ICIJ جاريالاعان قۇجاتتا "لاگەرگە تۇسكەندەر قاشىپ كەتپەس ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەكتىگى، لاگەرلەردىڭ بارىن قۇپيا ۇستاۋ ادىستەرى، اۋرۋ تاراۋدىڭ الدىن الۋ ادىستەرى، يدەولوگيا جۇرگىزۋ تاسىلدەرى، قاماۋداعىلاردىڭ دارەتحاناعا شىعاتىن، جاقىندارىمەن كەزدەسەتىن ۋاقىتىنا" دەيىن كورسەتىلگەن.

2017 جىلى "دايىندالعان" قۇجاتقا شىڭجاڭ قاۋىپسىزدىك قىزمەتىنىڭ جەتەكشىسى، كوممۋنيستىك پارتيانىڭ شىڭجاڭداعى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى چجۋ حايلين قول قويعان.

ICIJ بولىسكەن قۇجاتتاعى دەرەكتەرگە قاراعاندا، پەكيننىڭ شىڭجاڭدا ءۇش ميلليونعا جۋىق ادامنىڭ ءار باسقان قادامىن ارنايى كامەرالار جانە كومپيۋتەرلەرمەن اڭدىپ وتىرعان، لاگەرگە قامالاتىن ادامداردى جەكە باس دەرەكتەرى نەگىزىندە انىقتاعان.

"قۇپيا" دەگەن بەلگىسى بار قۇجاتتاعى نەگىزگى نۇسقاۋلىقتار:

لاگەردەگىلەر قاشىپ كەتپەۋى ءتيىس. سوندىقتان ولاردىڭ ءار قادامىن تاۋلىك بويى ۆيدەوكامەرامەن باقىلاۋ كەرەك. ولاردى جاتاتىن جەردە، ساباق وتەتىن سىنىپتا، ءتىپتى تۇسكى اس كەزىندە دە باقىلاۋدا ۇستاۋ قاجەت.

قىتاي ءتىلىن مەڭگەرسىن. بۇل – باستى ماقسات.

لاگەر قاتاڭ باقىلانۋى ءتيىس. ءار عيماراتقا، ءار ەسىككە، ءار قاباتقا بىرنەشە ەسىك قويىپ، ولاردىڭ بارلىعىن قۇلىپتاۋ كەرەك. ءار عيماراتتىڭ اۋماعى بيىك قابىرعامەن قورشالىپ، كىرەبەرىس قاقپاعا قاتاڭ كۇزەت قويىلسىن.

«ستۋدەنتتەردىڭ» باسىندا قانشا ۋاقىتقا قامالاتىنى بەلگىسىز بولادى. بىراق ولار كەم دەگەندە ءبىر جىل وتىرىپ شىعۋى ءتيىس.

لاگەرگە ۇپاي جۇيەسى ەنگىزىلسىن. "ستۋدەنتتەر" يدەولوگيالىق تاربيەسىنە، تارتىبىنە، وقۋىنا قاراي ۇپاي بەرىلسىن.

يدەولوگيالىق تاربيەنى تولىق الىپ شىققانداردى بىردەن بوساتۋعا بولمايدى. ولاردى باسقا لاگەرگە اۋىستىرىپ، تاعى بىرنەشە اي ەڭبەككە باۋلۋ كەرەك.

قاماۋداعىلار جاقىندارىمەن اپتاسىنا ءبىر رەت تەلەفونمەن، ايىنا ءبىر رەت ۆيدەومەن بايلانىسا الادى. بۇل ولاردىڭ سىرتپەن بايلانىساتىن جالعىز امالدارى بولادى. ەگەر ءتارتىپ بۇزسا، جاقىندارىمەن سويلەسۋگە تىيىم سالىنادى.

"ستۋدەنتتەر" اۋىرىپ قالسا نە باسقا دا توتەنشە جاعداي بولسا عانا لاگەردەن شىعارىلادى. ولار ورتالىقتان شىققان كەزدە قىزمەتكەرلەردىڭ قاتاڭ باقىلاۋىندا بولۋى شارت.

وقيتىنداردىڭ جاتاتىن ورنى، سىنىپتاعى پارتاسى، جۇمىس ۇستەلى، تاماقتاعى كەزەگىنە دەيىن بەكىتىلۋى ءتيىس. ونى مۇلدە وزگەرتۋگە بولمايدى. ۇيقىعا جاتاتىن، ۇيقىدان وياناتىن، جۋىناتىن، دارەتحاناعا باراتىن ۋاقىتىنا دەيىن بەلگىلەنۋى كەرەك.

ICIJ قولعا تۇسىرگەن قۇجاتتارلى ءتىل ماماندارى مەن ساراپشىلار تولىق تەكسەرگەن. SOS International LLC زەرتتەۋ ۇيىمىنىڭ وكىلى دجەيمس مالۆەنون "تەلەگرامما" 100 پايىز قۇپيا قۇجاتتار ستيلىندە جازىلعان» دەيدى.

قىتاي شىڭجاڭدا لاگەرلەر اشىپ، وعان ۇيعىرلار، قازاقتار جانە باسقا دا تۇركىتىلدەس ۇلتتاردى قاماپ جاتقانى جايلى اقپارات 2017 جىلى تاراي باستاعان. پەكين باسىندا لاگەرلەردىڭ بارىن جوققا شىعارىپ، كەيىن بۇل جەرلەردى "تەرروريزم مەن ەكسترەميزممەن كۇرەسەتىن جانە كاسىپ ۇيرەنەتىن ورتالىق" دەپ سيپاتتاعان. بىلتىر بۇۇ "شىڭجاڭداعى لاگەرلەردە ءبىر ميلليونعا جۋىق ۇيعىر، قازاق جانە باسقا دا تۇركىتىلدەس ۇلت وكىلدەرى وتىر" دەپ مالىمدەگەن.

Abai.kz