اۋىلداردى قالاعا قوسۋ كەزىندە كاسىپكەرلەر زارداپ شەكپەۋى ءتيىس – بۇل جونىندە بۇگىن دانيا ەسپاەۆا اۋىل شارۋاشىلىعى، ۇلتتىق ەكونوميكا، ەڭبەك جانە الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلەرىنىڭ اتىنا جولداعان فراكتسيانىڭ دەپۋتاتتىق ساۋالىندا مالىمدەدى.

«قالالاردى ىرىلەندىرۋ كەزىندە قالالار اۋماعىنا قوسىلعان اۋىلدىق ەلدى مەكەندەردە اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىندا جۇمىس ىستەيتىن كاسىپكەرلەر «اق جول» پارتياسىنىڭ اتىنا وتىنىشپەن جۇگىنۋدە. مەملەكەتتىك باعدارلامالارعا جانە ەلدى مەكەندەردىڭ مارتەبەسىنە جۋىردا عانا ەنگىزىلگەن وزگەرتۋلەرگە دەيىن كاسىپكەرلەر قولايلى قارجىلاندىرۋعا يە بولعان ەدى. ال ەندى سول مۇمكىندىكتەن دە ايىرىلىپ وتىر»، - دەپ ايتىلعان دەپۋتاتتىق ساۋالدى.

سونىمەن، اۋىلدىق جەرلەردەگى ميكرونەسيەلەندىرۋدى «قازاگرو» حولدينگىنىڭ ەنشىلەس كومپانياسى – ءونىمدى جۇمىسپەن قامتۋ جانە بۇقارالىق كاسىپكەرلىكتىڭ اعىمداعى باعدارلاماسى اياسىندا بەرىلەتىن بارلىق قاراجاتتىڭ 65% -ىن قۇرايتىن «ەڭبەك» اۋىل شارۋاشىلىعىن قارجىلاي قولداۋ قورى قامتاماسىز ەتەدى. الايدا، اتالمىش وپەراتورعا تيەسىلى باعدارلامانىڭ ىشكى تالاپتارى مونو/شاعىن قالالار مەن قالانىڭ اۋماعىنا كىرەتىن اۋىلدىق ەلدى مەكەندەردى قارجىلاندىرۋعا مۇمكىندىك بەرمەيدى.

دەگەنمەن، اكتسيونەر «قازاگرو» اق-نىڭ شەشىمىمەن بەكىتىلگەن جارعىعا سايكەس، قوردىڭ باستى اتقاراتىن قىزمەتىنىڭ ءبىرى شاعىن جانە ورتا بيزنەستى، اۋىلدىق جەرلەردە، مونو/شاعىن قالالاردا نارىقتىق ينفراقۇرىلىمنىڭ نىساندارىن نەسيەلەندىرۋ بولىپ تابىلادى.

سونىمەن قاتار، «قازاگرو» اكتسيونەرلىك قوعامىنىڭ ەرەجەسى قور ارقىلى مونو/شاعىن قالالاردا نەسيەلەندىرۋدى جويىپ، ونى ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەرگە جۇكتەپ وتىر. الايدا، كاسىپكەرلەر اتاپ وتكەندەي، بانكتەر (سيرەك كەزدەسەتىن جاعدايلاردى ەسەپكە الماعاندا) نەسيەمەن قامتاماسىز ەتۋدە وسىنداي ەلدى مەكەندەردە كەپىلدىكتى قابىلدامايدى، ال قوردىڭ كەپىلدىك ساياساتى بارىنشا لايىقتى بولاتىن.

ناتيجەسىندە، مەملەكەتتىك قولداۋ شارالارى اۋىل شارۋاشىلىعىمەن اينالىسقىسى كەلەتىن، بىراق مونو / شاعىن قالالاردا، سونداي-اق قالانىڭ بولىگى بولىپ تابىلاتىن اۋىلدىق وكرۋگتەردە ءومىر سۇرەتىن  نەسيە الۋشىلارعا قولجەتىمسىز بولدى.

اقجولدىقتاردىڭ پىكىرىنشە، «ەڭبەك» باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋ بارىسىنداعى تاعى ءبىر وزەكتى ماسەلە – بۇل بيزنەس باعىتىنداعى جوبالاردى قارجىلاندىرۋداعى تەڭگەرىمسىزدىك. ياعني، اگروونەركاسىپتىك كەشەن جوبالارىنىڭ ۇلەسى مەن اۋىلداعى اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنا كىرمەيتىن بيزنەستىڭ ارا قاتىناسى.

ونىڭ سەبەبى بيۋدجەت قاراجاتىن ميكروكرەديتتەۋدى ۇلەستىرۋدىڭ قولدانىستاعى جۇيەسى ەكى وپەراتور ارقىلى قارجىلاندىرىلۋىنا بايلانىستى بولىپ وتىر: قالالاردا «دامۋ» قورى جانە اۋىلدىق جەرلەردە «قازاگرو» ارقىلى. سوعان قاراماستان، قالالاردا سوڭعى قارىزگەرلەرگە ميكرونەسيەلەر بەرۋ ميكروقارجىلاندىرۋ ۇيىمدارى مەن بانكتەر ارقىلى، ال اۋىلداردا – اۋىل شارۋاشىلىعىن، نەسيەلىك سەرىكتەستىكتەردى جانە  ميكروقارجىلاندىرۋ ۇيىمدارىن قارجىلاي قولداۋ قورى ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى.

