كەشە قازاقستان فۋتبول فەدەراتسياسىنىڭ كەڭسەسىندە اتقارۋ كوميتەتىنىڭ وتىرىسى ءوتتى. قاتارداعى كوپ جينالىستىڭ ءبىرى بولسا، بۇنى جازىپ ءسوز شىعىنداماس ەدىك. الايدا الادوپتىڭ اينالىسىندا جۇرگەن شەندىلەر قازاق فۋتبولىنا «قاستاندىق» جاساپ جاتقانىن كورە تۇرا ءۇنسىز قالا المادىق...

اتالعان وتىرىستا باسى داۋدان ارىلماعان لەگيونەر ماسەلەسىن ودان ءارى ۋشىقتىراتىن شەشىم قابىلدانىپتى. بۇل تۋرالى فۋتبول فەدەراتسياسىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى حابارلادى.

«قفف اتقارۋشى كوميتەتىنىڭ مۇشەلەرى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداققا (ەاەو) مۇشە ەلدەردىڭ ازاماتتارى بولىپ تابىلاتىن فۋتبولشىلار ءۇشىن «قازاقستان فۋتبولىنىڭ تۇلەگى ەمەس» مارتەبەسىن جويۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى», - دەلىنگەن فەدەراتسيانىڭ سايتىندا.

بۇل دەگەنىڭىز ەاەو ەلەرى - رەسەي، بەلارۋس، ارمەنيا جانە قىرعىزستاننىڭ فۋتبولشىلارى ءبىزدىڭ ەلگە كەلىپ دوپ تەپسە لەگيونەر سانالمايدى دەگەن ءسوز. دەمەك، اتالعان ەلدىڭ اياقدوپشىلارى وتاندىق ويىنشىلارمەن بىردەي مامىلەگە كەنەلمەك.

قازىرگى قولدانىستاعى ەرەجەگە ساي، قازاقستان پرەمەر-ليگاسىندا ءار كلۋب ماۋسىمعا 8 شەتەلدىك ويىنشى تىركەي الادى. ونىڭ التاۋى ءبىر ۋاقىتتا الاڭعا شىعا الادى. ەگەر قفف-عا قاجەتتى قارجىسىن تولەسە 9-شى لەگيونەردى دە تىركەۋگە رۇقسات. وعان قوسا، ءبىزدىڭ ەلدە داعدىعا اينالعان وزگە ەلدىڭ ەكىنشى-ءۇشىنشى سورتتى ويىنشىلارىنا ازاماتتىق بەرىپ، «جاڭا قازاق» جاساۋ ءۇردىسى تاعى بار.

وسىلايشا، ءار كوماندادا ونسىز دا 10-نان استام شەتەلدىك ويىنشىلار ونەر كورسەتىپ جۇرگەن. ەندى وعان قازاقستاندىقتارمەن تەڭ قۇقىلى بولاتىن ەاەو ويىنشىلارى قوسىلماق. بۇلاردىڭ سانىنا دا شەكتەۋ قويىلادى دەپ جاتىر. مۇمكىن 10, مۇمكىن 12. ال ەسەپتەي بەرىڭىز، ءار كوماندا ماۋسىمعا 8 لەگيونەر، 10 ەاەو ەلدەرىنىڭ فۋتبولشىسىن تىركەسە، كومانداداعى شەتەلدىكتەر سانى 18-دەن 20-عا دەيىن جەتۋى مۇمكىن. كلۋبتىڭ ءبىرىنشى قۇرامىندا 25 فۋتبولشى بولاتىنىن ەسكەرسەك، ءوز ويىنشىلارىمىزعا 5-7 ورىن عانا قالىپ وتىر. سوندا قازاقستاننىڭ فۋتبول كلۋبتارىندا قازاقستاندىق ويىنشىلارعا ورىن تابىلمايتىن سەكىلدى...

