وسپان يسلامۇلىنىڭ  تۋعانىنا 120 جىل تولۋىنا وراي

(تاريحي ەسسە)

توقسانىنشى جىلدىڭ باسى ما، الدە سەكسەن توعىزىنشى جىلدىڭ اياق كەزى مە ەكەن، موڭعولياداعى قازاقتار تۇراتىن بايان-ولگەي ايماعىندا شىعاتىن «جاڭا ءومىر» دەگەن قازاق تىلىندەگى گازەتتىڭ موڭعولشا قوسىمشاسىندا «حاراال ەرولوور سوليگدوح ن چ بي»  دەگەن شاعىن ماقالا شىقتى.

بىراق، وسى شاپ-شاعىن ماقالانىڭ اسەرى كەرەمەت بولدى. سەبەبى، قىرىق جىلداي ۋاقىت بويى قىتايدا دا، موڭعوليادا  دا «باندى، قاراقشى» دەپ، ايىپتالىپ قارا حالىققا سولاي ناسيحاتتالعان وسپان يسلامۇلى تۋرالى العاش رەت ناقتى شىندىقتىڭ باسپاسوزدە شىعۋى «كوممۋنيستىك يدەولوگياعا» ۋلانعان ەلدىڭ ساناسىن سەلك ەتكىزىپ، اقيقات كوزىن اشىپ جىبەرگەندەي بولدى.

ويتكەنى، سوۆەت ەلىندە باستالعان «جاريالىلىق» اتتى ءباسپاسوز ەركىندىگى موڭعوليادا دا «يل تود بايدال» دەگەن اتپەن اسەر ەتە باستاعان كەز ەدى. بۇعان دەيىن ەلدەگى كوممۋنيستىك باسپاسوزدە ەل ىشىندەگى شىندىق تا، وتكەن شاقتاعى تاريحي وقيعالار دا جازىلمايتىن-دى. قىزىل پارتيانىڭ  جينالىستارى مەن قيالي جوسپارلارىنىڭ ومىردەن الشاق قاساڭ قاعيدالارى عانا باسىلىم بەتىن تولتىراتىن-دى. سوعان ابدەن ەتى ۇيرەنگەن حالىققا مىنا ماقالانىڭ مازمۇنى اشىق كۇنى جاي تۇسكەندەي اسەر ەتكەنى انىق.

ماقالانىڭ اۆتورى سول كەزدەگى ارميا وفيتسەرى، قازىرگى بەلگىلى قالامگەر اقىن سۇراعان راحمەتۇلى ەدى. ماقالانىڭ تاقىرىبىن سوزبە ءسوز اۋدارساق «قارعىستىڭ العىسقا اينالتىن كەزى كەلدى» بولاتىن. ال، مازمۇنى ارينە، «باندى دەپ جۇرگەنىمىز باتىر بولىپ شىقتى» دەگەنگە سايادى. راسىندا، شىعىس تۇركىستان وڭىرىندەگى قازاقتاردىڭ اتا مەكەنى سانالاتىن التاي، ىلە، تارباعاتايدى ءدۇر سىلكىندىرگەن «ۇلت ازاتتىق كوتەرىلىستىڭ باتىرى» وسپان باتىر تۋرالى قىرىق جىل بويى اۋىزعا الىنباعان اقيقات العاش رەت ءسويتىپ كوپشىلىككە جاريا بولدى.

