادى. الايدا، عيبادات ورنىنا قانشا قاراجات جۇمسالاتىنى ءالى ايتىلمادى.

الەۋمەتتىك جەلىدە جاڭا مەشىتتىڭ قۇرىلىسىنا قاتىستى الۋان ءتۇرلى پىكىرلەر جازىلدى. ءبىرى بۇل باستامانى قولداسا، ەندى ءبىرى وداندا حالىقتىڭ الەۋمەتتىك ماسەلەسىن شەشۋ كەرەك ەدى دەگەن پىكىرلەر ايتقان. ءبىز وقىرمانعا سول پىكىرلەردى قاز-قالپىندا ۇسىنۋدى ءجون كوردىك...

مارات ءبايدىلداۇلى، قوعام قايراتكەرى:

“يماننان الىستاۋ – اقىلدىلىق ەمەس”

- استانادا ۇلكەن مەشىت سالىناتىنى تۋرالى حابار كەي ادامداردىڭ سىڭارجاق پىكىرلەرىن ءوربىتىپ جىبەردى. "مەشىتتىڭ ورنىنا اۋرۋحانا سالسا قايتەدى؟", "مەكتەپ سالسا قايتەدى؟" دەگەن ءتارىزدى.

وۋ، اينالايىندار، مۇسىلمان مەشىتتەرى كوبەيسە ول كىمگە كەدەرگى؟ قاراڭىزدار، قازىر ەلوردادا ورتا ءبىلىم بەرەتىن 84 مەكتەپ بار، تاياۋ جىلداردا اكىمشىلىك تاعى 27 مەكتەپ سالۋدى كوزدەپ وتىر.

ال سول استانانىڭ اينالاسىنداعى اۋىلداردى قوسقاندا نەبارى 12 عانا مەشىت بار. ونىڭ ىشىندە مىڭ ادامنان كوپ ادام سياقتى ءۇش-اق مەشىت: سادۋاقاس عىلماني مەشىتى (5 مىڭ), استانا مەشىتى (5 مىڭ), ازىرەت سۇلتان مەشىتى (20 مىڭ). قالعاندارى 300 ادامدىق، 500 ادامدىق عيباداتحانالار. استانانىڭ بارلىق مەشىتتەرىندەگى ورىن 40 مىڭعا دا جەتپەيدى. اق قار، كوك مۇزدا، قاقاعان قىستا ىشكە سىيماي سىرتتا جۇما ناماز وقىعان جۇزدەگەن، مىڭداعان ادامدى تالاي كوزىمىز كوردى. تالاي رەت ءوزىمىز دە سىرتتا تۇردىق دىردەكتەپ. تۇرعىنداردىڭ 10-اق پايىزى مەشىتكە بارادى دەپ ەسەپتەسەك، استاناداعى مەشىتتەردىڭ سىيىمدىلىعى 100-110 مىڭنان كەم بولماۋ كەرەك. ءبىر ستامبۇلدىڭ وزىندە 40 مىڭنان استام مەشىت بار. ال ءبىز استانانىڭ 13-ءشى مەشىتىن كورىپ قالدىق پا؟!

قازىر حالىقتىڭ يمانىن قاشىرىپ، ازدىرىپ-توزدىرىپ جاتقان جاريا-قۇپيا قانشاما كازينولار، ءباسحانالار بار، جازعىش بولساڭىزدار سونى نەگە جازبايسىزدار؟ سوعان نەگە شۋ كوتەرمەيسىزدەر؟ "اللانىڭ ءوزى دە راس، ءسوزى راس" دەگەن ابايدان اقىلدىسىزدار ما؟ عيباداتحانالار - قالانىڭ كوركى، ادامگەرشىلىك تاربيەسىنىڭ ۇستاحاناسى. ءارى ونىڭ قاراجاتى سىزدەردىڭ قالتالارىڭىزدان نەمەسە بيۋدجەتتەن شىعىپ جاتقان جوق. اللا جولىندا ساداقا جاساعانداردىڭ قاراجاتى.

بالاڭىز كازينودا جۇرگەنى جاقسى ما، مەشىتتە جۇرگەنى جاقسى ما؟ يماننان الىستىعىن اقىلدىلىق دەپ ەسەپتەيتىن اعايىن، ويلانىڭىزدار!

نۇربەك ءتۇسىپحان، جۋرناليست:

“استانادا ونسىز دا ءسانى كەلىسكەن مەشىتتەر از ەمەس ەدى عوي”

مەشىت سالعان دا جاقسى. بىراق ءدال قازىر استاناعا قاجەتى بار ما سونىڭ؟ استانادا ونسىز دا قۇرىلىسى جارقىراعان، ءسانى كەلىسكەن مەشىتتەر از ەمەس ەدى عوي. "قۇرىلىسىنا جۇمسالاتىن قارجى مەملەكەت قازىناسىنان بولىنبەيدى. جەكە قور اشىلعان. سونىڭ قارجىسى" دەپتى. مەيلى.

