رايا... راەچكا، رايسا، رايسا ماجيتوۆنا، رايسا مۋحامەدياروۆا...– مۋسرەپوۆا...

ەل-جۇرت ول كىسىنى وسىلاي اتايتىن. مەن ول اپايدى العاش كينودان كوردىم. دۇرىس-دۇرىس... 

 يا، سول، «مەنىڭ اتىم – قوجادان» مايقانوۆانىڭ رولىندە... كوردىم دە يلاندىم... جەك كوردىم... الايدا، وسىنشاما كوركەم «تاتەيدى»  ىشىمنەن جاماندىققا قيماعام... كەيىن «جاڭا فيلم» جۋرنالىنىڭ مۇقاباسىنان كوردىم. سوسىن ول سۋرەتتى قايشىمەن قيىپ الىپ، كوپكە دەيىن سومكەمدە ساقتاپ جۇرگەم. ءبىر كۇنى ءبىزدىڭ اۋىلداعى مادەنيەت سارايىنا ءبىر توپ كينو ارتيستەرىنىڭ سۋرەتىن ءىلىپ قويدى. ولار باسىندا بەرەتكاسى بار نۇرمۇحان ءجانتورين، ءاسانالى ءاشىموۆ، رايسا مۋحامەدياروۆا، ت.ب ارتيستەردىڭ سۋرەتتەرى بولاتىن. بوتا كوز، ۇزىن كىرپىك، تومپاق ەرىن، اققۋ مويىن... ءيا، ءيا، رايسا سولاي سۇلۋلىقتىڭ سيمۆولى ەدى. سوناۋ وتكەن عاسىردىڭ 60, 70, 80, 90 – جىلدارىنا دەيىن رايسا قازاق كينوسىنىڭ ماقتانىشى بولدى. تەاتر ساحناسىندا دا كوپتەگەن ايەل بەينەسىن سومدادى. ءالى ەسىمدە... مەن دون ۋك قويعان ورازحان بودىقوۆتىڭ «وتىراردىڭ كۇيرەۋى» سپەكتاكلىندە حانشايىم ءرولى ەرەكشە بولدى. ۇزىن بويلى، ۇستىندە اق كويلەك، باسىندا التىن ءتاج، قىناما كامزول كيگەن پاتشايىم شىعا كەلگەندە كورەرمەن ەلەڭ ەتە قالاتىن. داۋسى ساڭق-ساڭق ەتكەندە ءاربىر ءسوزى، ءاربىر ماقامى قۇلاققا مايداي ءتيۋشى ەدى. ءالى ەسىمدە، بىزدەر كونسەرۆاتوريانىڭ تەاتر فاكۋلتەتىنىڭ ستۋدەنتتەرى كەيدە تيۋز-عا ماسسوۆكاعا شىعاتىنبىز. ويتكەنى، ءاربىر شىعۋ – 1 سوم بولاتىن. مەن سول كەزدە رايسانى جاقىننان كورگەم. ءبىر رەت ول كىسى ءوز ساحناسىن ويناپ بولدى دا، قاراڭعىدا گريمەركاسىنا بەتتەگەن. ۇزىن اق كويلەك ەدەن سىپىرادى. قاراڭعىدا ەنتەلەپ، «سۇلۋ اپايعا «سۇقتانىپ» كەلە جاتقاندا اياعىمداعى ەتىكپەن اق كويلەكتى باسقانىمدى بايقاماعان ەكەنمىن. ول كىسى جايلاپ بۇرىلىپ مەنى كورگەن. سوسىن سىبىرمەن: «بايقاساڭشى، اينالايىن» - دەگەن. ەكى بەتىم دۋ ەتە قالدى. ساسقانىمنان «كەشىرىڭىزدى» ەستىلەر-ەستىلمەستەي ايتتىم... جۇرەگىم لۇپىلدەپ، سۇلۋ اكتريسانىڭ اۋزىنان ماعان ارنالعان «اينالايىنى» قانداي عاجاپ بولاتىن. 