سونداي-اق، اگروونەركاسىپتىك كەشەندەگى جوبالاردى دامىتۋعا جاۋاپ بەرەتىن اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى، نەگىزىنەن، قورعا تەك قانا مال شارۋاشىلىعىن نەسيەلەندىرۋ بويىنشا مىندەتتەردى جۇكتەيدى. بىراق اۋىلداردا مال شارۋاشىلىعىنان باسقا وزگە دە بيزنەس تۇرلەرىن دامىتۋ قاجەت (جەكە مەنشىك ءبىلىم بەرۋ ورىندارى، قوعامدىق تاماقتاندىرۋ مەكەمەلەرى، تىگىن جانە جيھاز دۇكەندەرى، ستوماتولوگيا، ءدارىحانالار جانە ت.ب.). بۇلار دا اۋىل تۇرعىندارى ءۇشىن اسا ماڭىزدى.

ناتيجەسىندە، اۋىلدا بيزنەستىڭ باسقا سالاسىمەن اينالىساتىن كاسىپكەرلەردىڭ قاراجات تۇرعىسىنان قولدارى بايلاۋلى جانە دە اۋىلداعى ميكرونەسيەنى دامىتۋدى كوزدەگەن باعدارلامانىڭ باستى ماقساتىنا قاۋىپ ءتونىپ تۇر.

دەپۋتاتتار مۇنداي ماسەلەنىڭ تۋىنداۋى «ەڭبەك» باعدارلاماسى ءۇش بىردەي مينيسترلىكتەرگە ۇلەستىرىلىپ، ورتاق ۇيلەستىرۋشىسىنىڭ بولماۋىنان دەپ سانايدى. ءاربىر مينيسترلىك وزدەرىنە تيەسىلى ينديكاتيۆتىك كورسەتكىشتى عانا ورىنداۋعا مۇددەلى، ال باعدارلامانىڭ تۇپكى ماقساتتارىن - اۋىلدىق جەرلەردە دە، قالالاردا دا جاپپاي كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ ماقساتىن نازاردان تىس قالدىرىپ وتىر.

ەسپاەۆا اۋىلدىق جەرلەردى قالا اۋماعىنا كىرىكتىرۋ مەرزىمدى ىسكە اسىرىلىپ تۇرادى دەپ اتاپ ءوتتى. جاقىندا عانا تۇركىستان وبلىسىندا 12 اۋىلدىق وكرۋگ كەنتاۋ قالاسىنىڭ قۇرامىنا ەنگىزىلدى. بۇدان بۇرىن شىمكەنت قالاسىنا بىرنەشە اۋىلدار قوسىلدى، قالانى كەڭەيتۋ ءۇردىسى باسقا وڭىرلەردە دە بەلسەندى جۇرۋدە. بىراق ولاردىڭ تۇرعىندارىنىڭ قىزمەتى مەن تابىس كوزى وزگەرگەن جوق جانە ولاردىڭ ءبارى نەسيە الۋدا قيىندىقتارعا تاپ بولۋدا.

وسىعان بايلانىستى، «اق جول» دەپۋتاتتىق فراكتسياسى:

1. شالعايداعى شاعىن/مونو قالالاردا، اۋىلدىق وكرۋگتەردەگى شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىن ميكرونەسيەلەندىرۋ بويىنشا تالاپتاردى قايتا قاراۋدى جانە «اۋىل شارۋاشىلىعىن قارجىلاي قولداۋ قورى» ارقىلى نەسيەلەندىرۋمەن تۇرعىندارعا سول اۋماقتاردى قايتارىپ بەرۋىن;

2. بيزنەستىڭ اۋىلشارۋاشىلىق ەمەس تۇرلەرىن ميكرونەسيەلەندىرۋ ءۇشىن كەمىندە 30 پايىز دەڭگەيىندە ينديكاتيۆتىك كورسەتكىشتى بەكىتۋىن سۇرايدى.

«اقجولدىقتار» ايتىلعان ماسەلەلەردى شەشۋ كاسىپكەرلىكتىڭ جۇزدەگەن سۋبكتىلەرى مەن جۇمىس ورىندارىن ساقتاپ قالۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ول ءۇشىن ەشقانداي قوسىمشا شىعىننىڭ قاجەتى دە جوق. بار بولعانى قولدانىستاعى باعدارلاماعا وزگەرتۋلەر ەنگىزۋ قاجەت دەپ ەسەپتەيدى.

«اق جول» قدپ جانە ونىڭ پارلامەنتتىك فراكتسياسى سايلاۋالدى باعدارلامانى جۇزەگە اسىرۋ جانە وتاندىق بيزنەستىڭ مۇددەسىن قورعاۋ بويىنشا جۇمىستاردى جالعاستىرۋدا.

Abai.kz