وتكەن اپتانىڭ سوڭىندا پارلامەنت پالاتالارىنىڭ بىرلەسكەن وتىرىسى ءوتىپ، التىنشى سايلانعان قر پارلامەنتىنىڭ ءتورتىنشى سەسسياسى اياقتالدى. دەپۋتاتتار دەمالىسقا كەتتى. شىنىن ايتۋ كەرەك، بۇل جولى دا ءبىزدىڭ دەپۋتاتتار تىڭ تىرشىلىك تىندىرعان جوق. بۇرىنعىداي قالعىپ-مۇلگىپ وتىرىپ، تاعى ءبىر جىلدى وتكەرىپ تاستادى.

«جۇرتتىڭ ىبىرايى-ىبىراي، ءبىزدىڭ ىبىراي-سۇمىراي» دەگەندەي وزگە ەلدىڭ دەپۋتاتتارى پارلامەنت ەدەنىن تەپكىلەپ وتىرىپ، ءوز ۇسىنىستارىن ايتىپ، حالىقتىڭ ءسوزىن بيلىككە جەتكىزىپ جاتادى. زاڭ تارماقتارىن تالقىلاعاندا ءبىر-ءبىرىنىڭ بەت-جۇزىنە قاراماي، ادىلدىكتىڭ اق تۋى ءۇشىن كۇرەسەدى. ال ءبىزدىڭ پارلامەنت پالاتاسىندا قانشان دا ءولى تىنىشتىق. جوعارىدا ء"بىر جىلدى قالعىپ-مۇلگىپ وتىرىپ وتكىزدى" دەگەندى دە وسى ءۇشىن ايتىپ وتىرمىز. ءبىزدىڭ ەلدە وزگەشە ويلاپ، ءوز پىكىرىن ايتا الاتىن دەپۋتات بار ما ەكەن وسى؟! بارىنىكى سول «كوپ ايتسا كوندى، جۇرت ايتسا بولدى...». كەز-كەلگەن تالقىلاۋعا قارسىلىق تانىتپايدى، "قوسىلام" دەپ قول كوتەرىپ وتىرا بەرەدى.

بۇل ءسىز بەن ءبىزدىڭ ويىمىز. ال ءبىزدىڭ زەينەتكەر دەپۋتاتتار وزدەرىن "حالىق قاھارمانى" سانايدى. ولاردىڭ ويىنشا، ەلدىڭ تىرەگى دە، جۇرەگى دە وزدەرى. بۇل ءسوزىمىزدىڭ دالەلى 5 شىلدە وتكەن سەسسيانىڭ قورىتىندى وتىرسىندا ءماجىلىس سپيكەرى نۇرلان نىعماتۋلين باستاپ، ءبىر جىل بويى تىندىرعان ىستەرىنە تاڭداي قاعا تامساندى. ولاردىڭ ايتۋىنشا، پارلامەنتتىڭ ءتورتىنشى سەسسياسى وتە ماڭىزدى جانە تاريحي كەزەڭدە اسا قاجەتتى زاڭداردى قابىلداعان.

«قاي قوعامدا بولسا دا، قاي ۋاقىتتا بولسا دا زاڭنىڭ ورنى ارقاشان دا ەرەكشە. سەبەبى، زاڭ بار جەردە ادىلدىك، بوستاندىق جانە تىنىشتىق بار. وسى جولدا پارلامەنت ەلىمىز ءۇشىن، حالقىمىز ءۇشىن كوپتەگەن قاجەتتى زاڭداردى قابىلدادى. وندا ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ ءتورتىنشى سەسسيانىڭ اشىلۋىندا بەرگەن تاپسىرمالارى مەن قازاقستان حالقىنا جولداۋى باسشىلىققا الىندى»، - دەگەن نۇرلان نىعماتۋلين داستۇر بويىنشا اتقارىلعان جۇمىستارعا ەسەپ بەردى.

