...توقسانىنشى جىلدار باسىندا قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن جاريالاعاندا كوشىپ بارا جاتقان ءبىر كورشىمىز «بۇلار ەل بولمايدى» دەپ تىلدەپ كەتكەنى ەستە. ءسويتىپ، قازاق مەملەكەتىنىڭ بولاشاعىنا سەنبەگەندەر كوشىپ كەتتى. ال قازاق ەليتاسى بولسا سول ءبىر الماعايىپ تۇستا اقىلعا سىيماس ءبىر وقىس قيمىل جاسادى. ەكونوميكا قيراپ، پوستسوۆەتتىك كەڭىستىك الاساپىران بولىپ جاتقاندا، الاش ەليتاسى ەكى بىلەكتى سىبانىپ جىبەرىپ، نار­تاۋە­كەلمەن اڭىراعان ارقا توسىندە جاڭا استانا سالۋعا كىرىستى. بۇل... ءوزى جاس، ەكونوميكاسى جەر باۋىر­لاپ جاتقان ەل قولعا الار جوبا ەمەس ەدى. الايدا تاريح الاش ەليتا­سىنىڭ سول ءبىر اسىعىس تا اسقاق ارمانىن اقيقاتقا اينالدىردى. بۇگىن، مىنەكي، اراعا 20 جىل سالىپ، اقيقاتقا اينالعان ارمان قالا استانا تورىندە وتىرمىز. سوندا سول ءبىر قيىن-قىستاۋ كەزەڭدە قازاق ەليتاسىنا قانات بىتىرگەن قانداي قۇدىرەت ەدى؟! قۇلدىق قامىتىنان كەشە عانا شىققان حالىق قالايشا بۇنداي عاسىر جوباسىنا قول سوزدى؟! اقىلعا سىيمايدى! سويتسەك، وسىناۋ تاۋەلسىزدىك دۇمپۋىمەن بىرگە كوتەرىلگەن بۇلا كۇش نە دەسەك... قازاق بولمىسىندا بۇرىننان بار پاسسيانارلىق قۋات ەكەن. الاش بولمىسىندا بار اساۋ ارىن ەكەن. قازاق ەليتاسىن جاپپاي جاسامپازدىققا جۇمىلدىرعان سول قۇدىرەت ەكەن. ۇلت بويىندا بۇققان، بۇعاۋلانعان سول بۇلا كۇش بوستاندىق الىسىمەن جانارتاۋداي اتىلىپتى. ۇلتتىق رۋح كۇڭىرەنە قوپارىلىپتى. الاپات پاسسيانارلىق قوزعالىسقا اينالىپتى. كەزىككەن كەدەرگىنى قاڭباق قۇرلى كورمەپتى...