مەن 80-ءشى جىلدارى «قازاقفيلمگە» كەلگەندە رايسا ماجيتوۆنا دۋبلياجدا بولاتىن. ول كەز قازاق كينوسىنىڭ، اسىرەسە دۋبلياج سالاسىنىڭ داۋىرلەپ تۇرعان شاعى-تىن. رەجيسسەرلەر مايرا ابۋسەيتوۆا، قۋات ابۋسەيتوۆتەر، داريعا تنالينا، فازىل اتۋشەۆتەر بولسا دۋبلياجدىڭ كورولدارى. مۇحتار باقتىگەرەەۆ، التىنبەك كەنجەكوۆ، ماكىل قۇلانباەۆ، ومارحان قالمىرزاەۆ، ءانۋار مولدابەكوۆ، فاريدا شاريپوۆا جانە رايسا مۋحامەدياروۆا بولاتىن. 8-مارت كوشەسىندەگى «قازاقفيلمنىڭ» دۋبلياجى  ءىىى قاباتتا ورنالاسقان. كۇندە كەشكە بار قىزىق سوندا كوشىپ كەلەتىن. ويتكەنى رايسا ماجيتوۆنا دا وسىندا بولۋشى ەدى. ولار كەزەك-كەزەگىمەن رولدەرىن جازادى. ال، باسقالارى كارتا وينايدى. توپتىڭ ىشىندە اققۋداي بولىپ رايا وتىراتىن... 

اندا-ساندا كورگەندە امانداسقانىم بولماسا، باسقا تانىستىعىم جوق-تى. سوسىن كوپ ۇزاماي مەن موسكۆاعا وقۋعا كەتتىم. كينورەجيسسەر بولسام دەگەن ارمان الىسقا الىپ كەتكەن. ول كەزدە مەن سالت وقىدىم. جولداسىم مەن ۇلكەن ۇلىم الماتىدا قالدى. ءبىر كۇنى ۇيدەن بالام ديدار سارى اۋرۋ-بوتكين بولدى دەپ ەستىدىم. كەتەيىن دەسەم، ساباق; كەتپەيىن دەسەم، قولىمنان ەشتەڭە كەلمەيدى. اسىرەسە، تابىلمايتىن ءدارى.. وسىنداي قينالعان ساتتە مەن رەجيسسەر ۇلجان قولداۋوۆاعا تەلەفون شالىپ بار جاعدايدى ايتتىم. مۇمكىندىك بولسا، سول دەفيتسيت ءدارىنى تاۋىپ، گۇلبارامعا بەرشى دەپ جالىنعانداي بولدىم. ەكى-ءۇش كۇندە ءدارى تابىلىپ، كەيىن بالامىز جازىلىپ كەتتى. سويتسەم، ۇلجاننان ەستىگەن سوڭ، رايسا ماجيتوۆنا تانىستارى ارقىلى الگى ءدارىنى العىزىپ، ءبىزدىڭ ۇيگە بەرىپ جىبەرىپتى. 

ءيا، ءيا. رايسا مۋحامەدياروۆا ۇلكەن جۇرەكتى جان ەدى. ءتىپتى ول كەزدە مەنى دۇرىس تانىمايتىن دا. كەيىن جازعى كانيكۋلعا كەلگەندە بىردە سول ءۇشىن ول كىسىگە جولىعىپ، راحمەتىمدى ايتتىم جانە وتكەندەگى ءدارىنىڭ اقشاسىن قايتارايىن دەگەنىمدە، ول كىسى المادى.تاعى دا ۇيالىپ، تاعى دا ىشتەي ريزا بولىپ، ىشتەي العىسىمدى ايتا بەرگەم... 

 رايسا مۋحامەدياروۆانى العاش «قازاقفيلگە» شاكەن ايمانوۆ الىپ كەلگەن. سول جەردە ءوزىنىڭ اكتەرلىك جولىن باستادى. 

 رولدەرى: 1961 ج ءا. مامبەتوۆ — ءان قاناتىندا — ايگۋل,1961 ا.كارپوۆ — سپلاۆ — كاميليا, 1962 ج ە.فايك  — مالچيك موي! — بيبيگۋل، 1963 ج ا.قارساقباەۆ— مەنىڭ اتىم قوجا — مۇعالىم  حاديشا مايكانوۆا, 1963 — ي ۆ شۋتكۋ ي ۆسەرëز — شولپان, 1968 ج ا. قارساقباەۆ — بالالىق شاققا ساياحات —  كۋلىمبالا, 1969 ج ش.ايمانوۆ — نايزاعايدىڭ ەتەگىندە — دينا

