ءبىزدىڭ قوستاناي مىنە، ءبىر ايدان بەرى حالىقارالىق دەڭگەيدە دەرلىك جانجالدىڭ استىندا قالدى. وسىنداعى وزدەرىن وزگەلەردەن تىم جوعارى جوعارى سانايتىن، ءبىز تەك سايدىڭ تاسىنداي عانا مىقتى مامان دايىندايمىز دەپ ەسەپتەيتىن كورشى ەلدىڭ چەليابى قالاسىنداعى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتتىڭ قوستانايداعى فيليالىنىڭ باسىنا قارا بۇلت ءۇيىرىلدى.

سوناۋ 2003 جىلدىڭ 18 ماۋسىمىندا ەلىمىزدەن مەملەكەتتىك مەرزىمسىز (ياعني ماڭگىلىك) ليتسەنزيا  الىپ، رەسەيگە اسا قاجەتتى ماماندار دايىنداپ كەلگەن فيليالدىڭ ليتسەنزياسى تارتىپ الىنىپ، قازىرگى قارەكەتى زاڭسىز دەپ تانىلدى. بۇعان باس پروكۋراتۋرانىڭ تاپسىرىسى نەگىزىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ ءبىلىم مەن عىلىم سالاسىنداعى باقىلاۋ جونىنىدەگى كوميتەتىنىڭ ارنايى تەكسەرىسى تۇرتكى بولعان كورىنەدى. ال بۇل زاڭسىزدىقتى «اتامەكەن»  كاسىپكەرلەرى ۇلتتىق پالاتاسى بايقاپ قالىپ، باقىلاۋشى ورگانعا جۇگىنگەن. ناتيجەسى دە كوپ كۇتتىرگەن جوق. قوستانايدىڭ ارنايى اكىمشىلىك سوتى زاڭدى بۇزعانى ءۇشىن ءىس قوزعاپ، اتالمىش فيليالدى كىنالى دەپ تاۋىپ، وعان 25 ەاك كولەمىندە ايىپپۇل سالدى. ويتكەنى فيليال بۇرىن ياعني اشىلعاننان باستاپ كەدەندىك وداق شەڭبەرىندە الاڭسىز جۇمىس ىستەپ كەلگەن. الايدا ەلىمىزدە 2007 جىلى  «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى ءبىلىم تۋرالى» جاڭا زاڭ قابىلدانىپ، وندا شەتەلدىك جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ فيليالدارىن اشۋعا بولاتىندىعى تۋرالى باپ الىنىپ تاستالعان ەدى. ەندى ەلىمىزدە مۇنداي فيليالدار ارنايى مەملەكەتارالىق كەلىسىم بويىنشا عانا جۇمىس ىستەي الادى. دەمەك، بۇرىنعى بەرىلگەن ليتسەنزيا بويىنشا ستۋدەنتتەرگە ءبىلىم بەرىپ كەلگەن فيليالدار جاڭاشا فورماتقا كوشەدى دەگەن ءسوز.

    الايدا «زاڭ بۇزۋشىلىق» دەگەن ۇساق-تۇيەككە وزگەلەرگە وكتەمدىك جاساۋعا بويى ۇيرەنىپ كەتكەن كورشى ەلىمىزدىڭ مۇنداعى فيليالى ايىلىن دا جيعان جوق. سەنىڭ مينيسترلىگىڭە دە، سوتارىڭا دا پىسقىرمايدى. جۇمىسىن ىستەي بەرەدى، ماماندارىن دايىنداي بەرەدى. ءبىتتى. ەشكىم دە ونىڭ ىشكى ىسىنە ارالاسا المايدى. ويتكەنى بۇلاردىڭ تىرەگى مىقتى، كوكەسى ايدىك. بۇلايشا داندايسۋىنىڭ دا رەتى بار. اينالىپ كەلگەندە، بار كىنا وزىمىزدەن دەسەك تە بولادى. اۋ، جاڭا زاڭدى سوناۋ 2007 جىلى قابىلداعان ەكەنبىز. سودان بەرى اتتاي 12 جىل ءوتتى ەمەس پە؟ وسىنشاما ۋاقىت مينيسترلىگىمىز قالىڭ ۇيقىعا بەرىلىپ، ەلىمىزدەگى ءبىر ەمەس، بەس بىردەي رەسەي مەملەكەتىنىڭ وسىنداعى فيليالدارىنىڭ جۇمىسىن نەگە تەكسەرمەگەن؟ بۇلايشا «كورمەس، تۇيەنى دە كورمەس» دەگەن ۇستانىمنىڭ استارىندا نە جاتىر؟ قاراپايىم عانا نەمقۇرايلىق پا، الدە استارىندا وزگە ءبىر سىر بار ما؟  سوندا قالاي، كورشىمىزدىڭ كولەڭكەسىنەن قورقىپ، زاڭ تالابىن ورىنداتۋعا دا پارمەنىمىز جەتپەي مە؟

ارينە، وسىنداي جالتاقتىقتى كورگەن، فيليال باسشىلارى نەگە وكتەم سويلەمەسىن.