ال، ونداي كوتەرلىستىڭ شىعۋ سەبەبى، ستالينمەن اۋىز جالاسقان سول كەزدەگى شىڭجانعا بۇتىندەي وكىمىن جۇرگىزگەن گوميندان وكىمەتىنىڭ جاندايشابى شىڭ سىي ساي سونداعى قازاقتىڭ ەلباسى اقسۇيەكتەرىن ۇلى قۇرىلتاي بولادى دەگەن ايارلىقپەن ۇرىمجىگە شاقىرىپ الىپ، تۇگەل تۇرمەگە قاماپ، جازىقسىز جازالاي باستاۋىنان تۋىندادى. ونىڭ ارام پيعىلىندا، باسسىز قالعان ەلگە قازاقستانداعى قازاقتارعا جاسالعان «گەنوتسيدتى» جاساماق جوسپار جاتقانى انىق بولاتىن. الايدا، بۇعان دەيىن دە مانجۋريا بيلىگىنە سىرتتاي باعىنىشتى بولىپ، ىشكى بيلىگىن ساقتاعان، نامىسى مەن ءدىلىن، ءدىنىن تاپتاتپاعان شىعىس قازاقتارى بۇنداي وكتەمدىككە كونە سالمادى.

شىعىس قازاعىنىڭ رۋحاني كوسەمى اقىت قاجىدان باستاپ، ەلباسى حان تۇقىمى جانىمحاندارمەن قوستاپ جۇزدەگەن جاقسى-جايساڭدار ۇستالىپ كەتسە دە، ارتىندا سولاردىڭ وڭ قولى سەكىلدى اقىلى مەن العىرلىعى ساي ەل ازاماتتارى دا از ەمەس ەدى.

سولاردىڭ بىرەگەيلەرى اقتەكە بي، نوعايباي سىندى ەل اعالارى العاش رەت قارۋلى كوتەرىلىستى باستاپ كەتتى. قازاق جۇرتىن «جابايى» سانايتىن شىڭ سىي ساي قاتتى ساستى، «كەلىسىمگە كەلۋ» دەگەن ايار-قۋلىققا كوشتى.  الايدا، دۇشپان مەن دوستى ايىرا بىلەتىن دانا كوكىرەك كوشپەندى جۇرتى ولىسپەي-بەرىسپەيتىن شاقتىڭ تۋعانىن، اۋمالى-توكپەلى كەزەڭنىڭ كەلگەنىن ناقتى بىلگەندىكتەن، «وسپان باتىردىڭ كوتەرىلىسى» جالعاسىپ، قازاق جادىنان وشپەيتىن ايگىلى ەرلىك تاريحى باستالعان-دى.

بىراق، وسى داڭقتى كوتەرىلىس تۋرالى سوۆەتتىك بوداندىقتا قالعان قازاقستانداعى قالىڭ قازاق جۇرتى ۇزاق جىل بويى حابارسىز جاتتى. الپىسىنشى جىلدارى قىتاي شەكاراسىنان اسىپ ءوز ەلىنە ورالعان ءجۇز مىڭداعان سانالى قازاقتار بۇل تۋرالى ءتىس جارماي، بۇكىل سىردى ىشىنە ساقتايتىن.

ءبىر قىزىعى وسپان باتىر تۋرالى موڭعوليالىقتار  جاقسى بىلەتىن ەدى. جاقسى بىلەتىن دەگەندە كەيىنگى «سوتسياليستىك» بۋىن وكىلدەرى «باندى، قاراقشى» دەپ، بۇرىنعى ەسكى كوز ادامدار «حاس باتىر» دەپ بىلسە دە، ىشتەي تىناتىنى بەلگىلى ءجايت قوي.

ءسويىپ، موڭعوليادا جەتپىسىنشى جىلدارى «حيل دەەر» («شەكاراداعى شايقاس») دەگەن كوركەم-فيلم وتاندىق كينو وندىرىسىنەن ەكرانعا شىققان بولاتىن. ارينە، كوركەمفيلمدە شەكارالىق سوعىستا قازا تاپقان موڭعوليالىق شەكاراشىلار تەگشەە، داۆااجاۆ سەكىلدى اسكەرلەردىڭ  ەرلىكتەرى ناسيحاتتالعانى بەلگىلى. الايدا، بۇل فيلمدە وسپان باتىر تۋرالى بىرنەشە ەپيزودتىڭ شىندىق بويىنشا كورىنىس تابۋى كورەرمەننىڭ ەسىندە قالعانى انىق.

