بۇل تۋرالى ينتەلليگەنتسيا اراسىندا ەكi پiكiر بار. ولاردىڭ بiرەۋلەرi ۇلتشىلدىقتى فاشيزم مەن شوۆينيزيمگە بارار جولدىڭ باسى دەسە، ال، ەكiنشiلەرi ودان ەشقانداي دا ەرسiلiك كورمەي، ونى تابيعي-تاريحي پروتسەسس رەتiندە قابىلدايدى. ال ولجاس سۇلەيمەنوۆ بولسا، ۇلتتىق يدەيانى iزدەۋ ۇلتشىلدىققا باستايتىن بiردەن-بiر سارا جول دەپ الىپ، كوپ ۇلتتى قازاقستان مەن رەسەيگە ينتەرناتسيوناليستiك باعىت-باعدارداعى ۇستانىمدار كەرەك دەيدi. ونىڭ پايىمداۋىنشا ۇلتتىق يدەيا تابىلا قالسا، مەملەكەت تە، ۇلت تا تۇيىققا تiرەلەدi-مىس. سوندىقتان ولار سەكiلدi­لەرگە كوممۋنيستiك ينتەرناتسيوناليزم نەگiزiندە تىنىس-تiرشiلiك كەشەتiن، ۇلتتىق قۇندىلىقتاردان قول ۇزگەن ەل-جەر ۇلگiسiندەگi قارىم-قاتىناس كەرەك. ونى ولار بولاشاقتا "پلانەتارلىق" سانا-سەزiمگە قول جەتكiزۋ ارقىلى، كەزiندە ەۋروپانى ەلەستەي كەزگەن نۇرلى كوممۋنيزمگە باراتىن بiردەن-بiر جول سانايدى. سونان كەيiن، ۇلتشىلدىق ءوز وتانىنان قول ءۇزiپ، وزگە ۇلتتىق مەملەكەتتە تۇرىپ، وزدەرiنiڭ تۋعان جەرلەرiنەن قول ۇزگەندەرگە قاۋiپتi. ال ەندi ۇلتشىلدىقتى قادiر-قاسيەت كورەتiن جاندارعا كەلسەك، ولار وزگە ۇلتتار مەن ۇلىستاردى جوققا شىعارماۋ ارقىلى، ءوزiنiڭ ۇلتىن اينالاسىن اتجالمانداي جالماپ كەلە جاتقان عالامداستىرۋ كەزەڭiندە ساقتاپ قالۋعا تىرىسۋشىلار. ولار ءۇشiن ۇلتشىلدىق - پسيحو-انتروپولوگيالىق ۇعىم. ول قاسيەتتەر ادامنىڭ ۇلتتىق سانا-سەزiمiنiڭ قالىپتاسىپ، وي-ءورiسiنiڭ كەڭەيۋi ارقىلى كەلەتiن قۇبىلىس. جالپى، ۇلتتىق سانا-سەزiم مەن ۇلتشىلدىق - XIX عاسىردىڭ جەمiسi. قازiر ول بارىنشا دەندەگەن.