(چەليابى ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيليالى وسىنداي عيماراتتا ورنالاسقان)

-قالاي بولعاندا دا، بىزگە رەسەي بەرگەن ليتسەنزيانى ەشكىم دە تارتىپ الا المايدى،- دەيدى اتالمىش فيليال ديرەكتورىنىڭ وقۋ ءىسى جونىنىدەگى پرورەكتورى ناتاليا نامەزكو. -ويتكەنى ونى بىزگە رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى بەرگەن. ال جالپى بۇل - حالىقارالىق قۇقىق ماسەلەسىنە جاتادى.ونى ءبىر جاقتى ەشكىم دە شەشە المايدى. 

ال اتالمىش فيليالدىڭ ديرەكتورى رايسا تولەگەنوۆا مۇنىڭ استارىنان حالىقارالىق قاقتىعىس سەكىلدى ۇلكەن قاۋىپتى بايقايتىن سەكىلدى.

-بىزگە مۇنىڭ ءبارى ادەيى ىستەلىپ وتىر،-دەپ قورىتىندىلايدى ول. -اينالىپ كەلگەندە، مۇنىڭ ءبارى بىزدەگى رەسەي ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنە قارسى باعىتتالعان شابۋىل.

ۇكىمەتكە قارسى ايبات كورسەتۋدە بۇل فيليال جالعىز ەمەس. جاناشىرلارى جەتەرلىك. ماسەلەن، وسىنداعى وزدەرىن تاۋەلسىزبىن دەپ سانايتىن «ناشا گازەتا» باسىلىمى وسى تاقىرىپقا ارناپ سالا-قۇلاش ماقالالار باسىپ، «بۇل رەسەي ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنە شابۋىل»، «ەندى 64 وقىتۋشى مەن 4030 ستۋدەنت قايدا بارادى؟» دەپ كوز جاسىن كولدەتىپ جاتىر. ءتىپتى  «ەكى ەلدىڭ مينيسترلىگى كەلىسىمگە كەلمەسە، بۇل ماسەلەنى كۇنى ەرتەڭ ومبى قالاسىندا 7 قاراشادا وتەتىن ەكى ەلدىڭ باسشىلارىنىڭ كەزدەسۋىندە كوتەرەمىز» دەپ ءدوڭايبات تا تانىتىپ قويادى. نە دەرسىڭ؟ «كۇشتىنىڭ قۇيرىعى ديىرمەن تارتادى» دەگەن وسى شىعار.

ال سوندا اناۋ ءمۇيىرى قاراعايداي ماسكەۋ نەمەسە سانكت-پەتەربۋرگتەگى ۋنيۆەرسيتەتتەر تۋرالى اڭگىمە بولسا ءبىر باسقا، ال رەسەيدەگى كوپتەگەن قاتارداعى جاي ءبىر چەليابى ءتارىزدى ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيليالىنا ءالىمىز كەلمەسە، «تاۋەلسىز ەلمىز» دەپ بوركىمىزدى اسپانعا اتۋىمىز بەكەر شىعار. مۇمكىن ارتىعىراق ايتارمىز، الايدا كەيىنگى كەزدەرى رەسەيگە دەگەن كىرىپتارلىق ءۇردىسى تىم ۇدەپ بارا جاتقان ءتارىزدى. وزگەسىن بىلاي قويعاندا، سول ەلگە ماماندىقتار دايىنداپ، وركەندەۋىنە ۇلكەن ۇلەس قوسىپ جاتىرمىز.

ماسەلەن، قازىردىڭ وزىندە ول جەردە 80 مىڭنان استام قازاقستاندىق ستۋدەنت ءبىلىم الۋدا. وعان مىنا بىزدەگى سەكىلدى تۇلەكتەرىنە تەك رەسەيدىڭ عانا ديپلومىن بەرەتىن سانداعان فيلالداردى قوسىڭىز. مۇنى از دەسەڭىز، ءبىزدىڭ شەتەلدەن الاتىن بارلىق تاۋارلاردىڭ جارتىسىنا جۋىعىن وسى ەلدەن ءۇزىلىسسىز كەلەتىندىگىن دە ۇمىتپالىق. بۇعان ەندى ولار وزدەرىنىڭ ەش ەلدە سۇرانىسى جوق تراكتورلارىن وسىندا قۇراستىراتىن زاۋىت سالعاندىعىنا، ءسويتىپ اۋىل شارۋاشىلىق تەحنيكاسىنا كىرىپتار ەتىپ قويعاندىعىنا كۇنى كەشە قاتتى قۋانعانىمىزدى ايتساڭىزشى. 

وسىدان كەيىن «ءبىز كورشىمىزگە تاۋەلسىز ەمەسپىز» دەپ ايتا الامىز با؟

جايبەرگەن بولاتوۆ

قوستاناي قالاسى

Abai.kz