جاراتقان اللا ادامدار يگىلىگىنە سانسىز جاقسىلىق نىعمەتىن بەرگەن. ول بەرەكەنى ورىندى پايدالانۋ - قۇلشىلىق. قۇران كارىمنىڭ «يسرا» سۇرەسىندە «ىسىراپ قىلۋشىلار شايتانعا تۋىس» دەلىنگەن. بۇل اياتقا قاراعاندا، اللا تاعالا ىسىراپقوردى وزىنە قارسى شىعىپ، ادامزاتقا دۇشپان بولعان ءىبىلىس-شايتانعا تەڭەگەن.

جاراتقان اللا ادامدار يگىلىگىنە سانسىز جاقسىلىق نىعمەتىن بەرگەن. ول بەرەكەنى ورىندى پايدالانۋ - قۇلشىلىق. قۇران كارىمنىڭ «يسرا» سۇرەسىندە «ىسىراپ قىلۋشىلار شايتانعا تۋىس» دەلىنگەن. بۇل اياتقا قاراعاندا، اللا تاعالا ىسىراپقوردى وزىنە قارسى شىعىپ، ادامزاتقا دۇشپان بولعان ءىبىلىس-شايتانعا تەڭەگەن.

كۇندەلىكتى ومىرىمىزدە ادامداردىڭ وسى ءبىر كۇناعا ەتى ۇيرەنگەنى سونداي، ىستەگەن ىسىراپتارىنا ويلانبايتىن جاعدايعا جەتكەن. اللا تاعالانىڭ نەسىبەسىن شاشۋ - ادامداردى تۇبىندە وكىنىشكە الىپ كەلەتىن كۇنالار قاتارى. بابالارىمىز ىسىراپقا جول بەرمەي، نان كەسىندىسىن دە قادىرلەگەن. ەڭ ۇلكەن ىسىراپ - دۇنيەدەگى ەڭ قىمبات ۋاقىتىن بوسقا كەتىرۋ، ياعني ول ءومىردى ەكى دۇنيەگە پايداسىز ەتۋ. الەمدى شارپىعان داعدارىس تۇيتكىلى بارشا دۇنيە مەملەكەتتى قامتىدى. ءتىپتى جەكەلەنگەن ادامداردىڭ ىشكى دۇنيەسىن قوزعادى. مەملەكەتتىڭ تابيعي رەسۋرستارىمىزدى ءتيىمدى دە ورنىقتى پايدالانۋعا باسا نازار اۋدارۋى - كوپ جاقسىلىقتىڭ باسى. ىرگەمىزدەگى رەسەي مەملەكەتى ەلەكترلى ءۇي شىراقتارىن ۇنەمدى قوندىرعىلارعا اۋىستىرۋعا پرەزيدەنتىنىڭ ءوزى مۇددەلى بولىپ، ءتيىستى تاپسىرماسىن بەردى. مۇنىڭ تۇبىندە ىسىراپشىلىققا جول بەرمەۋ جاتىر. «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىندە رەسپۋبليكا كولەمىندە ادامدى اقتىق ساپارعا شىعارىپ سالۋدا اتقارىلاتىن جەرلەۋ راسىمدەرىن ءبىر جۇيەگە كەلتىرگەن «جانازا ءپاتۋاسى» جيناعى جارىق كوردى. مىنە، سول جاقسىلىق نيەتتەگى باستاما وسكەمەن ايماعىنا دا كوپ پايداسىن تيگىزۋدە. ماسەلەن، بۇرىندى-سوڭدى ادام جونەلتكەندە، داستارحان اعىل-تەگىل جايىلۋشى ەدى. جەمىس-جيدەك، مەيىز-جاڭعاقتىڭ، سالاتتىڭ نەشە ءتۇرى بولدى. بۇگىندە بۇلار تۇگەلدەي توقتادى. جانازا داستارحانى بارلىقتى، ياعني دۇنيەنى كورسەتە ماقتاناتىن مەكەن ەمەس! ول - ازالى دا، قازالى جەر. مۇندا قاراپايىمدىلىقتى تانىتۋ بولسا، ءبىر جاعى اعىل-تەگىل ىسىراپتى تىيۋ. «اللا رازىلىعى مەن ارۋاققا ساۋابى ءتيسىن» دەگەن نيەتپەن ەمەس، اتاق-مانساپتى ويلاي «بالەننەن كەم قالمايىن» دەپ، بايلىعىن