بۇل تۋرالى ينتەلليگەنتسيا اراسىندا ەكi پiكiر بار. ولاردىڭ بiرەۋلەرi ۇلتشىلدىقتى فاشيزم مەن شوۆينيزيمگە بارار جولدىڭ باسى دەسە، ال، ەكiنشiلەرi ودان ەشقانداي دا ەرسiلiك كورمەي، ونى تابيعي-تاريحي پروتسەسس رەتiندە قابىلدايدى. ال ولجاس سۇلەيمەنوۆ بولسا، ۇلتتىق يدەيانى iزدەۋ ۇلتشىلدىققا باستايتىن بiردەن-بiر سارا جول دەپ الىپ، كوپ ۇلتتى قازاقستان مەن رەسەيگە ينتەرناتسيوناليستiك باعىت-باعدارداعى ۇستانىمدار كەرەك دەيدi. ونىڭ پايىمداۋىنشا ۇلتتىق يدەيا تابىلا قالسا، مەملەكەت تە، ۇلت تا تۇيىققا تiرەلەدi-مىس. سوندىقتان ولار سەكiلدi­لەرگە كوممۋنيستiك ينتەرناتسيوناليزم نەگiزiندە تىنىس-تiرشiلiك كەشەتiن، ۇلتتىق قۇندىلىقتاردان قول ۇزگەن ەل-جەر ۇلگiسiندەگi قارىم-قاتىناس كەرەك. ونى ولار بولاشاقتا "پلانەتارلىق" سانا-سەزiمگە قول جەتكiزۋ ارقىلى، كەزiندە ەۋروپانى ەلەستەي كەزگەن نۇرلى كوممۋنيزمگە باراتىن بiردەن-بiر جول سانايدى. سونان كەيiن، ۇلتشىلدىق ءوز وتانىنان قول ءۇزiپ، وزگە ۇلتتىق مەملەكەتتە تۇرىپ، وزدەرiنiڭ تۋعان جەرلەرiنەن قول ۇزگەندەرگە قاۋiپتi. ال ەندi ۇلتشىلدىقتى قادiر-قاسيەت كورەتiن جاندارعا كەلسەك، ولار وزگە ۇلتتار مەن ۇلىستاردى جوققا شىعارماۋ ارقىلى، ءوزiنiڭ ۇلتىن اينالاسىن اتجالمانداي جالماپ كەلە جاتقان عالامداستىرۋ كەزەڭiندە ساقتاپ قالۋعا تىرىسۋشىلار. ولار ءۇشiن ۇلتشىلدىق - پسيحو-انتروپولوگيالىق ۇعىم. ول قاسيەتتەر ادامنىڭ ۇلتتىق سانا-سەزiمiنiڭ قالىپتاسىپ، وي-ءورiسiنiڭ كەڭەيۋi ارقىلى كەلەتiن قۇبىلىس. جالپى، ۇلتتىق سانا-سەزiم مەن ۇلتشىلدىق - XIX عاسىردىڭ جەمiسi. قازiر ول بارىنشا دەندەگەن. XXI عاسىر باسىنداعى الەمدi كوممۋنيزم ەلەسiندەي كەزگەن كسرو-نىڭ يدەياسى مەن يدەولوگياسى قۇنىن جوعالتىپ، ونىڭ قۇرامىنداعى رەسپۋبليكالاردىڭ ۇلتتىق مەملەكەتتەر ساناتىنا قوسىلۋى سونىڭ ايعاعى. بۇل ماقالانىڭ جازىلۋىنا اندرەي شۋحوۆ دەگەن­نiڭ "كاراۆان" گازەتiندە "زدراۆستۆۋي فاشيزم" اتتى ماقالاسىنىڭ جارىق كورگەنi سەبەپ بولدى. وندا ول الدەقانداي بiر "...ەرمەكوۆ-ەڭبەكوۆ جانە "ەڭبەك" جشس-دە" جۇمىس iستەيتiن جاستاردىڭ iس-ارەكەتتەرiنەن جالپىقازاقتىق فاشيزم بوي كوتەرiپ كەلە جاتىر دەگەندەي پiكiر-تۇجىرىم جاساۋىندا نە سىر جاتىر؟ مىسالى، ول الگi ماقالاسىنداعى "گلاۆنوي تەموي پاتريوتيچەسكوي پرەسسى گەرماني ۆ تريدتسات ترەتەم ي تريدتسات چەتۆەرتوم گوداح توجە بىلا بەسپرەتسەندەنتنايا تراۆليا..." دەگەن سوزبەن كiمدi جانە نەنi مەڭزەپ وتىر. ەگەر ول شىنىمەن دە قازاق باسىلىمدارى مەن قازاق جۋرناليستەرiنiڭ جازىپ تا، ايتىپ جۇرگەندەرiن سوناۋ جىلدارداعى گەرمانيا فاشيستەرiنiڭ ۇستانىمى جانە باعىت-باعدارىمەن سالىستىرسا، قاتتى قاتەلەسەدi. ول الگi "ەرمەكوۆ پەن ەڭبەكوۆتەردi" قانشا سىناسا سونشا سىناسىن، بiراق ودان الدەقايداعى بiر فاشيزمدi iزدەۋi قاراڭعى بولمەدەن قارا مىسىقتى iزدەگەنمەن بiردەي. سونداي-اق، ونىڭ "...ۆ ميۋنحەنە، كوگدا ەكستاتيچەسكيە ليچنوستي ناچالي پروپوۆەدوۆات يدەيا پرەۆوسحودستۆا - سۆوەگو ناد ينوزەمنىم، كورەننوگو ناد پريشلىم، ناتسيونالنوگو ناد ينورودنىم سلوۆوم - ودنيح ناد درۋگيمي - پروستومۋ نارودۋ نە تو چتو دو فەني، پروستوي نارود بىل وچەن داجە زا" دەۋiندە قانداي يدەيا مەن يدەولوگيا جاتىر. ونى ول باۆاريادا جاتىپ جازادى. دەمەك، ونىڭ بۇل پiكiرi ەل-جۇرت­تاعى سوڭعى كەزدەردەگi جاڭالىقتاردى سىرتتاي عانا باقىلاپ، قولداعى بار ء"ولi" فاكتiمەن عانا قاناعاتتانىپ، جالپى قازاقستانداعى كەيبiر كەز كەلگەن مەملەكەتكە ءتان كەتiك-كەمشiلiك پەن كەلەڭسiز­دiكتەن "فاشيستiك" ۇرەيدi كورۋ عانا.

ورىس فيلوسوفى يۆان يليننiڭ ايتۋىنشا "ۇلتشىلدىق - ءوز حالقىنىڭ تاريحي كەسكiن-كەلبەتi مەن شىعارماشىلىق اكتiسiنiڭ كورi­نiسi. ۇلت­شىلدىق - ءوز حال­قىنىڭ رۋحاني جانە ينستينكتيۆتiك (تۇيسiك، ىرىقتان تىس سەزiم - ا.ءا.) كۇشi­نiڭ قادiر-قاسيە­تiنە سەنۋ. ۇلتشىلدىق اتال­عان ىرىقتان تىس تۇيسiك، سانا-سەزiمدiك ءسۇيiس­پەنشiلiكتەن ورگەن iس-ارەكەتتەر جۇيەسiنiڭ جەمiسi. سول ارقىلى جاسارىپ-جاڭارۋ، دامۋ" (ناشي زاداچي. 2-ح توماح. 1992 جىل). ەندەشە، الدەقايداعى الدەبiرەۋلەردiڭ بىقسىق شالاسىنان قورقىپ، ۇلتشىلدىق دەگەن قاسيەتتi ۇعىمدى جارىمجان، جالتاق، جاسىق "ۇلتجاندى" دەپ كولگiرسيمiز. ال پالە iزدەۋشiلەر بولسا قايدان دا تابىلادى. تەك ادامنىڭ نيەتiن قارا ەتپەسiن دەڭiز.