وسپان باتىر ءوز  سوعىس تاسىلىندە اق بوز اتىمەن جاۋدان قاشقان بولىپ كورىنىس جاساعان سايىن، ارتىنان قۋا اتقانداردى الداۋ ءۇشىن ات باۋىرىنا ءتۇسىپ كەتەدى ەكەن، قۋعىنشىلار وق ءتيدى دەپ ءماز بولىپ قالا بەرەدى، مىنە  الگى كينودا وسى كورىنىس جاقسى شىققان ەدى. ەكىنشىسى، وسپان باتىر ءوزى قوسىنىنان ون ەسە كوپ قىتاي اسكەرى قورشاۋعا الماق بولىپ ۇمتىلعاندا، ەلۋ اسكەرى ەلۋ جاققا ساي-سالاعا بىتىراي قاشىپ، قايسىسىن قۋارىن بىلمەي توپتانا اڭىرىپ قالعان جاۋ توبىنا قايتا قورشاي شابۋىل جاساپ، قۇرالايدى كوزدەن اتاتىن دالا قىراندارى ات ۇستىندە شاۋىپ كەلە جاتىپ، ءاربىرى ونشاقتى جاۋ اسكەرىن كوزدى اشىپ-جۇمعانشا جالمانىنان ءتۇسىرىپ،  ءبۇتىن وتريادتى قىرعىنداپ كەتە بارادى...

ال، قازاقستانداعى قالىڭ قازاق جۇرتىنىڭ وسپان باتىردان حاباردار بولۋى تەك قانا تاۋەلسىزدىك كەزەڭى باستالعان توقسانىنشى جىلداردان كەيىن عانا مۇمكىن بولدى. توقسانىنشى جىلدىڭ ورتاسىندا «جۇلدىز» جۋرالىنا جازۋشى سەيىتحان ابىلقاسىمۇلىنىڭ «وسپان باتىر» اتتى رومانى جاريالاندى. جۋرنالدىڭ قالىڭ وقىرمانى جانە قازاقتىڭ قالامگەر قاۋىمى دا وسى رومان ارقىلى العاش رەت وسپان باتىر تۋرالى ناقتى ماعۇلمات العانى داۋسىز (كەيىن «انا ءتىلى» باسپاسىنان 2001-جىلى جەكە كىتاپ بولىپ شىقتى).

سەيىتحان ابىلقاسىمۇلى قىتايداعى «مادەني توڭكەرىس» ناۋبەتىنەن قۋدالانىپ جەتپىسىنشى جىلدارى موڭعولياعا شەكارا ارقىلى قاشىپ وتكەن ادام. سول ەلدىڭ استاناسى ۋلانباتىر قالاسىندا جيىرماداي جىل تۇرعاندا «قارا بوران» («حار شۋرگا»)  اتتى رومان جازىپ موڭعوليالىق وقىرماندارعا تانىمال بولدى.

ال، مارقۇم جازۋشىنىڭ «وسپان باتىر» تۋرالى رومانىنىڭ ءجونى ءتىپتى، بولەك دەسە بولادى. ويتكەنى، وسپاننىڭ قوسىنىندا بولىپ، تالاي سوعىستى بىرگە باستان كەشكەن ساربازدارمەن سەكەڭ جىگىت شاعىندا بەتپە-بەت كەزىگىپ، جاندى وقيعالاردى جادىندا سول قالپى ساقتاعانى رومان وقيعاسىنان انىق كورىنەدى. وسپاننىڭ قاندىكويلەك دوستارى ىرىسحان، سۇلەيمەن، بۇركىتباي، جىلقايدار، قاپاس،  قاباي، اسەلباي، مۇسا، كەلەس، ءجامشيتحان، توقتاعان، زەنكوۆ، راحادىل... باستاعان ادال، ەرجۇرەك ساربازدارىمەن بىرگە ون جىل بويى الپاۋىت جاۋمەن قايىسپاي سوعىسقان ەرلىك جولى بۇل روماندا جاندى كۇيىندە شىنايى كەستەلەنگەن. وسپان باتىر وزىنەن ون، ءجۇز ەسە كوپ، قارۋى ساي جازالاۋشى ارميامەن قالاي تەڭ دارەجەدە سوعىسا العاندىعىنىڭ تالاي قۇپيالارى اشىلادى.