كورسەتىپ ء(تىپتى نەسيەگە باتىپ) بىرنەشە ءىرى قارا مالدى شالىپ، ات شاپتىرىپ، دۇنيە شاشۋ دۇرىس ەمەس. مارقۇمداردىڭ باستارىنا تىم اشەكەيلى، ەرەكشە كۇمبەزدى، بيىك تە ۇلكەن، ەلدەن وقشاۋلانعان مازارلار مەن تام كوتەرۋ - ىسىراپ! حاديستە: «ورنى تابىلماي بەرىلگەن ساداقا - ىسىراپ» دەلىنگەن. قانشاما اعايىننىڭ ىشىنەن مۇڭ-مۇقتاجدى تۋىس-تۋعانى، جاقىن كورشىلەرى بولسا دا، سىرتقا دۇنيە شاشۋ، ونى ءارتۇرلى جولدارمەن جارنامالاپ، ماقتانۋ، «جاقسىلىقتى جاقىنىڭا ىستە» دەگەن ۇكىمگە قايشى بولۋمەن قاتار تۇبىندە ىسىراپقا الىپ بارادى. دىنىمىزدە ىسىراپتىڭ قاي ءتۇرى بولسىن جاقسى ەمەس. وسى تاڭدا ورىنسىز، سەبەپسىز توي-تومالاقتار كوبەيگەن. قازىر ءاربىر جاسقا تولۋ مەن قيعاش وقيعانى سەبەپ ەتىپ، كول-كوسىر دۋمانداتۋدى قۋانىش ەتسە، كەزىندە اتالارىمىز «قابىر، ولىمگە ءبىر قادام بولسا دا جاقىندادىم» دەپ جىلاپ وتكەن.
ادامنىڭ ءومىرى - اللانىڭ ەڭ ۇلكەن نىعمەتى. مىنە، وسىنى ەكى دۇنيەگە پايداسىز ارەكەتتەرمەن شۇعىلدانىپ، بەكەر جانە بوسقا وتكىزگەن ومىرلەر - ىسىراپ! اللانىڭ بەرگەن ىرزىق-نەسىبەسىن ۇنەمدەۋ ساراڭدىققا جاتپايدى. ونى شاشۋ - داراقىلىق. تۇبىندە كەدەيلىك پەن توقىراۋعا اكەلىپ سوعاتىن جامان قىلىق. ەلىمىزدىڭ كوپ ايماقتارىنا اۋىزسۋ باعدارلاماسى بويىنشا، قۇبىر تارتىلىپ، سۋ ماسەلەسى شەشىلۋدە. الايدا كوپتەگەن ادامدار سول اللانىڭ قازىناسىنان كەلەتىن سۋدى رەتسىز پايدالانۋ ناتيجەسىن كوزىمىز كورىپ ءجۇر. كول-كوسىر ەتىپ اعىزىپ قويۋ نەمەسە سول اۋىز سۋمەن تال-داراقتار مەن باقشالاردى سۋعارۋ - ىسىراپكەرشىلىكتىڭ ەڭ ۇلكەنى. «سۋدىڭ دا سۇراۋى بار» دەگەندى حالقىمىز تەگىن ايتپاعان. ارداقتى مۇحاممەد (س.ع.س..) پايعامبارىمىز دارەت الىپ جاتقان ءبىر ساحابانىڭ سۋدى كوپ پايدالانعانىن تىيدى. الگى ساحابا: «دارەتتە دە ىسىراپ بولا ما؟» دەپ تاڭداندى. «سەن تەڭىزدىڭ ىشىندە شومىلساڭ دا ىسىراپ بار» دەدى راسۋلاللا (س.ع.س.).
ىسىراپتىڭ ەڭ كىشىسى - مايلى قولىن جالاپ جەمەستەن مايلىققا ءسۇرتىپ جىبەرۋ. ءبىر ۋاقىتتاردا ءبىر كيىمدەر ساندىك ۇلگىدەن /مودا/ كەتتى دەپ كەدەي - كەپشىككە بەرمەي ورتەپ، لاقتىرعان دا بولاتىنبىز. ءيا، ول كەزەڭنىڭ كەدەيى دە كەربەز ەدى عوي! ءدال سول ۋاقىتتاردا قالادا نان اجەتحاناعا دەيىن شاشىلسا، دالادا مالدى نانمەن بورداقىلاپ، سەمىرتكەن. قۇدايعا شۇكىر، قازىر قانشا قيىنشىلىق بولسا دا توقشىلىق! بارشىلىقتىڭ قادىرىنە جەتپەسەك، ناننىڭ قوقىمىن ىزدەيتىن كۇنىنىڭ لەبى بار.