جالپى، بiزدiڭ ۇلتتىق مەملەكە­تiمiزدiڭ قادiر-قاسيەتiن كەتiرiپ، جالپىحالىقتىق "قازاقستاندىق ۇلت" دەگەن ۇعىمدى تاراتۋشىلار، قازاققا رۋحاني تەررور جاساۋشىلار بولىپ سانالادى. €يتكەنi رۋح - ۇلت تۇسiنiگiنiڭ باستى قادiر-قاسيەتi. ال، ەندi رۋحاني تەررور جاساۋشىلار، ول مەيلi كوسموپوليت، نيگيليست، جالاڭ ينتەرنا­تسيو­ناليست بولسىن، ءبارiبiر ولار ءۇشiن ۇلتتىڭ ءتۇر-ءتۇسi, تiلi جوق بوس ۇعىم. كارامزين تiلiمەن ايتقاندا، كوسموپوليت - "سۋششەستۆو مەتافيزيچەسكوە". ول - سحولاستيكا. مiنە، بۇلار ۇلتشىلدىق دەگەن ۇعىم-تۇسiنiكتi جوققا شىعارۋشىلار جانە ودان ولەردەي قورقاتىندار. 1806 جىلى فيحتە گەرمانيادا ۇلتتىق تاربيەنi كۇشەيتۋ جونiندە ناسيحات جۇرگiزەدi. "سويۋز دوبرودەتەلي" دەگەن ۇيiرمە دە قۇرعان. ول تازا ۇلتتىق نەگiزدە قالىپتاسىپ، نەمiستiڭ بiرنەشە بۋىن ازاماتتارىن قالىپتاستىردى. ودان ۇتىلعان ولار جوق. مۇنىڭ ءبارi نەمiستەردi رۋحاني كۇيرەۋدەن ساقتاپ، كانiگi بيسماركتان باستاپ، بۇگiنگi انگەلا مەركەلگە دەيiنگi ارالىقتاعى ۇلتتىڭ iرگەتاسىن بەكiتتi. ارينە، ونىڭ اراسىندا گيتلەر باستاعان فاشيزمنiڭ دە بوي كوتەر­گەنiن جاسىرا المايمىز. ول ۇلتتىق ەگويزمنەن تۋىنداعان ەدi. قۇداي سودان ساقتاسىن. ال قازاق ۇلتشىلدىعى ۇنەمi قورعانىستاعى، وزگەنiڭ ەل-جەرiنە وزگەلەردەي (مىسالى، پاتشالىق رەسەي، اعىلشىن ت.ب. ەلدەر سەكiلدi - ا.ءا.) كوز الارتپاعان ۇلتشىلدىق. سوندىقتان قازاق ۇلتشىلدىعىنان شوۆينيستiك نەمەسە فاشيستiك iس-ارەكەت كۇتۋ - قاتەلiك. وعان قازاقتى تاڭiرلiك سەنiم-نانىمنان باستاۋ الىپ، مۇسىلماندىقپەن ۇلاسقان يماندىلىعى، ارلىلىعى، تۋا بiتتi كوپشiلدiگi جiبەرمەيدi. بۇل - تاريحي فاكتi. وسى تۇستا بiز فاكتi مەن يدەيا-يدەولوگيانىڭ ارا-جiگiن اجىراتا بiلۋگە تيiسپiز. قازiرگi بiزدiڭ مەملەكەت­تiلiگiمiزدi ۇلتتان الىستاتۋعا تىرىسىپ جۇرگەندەردiڭ iس-ارەكەتتەرi جوسپارلى تۇردە جۇرگiزiلiپ جاتقان كوپ جىلدىق يدەيا مەن يدەولوگياعا جاتسا، ال، الiمساقتان ەل-جەر اتىن الىپ، ءارi كiندiك ۇلتى سانالاتىن قازاقتىڭ قازiرگi مەملەكەتكە و باستان يەلiك ەتiپ، بۇگiنگi تاۋەلسiزدiك پەن ەگەمەندiككە قول جەتكiزۋi تاريحي-تابيعي فاكتi.

