قۇرمەتتى وقىرماننىڭ جادىندا بولار، وسى  جىلدىڭ ءۇشىنشى ايى، ياعني 7 ناۋرىز كۇنى جازىلعان «ەلباسىنا حات جازدىم، قۇلاعادار بول، جاماعات» دەگەن پروبلەمالىق ماقالام اراعا ءۇش كۇن سالىپ، «اباي.kz» پورتالىندا جارىق كورىپ، ودان ءبىراز باق كوشىرىپ باسىپ، ماقالا ەلباسى اتىنا جولدانعان بولاتىن. ماقالادا مىناداي ۇسىنىس-پىكىر ايتىلعان ەدى;

قۇرمەتتى وقىرماننىڭ جادىندا بولار، وسى  جىلدىڭ ءۇشىنشى ايى، ياعني 7 ناۋرىز كۇنى جازىلعان «ەلباسىنا حات جازدىم، قۇلاعادار بول، جاماعات» دەگەن پروبلەمالىق ماقالام اراعا ءۇش كۇن سالىپ، «اباي.kz» پورتالىندا جارىق كورىپ، ودان ءبىراز باق كوشىرىپ باسىپ، ماقالا ەلباسى اتىنا جولدانعان بولاتىن. ماقالادا مىناداي ۇسىنىس-پىكىر ايتىلعان ەدى;

«...جوعارىداعى كەلتىرىلگەن جاۋاپ حات ءدىني كوميتەت پەن ونىڭ بۇگىنگى تاڭداعى قىزمەت ىستەۋ قابىلەت دارەجەسىن كورسەتسە كەرەك. ءسىز وتكەن جىلى ءدىني اگەنتتىك اشۋ جونىندە وتە ورىندى ۇسىنىس ايتتىڭىز. بۇل ۇسىنىستى  2000 جىلى، قازىر وزگەرىپ كەتپەسە، ۇكىمەتتىڭ 06.05.2000 جىلعى ءدىني ۇيىمدارمەن بايلانىس جونىندەگى كەڭەس حاتشىلىعى ەرەجەسىندەگى «مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ باسىم باعىتتارىن قالىپتاستىرۋ جونىندەگى ۇسىنىستار ازىرلەۋ تالابىن» باسشىلىققا الىپ، سول كەزدەگى كەڭەس حاتشىلىعى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى ت.ساۋرانبەكوۆتىڭ اتىنان ءدىني اگەنتتىك اشۋ جونىندەگى بارلىق سمەتالىق شىعىندارىن جازباشا كورسەتىپ پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ سول كەزەگى جەتەكشىسى  س.قالمىرزاەۆتىڭ الدىنا شىعارعان بولاتىنبىز. بۇگىنگى ءدىني كوميتەتتە وتىرعاندار تىم بولماسا  ءسىز ايتقان وسى ۇسىنىستى قولداپ كەتۋى كەرەك ەدى. ونداي قيمىل كورىنبەيدى. كوميتەتتەگىلەر ءبىر مينيسترلىكتىڭ قولتىعىندا تىعىلىپ الىپ  كۇندەرىنىڭ وتكەنىنە ءماز.  ال بىزگە بۇگىنگى تاڭدا ەل تاعدىرى ءۇشىن جۇمىس جاسايتىن ءدىني اگەنتتىك اۋاداي قاجەت. . قازىر ەلىمىزدەگى تىرشىلىك انا سۇتىندەي اق، انا تىلەگىندەي تازا بولىپ تۇرعان جوق.  ىشكى ءدىني اقۋال ەل ەگەمەندىگىن بارىنشا قاۋىپتى جاعدايعا اكەلىپ تىرەپ وتىر. بۇل جاعدايدى قازىر كىم جونگە سالا الادى، مۇنىمەن تۇپكىلىكتى كىم اينالىسۋى ءتيىس؟.. ەندىگى جەردە  رەسپۋبليكا مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ قازىرگى بەتىمەن كەتكەن جايىنا، ەلباسى رەتىندە ءوزىڭىزدىڭ تىكەلەي ارالاسۋىڭىزعا تۋرا كەلەتىن سياقتى...