          وسىدان 7-8 جىل بۇرىن مەن بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر تەاترىندا باسشى بولىپ تۇرعاندا، رايسا ماجيتوۆنا بىزگە كەلىپ تۇراتىن. ءالى ەسىمدە، «بۇلبۇلدار ءتۇنى» قويىلىمىنا شاقىرعانمىن. سپەكتاكلدەن سوڭ رايسا ماجيتوۆنا ۇلكەن بوتا كوزدەرى جاسقا تولىپ، تولقىپ شىقتى. اكتەرلەرگە راحمەتىن ايتىپ، باستى رولدەگى جانار ماقاشەۆا مەن مۋحيت شىنتاەۆقا قاتتى ريزا بولدى. ءبىز سول كەشتە ۇزاق وتىردىق. رايسامەن بىرگە وتىرۋ عانيبەت بولاتىن.  جانە سول تەاترعا زور قۇرمەتپەن قارايتىن.  

ءيا، ءومىر شىرمالاڭ دەيمىز. كەزىندە عابەڭ – عابيت مۇسىرەپوۆ قايتقان سوڭ رايسا دا ءبىراز تەپەرىش كوردى. ونى تەاتردان جۇمىسقا كەشىگىپ كەلدى دەگەن سىلتاۋمەن شىعارىپ جىبەردى. جانە جالعىز ەمەس، قاسىم جاكىباەۆتى دا تەاتردان قۋعان. كەيىن دوسحان جولجاقسىنوۆ تەاترعا ديرەكتور بوپ كەلگەن سوڭ، ەكەۋىن دە تەاترعا قايتا شاقىردى. قاسىم اعا كەلدى دە، رايسا كەلگەن جوق. ءيا، بۇل دا تەكتىلىك بولاتىن. 

رايسا تەك سۇلۋلىقتىڭ سيمۆولى عانا ەمەس سونىمەن بىرگە ول سول زاماننىڭ سول كەزدەگى مودانىڭ، ءساننىڭ ۇلگىسى بولا ءبىلدى. بۇتكىل قىز-كەلىنشەككە ۇلگى، ەر-ازاماتتىڭ ارمانى بولعان اسىل جان بولاتىن. داۋىسىندا ەرەكشە ءبىر اۋەز، ەۆروپالىق-قازاقي ماقام بولاتىن..

ءبىر باسىندا ايەل زاتىنىڭ سۇلۋلىعى دا، اقىلدىلىعى دا، بەكزاتتىلىعى دا رايسادا بولاتىن. 

قايران رايسا ماجيتوۆنا! قازاق قىزى قانداي دەگەندە، وسىنداي دەپ ماقتاناتىن ءوزىڭ ەدىڭ. عابەڭدەي ۇلى تۇلعانىڭ ۇرپاعىن جالعاعان دا، گۇلنار مەن گاۋحارعا دا ادال انا بولدىڭ. 

راەچكا – عابەڭنىڭ مۋزاسى بولدى. باسقا باسقا «قىز جىبەك» كينوفيلمىنىڭ ستسەناريى مەن ومىرگە «ۇلپاننىڭ» كەلۋىنە سەبەپكەر بولعان دا رايسا بولاتىن. سوسىن عابەڭ جايلى ايتقاندا بوتا كوزدەرىڭىز سۋلانىپ، كۇرسىنىسپەن، ساعىنىشپەن  مۇڭدانا ايتۋشى ەڭ... ساعىنۋشى ەڭ... 

سەنى بىزدەن الىپ كەتكەن سول ۇلى ساعىنىش، ۇلى ماحاببات شىعار دەيمىن قازىر..

رايا، راەچكا، رايسا ماجيتوۆنا ءبىر سوزبەن ايتقاندا سىزبەن قوشتاسقىمىز كەلمەيدى. ويتكەنى سۇلۋ جاندار ولمەيدى. سۇلۋلار جوعارىلاي تۇسەدى. ءسىز ەشقاشان سونبەيتىن قازاق كينوسىنىڭ جارىق جۇلدىزى ەدىڭىز، بار بولعانى ءسىز ەندى تەك جوعارىعا ۇشىپ كەتتىڭىز...

تالعات تەمەنوۆ

قر حالىق ءارتيسى، پروفەسسور 

Abai.kz