ءبىزدىڭ ۇلاعاتى تەرەڭ ۇلى جۇرتىمىز – قازاق حالقى ەلدىگىن ورناتىپ، ونى كوزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتاپ، قاناتىن جايۋدىڭ سان عاسىرلىق ۇزاق ساپارىندا «توبەتى ماي جەمەگەن» مامىراجاي كەزەڭدەردى دە «اۋىزدىقپەن سۋ ىشكەن» قيلى زامانداردى دا باستان وتكەردى. ۇزىنا شەجىرەسىندە اتا مەكەننىڭ تۇعىرىن قۇلاتپاۋدىڭ تەمىرقازىق  مۇراتىنان اجىراماي، جان الىسىپ جان بەرىسكەن ايقاس پەن كۇرەس ەشقاشان تولاستامادى. سايىن دالا توسىندە ايبارلى حاندار مەن ايدارلى باتىرلاردىڭ داۋىرىنەن كەيىنگى بۇلعاق زامانداردا ەلدىكتىڭ نەگىزىنەن ايىرىلماۋ ءۇشىن تاريح ساحناسىنا كوتەرىلگەن الاشتىڭ احمەت، ءاليحان، مىرجاقىپ، ماعجانداي قايراتكەرلەرى، كەيكى، باقتىعۇل، ۇزاق، جامەڭكەدەي ەرلەرىنىڭ وشپەس رۋحى قايرات، ءلاززاتتاي جەلتوقسانداعى قىرشىن جاستاردىڭ جارقىن بەينەسىندە قايتا لاۋلادى. وسىناۋ كوزگە كورىنبەيتىن، تەك قانا جۇرەكپەن، قانمەن، ۇلتتىق قاسيەتپەن عانا سەزىنۋگە بولاتىن ۇرپاقتار ۇندەستىگى حالىقتىڭ سارقىلماس قۋاتىنا ۇلاسىپ، ۇلىسىمىزدىڭ اسقاق ارمانى مەن ايالى  ۇمىتىندەي تاۋەلسىزدىگىمىزگە قول جەتكىزدىك.

قايتالاپ سوعىپ تۇراتىن تاريح تولقىندارىنا باتىل قۇلاش ۇرعان جاس مەملەكەتىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىن تىك كوتەرىپ، جاھانعا مويىنداتۋدىڭ ۇلى ميسسياسى تۇڭعىش پرەزيدەنت، ۇلت كوشباسشىسى، ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ ماڭدايىنا بۇيىردى. تەك قانا الىپ نار موينى كوتەرە الاتىن الاپات جۇكتى شيرەك عاسىردان اسا قايىسپاي الىپ ءجۇرىپ، بۇگىندە الەم تانىعان قازاقستاندى قۇردى. ءاردايىم ءجۇز قادام العا ويلايتىن ەلباسى قاسيەتتى ناۋرىز ايىندا بيلىكتىڭ اۋىسۋى جونىندە تاريحي شەشىم قابىلداپ، بۇگىنگىدەي كۇردەلى عالامدا ەلىمىزدى الداعى كەزەڭدەردە ءوزارا تاتۋلىقتا، بەيبىت احۋالدا، ۇرپاعىنىڭ ەرتەڭىنە الاڭداماي، ەركىن عۇمىر كەشۋىن، سىرتتان كەلۋى ىقتيمال سان قيلى قاتەرلەرگە جول بەرمەي، ەشبىر ەلمەن جانجال وشاقتارىنىڭ تۋىنداۋىن بولدىرماۋدىڭ ماۋەلى ماقساتتارىن كوزدەي وتىرىپ ءوزىنىڭ سەنىمدى سەرىكتەسى، ەلگە ءھام حالىقارالىق قوعامداستىققا  تانىمال تۇلعا قاسىم-جومارت كەمەلۇلى توقاەۆقا پرەزيدەنت تىزگىنىن تاپسىردى.

ايگىلى فرانتسۋز جازۋشىسى البەر كاميۋ «نەمىس دوسىما حاتىندا» «...مەنىڭ وتانىما دەگەن ماحابباتىم ادىلەتتىلىككە دەگەن ماحابباتتان اجىراماۋى ءتيىس.  مەن وتانىما كەز-كەلگەن ۇلىلىقتى تىلەمەيمىن، قان توگۋ مەن جالعاندىقتان تۇراتىن ۇلىلىقتى تىلەمەيمىن. مەن ادىلەتتىلىككە قىزمەت ەتە وتىرىپ،  وتانىما قىزمەت جاساعىم كەلەدى»،- دەپ، فرانتسيانىڭ ۇلى مەملەكەتكە اينالۋىنىڭ سىرى – ونىڭ ۇل-قىزدارىنىڭ بەيبىت زاماندا عانا ەمەس، باسقىنشىلىقتىڭ قورلىعىنا تاپ بولعان اۋىر كەزەڭنىڭ وزىندە ءوز وتانىنا ادىلەتتىلىكپەن قىزمەت ەتۋ، ادامگەرشىلىك قاسيەتتەردى ساقتاي بىلۋىندە جاتقانىن جازعان ەدى.