«توقال ەشكى ءمۇيىز سۇرايمىن دەپ ساقالىنان ايىرىلىپتى» دەمەكشى، كەزىندە ۇكىمەت ءدىني باسقارما جارعىسى تالاپتارىن بۇزا وتىرىپ، بۇل ءدىني ۇيىمعا ءدىنسىز ادامدى باسشى ەتىپ قويىپ، قازىر سونىڭ بارىنشا زاردابىن تارتىپ وتىر دەپ بىلەمىن.  بۇعان قوسىمشا جوعارىدا ايتىپ كەتكەنىمىزدەي ءدال قازىر، شولاق ويلى ونشاقتى ءدىن دۇمشەلەرى تانىس-تامىرلارىن سالىپ ءوزىڭىزدىڭ ماڭىڭىزدى وراعىتىپ جۇرگەنىن دە  كورىپ ءبىلىپ وتىرمىز. ءدىندى ساياساتقا اينالدىرعىسى كەلەتىن بۇل «بەلسەندىلەردىڭ» ەكى-ۇشەۋىنىڭ شەت ەلدەن قارجىلانىپ وتىرعانىن باق بەتتەرى كۇن قۇرعاتپاي ءسوز ەتۋدە. مەن بىلەتىن بۇل «بەلسەندىلەردىڭ» ىشىندە ءداستۇرلى يسلام ءدىنىنىڭ قامىن جان-تانىمەن ۇعىناتىن جان بايقالمايدى. ءبىرى قۇدايدان قورىقپاي، جاي عانا ءابساتتار قۇساپ  اتاق قۋالاسا، ەكىنشىسى ءدىندى بيزنەس كوزىنە اينالدىرىپ، بايىعىسى كەلەتىن دىننەن مۇلدەم ساۋاتسىز مۇناپىقتار.  ءدىن - اللانىڭ ءىسى، ساياسات - ادامنىڭ ءىسى. ساياسات - ساعات سايىن وزگەرۋى مۇمكىن، ءدىن - ماڭگىلىك. وسىلاردىڭ ارقاسىندا بۇرىن ءۇش جۇزگە، رۋعا بولىنسەك، ەندى ءتۇرلى ءدىن مەن اعىمعا بولىنە باستادىق.   ءدىن مەن ساياساتتى قوسقىسى كەلىپ  جۇرگەندەردىڭ بۇل ماقساتى ۇرەي تۋدىرادى. بۇل وتە قاتەرلى قادام، قوعامعا بۇلىك سالادى. مۇنداي قاۋىپ قاتەردى كورە بىلە تۇرا ءۇنسىز قالساق، اللا الدىندا دا، وتان الدىندا دا قىلمىس بولىپ سانالادى. بۇل رەتتە قازىرگى اراب ەلدەرىندە ورىن الىپ وتىرعان تولقۋلار مەن قابات كورشى قىرعىز، وزبەك ەلدەرىندە ورىن العان قاندى قىرعىنداردان دا  ساباق الۋىمىز كەرەك».-دەپ جازىلعان ەدى.