ۇلتتىق تۇرمىس-تiرشiلiك، قارىم-قاتىناس، ءداستۇر-سالت، ادەت-عۇرىپ، تiل مەن دiل - الدىمەن اللا، سوسىن تابيعي ادامي-مورالدىق جانە اقىل-وي جەمiسi ارقىلى قول جەتكiز­گەن قۇبىلىس. ونى جاسارتىپ-جاقسارتۋعا، جاڭارتۋعا، كەيبiر تۇستاردا ۋاقىت تالابىنا ساي تۇزەتۋ ەنگiزۋگە تاريحي-ەۆوليۋتسيالىق جولمەن، ءداستۇر جالعاستىعى ارقىلى عانا قول جەتكiزۋگە بولادى. وعان تiزە كورسەتiپ، ءارتۇرلi ايلا-شارعى، iس-ارەكەت بارىسىنداعى كوز بوياۋشى ساياسي-قوعامدىق مەملەكەتتiك قيتۇرقىلىق ار­قىلى يەلiك ەتە المايسىڭ. ۇلت - كiرپياز، شiكامشiل ۇعىم-تۇسiنiكتەن ورگەن تابيعي-تاريحي كاتەگوريا. اقش، ياعني، شىن ماعىناسىنداعى قۇراما شتاتتى العا تارتىپ، امەريكاندىق ۇلت سياقتى "قازاقستاندىق ۇلتتى" قالىپتاستىرامىز دەۋ­شiلەر سول ۇلتشىلدىقتى جەك كورەتiن­دەردiڭ اتىنان ورگەن سوزدەر مەن iس-ارەكەتتەر.

ورىس بيلiگi - ول پاتشالىق، نە رەۆوليۋتسيالىق جولمەن ماركستiك-لەنيندiك يدەولوگيانى ۇستانعان كەڭەستiك وداق بولسىن، ءبارiبiر ۇلتتى، ۇلتتىق قۇندىلىق تiل مەن دiلدەن باستاپ، قازاقى ادامي-مورالدىق قارىم-قاتىناس، تىنىس-تiرشiلiك، ادەت-عۇرىپ، سالت-ءداستۇر، سانا-سەزiمدi اياقاستى ەتۋگە تىرىسقان قۇبىلىستار ەدi. قۇدايعا شۇكiر، ونىڭ بiز ەكەۋiنەن دە ارىلدىق. ەندi, ول جول جوق. الدىمىزدا ءۇشiنشi جول تۇر. ول - تاۋەلسiزدiك جولى. ەگەر دە بiز وسى اللا تاراپىنان بەرiلگەن مۇمكiن­دi­گiمiزدi جوعالتىپ الساق، وندا رۋحاني-ۇلتتىق قادiر-قاسيەتتەن ءوز ەركiمiز­بەن باس تارتقاندىعىمىز. بەرiسi الاشتىق ۇلتشىلداردان باستاپ، كۇنi كەشە عانا ومiردەن وتكەن الدان ايىمبەتوۆتiڭ، سابەتقازى اقاتاەۆتىڭ، التىنبەك سارسەنباەۆتىڭ ماقسات-مۇراتتارى سول ءۇشiنشi جول بولاتىن. ەندiگi تiزگiن- وزiمiزدە. قازiرگi ەلiمiزدەگi قازاقستان حالىقتار اسسامبلەيا­سىنىڭ ۇستانىم باعىت-باعدارلارى قازاق ۇلتى ەسەبiنەن وزگە ۇلت پەن ۇلىستاردىڭ مەملەكە­تiمiزدەگi وكiلدەرiنiڭ پايداسىنا جۇرگiزiلiپ جاتقان ساياسات. سول ارقىلى ەلiمiزدە تىنىشتىقتى ۇستاپ تۇرامىز دەگەن ويدان تۋعان الدامشى iس-ارەكەت. ايتپەسە، قازاق تۋا-بiتتi, قانسiڭدi تولەرانتتى، ينتەرناتسيوناليست، ءوزiن قالاي سىيلاسا، وزگەنi دە سولاي سىيلايتىن يمان جولىنداعى ۇلت. قازاقتىڭ "ولە جەگەنشە، بولە جە" دەگەن قاعيدانى ۇستانۋىنىڭ ءوزi سوندا ەمەس پە؟ ەندەشە، ونى، ياعني قازاقتى باسقا ۇلتتار جانە ۇلىستارعا كۇندەلiكتi - تىنىس-تiرشiلiكتە الەۋمەتتiك-تۇرمىستىق جاعدايدا كەۋدەسiنەن يتەرiپ، جات قىلىق تانىتپا، پەيiلiن تارىلتار جوقتىق پەن كەدەي-كەپشiلiكتە ۇستاما جانە ونى قازاق جالقاۋلىعىنا جاپپا. €ز ەل-جەرiندە ءوزiنiڭ سىباعاسىن وزiنەن اياما! بەر! ونىڭ جەردiڭ استى-ۇستiندەگi كوزiنiڭ قاراشىعىنداي بۇگiنگi كۇنگە دەيiن ساقتاپ كەلگەن قازىنا-كەنi, ىرىس-جەمiسiنiڭ قىزىعىن وزiنە كورسەت. حراپۋنوۆ سياقتى كولدەنەڭ-كوك اتتى، اس iشiپ اياق بوساتتى الاياقتىقپەن سىرتقا تاسىماسىن.