بۇل «ءدانىشپان» يدەيانىڭ اۆتورى قفف پرەزيدەنتى ادىلبەك جاقسىبەكوۆ كورىنەدى. بىراق جاقسىبەكوۆ بۇل «كورەگەن» شەشىمدى ءوزى ويلاپ تاپقان جوق. رەسەيدەن الدى! ەسىنەسە دە، تەرىستىككە قاراپ ەسىنەيتىن قازاق شەندىلەرىنىڭ قاشانعى ادەتى عوي. جاقىندا عانا رەسەي بيلىگى فۋتبولدان، باسكەتبولدان، ۆولەيبولدان، گاندبولدان، سۋ پولوسىنان جانە حوككەيدەن رەسەيدەگى بۇكىلرەسەيلىك جارىستاردا ەاەو ەلدەرىنىڭ سپورتشىلارى لەگيونەر رەتىندە سانالمايتىن زاڭ قابىلداعان. بۇل زاڭ 2020 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ كۇشىنە ەنەدى.

اتالعان زاڭ قازان ايىنىڭ سوڭىندا قابىلداندى. وسىنى ەستي سالا تىنىشى كەتكەن قازاق بيلىگى بۇل يدەياعا «عاشىق» بولىپ قالعان. حالىققا پايدالى شەشىمدەردى ايلاپ-جىلداپ قابىلداي المايتىن ءبىزدىڭ بيلىك، رەسەيدىڭ ۇلگىسىن ءبىر ايعا جەتكىزبەي، تۋرا سول قالپىندا قولدانىسقا ەنگىزىپ وتىر، مىنە.

قازاق فۋتبولىنىڭ قوس تىزگىنىن قولىنا العان قازىرگى باسشىلىق بىلمەسە، ءبىز ايتايىق. بۇل زاڭ رەسەي ءۇشىن پايدالى بولعانىمەن، قازاقستان ءۇشىن مۇلدە ءتيىمسىز.

بىرىنشىدەن، رەسەي پرەمەر-ليگاسىنىڭ دەڭگەيى ەاەو ەلدەرى اراسىندا ەڭ جوعارى. دەمەك، رەسەي چەمپيوناتىنا اتالعان ەلدەردىڭ ەڭ مىقتى دەگەن سپورتشىلارى عانا بارا الادى. ال قازاقستان فۋتبولىنىڭ حال-جاعدايى بارىمىزگە بەلگىلى. بۇل زاڭ كۇشىنە ەنگەن كۇننىڭ ەرتەڭىندە-اق بىزگە رەسەيدىڭ تومەن سورتتى فۋتبولشىلارى قاپتايدى. بۇدان قازاق فۋتبولىنا كەلەر كوك تيىن پايدا جوق...

ەكىنشىدەن، ءبىزدىڭ ەلدە فۋتبولشىلارعا تولەنەتىن جالاقى وتە جوعارى. رەسەيدەن وزگە ەلدەردىڭ ەشقايسىسى فۋتبولعا اقشا بولۋدەن ءبىزدىڭ الدىمىزعا تۇسە المايدى. دەمەك، قازاق فۋتبولىنداعى ىرعىن اقشاعا ىقىلاسى اۋعان كورشى ەلدىڭ فۋتبولشىلارى كورپە-جاستىعىن ارقالاپ ءبىزدىڭ ەلدى بەتكە الارى ءسوزسىز.

UEFA اقپاراتىنا سۇيەنسەك، قازاقستاندا پرەمەر-ليگا كلۋبتارىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن جىل سايىن مەملەكەتتىك بيۋدجەتتەن 30-40 ميلليارد تەڭگە بولىنەدى. تاعى ءبىر مالىمەت بويىنشا، ەلىمىزدە دوپ تەبەتىن فۋتبولشىلار ورتا ەسەپپەن جىلىنا 148 513 دوللار (ايىنا 12 376 دوللار) تابىس تابادى. بۇل ورتاشا ەسەپ. بۇلاردىڭ اراسىندا ايىنا 50-100 مىڭ، جىلىنا 1 ملن دوللارعا دەيىن جالاقى الاتىندار دا بار. ەندى، وسىنشا مول قارجى قاپتاعان قالىڭ شەتەلدىكتىڭ قالتاسىندا كەتكەلى تۇر.