وسى اشىق حات تۇرتكى بولىپ وي سالدى ما، الدە ەلدەگى ءدىني اقۋال ماجىبۇرلەدى مە، اراعا اي سالماي ەلباسى قول قويعان، مادەنيەت مينيسترلىگى قۇرامىنداعى بۇگىنگى كۇنگە دەيىن ءوز قىزمەتىن دارمەسىز كورسەتىپ كەلگەن ءدىني كوميتەت تاراتىلىپ، ورىنىنا رەسپۋبليكالىق ءدىني اگەنتتىك قۇرىلعاندىعى تۋرالى جارلىعى جارىق كوردى. جاڭا اگەنتتىك توراعالىعىنا ق. لاما ءشارىپ مىرزانىڭ توراعا بولىپ بەكىگەندىگىن ەستىدىك. كەش تە بولسا بۇل اگەنتتىكتىڭ قۇرىلۋى ەلدەگى ۋشىعىپ تۇرعان ءدىني اقۋالدىڭ سايابىرسۋىنا ناقتىلى ىقپال جاسايدى جانە كونستيتۋتسياداعى «ءدىن مەملەكەتتەن بولەك» دەگەن تۇجىرىم ورىنىنا  «مەملەكەتتىڭ  ءداستۇرلى ءدىنى -  يسلام،  الەمدىك دىندەر عانا  مويىندالادى» دەگەن تۇجىرىم ەنگىزۋگە كۇش سالادى  دەگەن ويدامىن. بۇلاي ەتپەگەن جاعدايدا ەلىمىزدەگى ەسەپسىز ءدىني اعىمدار مەن الەم مويىنداماعان جاڭا دىندەردەن قۇتىلۋعا جول جوق...

مەن بۇگىن ەلباسى اتىنا جازىلعان جوعارىداعى اشىق حاتتا ايتىلعان، بۇدان ون ءبىر جىل بۇرىنعى ۇكىمەتتىڭ ءدىني بىرلەستىكتەرمەن بايلانىس جونىندەگى  كەڭەسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى ت. ساۋرانبەكوۆتىڭ اتىنان دايىندالعان سول ۇسىنىس حاتتىڭ كوشىرمەسىن «اباي.كز» سايتىندا جاريالاعاندى ماقۇل كورىپ وتىرمىن. كەزىندە رەسپۋبليكالىق جوسپارلاۋ كوميتەتى تاراپىنان قارجى جەتىمسىزدىگىنە بايلانىستى قولداۋ تاپپاي كەرى قايتارىلعان بۇل ۇسىنىستىڭ، قازىر زاردابىن ەل تارتىپ وتىر. ۇسىنىستى ماقالا ەتىپ جاريالاۋداعى  ماقسات - دەر كەزىندە قولعا الىنعان بۇل وتكىر ماسەلەنى قولداۋدا ۇكىمەت دارمەنسىزدىگىن كورسەتۋمەن بىرگە، جاڭادان اشىلىپ جاتقان قۇرىلىم، ءدىني اگەنتتىك قىزمەتكەرلەرىنە دە زيانى بولا قويماس دەگەن اعالىق جاناشىرلىق.

رەسپۋبليكا ەلباسى اپپاراتىنىڭ

باسشىسى س.قالمىرزاەۆ مىرزاعا

ءدىني اگەنتتىك قاجەت

قۇرمەتتى سارىباي سۇلتانۇلى!

رەسپۋبليكا ۇكىمەتىنىڭ 6  مامىر 2000 جىلعى ۇكىمەت جانىنان «ءدىني بىرلەستىكتەرمەن بايلانىس جونىندەگى كەڭەس حاتشىلىعىن قۇرۋ تۋرالى» قاۋلىعا ساي قۇرىلعان كونسۋلتاتيۆتىك كەڭەسشى ورگان ءوزى ىسكە كىرىسكەن ۋاقىتتان بەرى قۇرىلىمدىق جاعىنان ناقتىلانىپ، كادرلار قۇرامى ىرىكتەلىنىپ، جوسپارلى شارالاردى ىسكە اسىرۋدا.

دەگەنمەن، كورشى ەلدەردە ءدىننىڭ ساياسي كۇشكە يەلىك ەتۋى، ءدىني ەكسترەميزمنىڭ ءورىس الۋى، ءوز رەسپۋبليكامىزدىڭ ىشىندە ورىن الىپ وتىرعان قازىرگى احۋال وسى كەڭەس ەرەجەسىنىڭ 6-شى باپ 2 تارماعىنداعى «...مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ باسىم باعىتتارىن قالىپتاستىرۋ جونىندەگى ۇسىنىستار ازىرلەۋ» تالابىن باسشىلىققا الىپ، ءدىني اگەنتتىك قۇرۋعا نەگىز بولار مىنا تومەندەگى ناقتىلى جاعدايلاردى نازارىڭىزعا سالامىز;