كوتەرىسشىلەردىڭ ەڭ نەگىزگى قارۋى قولىنداعى بەساتار بەردەڭكەلەرى بولسا دا، ودان دا ارتىق قارۋى يەسىنىڭ ىڭعايىن قالت جىبەرمەي تانىپ شۇعىل قيمىل جاساۋعا شەبەر  استىنداعى اقىلدى جاراۋ اتتارى ەكەنىن ايتپاۋعا بولمايدى. الايدا، ودان دا ارتىق قارۋ-تاسىلدەرى كوتەرىلىسشى ەرلەردىڭ جەر جاعدايىن ءجىتى بىلەتىن، سوعان ساي ىلەزدە كوز جازدىرىپ نە تاپ بەرىپ باس سالاتىن كوشپەندى ۇرپاقتارىنا عانا ءتان العىر قيمىلدارى ەدى. بىراق، ودان دا ارتىق قارۋ-تاسىلدەرى ءدىنى مەن ءدىلىن قورعاۋدا، حالقى ءۇشىن جانىن قۇربان ەتۋدەن  تايىنبايتىن كەز-كەلگەن ساتتە بەتپە-بەت ۇرىستا ارىستانداي اقىرىپ تاپ بەرەتىن باتىرلىعى ەدى.

كوتەرىلىستىڭ باستاۋ العان ولكەسى قارا ەرتىس وزەنى جارتاستارىنا شاپشىپ اعاتىن، قيا-جارتاس پەن ساي-سالاعا تولى اسقاق شىڭ-قۇزدى ايگىلى الاتاي تاۋلارى بولعاندىقتان، بۇل گومينداننىڭ جازالاۋشى وتريادتارى ءۇشىن ۇرەيدى ۇشىرعان الدىرماس قامال سەكىلدى كورىنەتىن. ال، ارنايى كازارماسى مەن شتابى جوق كوتەرىلىسشىلەر ءۇشىن بۇل ولاردىڭ سەنىمدى  بەكىنىسى ءارى قاي كەزدە دە اس-سۋسىز قالدىرمايتىن پاناسى ىسپەتتى ەدى.

مىنە، «وسپان باتىر» رومانىندا ءتورت مەزگىلدەگى تابيعاتى ءبىر-بىرىنە ۇقسامايتىن ءارى قاتال، ءارى قايىرىمدى وسى التاي ولكەسىنىڭ عاجاپ سۋرەتتەرى مەن سونداعى بولعان قيان-كەسكى سوعىستار ءدال ۋاقىتىمەن، اسكەر سانىمەن، قانداي ۇرىس تاسىلدەرىن قولدانعاندىعىمەن تۇگەل اينا-قاتەسىز سۋرەتتەلىپ جازىلعان.

جوعارىداعى فيلمدە قىسقاشا ءسوز ەتىپ كەتكەن، كوشپەندىلەرگە عانا ءتان شايقاس تاسىلدەرى، ماسەلەن ارنايى جوسپار جاساپ، كاسىبي اسكەر باسشىلارى باسقارىپ كەلە جاتقان اۋقىمدى جاۋدىڭ قارسى الدىنان ولار كەزدەيسوق ۇشىراسىپ قالعان سەكىلدى كورىنىس جاسايدى. سودان تاۋ جاستانا بوكتەرگە قاراي اسىعىس قاشىپ، وزدەرى قورشاۋعا ءتۇسىپ قالعانداي اسەر قالدىرىپ، ءسويتىپ جاۋدى الداندىرىپ، الدىن الا كەلىسىپ قويعان وزدەرى جاقسى بىلەتىن جاسىرىن تاۋ سىلەمدەرى مەن كەزەڭدەردەن ىلەزدە اسىپ، ەكى توپقا ءبولىنىپ الادى دا، ءبىرى وزدەرىن قۋعان جاۋدىڭ ارتىنان تاپ بەرگەندە، كەلەسى توبى قولايلى تۇرعىنى يەلەنىپ الىپ، ەڭ اۋەلى اسكەرلەردەن كيىم كيىسى بولەك كورىنەتىن قولباسشىسىن كوزدەپ اتىپ، باسقارۋشىسىز قالىپ ەسى شىعا ۇيلىققان  جازالداۋشىلاردى ءبىر-بىردەن قاداپ اتقىلاپ وسىلايشا وزدەرى ەشقانداي شىعىنسىز امان قالعان كەزدەرى وتە كوپ.