ماسەلەن، بيىل قازاقستان پرەمەر-ليگاسىندا باق سىناعان 12 كوماندا ساپىندا 107 شەتەلدىك ويىنشى دوپ تەپتى. ونىڭ 92-ءسى رەسمي لەگيونەر رەتىندە تىركەلگەن. ال قالعانى قازاقستان ازاماتتىعىنا قول جەتكىزگەندەر. قازاقستان ازاماتتىعىن العان ويىنشىلار قازاقستاندا وتكىزگەن از ۋاقىتتان كەيىن كەلگەن جەرىنە كەرى ورالادى. قايتادان ءوز ەلىنىڭ ازاماتتىعىن الادى. قازاقستاننىڭ كوك پاسپورتىن لاقتىرا سالادى. قىسقاسى، كوك پاسپورت كوپ اقشا تاۋىپ العانشا عانا كەرەك. مىسال ءۇشىن وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن الماتىلىق «قايراتتا» ويناعان ميحايل باكاەۆ, زاۋربەك پليەۆ جانە دميتري حوميچ دەگەن رەسەيلىكتەردى ايتۋعا بولادى.

ايتپاقشى، ەلىمىزدە «لەگيونەر» ۇعىمىنىڭ جوعالعانىنا دا بەس جىل بولدى. سەبەبى فەدەراتسيا 2014 جىلى «قازاقستاندىق فۋتبولدىڭ تۇلەگى» كاتەگورياسىن ويلاپ تاپقان بولاتىن. بۇل اتاۋ قازاقستان فۋتبولىمەن قانداي دا ءبىر قاتىسى بار ويىنشىلارعا ەلىمىزدە لەگيونەر اتانباۋعا مۇمكىندىك بەردى. ماسەلەن، قازاقستاندا تۋىپ، كەيىن وزگە ەلدە ۇزاق ۋاقىت ونەر كورسەتكەن ويىنشىلار ەلىمىزگە قايتا كەلسە، لەگيونەر سانالمايتىن جاعدايلار بولدى.

مىسالى: وتكەن جىلى «توبىلدا» بەلارۋس قۇراماسىنىڭ ويىنشىسى ميحايل گوردەيچۋك ونەر كورسەتتى. فۋتبولشى قاراعاندىنىڭ ساران قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن. مانسابىن «شاحتەر» ساپىندا باستاعىن ول 19 جاسىندا وزگە ەلدىڭ نامىسىن قورعاۋعا اتتاندى. 10 جىل بويى بەلارۋس قۇراماسى ساپىندا ونەر كورسەتتى. وسىدان كەيىن عانا قازاقستانعا قايتا كەلگەن. ءبىر قىزىعى، وزگە ەلدىڭ قۇراماسىندا 10 جىل ونەر كورسەتكەن فۋتبولشى ءبىزدىڭ ەلدە لەگيونەر سانالمايدى ەكەن! گوردەيچۋك «قازاقستاندىق فۋتبولدىڭ تۇلەگى» بولىپ شىعا كەلدى.

ءبىزدىڭ شەندىلەر شەتتەن فۋتبولشى شاقىرۋعا نەگە قۇمار دەگەن سۇراق تۋىندايتىنى ءسوزسىز. بىلەتىندەردىڭ ايتۋىنشا، بۇل سىبايلاس جەمقورلىققا جول اشاتىن ۇلكەن مۇمكىندىك. ماسەلەن، ەلىمىزدەگى فۋتبول شەنەۋنىكتەرى اتى بەلگىسىز الدەبىر شەتەلدىك ويىنشىنى ءوز كومانداسىنا شاقىرىپ، وتە مول جالاقى ۇسىنادى. ءارى بۇنىڭ بەلگىلى مولشەرىن ءوزى الاتىنىن ايتادى. ءوڭى تۇگىل تۇسىندە كورمەگەن اقشا بەرىپ وتىرعان سوڭ، جاڭاعى ورتاڭقول لەگيونەر بۇل ۇسىنىسقا قۋانا كەلىسەدى. ءسويتىپ، ءبىزدىڭ كوماندادا سالپاقتاپ ءبىر جىل جۇرەدى دە، قالتاسىن قامپايتىپ ءوز ەلىنە قايتادى. ءوزىنىڭ عانا ەمەس، جەرگىلىكتى شەنەۋنىكتىڭ دە مۇرتىن مايلاپ كەتەدى. بۇل ەل اۋزىنداعى ءسوز. انىقتالماعان اقپارات، بىراق قيسىنعا كەلەدى...