سول قوردىڭ اقشاسىنا جاقسى ەمحانا، كوپ بالالى وتباسىلارعا پاتەر، مەكتەپ پەن بالاباقشا سالسا قايتەر ەدى؟ استانادان وزگە ايماقتاردا دا شەشىلمەگەن ماسەلە كوپ. جول، سۋ استىندا قالاتىن اۋىلدار، گاز قۇبىرىن تارتۋ، ت.ب. ماسەلە از ەمەس قوي. قازاقستاندا قازىر ءار اۋىلدا مەشىت بار، ءار قالادا ونداعان مەشىت سالىندى. قۇلشىلىق ۇيىنە مۇقتاجدىق جوق سانايمىن.

قايرات جولدىبايۇلى، عالىم:

“مەشىتتىڭ بوي كوتەرۋى - اۋرۋحانا، مەكتەپتەردىڭ سالىنۋىنا كەدەرگى ەمەس”

- مەشىت رۋحاني وردامىز. مۇسىلماندىعىمىزدىڭ سيمۆولى. مەشىت كوپتىك ەتپەيدى. استانادا جۇما كۇنى ەل مەشىتكە سيماي قاقاعان ايازدا دالادا وقيدى. دەمەك حالىققا قاجەت دۇنيە. مەشىت جاماعاتىمەن كورىكتى. سوندىقتان تولەرانتتى، زيالى، زامان كوشىنەن قالماعان جان-جاقتى، ۇلتىن، ەلىن-جەرىن سۇيەتىن جاماعات تاربيەلەپ، جەتىلدىرۋىمىز كەرەك. بۇل باستى ماسەلە. مەشىت كوبەيگەنمەن سوعان ساي مۇسىلماندىعىمىزدى ۇلگى ەتىپ كورسەتە الاتىن جاماعاتى جوق بولسا، پايداسى جوق كەم دۇنيە سوندا بولادى. ەندەشە، وسى جاعىنا باس قاتىرۋىمىز كەرەك.

مەشىتتىڭ بوي كوتەرۋى اۋرۋحانا، مەكتەپتەردىڭ سالىنۋىنا كەدەرگى ەمەس. قارجىنى مەشىتتەن ۇنەمدەۋ ارقىلى ەمەس، ىسىراپ بولىپ، ۇستاعاننىڭ قولىندا، تىستەگەننىڭ اۋزىندا كەتىپ، بوسقا شاشىلىپ جاتقان وزگە دۇنيەلەردى قىسقارتۋ ارقىلى شەشۋگە بولادى.

استانادا سالىنعالى جاتقان ساۋلەتتى مەشىتىمىزدىڭ قۇرىلىسى ءساتتى اياقتالىپ، حالىققا ەسىگىن ايقارا اشاتىن كۇنگە جەتكىزسىن دەپ تىلەيىك!

سادىق شەرىمبەك، تەحنوكرات:

“عيباداتحاناعا جۇمسالاتىن قارجىعا قانشا مەكتەپ، قانشا پاتەر سالۋعا بولادى ەكەن؟”

- الگى استانادا سالىناتىن سۋپەر-پۋپەر عيباداتحاناعا جۇمسالاتىن قارجىعا ءۇش اۋىسىمدا وقىپ، جىل سايىن 3000 بالاعا ورىن جەتپەي قالاتىن جاعدايدى شەشىپ قانشا جاڭا زامانعى مەكتەپ سالۋعا بولادى ەكەن؟ بالالارىمىزدىڭ ءبىلىمى مەن بولاشاعى ماڭىزدىراق ەمەس پە?

الگى استانادا سالىناتىن سۋپەر-پۋپەر عيباداتحاناعا جۇمسالاتىن قارجىعا كوپ بالالى انالار ءۇشىن قانشا پاتەر سالۋعا بولادى ەكەن? انالارىمىزدىڭ رازىلىعى مەن دۇعاسى ماڭىزدىراق ەمەس پە؟

ءتۇيىن

استانادا جاعدايى تومەن وتباسىنىڭ بەس بىردەي بالاسى ءبىر كۇندە اجال قۇشتى. سودان بولار، "الەۋمەتتىك جاعداي جاسالماي جاتقاندا مەشىت سالعانىمىز قالاي؟" دەيتىن ساۋال الەۋمەتتىك جەلىلەردە قاپتاپ كەتتى. وعان قارسى ءۋاج ايتقاندار دا از ەمەس. بولاشاقتا بۇل الىپ مەشىت تاريحي جادىگەر بولارى انىق. سونى ويلاساڭ، استاناعا لايىق مەشىت سالۋ - تاۋەكەل ەتۋگە بولار ءىس. ال، ەكىنشى تاراپتىڭ دا ءسوزىن جوققا شىعارعىمىز كەلمەيدى. ەلدەگى الەۋمەتتىك قايشىلىقتار شەشىلمەسە ماقتاۋلى مەشىتتىڭ الدى الاقان جايعان قايىرشىعا تولىپ كەتۋى بەك مۇمكىن.  سادىق شەرىمبەك ايتپاقشى "استانا جاڭا مەشىتى – كوپ بالالى انالار مەن جەتىمدەر ارنايى بارىپ قۇدايدان باسپانا سۇرايتىن 150 ميلليون دوللارلىق اسەم عيماراتقا" اينالماسا ەكەن دەپ تىلەيمىز.

نۇربيكە بەكسۇلتانقىزى

Abai.kz