كەيدە كوتەرىلىسشىلەر تاۋ ەتەگىنەن جازىققا قاراي تىم-تىراقاي قاشقان كورىنىس جاساپ، وزدەرى بىلەتىن تاقىر دالانىڭ قويتاستارىنا دەيىن جاۋدى تاياتىپ الىپ، اشىق الاڭدا  انداعايلىپ  كەلە جاتقان جاۋدى وقتارى جەرگە تۇسپەيتىن قىران كوز ەرلەر تۇگىن قالدىرماي جۋساتىپ سالاتىن ەدى...

كوتەرىلىستىڭ العاشقى جىلدارىنىڭ بىرىندە شىن سىي ساي كوتەرىلىسشىلەردى باس كوتەرتپەي تاس-تالقان ەتەم دەگەن دامەمەن، ارنايى ماماندانعان اتتى اسەر پولكىن كوكتوعاي وڭىرىندە قورعانىستا جاتقان وسپاننىڭ قارۋ-جاراعى ءالسىز، سانى از قوسىنىنا ارنايى جىبەرەدى. ەكى-ءۇش كۇن اتىستا ءبىراز ساربازى شىعىنداپ قالعان وسپان كەلگەن جاۋدىڭ قاتەرلى ەكەنىن بىلە قويادى. سوندىقتان، دەرەۋ باسقا ءتاسىل قولدانىپ، ىشقىنتى دەگەن وڭاشا بيىك شوقىعا قاراي ءبىر توپ ساربازىن ادەيى جىبەرەدى. اڭدىپ جاتقان جاۋدىڭ اتتى اسەرى ولاردى تۇرە قۋىپ، ولار شوقى باسىنا جەتكەندە اسكەرىنىڭ كوپتىگىمەن تومەن قۋىپ ءتۇسىرىپ وزدەرى ەڭ بيىك قولايلى تۇرعىنى يەمدەندىك دەپ، ءماز بولادى. كوتەرىسشىلەر شابۋىل جاساسا بولدى، ارنايى مەرگەندەر ارقىلى باۋداي ءتۇسىرىپ قۇرتامىز دەپ، ويلايدى. وسپان باتىردىڭ دا كوزدەگەن ماقساتى وسى ەدى. ەندى، وزدەرى شوقىنىڭ ەتەگىن تۇگەل قورشاپ، ءۇن-ءتۇنسىز جاتىپ الادى. پولكتىڭ تومەنگە كۇزەتتە قالعان از اسكەرىن جاۋ-جالامعا كەلتىرمەي جايپاپ تاستايدى  دا، قالدىرعان  ات-كولىگى مەن ازىعىن يەمدەنىپ الادى. پولك گەنەرالى سوندا عانا الدانعانىن بىلەدى، شوقى باسىندا بەس كۇن بويى قورشاۋدا اشتىق پەن شولدە قالعان اسكەرلەر، بالا ەرتىس وزەنى جاقتاعى اشىق قالعان كەتىكپەن شۇبىرىپ تۇسە باستاعاندا ەتەكتە اڭدىپ جاتقان مەرگەندەر ءىلىنىپ-سالىنىپ شارشاعان اسكەردى باۋداي تۇسىرەدى. ءتىرى قالعاندارى ەرتىس وزەنىنە توعىتىلادى. وسپان بۇل جولى جازالاۋشى پولكتىڭ اسكەر باسىن ءوز قولىمەن ولتىرگەن. بۇل ەرەكشە جەڭىس كوتەرىلىسشىلەردى ودان ءارى رۋحتاندىرسا، جاۋدى مۇلدە ساستىرعان ەدى.