راسىندا، قاي سالادا بولماسىن جوعارى جاۋاپتى لاۋازىمدار اتقارعان ۋاعىندا ادىلەتتىلىكپەن قىزمەت ەتۋدىڭ كىرشىكسىز ۇلگىسىن تانىتا بىلگەن قاسىم-جومارت كەمەلۇلى مەملەكەت باسشىسى رەتىندەگى ەڭ العاشقى مالىمدەمەسىندە قوعامداعى ادىلەتتىلىك قاعيداتىن ۇستانىپ، باسقالاردان دا وسى قۇندىلىقتى تالاپ ەتەتىندىگىن جەتكىزۋى قالىڭ ەل جۇرەگىنە ۇيالاعان جىلى نيەت بولىپ قابىلداندى.

الاشتىڭ ارداقتى ۇلى مۇستافا شوقاي “جامان حالىق دەگەن جوق، جامان ادامدار بار; ادامگەرشىلىگى مول مەملەكەت دەگەن بولمايدى، ادامگەرشىلىگى مول ادامدار  بولادى” دەپ ءجيى ايتقان ەكەن. دەمەك، دۇنيە ديدارى ونى جاساۋشى جەكە ادامداردىڭ وي-ورىسىنە، ءىس-ارەكەتىنە كوپ بايلانىستى. قازاق حالقىنىڭ باعىنا وراي ءداۋىردىڭ بۇلعاق كەزەڭدەرىندە قالىڭ جۇرتتى قىسپاقتان الىپ شىعاتىن اي ماڭداي ۇل-قىزدارى دۇنيەگە كەلىپ وتىرىپتى. ساياسي لەكسيكادا «مەملەكەتشىل» دەگەن ۇعىم بار ەكەنى ءمالىم. قازاق ورداسىن تىككەن ۇلى حاندارى مەن بىلەكتى باتىرلارى، كەشەگى قاپىدا كەتكەن الاش زيالىلارى، ولاردىڭ جولىن كەڭەستىك جۇيە كەزىندە دە ۇزبەي جالعاستىرىپ وتىرعان مۇحتار، قانىش، ءىلياس، باۋىرجان، جۇبان سىندى اردا ازاماتتاردىڭ ىزىمەن، بۇگىنگى كەزەڭدە دە مەملەكەتشىل زامانداستارىمىزعا كەندە ەمەسپىز، ءتاۋبا!

«بيىك مۇنارا دا جەردەن باستالادى» دەگەن شىعىس ناقىلىنا سۇيەنسەك، اياۋلى اناسى تۇرار اپامىزدىڭ شاقىرۋىنشا - جومارت قازاق ادەبيەتىندە دەتەكتيۆ جانرىنىڭ نەگىزىن قالاعان كورنەكتى قالامگەر، ارداگەر، كەمەل توقاەۆتىڭ شاڭىراعىنداعى ۇلتتىق ينتەلليگەنتسيا وكىلدەرى ءجيى جينالاتىن قوناقجاي ورتادا وسكەندىكتەن دە، تاريح پەن ادەبيەت، ونەر مەن مادەنيەت وزەگىن، قوعام مەن الەۋمەت شىندىقتارىن بالا كەزىنەن بويىنا ءسىڭىرىپ وسكەندىگى حاق. بۇل سوزىمىزگە ونىڭ شەبەر قالامىنان شىققان، دۇنيەجۇزىنىڭ ونداعان تىلدەرىنە اۋدارىلىپ كەڭىنەن مويىندالعان “تاۋەلسىزدىك تۋى استىندا”، «بەلاسۋ»، «اكە تۋرالى ءسوز» مونوگرافيالارى مەن سالماقتى ەڭبەكتەرى قاپىسىز دالەل بولا الادى.

ءيا، ۇلىستىڭ ۇلى كۇندەرىندە ەلباسىنىڭ «تاۋەلسىز قازاقستانىمىزدى، ورتاق وتانىمىزدى، ماڭگىلىك ەلىمىزدى ساقتاي بىلىڭدەر» دەگەن بارشا حالىققا ارنالعان كۇرەتامىرلى وسيەتى ءوزىنىڭ دە بويتۇمارىنداي بۇلجىماس ۇستانىمى بولاتىندىعىن جاريالاعان قاسىم-جومارت كەمەلۇلىنىڭ ىزگى نيەتى مەن ادال قادامدارىن ەلىمىزدىڭ اردا ازاماتتارى، جەتى اتاعا دەيىن قىز الىسپايتىن اسىل تەكتى ۇل-قىزدارى تولىققاندى قولداي وتىرىپ، بۇگىنىمىز بەرەكەلى، ەرتەڭىز كەمەل بولا بەرەتىندىگىمىز كامىل.

 مۇحتار كارىباي

Abai.kz