ءبىرىنشى, وسى جىلى 1 قىركۇيەك كۇنى وتكىزىلگەن قاۋىپسىزدىك كەڭەسى جەدەل شتابى مەن قاۋىپسىزدىك كەڭەسى ۆەدومستۆوارالىق كوميسسيا كەڭەسىنىڭ تەروريزم مەن ەكسترەميزمگە قارسى شارالار بەلگىلەگەن وتىرىسىندا الىنعان حاتتامانىڭ 11 پۋنكتىندە ۇكىمەت جانىنداعى ءدىني بىرلەستىكتەرمەن بايلانىس جونىندەگى كەڭەس حاتشىلىعىنا ون پۋنكتتەن تۇراتىن ناقتىلى مىندەتتەر جۇكتەلدى.

ول مىندەتتەر پروكۋراتۋرا، مەملەكەتتىك قاۋىپسىزدىك كوميتەتى، ىشكى ىستەر مينيسترلىگى، ادىلەت مينيسترلىگى، ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى، ەكولوگيا مينيسترلىگى مەن مادەنيەت، اقپارات جانە قوعامدىق كەلىسىم مينيسترلىگىمەن بىرىگىپ ناقتىلى جوسپارلار مەن شارالار بەلگىلەپ ونى ىسكە اسىرۋ. مۇنى قۇرىلىمى ءالسىز كونسۋلتاتيۆتىك-كەڭەسشى ورگان قالايشا ىسكە اسىرماق؟

ەكىنشى، اتالىنعان حاتتاماعا ساي قازىر مۇسىلمان ەلدەرىندە ءدىني وقۋ ورىندارىندا وقىپ جاتقان ستۋدەنتتەردى مەملەكەت ءوز جارلىعىمەن قايتا شاقىرتىپ الۋدا. ەلگە ورالعان سول ستۋدەنتتەر قايدا وقۋىن جالعاستىرادى، قايدا ورنالاستىرىلادى. بۇل ماسەلەمەن ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى اينالىسۋعا زاڭدى قۇقىعى جوق. سوندا ۇكىمەت تاراپىنان، قانداي قۇقىقتىق باسقارۋ ورگانى اينالىسپاق؟

ءۇشىنشى، «ءدىني سەنىم بوستاندىعى جانە ءدىني بىرلەكستىكتەر تۋرالى» زاڭنىڭ 4 تاراۋى ءدىني ۇيىمداردى مەملەكەتتەن بولگەن. بۇل كەشەگى توتاليتارلىق جۇيە، اتەيستىك مەملەكەت ءۇشىن قاجەت ەدى. ءبىز قازىر «ءدىن مەملەكەتتەن بولەك» دەگەن سوزدەن قۇتىلۋىمىز قاجەت. ءبىزدىڭ ەلدە ءدىندى مەملەكەتتەن بولۋگە  ەشبىر نەگىز جوق. ولاي بولسا، ءبىزدىڭ مەمدەكەتىمىزدە ءدىن تۋرالى زاڭ جوباسىن ازىرلەۋمەن قاي ۆەدومستۆا جانە كىم اينالىسۋى ءتيىس؟

ءتورتىنشى، رەسپۋبليكا كونستيتۋتسياسىنداعى «قوعامدىق بىرلەستىكتەر زاڭ الدىندا بىردەي» - دەگەن باپتى بەتكە ۇستاپ، قازىر شەت ەلدەردەن اعىلعان ءتۇرلى اعىمداعى ميسسيونەرلەر ءدىني جۇيەگە ءوز ۇستەمدىگىن ورناتا باستادى. قازىر رەسپۋبليكامىزدا 40-قا جۋىق كونفەسسياعا جاتاتىن 839 ءدىني بىرلەستىكتەر مەن وقۋ ورىندارى جۇمىس جاساۋدا. وتكەن جىلى 13 ناۋىرىز كۇنى مادەنيەت، اقپارات جانە قوعامدىق كەلىسىم مينيسترلىگى وتكىزگەن «ءدىني سەنىم بوستاندىعى جانە ءدىني بىرلەستىكتەر تۋرالى» ازىرلەنگەن جاڭا زاڭ جوباسىن تالقىلاعان  «دوڭگەلەك ستولعا» وراي ءداستۇرلى ەمەس ءدىني اعىم باسشىلارى الماتىداعى ادام قۇقىعىن قورعاۋ جونىندەگى حەلسينكى كوميتەتىنە داۋرىقتىرىپ ارىز ءتۇسىردى. سودان دايىندالعان زاڭ جوباسى دا، ونى ازىرلەگەن مينيسترلىك تە ءوز ۇندەرىن ءوشىردى. سوندا ءبىزدى كىمدەر باسىنىپ وتىر؟

