ەلدەگى جات اعىمدارمەن كۇرەس قانشالىقتى ەففەكتيۆتى جۇرگىزىلىپ جاتىر؟ سالافيزم، ۋاحابيزم سەكىلدى اعىم وكىلدەرىنىڭ جوعارعى لاۋازىمدى قىزمەتتەرگە كەلۋى قانشالىقتى قاۋىپتى؟ سالافيزمگە زاڭ جۇزىندە تىيىم سالۋعا نە كەدەرگى؟

ءبىز قمبد عۇلامالار كەڭەسىنىڭ وكىلى، ءدىنتانۋشى مۇحان يساحان مىرزانىڭ پىكىرىن بىلگەن ەدىك. 

مۇحان يساحان، قمدب عۇلامالار كەڭەسىنىڭ وكىلى، ءدىنتانۋشى:

- اۋەلى، سالافيزمگە قاتىستى مەملەكەت تاراپىنان ەشقانداي ناقتى ارەكەت جوق دەۋمىزدىڭ ءوزى دۇرىس پىكىر ەمەس. بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە كۇرەس جۇرگىزىلىپ جاتىر. ونى ايتۋىمىز كەرەك.

سالافيزم ءوز ىشىنەن سۋرۋري، مادحالي، حاددادي، تاكفير ءال-حيدجرا سەكىلدى بىرنەشە تارماققا بولىنگەن. سونىڭ ىشىندە ەڭ قاۋىپتى سانالاتىنى – تاكفير ءال-حيدجرا. ولاردىڭ قىزمەتىنە 2014 جىلى استانا قالاسى، سارىارقا اۋداندىق سوتى تىيىم سالعان. ودان بولەك وسى سالافيزم يدەولوگياسىن ۇستاناتىن دايش جانە ءان-نۇسرا دەگەن ۇيىمدارعا زاڭمەن تىيىم سالىنعان. بۇلار قازاقستاندا تىيىم سالىنعان 23 ۇيىمنىڭ قاتارىنا كىرەدى.

نەگىزى سالافيلىك يدەولوگيا مۇحاممەد ابدۋل ۋاحابتىڭ «ءۇش نەگىز» اتتى تراكتاتىنا نەگىزدەلگەن ءىلىم. شەيح ۋسايمين شارح جاساعان «ءۇش نەگىز» كىتابىن استانانىڭ سارىارقا اۋداندىق سوتى ەكسترەميستىك دەپ تانىپ، ونى وقۋعا، تاراتۋعا 2014 جىلى تىيىم سالدى.

سالىستىرىپ ايتاتىن بولساق، كورشى وزبەكستاندا بىزدەگى سەكىلدى سالافيزمگە زاڭمەن تىيىم سالعان سوتتىڭ شەشىمى جوق. جالپى ناقتى وسى ءسالافيزمنىڭ اتىن اتاپ، ءتۇسىن تۇستەپ، زاڭمەن تىيىم سالۋ دەگەن كوپ ەلدىڭ تاجىريبەسىندە جوق. جوق ەكەن دەگەننەن ولار ءسالافيزمدى قولداپ وتىر دگەن ماعىنا شىقپايدى. الەم ەلدەرىنىڭ كوبىسى سالافيزمگە قارسى. وزبەكستاندا دا سالافيزمگە قارسى كۇرەس ءجۇرىپ جاتىر. ال ەندى كۇرەس ءتاسىلى قانداي دەگەن ماسەلەگە كەلسەك، قوعامدىق تارتىپكە، مەملەكەتتىڭ قاۋىپسىزدىگىنە زيان كەلتىرەتىن ءىس - قىلمىس. ەندەشە سالافيزم يدەولوگياسىن ناسيحاتتاعان نەمەسە ناسيحاتتاۋعا ارەكەت ەتكەن ادامدى قىلمىستىق كودەكستىڭ باپتارىمەن سوتتاۋعا بولادى.

مىسالى، ءبىزدىڭ قولدانىستاعى زاڭدا، قىلمىستىق كودەكستەگى 256-باپ «تەرروريزمدى ناسيحاتتاۋ جانە تەرروريزم اكتىسىن جاساۋعا جاريا تۇردە شاقىرۋ» دەپ اتالادى. قازىر تۇرمەگە توعىتىلعان جات اعىم وكىلدەرىنىڭ كوپشىلىگى وسى باپپەن سوتتالعان. جالعىز سالافيلەر ەمەس، باسقا دا جات اعىمداردىڭ وكىلدەرىنە وسى ايىپتار تاعىلعان. سوندىقتان، جات اعىمدارمەن كۇرەستە مىندەتتى تۇردە ءبىر اعىمنىڭ اتىن ايتىپ كۇرەسۋ شارت ەمەس.

الەمدە سالافيزمگە اشىق تىيىم سالعان جالعىز ەل – داعىستان رەسپۋبليكاسى ەدى. بۇل ەل 1998 جىلى ۋاحابيزمگە اشىق تىيىم سالعان ەدى. بىراق 2003 جىلى ول زاڭ كۇشىن جويدى.

ءسالافيزمنىڭ مادحاليتتىك باعىتى دەيتىن بار. ءبىزدىڭ ەلدە وعان زاڭ بويىنشا تىيىم سالىنباعان. بۇل ساۋديانىڭ قازىرگى رەسمي باعىتى بولىپ ەسەپتەلىنەدى. سولاي بولسا دا، ساۋديا ەلى مادحاليت ءدىلمۇرات ماحامادوۆ ءدىني ارازدىقتى قوزدىرعانى ءۇشىن ونى قازاقستانعا ۇستاپ بەردى. ول قازىرسەگىز جىلعا سوتتادى.

ادامنىڭ ءدىني سەنىمى ءۇشىن سوتتاي المايسىز. تەك قىلمىستىق ارەكەت بولعاندا عانا سوتتاۋعا قۇقىق بار.

ال ەندى، سالافيزم يدەولوگياسىن ۇستاناتىن كەي ازاماتتاردىڭ جوعارعى لاۋازىمدى قىزمەتتەردە جۇرگەنى تاعى راس. ول اشىق، بەلگىلى جايت. بىراق، ولاردى سالافي سەنىمىن ۇستانعانى ءۇشىن سوتتاي المايسىز. ويتكەنى، ءبىزدىڭ ەلدە ءدىني سەنىم بوستاندىعىنا رۇقسات بەرىلگەن. دەسە دە، سالافيلەر «امال ەتپەگەن مۇسىلماندى كاپىر» دەپ ايىپتايتىن بولسا، وندا «دىنارالىق الاۋىزدىقتى تۋدىردى» دەگەن باپپەن جاۋاپقا تارتا الامىز.

Abai.kz