مىنە، مۇنداي بىرىنە-ءبىرى ۇقسامايتىن ۇرىس تاسىلدەرى كىتاپتىڭ باسىنان اياعىنا دەيىن سەريالداي كوز الدىڭىزدان وتەدى.

وسىنداي قانشاما وتريادتارىنان ايىرىلعان قىتايدىڭ اسكەري باسشىلارى تىعىرىققا تىرەلدى. وزدەرى «جابايى قاراقشى، باندى» دەپ اتاعان ادامداردىڭ العىر اقىلىنا، الدىرماس تاسىلىنە، قايسار ەرلىگىنە ەركىكسىز ءتانتى بولادى، ەندى شىن كەلىسىمگە كەلۋگە ۇمتىلدى، جاۋىنگەر قازاقتاردى ءوز اسكەرىنىڭ كوپتىگىمەن، وكىمەتىنىڭ كۇشتىلىگىمەن جەڭە المايتىنىنا كوزدەرى جەتەدى.

مىنە، بۇل وسپان باتىردىڭ شىن جەڭىسى ەدى. ون جىل جالعاسقان ۇلتازاتتىق كوتەرىلىس شىعىس قازاقتارىنىڭ داڭقىن دۇنيەجۇزىنە جايدى. ءارى جاس بالادان، قاراپايىم حالىققا دەيىن نامىسىن تاپتاتپايتىن ەرلىككە تاربيەلەپ ەلدىڭ رۋحىن اسقاقتاتتى.

بۇل ارالىقتا ءوزىنىڭ جاۋىزدىعىمەنەن دۇنيەنىڭ ۇرەيىن ۇشىرعان كومينتەرننىڭ باسشىسى ءستاليننىڭ ءوزى وسپان باتىردى باعىندىرۋ ءۇشىن قازاقتىڭ ءوز ىشىنەن تاعايىندالعان گەنارال دالەلحان سۇگىربايۇلى ارقىلى ءتىل تابىسۋدى قولعا العان «شىعىس تۇركستان رەسپۋبليكاسى» دەيتىن اسا كۇردەلى تاريحي وقيعالار دا ءوتىپ جاتتى...

التاي ەلىنىڭ شىعىسىندا جاتقان تاۋەلسىز ەل بولىپ سانالاتىن موڭعوليانىڭ سول كەزدەگى اتاقتى مارشالى چويبالسان ارنايى كەلىپ، وسپان باتىرمەن رەسمي كەلىسىمدەر جۇرگىزىپ، تەڭ دارەجەلى ديپلومات قاتىناس جاساۋىنىڭ ءوزى، الەم تاريحىندا قالعان اتاقتى كوتەرىلىسشىلەردەن دە كەي جاعدايدا قازاق كوتەرىلىسشىلەرىنىڭ ارتىق بولعانىن كورسەتەتىن سيرەك وقيعا دەسەك ارتىق ايتقاندىق ەمەس.