...توقسانىنشى جىلدار باسىندا قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن جاريالاعاندا كوشىپ بارا جاتقان ءبىر كورشىمىز «بۇلار ەل بولمايدى» دەپ تىلدەپ كەتكەنى ەستە. ءسويتىپ، قازاق مەملەكەتىنىڭ بولاشاعىنا سەنبەگەندەر كوشىپ كەتتى. ال قازاق ەليتاسى بولسا سول ءبىر الماعايىپ تۇستا اقىلعا سىيماس ءبىر وقىس قيمىل جاسادى. ەكونوميكا قيراپ، پوستسوۆەتتىك كەڭىستىك الاساپىران بولىپ جاتقاندا، الاش ەليتاسى ەكى بىلەكتى سىبانىپ جىبەرىپ، نار­تاۋە­كەلمەن اڭىراعان ارقا توسىندە جاڭا استانا سالۋعا كىرىستى. بۇل... ءوزى جاس، ەكونوميكاسى جەر باۋىر­لاپ جاتقان ەل قولعا الار جوبا ەمەس ەدى. الايدا تاريح الاش ەليتا­سىنىڭ سول ءبىر اسىعىس تا اسقاق ارمانىن اقيقاتقا اينالدىردى. بۇگىن، مىنەكي، اراعا 20 جىل سالىپ، اقيقاتقا اينالعان ارمان قالا استانا تورىندە وتىرمىز. سوندا سول ءبىر قيىن-قىستاۋ كەزەڭدە قازاق ەليتاسىنا قانات بىتىرگەن قانداي قۇدىرەت ەدى؟! قۇلدىق قامىتىنان كەشە عانا شىققان حالىق قالايشا بۇنداي عاسىر جوباسىنا قول سوزدى؟! اقىلعا سىيمايدى! سويتسەك، وسىناۋ تاۋەلسىزدىك دۇمپۋىمەن بىرگە كوتەرىلگەن بۇلا كۇش نە دەسەك... قازاق بولمىسىندا بۇرىننان بار پاسسيانارلىق قۋات ەكەن. الاش بولمىسىندا بار اساۋ ارىن ەكەن. قازاق ەليتاسىن جاپپاي جاسامپازدىققا جۇمىلدىرعان سول قۇدىرەت ەكەن. ۇلت بويىندا بۇققان، بۇعاۋلانعان سول بۇلا كۇش بوستاندىق الىسىمەن جانارتاۋداي اتىلىپتى. ۇلتتىق رۋح كۇڭىرەنە قوپارىلىپتى. الاپات پاسسيانارلىق قوزعالىسقا اينالىپتى. كەزىككەن كەدەرگىنى قاڭباق قۇرلى كورمەپتى... سول سۇ­راپىل كوشكىن-قوزعالىس با­سىندا پاسسيانار تۇلعا نۇرسۇلتان نازارباەۆ تۇردى. جانار­تاۋداي دۇمپىگەن قازاق پاسسيانارلىعىن پرەزيدەنت وسى تۇستا جاپپاي جاسام­پازدىققا باعىتتادى. ۇلى دالا جيىرما جىل ۇدايى ۇزدىكسىز جاڭارۋ، جاڭعىرۋ ۇستىندە بولدى. اتى بار دا، زاتى جوق كەشەگى كەڭەس­تىك رەسپۋبليكا بۇگىندە تەگەۋرىنى تەمىردەي تاۋەلسىز قازاقستانعا اينالدى. كۇنى كەشە استانادا وتكەن جارتى الەم جەتەكشىلەرىنىڭ ءسامميتى - سونىڭ ايعاعى. دۇنيە­جۇزىلىك بۇل داڭعايىر دۇرمەك قازاق پاسسيانارلىعىنىڭ ديپلوما­تيالىق ءدۇمپۋى بولدى. الەم كوسەم­دەرى قازاق ەلىن ورتا ازيا كوش­باس­شىسى دەپ تانىدى. تاۋەلسىز قازاقستان توپ جاردى!!!