بەسىنشى، سوڭعى ۋاقىتتا ءداستۇرلى ەمەس ءدىني اعىمداردىڭ كوبەيۋىمەن ءدىني ناسيحاتتىڭ بىزگە بەيتانىس بوگدە ءتۇرى ءورىس الا باستادى. جاڭا ءدىني اعىم ناسيحاتشىلارى مەملەكەتتىك وقۋ جۇيەسىندەگى وقۋشىلار مەن ستۋدەنتتەردى ءوز قاۋىمداستىقتارىنا شاقىرۋ، شىركەۋلەرگە تارتۋ ماسەلەلەرىمەن اشىق اينالىسۋدا. الماتى، ماسكەۋ، ىستىقكول تاعى باقا قالالاردا جاستار فەستيۆالدەرىن وتكىزدى. وقۋشىلار مەن ستۋدەنت جاستاردىڭ باستارىن بىرىكتىرىپ، ايتۋلى ساناتوريلار مەن دەمالىس ۇيلەرىندە كوپ كۇندىك ءدىني سەمينارلار ۇيىمداستىردى. اقش، كانادا، شۆەتسيا، البانيا، اۆستريا، وڭتۇستىك كورەيا ت.ب، ەلدەردىڭ وقۋ ورىندارىنا جولدامالار بەرىلۋدە. ەندەشە بەتىمەن كەتكەن وسى بەيباستىقتى جويۋمەن مەملەكەتتىك دارەجەدە بەلگىلى ءبىر قۇزىرلى ورگان اينالىسۋى كەرەك.

التىنشى، رەسپۋبليكادا زاڭدى تۇلعالار (توو، اوو، ءتۇرلى سەرىكتەستىكتەر، كومپانيالار، بىرلەستىكتەر) ءبارى زاڭدى تۇلعا رەتىندە تەڭ قۇقىققا يەلىك ەتەدى. زاڭدا اوو، توو، ءتۇرلى سەرىكتەستىكتەر، كومپانيالار ت.ب.- اۋىل شارۋاشىلىعى، ءوندىرىس، ساۋدا، ترانسپورت، قۇرىلىس جۇيەلەرىنە جات، ءدىني بىرلەستىكتەر - ساياسي يدەولوگيالىق ۇيىمدار ەكەنى ءوز دارەجەسىندە ەسكەرىلمەگەن. ولارعا ءجاي زاڭدى تۇلعا دەمەي، يدەولوگيالىق كۇش رەتىندە قاراپ، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنا مينيسترلىك ارقىلى ليتسەنزيا بەرگەن سياقتى، ءدىني بىرلەستىكتى تىركەۋدى دە مەملەكەتتىك قاۋىپسىزدىك تۇرعىسىنان قاراپ، قازىردىڭ وزىندە ءدىني كەڭەس حاتشىلىعى جانىنا اقپارات الماسۋ جانە ستاتيستيكا ءبولىمىن قۇرىپ، سول ءبولىمنىڭ بەرگەن ليتسەنزياسىمەن تىركەۋدى زاڭداستىرعان ماقۇل. ويتكەنى جاڭا ءدىني اعىمداردىڭ قارجىلاندىرۋشىلارى شەتەلدىك الپاۋىت ەلدەردە جاتىر. بۇل بولىمگە قازىرگى كەزدە ءىىم، پروكۋراتۋرا، مقك تاعى باسقا مينيسترلىك پەن ۆەدومستۆولار جانىنان قۇرىلىپ جاتقان ءدىني ۇيىمدارمەن جۇمىس ىستەيتىن ءبولىم كادرلارىن دايىنداۋدى دا مىندەتتەگەن ءجون.