«سەسسيا بارىسىندا قوس پالاتانىڭ 5 بىرلەسكەن وتىرىسى، ءماجىلىستىڭ  41 جانە سەناتتىڭ 26 جالپى وتىرىسى ءوتتى. وندا 319 ماڭىزدى ماسەلە قارالدى. جالپى، ءتورتىنشى سەسسيا باستالعان كەزدەن 83 زاڭ جوباسى قابىلداندى. ونىڭ ىشىندە 82 قۇجاتقا مەملەكەت باسشىسى قول قويىپ، ولار ءوز كۇشىنە ەندى»، - دەدى ءماجىلىس توراعاسى.

«ماڭىزدى زاڭ جوبالارىنىڭ قاتارىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ استانا قالاسىنىڭ اتاۋىن نۇر-سۇلتان دەپ وزگەرتۋ جونىندە باستاماسىنا وراي، دەپۋتاتتار «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسياسىنا وزگەرىستەر ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭدى قابىلدادى.

سونىمەن بىرگە، ەلباسىنىڭ باستاماسىمەن قاسيەتتى تۇركىستان وبلىسى جانە شىمكەنت قالاسىنىڭ الداعى دامۋ جوسپارى كونستيتۋتسيالىق زاڭمەن بەكىتىلدى»، - دەپ جازدى ءماجىلىستىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى.

«ايداعانى بەس ەشكى، ىسقىرىعى جەر جارادى» دەگەن ءسوز وسىندايدا ايتىلادى. سەسسيا بويى اسا ماڭىزدى تاريحي ماسەلەلەردى تالقىلاپ، وتە قاجەتتى زاڭدار قابىلدادىق دەپ ماقتانعانىمەن، دالەل رەتىندە اۋىز تولتىرىپ ايتارلىعى وسى عانا بولىپتى. اتالعان جوبالاردى قابىلداۋدا دەپۋتاتتار ەشقانداي ءرول اتقارعان جوق. پرەزيدەنت ۇسىندى. ال دەپۋتاتتار ەش تالقىلاۋسىز ء"تورت اياقتاپ" ء(ماجىلىس دەپۋتاتىنىڭ ءسوزى) قولدادى.

«قابىلدانعان ءاربىر زاڭ، ەڭ الدىمەن، ەلباسىمىز نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ ستراتەگيالىق جانە الەۋمەتتىك باستامالارىن ورىنداۋعا باعىتتالدى»، - دەدى ءماجىلىس توراعاسى. الايدا بۇل دا ەسەپ بەرۋ ءۇشىن ايتىلىپ وتىرعان ءسوز. ايتپەسە، 2018 جىلى 5 قازانداعى ەلباسى جولداۋىندا مىندەتتەلگەن «پەداگوگ مارتەبەسى تۋرالى» زاڭ ءالى قابىلدانعان جوق. سپيكەردىڭ ايتۋىنشا، بۇل ماسەلە كەلەسى سەسسيادا قارالاتىن زاڭدار قاتارىندا ەكەن.

سونىمەن، ءبىر جىلدىق جۇمىستارىنا نۇكتە قويعان دەپۋتاتتار دەمالىسقا كەتتى. ەندى كۇز اينالا كەلەسى، بەسىنشى سەسسيانىڭ جۇمىسى باستالادى. ول سەسسيادا دا حالىق قالاۋلىلارى قازىرگى باعىتىنان تايماي، ءىلىنىپ-سالىنىپ جۇمىس ىستەي بەرەتىنىنە ءباس تىگۋگە بولار ەدى...

الايدا، ەل اراسىندا التىنشى شاقىرىلىمنىڭ اياقتالعانى تۋرالى ءسوز كوپ. كوپ ادامنىڭ پىكىرىنشە، بيىل قالايدا جاڭا ءماجىلىس سايلاۋى وتەدى. ونداي بولعاندا قازىرگى دەپۋتاتتار جىلى كرەسلوسىمەن قوشتاسىپ، ورنىن وزگەلەرگە بوساتادى.

ماجىلىستەگى قازىرگى 107 دەپۋتاتتىڭ ىشىندە زەينەت جاسىنان اسىپ كەتكەندەر از ەمەس. انىقتاپ ايتقاندا، 33 دەپۋتات زەينەتكەرلىك جاسقا تولعان. ولاردىڭ اراسىندا 81 جاستاعى ۆلاديسلاۆ كوسارەۆ، 74 جاستاعى قۋانىش سۇلتانوۆ، 72 جاستاعى تۇرعىن سىزدىقوۆ سىندى اقساقالدار مەن 68 جاستاعى گۇلجان قاراقۇسوۆا، 64 جاستاعى ەكاتەرينا نيكيتينسكايا قاتارلى اجەلەر دە بار.