وتكەن عاسىردىڭ 20-30-جىل­­دارى قازاق باسىنا تونگەن قى­زىل ناۋبەت حالقىمىزدىڭ تەڭ جار­تىسىن جەر جاستاندىردى. سول ناۋبەت بولماعاندا بۇگىندە سا­نىمىز 40 ميلليوننان اسىپ، قاي­ماعىمىز بۇزىلماي، ءتورت كو­زىمىز تۇگەل اتاجۇرتتا وتى­رادى ەكەنبىز. قىزىلداردى قار­عاي­تىنىمىز سودان. ويتكەنى ولار قازاقتى ايامادى. يت جىرتقان تە­رىدەي ەتتى. باۋىرى ءبۇتىن قازاق سول قيانات سالدارىنان بۇگىندە قىرىق جاماۋ جىرتىلىپ، قىرىق شاقتى ەلدە ءجۇر.بۇكىل قازاقتى ءبىر تۇلعا دەسەك، سول تۇلعانىڭ كەۋدەسى - قازاقستاندا، اياق-قولى سىرتتا. ياعني ەتەك-جەڭىمىز جي­نالماي جاتىر. ءبىز بولساق ءبىر بولعىمىز كەلەدى!!! ءبۇتىن بولعىمىز كەلەدى!!! سول بۇتىندىكتىڭ جوقتىعى، جەرىمىزدىڭ كوپتىگى، الاشتىڭ ازدىعى جانعا باتادى. شيقانداي باتادى. تاۋەلسىزدىك تاعدىرىنا ءتى­كەلەي قاتىستى بۇل جاعدايات، ءسوزسىز، جەر بەتىندەگى ءار قازاقتى ويلانتۋعا ءتيىس. سول ويدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنى: تۇگەل قازاق تۇگەندەلىپ، اتاجۇرتقا تۋ تىككەندە عانا تاۋەلسىزدىك تۇعىرلى بولماق!! تاۋەلسىزدىك ءباي­تەرەگى تەرەڭ تامىرلى بول­ماق!!! دەمەك، دەموگرافيالىق جىر­تىعىمىزعا جاماۋ بولۋعا ءتيىس كوشى-قون - تاۋەلسىزدىك كە­پىلى. ەندەشە، جۇمعۋريەتىمىزدىڭ وسىناۋ جاندى جەرىنە كەلگەندە قا­زاقستان وكىمەتىنىڭ سوڭعى كەز­دەگى جايباسارلىعىن قالاي ءتۇ­سىنۋگە بولادى؟! ۇرىمجىدە مىڭ­داعان قازاقتىڭ قازاقستانعا كىرۋ ۆيزاسىن الا الماي سابىلىپ ءجۇرۋىن قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟! سوڭعى كەلىپ تۇسكەن حابارعا قاراعاندا، ۇرىمجىدەگى قازاقستان كونسۋلدىعىنىڭ باسشىسى دا، قوسشىسى دا قىزمەتتەن الىنعان. ءبىزدى قاتتى الاڭداتاتىن نارسە - ەندى ءبىر 10-15 جىلدا قازاقستانعا كوشكىسى كەلەتىندەر سانى كۇرت قىسقاراتىنى. وعان سەبەپ: اتاجۇرتتى اڭسايتىن ۇلكەندەر كەتەدى. سول كەزدە ۇلى حالىقتارمەن ميداي ارالاسىپ كەتكەن جاس ۇرپاق ءۇشىن «اتامەكەن»، «قازاقستان» دەگەن ۇعىمداردىڭ بۇرىنعى جۇرەك تەبىرەنتەر ماعىناسى قالا ما ەكەن؟!. كۇمانىمىز بار... سون­داي... كۇندەر جاقىنداپ كەلەدى، اعايىن!.. قاتىگەز مەزگىل... كوشى-قون مەرزىمىن اياۋسىز شۇنتيتىپ قىسقارتىپ كەلەدى!!! ەندى ءبىر 15 جىلدا شەتەلدەگى 5 ميلليون قازاق ۇرپاعىنان ءبىز، ءسويتىپ، ءبىرجولا... ايىرىلىپ قالۋ... الدىندا تۇر­مىز!!! وتكەن عاسىردا ءبىز ىشتەگى وسىنشا حالىقتان.... ولىدەي ايىرىلساق... بۇ عاسىردا ءبىز بۇنداي جايباسارلىقپەن سىرتتاعى سونشا حالىقتان تىرىدەي... ايىرىلىپ قالۋىمىز مۇمكىن...
جاڭا زامان العا تارتقان وسىناۋ جاڭا اپاتتان قازاقتى قۇتقارۋدى... ابىز تاريح... سىزدەر مەن بىزدەردىڭ پەشەنەمىزگە جازىپتى. ول پارىزدى ورىنداي الساق، ەر بولامىز. ەل بولامىز. الاش تاريحى الدىندا ءجۇزىمىز جارقىن بولادى!!!

بۇگىندە قازاقستان ەكونومي­كاسى ەڭسە كوتەردى. اللاعا شۇكىر، ەلباسىمىزدىڭ الەم الدىنداعى ابىرويى اسقاقتاپ تۇر. اسىرەسە، قازاقتار مول شوعىرلانعان قىتاي، رەسەي، وزبەكستان الدىنداعى بەدەلى زور. قازاقستان ءۇشىن بۇنداي قولايلى ءسات تاريحتا بۇدان كەيىن تۋا ما، تۋماي ما؟! بەلگىسىز... ەندەشە، قازاق مول شوعىرلانعان رەسەي وبلىستارىندا، قىتايدىڭ شاۋەشەك، وزبەكستاننىڭ نوكىس قالاسىندا قازاق كونسۋلدىقتارى اشىلسا دەيمىز... جانە ولارعا كوشى-قونمەن اينالىسۋ قۇقى بەرىلسە دەيمىز... قازاقستان ءۇشىن وسىنداي ومىرلىك، ستراتەگيالىق ماڭىزى بار كوشى-قون ماسەلەسىمەن اينالىساتىن اگەنتتىكتى تىكەلەي قازاقستان پرەزيدەنتى قۇزىرىنا قاراتاتىن مەزگىل دە تۋدى دەپ بىلەمىز.

وتكەن عاسىر... 20-شى عاسىر... «قازاقتى تارىداي شاشقان عاسىر» بولىپ ەدى... ەندى مىنا... جاڭا عاسىر... «قازاقتى... قايتا قوسقان عاسىر» بولعاي!!!

anatili.kz