جەتىنشى، «اۋعان سيندرومى»، ناركوبيزنەس تاعى باسقا قيمىلداردىڭ دا سوڭعى تىرەلەر جەرى - ءدىن بولىپ كورسەتىلۋدە. ءدىن بولعان سوڭ سول جۇمىسپەن اينالىساتىن قۇقىقتىق قۇزىرلى ورىن كەرەك ەمەس پە؟

سەگىزىنشى, قازىر قازاقستاندا كوشى قون ماسەلەسى ءورىس الىپ، كورشى ەلدەردەگى اعايىندار اتا جۇرتىنا ورالۋدا. ونىمەن كوشى قون اگەنتتىگى تىڭعىلىقتى اينالىسىپ وتىر. دەگەنمەن، وسى كەلىمسەكتەردىڭ ىشىندە ءدىني فاناتيكتەرمەن، ءدىني ناسيحات جۇمىسىن جۇرگىزۋدى ماقسات ەتىپ كەلگەندەر دە بار. بۇلارمەن كىم جۇمىس جاساۋى ءتيىس؟

توعىزىنشى، ءدىن - وتە نازاك، سونىمەن بىرگە ۇيىمداستىرا بىلسە - ۇلكەن ساياسي كۇش. ءدىندى ءوز ىشىنەن قىرقىستىرۋ دا ەلگە قاتەر.  1997-1998 جىلى ەلىمىزگە اراب كورولدىگى قاجىلىققا باراتىن تەگىن جولدامانى شۇلەن ەتىپ تاراتتى. قاجىلىق مۇسىلماندىقتىڭ 5-ءشى پارىزى. وسى پارىزدى ورىنداۋعا ءتىپتى سۇندەتكە وتىرماعان دىنسىزدەر دە بارىپ قايتتى. بۇل كەلەشەك ءدىندى ىشتەي قىرقىستىرۋعا جاسالىپ وتىرعان العاشقى قادام. وسىنى كىم ۇيىمداستىرىپ وتىر، ولاردا قانداي ماقسات بار، مۇنىمەن كىم اينالىسۋى ءتيىس؟

ونىنشى، رەسپۋبليكامىزعا مۇسىلمان ەلدەرىنىڭ نازارى ەرەكشە اۋا باستادى. ناقتىلى دالەل - ەگيپەت اراب رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى حۇسەيىن مۇباراكتىڭ تىكەلەي قولعا الۋىمەن الماتىدا يسلام مادەني ورتالىعى سالىنۋدا. ءدال وسىنداي يسلام مادەني ورتالىعىن باسقا مۇسىلمان باۋىرلارىمىز دا سالۋعا قۇلشىنىس تانىتىپ وتىر. ەرتەڭ بۇل وراتلىقتاردى كىم قابىلداپ الىپ، جۇمىسىنا كىم باقىلاۋ جاسايدى؟ بۇل جۇمىستىڭ باس بۇيداسىن كىم ۇستايدى؟ ءدىن اكادەمياسى مەن ينستيتۋتى، عىلىمي زەرتتەۋ ورتالىقتارى اشىلعان جاعدايدا شە؟..