پايعامبارىمىز (س.ع.س.) «قوشتاسۋ ۋاداع» حۇتپاسىندا: «ءتىپتى قۇلاعى كەسىك، مۇرنى پۇشىق، ءناسىلى قارا باسشى بولسا دا وعان مويىنسۇنىڭدار» دەسە، قۇراندا اللاعا، پايعامبارعا، باسشىعا باعىنۋدى بۇيىرعان ايات بار. كوپتەگەن مەملەكەتتەردە كەزىندە ەلىن باسقارعان ازاماتتارىن ساندالعان بىرنەشە توپ ادامدار ۇيىمداسىپ، باسشىسىن اۋلەتىمەن ەل اسىرا قۋا نەمەسە ءولىم جازاسىنا كەستىرىپ ءجۇر. بۇل - ەلىن، جەرىن، تاريحىن ءتىپتى نامىسىن جاتقا ساتۋ دەگەن ءسوز. راسىندا، «ءومىر اۋىسادى، ىرىس جۇعىسادى» دەگەندەي، بارلىق نارسە الماسادى. الايدا اركىم اللانىڭ الدىندا ءوزى عانا جاۋاپ بەرەتىندىگىن ەستەن شىعارماۋ كەرەك. ءتىپتى اتا-انا بالاسى ءۇشىن جاۋاپتى ەمەس. ساۋاپتى دا كۇنانى دە ادام ءوزىنىڭ اقىل مەن يمان دارەجەسىمەن ىستەيدى. ۇلاعاتتى ەلىمىز مۇنى ءبىر اۋىز سوزبەن «وتكەنگە سالاۋات» دەپ، وتكەن باسشىنىڭ قيامەتىن اللاعا، دۇنيەسىن تاريح قويناۋىنا جىبەرگەن. حاديستەردە «وتكەننىڭ تەك جاقسىلىق جاعىن عانا ايتىڭىزدار» دەلىنگەن. قۇدايدان قورىقپاعاننان قورقۋ كەرەك. حالىق نيەتى قانداي بولسا، باسشى دا سوعان لايىقتى. بۇگىندە، ءبىز قانشا دەموكراتيالىق ساياساتتى قولداساق تا، ەل تىزگىنىن ۇستاعان ازاماتتاردىڭ كەمىستىكتەرىن نۇقىپ، ءتىپتى جالا جاۋىپ، باسىلاتىن باسىلىمداردى الىپ وقۋ كۇنا بولسا، ال وعان دۇنيە /اقشا/ سارپ ەتۋ، جۇمساۋ - ىسىراپ جانە حارام! سەبەبى حاديستە «كۋللۋ يسرافۋن حارام»، ياعني بارشا ىسىراپ حارام دەلىنگەن. بولار ەلدىڭ بالالارى ءبىرىن-ءبىرى قۋاتتاپ، باتىر دەيدى. جاسى ەگدە تارتقان، تورىنەن كورى جاقىن ادامدار، ەل اقساقالى بولىپ، بىرلىك پەن ىنتىماققا ۇندەپ، جاقسىلىقتى قولداپ، دۋالى اۋزىمەن جاقسى ءسوز سويلەپ، باتا بەرىپ، مەشىتتىڭ ساپ-جاماعاتىن تولتىرۋدىڭ ورنىنا، وسەك باسىلىمداردى وقىپ، ونى باسقالارعا ايتىپ، الۋان ءتۇرلى كۇنانى بويىنا جيعانىن كورگەندە جانىڭ كۇيزەلەدى. مۇندايدا اللا ولارعا ىنساپ بەرسىن دەيمىز...
ومىردەن بەرەكە تاپقان حالدە، اللانىڭ بەرگەن ىرزىق-نەسىبەسىن ورىندى جۇمساپ، ىسىراپتىڭ قاي ءتۇرى بولسا دا وعان جول بەرمەي، ساليقالى ءومىر كەشۋگە اللا تاعالا بارشامىزعا ءناسىپ ەتسىن! تاۋەلسىزدىگىمىز ماڭگىلىككە جالعاسسىن!

نۇرلان قاجى اسانوۆ،
قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ
وسكەمەن ايماقتىق وكىل يمامى

http://www.aikyn.kz/index.php?option=com_content&task=view&id=8937&Itemid=2