ۇلتشىلدىق ماسەلەسi تۋرالى اڭگiمە بولعاندا ايتارىمىز، كسرو-نىڭ العاش­قى جىلدارىندا ستا­ليننiڭ: "سوتسيا­ليزمنiڭ بiر ەلدە جەڭۋi" تەورياسى ناتيجەسiندە "كەڭەس پاتريوتيزمi" ۇرانى كوتەرiلiپ، ونىڭ قۇرامىنا كiرەتiن بۇكiل رەسپۋبليكالار سۋ اعىستارىنداي ايلا-شارعىمەن ورىستاندىرىلۋعا، ياعني، مۇستافا شوقاي تiلiمەن ايتقاندا، "كەڭەس ۇكiمەتi "كەڭەستiك پاتريوتيزمنەن" "ورىس ۇلتشىلدىعىنا" اشىقتان اشىق كوشكەن" ەدi. "ۇلى ورىس حالقى ۇعىمىن سوۆەتتiك" اينالىمعا تۇسiرگەن ستالين بولاتىن. ءسويتiپ، لەنيننiڭ كەزiندە "ۇلتتاردىڭ ۇلى تۇرمەسi" اتانعان رەسەي مۇرتتى كوسەمنiڭ جەڭiل سوزiمەن اياق استىنان "رەسەي تاريحىن كۇشتەپ وتارلاۋ تاريحى" دەپ وقىتىلمايتىن بولدى. €يتكەنi وزگە بۇراتانا حالىقتار ورىستارمەن ءوزارا جاقسى دا تيiمدi قارىم-قاتىناستار جاساسۋ ارقىلى، بiر-بiرiمەن تۇسiنiستiك جولىندا كiرiگiپ، مۇستافا شوقايشا ايتقاندا: "رەسەي تۇركiستاندى دا، كاۆكازدى دا نەمەسە باسقا ورىس ەمەس ولكەلەردi دە وتار ەتپەي" "تابيعي تۇردە" گەوگرافيالىق جاعدايلار مەن تاريحي زاڭدىلىقتار جولىمەن رەسەيگە قوسىپ العان سياقتى. مiنە، وسىنداي جاعدايدان سوڭ مۇستافا شوقايدىڭ "ۇلتتىق كەرi توڭكەرiسشiلەر مە؟" جوق الدە "ۇلتتىق توڭكەرiسشiل مە؟" اتتى ماقالاسىندا كورسەتكەنiندەي "ولاردىڭ (ۇلتشىلداردىڭ - ا.ءا.) ماقسات-مۇراتى ستاليندi وعان قاراعاندا لەنينشiلدەۋ باس­قا بiر اداممەن اۋىستىرۋ نەمەسە كەڭەستiك iشكi, سىرتقى ساياساتىن وزگەرتۋ ەمەس، ولاردىڭ ەڭ كوكەيكەستi ماقساتى - ءوز اتا-مەكەندەرiن رەسەيدiڭ بوداندىعىنان قۇتقارىپ، ءتا­ۋەلسiز مەملەكەت قۇرۋ" ەدi. وتارشىلدار ءۇشiن بۇراتانا حالىقتان شىققان وقىعان ازاماتتاردىڭ ۇلتشىل بولۋىنىڭ ەڭ باستى "جاماندىعى" سوندا بولاتىن. ال قازiرگi ۇلتشىل تەرمينiن جەك كورiپ، سويلەۋ لەكسيكونىمىزدان الىپ تاستاۋعا جانتالاسىپ جۇرگەندەردiڭ ءبۇلiنiسi نە ءبۇلiنiس