بۇل ماسەلەرەدى قولعا الىپ، جولعا قويۋ ءدىني باسقارمالار مەن ۇكىمەت جانىنداعى ءدىني بىرلەستىكتەرمەن بايلانىس جونىندەگى كەڭەس حاتشىلىعىنىڭ شاماسى كەلەر شارۋا ەمەس. ءدىني باسقارمانىڭ شاماسى كەلمەيتىنى - ءدىن قازىرگى زاڭ بويىنشا مەملەكەتتەن بولەك. ال كوتەرىلىپ وتىرعان دىنگە قاجەتتى ماسەلەلەردىڭ كوپشىلىگىنە تىكەلەي ۇكىمەتتىڭ ارالاسۋى قاجەت. ال ءدىني بىرلەستىكتەرمەن بايلانىس جونىندەگى كەڭەس حاتشىلىعىنىڭ شاماسى كەلمەيتىندىگى - بۇل اتىنا ساي كونسۋلتاتيۆتىك كەڭەسشى ورگان عانا، ءوز جۇمىس ەرەجەسىندە كورسەتىلگەندەي اقپاراتتىق دەرەكتەر بانكسىن قالىپتاستىرۋمەن عانا شەكتەلەدى. ونىڭ ۇستىنە شتاتى دا ماردىمسىز - 4 ادامنان تۇرادى.

ءبىر مىسال، وسىدان ءتورت جارىم جىل بۇرىن رەسپۋبليكا ۇكىمەتى جانىندا ءدىن ىستەرى جونىندە كەڭەس جۇمىس ىستەپ، ونىڭ توراعالىعىن پرەميەر- ءمينيستردىڭ ورىنباسارى اتقارعان ەدى. كەڭەستە ەكى ءبولىم، جالپى سانى 15 ادام قىزمەت جاساعان. بۇل كەڭەس قازاقستان تەريتورياسىندا قالىپتاسقان ءداستۇرلى ءدىني اعىمدارمەن عانا جۇمىس جاساعان. قازىرگىدەي بىزگە قىزمەتى بەيمالىم ءداستۇرلى ەمەس ءدىني اعىمدار مەن ءدىني ەكسترەميزم ءورىس الىپ وتىرعان كەزەڭدە «ءدىني بىرلەستىكتەرمەن بايلانىس جونىندەگى مەملەكەتتىك ورگاندى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قۇرادى» دەگەن كونستيتۋتسيالىق زاڭدى باسشىلىققا الىپ، مەملەكەتتىك قۇقىتىق باسقارۋ ورگانىن قۇرۋ قاجەت-اق. بۇل ۇسىنىس رەسپۋبليكا كولەمىندە قالىڭ بۇقارا تاراپىنان دا كوپتەن كوتەرىلىپ كەلە جاتىر. كوپ مىسال كەلتىرمەي-اق، بۇگىندە ءبىزدىڭ حاتشىلىققا كونسۋلتانتتىق قىزمەتكە شاقىرىلعان جۋرناليست ب. اينابەكوۆتىڭ «ءدىني كوميتەت قاجەت» «زاڭ گازەتى»،22.11. 1997 جىل) جانە «ءدىني كوميتەت نەگە قاجەت؟» («زاڭ جۋرنالى» №11,12 1999 جىل) ماقالاسى جانە «ءدىن مەملەكەتتەن بولەك پە؟ رەسپۋبليكا ەلباسى ن.نازارباەۆقا اشىق حات» («قازاقستان قاجىلارى» ءدىني بىرلەستىگىنىڭ باسپاسى، الماتى، 2000 جىل) كىتاپشاسىندا ناقتىلى دەرەكتەر مەن مىسالدار كەلتىرە وتىرىپ ۇكىمەت الدىنا ورىندى ماسەلە قويعان.

مۇنداي ۇسىنىس قازاقستان مۇسىلماندارىنىڭ وتكەن ش قۇرىلتايىندا دا كوتەرىلدى. وسى جاعدايلاردى نازارعا سالا وتىرىپ ۇكىمەت جانىنداعى ءدىني بىرلەستىكتەرمەن بايلانىس جونىندەگى كەڭەس حاتشىلىعى نەگىزىندە ەشبىر مينيسترلىككە كىرىپتار بولمايتىن دەربەس ءدىني كوميتەت نەمەسە ارنايى اگەنتتىك قۇرۋ جونىندە ۇكىمەت الدىنا ۇسىنىس قويۋىڭىزدى سۇرايمىز.

قازان ايى،  2000 جىل