راسىندا، وسپان باتىردىڭ ۇلت ازاتتىق كوتەرىلىسىن ليۆيانىڭ ۇلت باتىرى «ءشولدىڭ ارىستانى» دەگەن داڭققا جەتكەن، باسقىنشى يتالياندىقتارمەن جيىرما جىل بويى سوعىسقان ومار مۇحتارعا ۇقساتۋعا بولادى. ول دا اسىنداعى اق تۇلپارىمەن، قولدارىنا بەردەڭكە ۇستاعان جانكەشتى ساربازدارىمەن بىرگە يتاليانىڭ تانك، بروندى اسكەري ماشينەلەرىمەن قارۋلانعان ارمياسىنا ۇنەمى كۇيرەتە سوققى بەرەدى. اقىرى يتالياندىق باسقىنشىلار ادامشىلىقتان ادا ارەكەت جاساپ، كوتەرىلىسشىلەردى ازىقسىز قالدىرۋ ءۇشىن بۇكىل ليۆيا اۋىلدارىن تىكەندى تورمەن قورشايدى. وسىنداي ماسقارالىق جولمەن عانا كوتەرىلىسشىلەردى قورشاۋعا تۇسىرەدى. قولعا تۇسكەن ومار مۇحتار داراعا اسىلار الدىندا «مەن، بىزگە قۇداي ءناسىپ ەتكەن جەرىمدى قورعاۋ ءۇشىن سوعىستىم جانە تاعى مەندەي ومارلاردىڭ تۋىپ ازاتتىققا جەتۋى ءۇشىن سوعىستىم» دەيدى.

ال، وسپان باتىر التى الاسى، بەس بەرەسى جوق قازاق جەرىن باسىپ العان باسقىنشىلارمەن عانا سوعىسىپ قويعان جوق، ءدىنسىز قىزىل كوممۋنيستەردىڭ زورلىعىنا باس يمەي، اسىل ءدىنىن دە قورعاپ بۇل دۇنيەدەگى كەز كەلگەن پەندەلەردىڭ جەتە بەرمەيتىن ەڭ بيىك ءشايت دارەجەسىندە باقيعا اتتاندى.

جاۋى دا ونىڭ رۋحىنىڭ بيىكتىگىن ىشتەي مويىنداپ، ۇرپاعىنا دا، ارتىندا  امان قالعان قاندىكويلەك ساربازدارىنا دا تيىسۋگە باتىلى بارمادى، مىنە بۇل وسپان باتىردىڭ كوزدەگەن ماقساتىنا جەتكەندىگى ەدى.

ارتىندا امان قالعان ادال حالقى وسپاندى ءوز جۇرەكتەرىنە جەرلەدى،  اسىل بەينەسىن، داڭقتى ەرلىگىن ۇمىتپاي كەيىنگى ۇرپاققا قانشاما داستان، جىر، اڭگىمە، زەرتتەۋلەرمەن جەتكىزدى.

بوداندىق قامىتىنان جاڭا شىعىپ، قۇلدىق قۇلىقتان ەندى-ەندى ارىلا باستاعان قازاق دەگەن جانكەشتى حالىق ءبىز، ءوز اسىلدارىمىزدى شىن تانيتىن كۇنگە جەتسەك، حالقىنىڭ ازاتتىعى ءۇشىن جانىن پيدا ەتكەن يساتاي-ماحامبەت، كەنەسارى جانە بولشەۆيك قىرعىنىندا حالقىن قورعاپ سوۆەتتىك يدەولوگيانىڭ كەسىرىنەن اتى ەل ەسىنەن ادەيى ۇمىتتىرىلىپ بەلگىسىز قالعان قانشاما باتىرلار مەن  الاش ارىستارى سىندى قاھارمانداردىڭ قاتارىندا وسپان باتىردىڭ دا تۇرۋعا ءتيىستى ەكەنىن بىلەر ەدىك.

ەگەر، سونداي سانالى ۇلت بولا الساق، مەكتەپتە ءوزىمىز تاريحتان وقىعان باسقا ەلدەردىڭ كوتەرىلىس باسشىلارى سپارتاك، پۋگاچەۆتەردەن ارتىق بولماسا كەم تۇسپەيتىن وسپان باتىرعا «تاۋ بارىسى» دەگەن ات بەرىپ، ۇلتتىق يدولوگيامىزدىڭ جالاۋلارىنىڭ ءبىرى ەتىپ قويار ەدىك، قۇداي قالاسا...

اباي ماۋقارا

Abai.kz