ال نەگىزگى زاڭ شىعارۋشى ورگاننان ورىن تابا العان جاستاردىڭ سانى ساۋساقپەن سانارلىق قانا. 40 جاسقا تولماعان دەپۋتاتتاردىڭ سانى ونعا دا جەتپەيدى. وسىعان قاراپ، ءماجىلىستى ناعىز "زەينەتكەرلەر ورداسى" دەگەن پىكىر ءجيى ايتىلادى.

سونىمەن قاتار، ماجىلىستە قازاقستان حالىقتىق كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ اتىنان بىرنەشە دەپۋتات وتىر. قىزىل كوممۋنيستەر باسقارعان قىزىل يمپەريادان تاۋەلسىزدىك الىپ، ماڭگىلىك ەل بولۋدى ماقسات ەتكەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭ شىعارۋشى ورگانىندا كوممۋنيستىك پارتيانىڭ وتىرعانىنا كوز جۇما بەرۋگە ەندى بولمايدى.

كوممۋنيستىك پارتيانىڭ قانداي پارتيا ەكەنى، قازاق حالقىنا قانداي ناۋبەت اكەلگەنىن كوزى اشىق جۇرتتىڭ ءبارى دە بىلەدى. الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرىندە تىيىم سالىنعان بۇل پارتيا ەلىمىزدە ەركىن جۇمىس ىستەپ، پارلامەنتتە وتىر. كەڭەس وداعىنىڭ كوممۋنيستىك پارتياسى مەن قازاقستاننىڭ كوممۋنيستىك پارتياسى ايتار اۋىزعا بولەك بولعانىمەن، ءتۇبىن قۋساڭ تىم جاقىن. بۇعان دالەل، ادەتتە بار-جوعى بىلىنبەيتىن ءبىزدىڭ كوممۋنيستەر كەڭەس وداعىنىڭ ءيىسى شىعاتىن شارالاردا بەلسەندىلىك تانىتىپ، باستاماشى بولىپ جۇرەدى.

قازاقستان سەكىلدى كوممۋنيستىك جۇيەدەن اسا اۋىر قىساس كورگەن، ۇلتتىق گەنوتسيدكە ۇشىراعان ەلدە كوممۋنيستىك پارتيانىڭ بولۋى، ءارى بيلىكتىڭ قولداۋىنا يە ەكەنى بارىپ تۇرعان قاتەلىك. ەلدىڭ ساياسي-مادەني ومىرىنە مۇلدە ارالاسپايتىن، قوعام دامۋىنا ەش پايداسى جوق پارتيانىڭ ەل بيلىگىنەن، زاڭ شىعارۋشى ورگاننان الاستاتىلاتىن ۋاقىتى جەتتى.

ءسوز سوڭىندا ايتپاعىمىز، ەگەر بيىل شىنمەن پارلامەنت تاراپ، جاڭا ءماجىلىس سايلاۋى وتەر بولسا، جاڭادان سايلانار دەپۋتاتتاردىڭ جاس ەرەكشەلىگى مەن يدەولوگياسىنا ءمان بەرگەن ءجون. ەلدەگى نەگىزگى زاڭ شىعارۋشى ورگانعا زەينەتكەرلەردى قاپتاتا بەرمەي، جۇمىس ىستەۋگە جىگەرى بار جاستاردى تارتقاننان ەش ۇتىلمايمىز. ونىڭ ۇستىنە بيىل - "جاستار جىلى". سول ءۇشىن دە جاستارعا مۇمكىندىك بەرىلىپ، ولاردىڭ ءبىلىمى مەن كۇش-جىگەرىن پايداعا اسىرۋ كەرەك. ەكىنشى ماسەلە، تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ تورىنە ەندى قىزىل يمپەريانىڭ قالدىعى كارى كوممۋنيستەردى شىعارۋدىڭ قاجەتى قالمادى دەپ ەسەپتەيمىز.

قۋانىش قاپپاس

Abai.kz