ەكەنiن تۇسiنبەيمiز. مۇستافا شوقايدىڭ شەتەل اسىپ، بوكەيحانوۆ، باي­تۇرسىنوۆ، دۋلاتوۆ، سۇلتانبەك قوجانوۆ، ەرمەكوۆتەردiڭ الدى اتىلىپ، سوڭى ۇستالىپ يتجەككەنگە ايدالۋلارىنىڭ سىرى دا سول ۇلشتىلدىقتا بولاتىن. وسى تۇستا، تاعى دا مۇستافا شوقايدىڭ "ماسكەۋلiك­تەر نە دەسە، و دەسiن، بiزگە ءوزiمiز­دiڭ ۇلتتىق يدەيالارىمىز قىمبات. بiز سول ءۇشiن كۇرەسەمiز، سول ءۇشiن ءومiر سۇرەمiز. سول ءۇشiن دە بiز ءوزi­مiزدi ۇلتتىق توڭكەرiس­شiلدەر دە سانايمىز" دەگەنiنە نەگە دەن قويماسقا.

قازiرگi, بiرەۋلەردiڭ ۇرەيiن الىپ، ءتۇن ۇيقىسىن ءتورت بولگەن ۇلت، ۇلتشىلدىق تۋرالى ويلارى مەن پiكiر-تۇجىرىمدارى "ۇلتشىل بولۋ جاقسى ما، جامان با؟" دەگەن ساۋالدى العا تارتتىرىپ وتىر. جالپى، مەن iرگەمiزدەگi ورىس ۇلتشىلدىعىنان باستاپ، باسقا دا تمد ەلدەرiندەگi, سونداي-اق الىس شەتەلدەردەگi ۇلتتار مەن ۇلىس­تاردىڭ ۇلشىلدىعىنان قورىقپايمىن. €يتكەنi ول - تابيعي-تاريحي كاتەگورياعا جاتاتىن قۇبىلىس. ءاربiر ەل-جۇرت وكiلiنiڭ ءوز ۇلتىن ءسۇيۋi - ءومiر زاڭدىلىعى. بiراق ول ۇلى شوۆينيزم مەن فاشيزمگە دەن الدىرىپ، وزگە ۇلتتار مەن ۇلىستاردى كەمسiتiپ، قورلاۋعا جول بەرمەۋi تيiس. مەن قورىقسام، وزگە مەملەكەتتەردە (مىسالى، قازاقستاندا - ا.ءا.) دياسپورا اتانىپ جۇرگەن ۇلتتار مەن ۇلىستار وكiلدەرiنiڭ ۇلتشىلدىعىنان قورقامىن. سەبەبi, ولار وزدەرi تۇرىپ، مەكەندەگەن مەملەكەتتiڭ كiندiك ۇلتىنىڭ تابيعي-تاريحي ءداستۇرلi دامۋىنا كەدەرگi جاسايدى. ال وعان قاراعاندا جەرگiلiكتi ۇلت وكiلدەرiنiڭ ءوزiنiڭ تۋىپ-وسكەن ەل-جەرiنiڭ بۇكiل كەمشiلiك-جەتiستiگiنە قاراماي سۇيگەن iس-ارەكەتiندەي كورiنەتiن ۇلتشىلدىقتى نەگە جوققا شىعارۋىمىز كەرەك؟ سوعان قاراعاندا، ۇلتشىل بولۋ تىم جامان دەۋگە كەلەتiن قادiر-قاسيەت ەمەس-اۋ، ءسiرا. ايتپەسە، پۋتين دە، مەدۆەدەۆ تە، لەن پەننiڭ قىزى دا ۇلتشىلمىز دەمەس ەدi عوي...

«اباي-اقپارات»