تاعى ءبىر ايتا كەتەرلىگى، ەاەو - اتى ايتىپ تۇرعانداي تەك قانا ەكونوميكالىق وداق. ەندەشە، ول ەلدەردىڭ وكىلدەرى ەشقاشان دا قازاقستان ازاماتتارىمەن بىردەي مامىلەگە يە بولماۋى، ول ەلدەردىڭ سپورتشىلارى ەشقاشان قازاقستاندىقتارمەن تەڭ قۇقىلى بولماۋى كەرەك. ويتكەنى ءبىز بەلگىلى وداقتىڭ قۇرامىنداعى ەل ەمەس، تاۋەلسىز مەملەكەتپىز.

سوڭعى كەزدەرى رەسەي تاراپىنان فۋتبولدان ورتاق بىرىنشىلىك ۇيىمداتىرساق دەگەن ۇسىنىس جيىلەپ كەتتى. ەاەو ەلدەرىنىڭ ۇزدىك كوماندالارىن جيناپ، وداق چەمپيوناتىن وتكىزۋ ويىن رەسەيلىك فۋتبول شەنەۋنىكتەرى عانا ەمەس، مينيستر، دەپۋتاتتارى دا ايتىپ ءجۇر. بۇعان ءبىزدىڭ ەلدەن ءۇن قوسقاندار دا تابىلدى. قازىرگى تاڭدا قازاقستاندىق كوماندالار حوككەي، باسكەتبول، سۋ دوبىن رەسەيمەن بىرگە ويناپ ءجۇر. ەندى وسىنىڭ قاتارىنا فۋتبولدى دا قوسىپ الماق...

ونىڭ ۇستىنە، رەسەيدىڭ ەاەو ەلدەرىنە ورتاق اقشا ەنگىزەيىن دەپ قىلقىلداپ جۇرگەنىنە از بولعان جوق. ەندى سول ورتاق ۆاليۋتا ۇرانىنا ورتاق چەمپيونات، ويىنشىلاردىڭ ءوزارا لەگيونەر سانالماۋى دەگەن ماسەلەلەر قوسىلىپ وتىر. وسىنىڭ ءبارى بولاشاقتاعى ورتاق ساياسي وداق دەگەن تۇسىنىكتىڭ قازىردەن باستاپ سىزىلىپ جاتقان كارتيناسى ەمەس پە؟ بۇنىڭ ءبارى ءبىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىمىزگە تونگەن قاۋىپ ەكەنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى.

انىعىندا، بۇل توردە وتىرعان ءتورت شەنەۋنىك اقىلداسىپ شەشە سالاتىن ماسەلە ەمەس. ەڭ الدىمەن حالىقتىڭ قالاۋىن ءبىلۋ كەرەك. سوسىن پارلامەنت تالقىلاپ، پرەزيدەنت ماقۇلداۋى قاجەت. ەل بيۋدجەتىنىڭ مايلى جىلىگىن ءمۇجىپ وتىرعان قازاق فۋتبولىنىڭ تاعدىرى جاقسىبەكوۆ باستاعان ءبىر توپ شەندىنىڭ قولىندا تۇرعان جوق. سول ءۇشىن بۇل شەشىمدى قايتا قاراۋدى تالاپ ەتەمىز. ەاەو ەلدەرىنىڭ ويىنشىلارى لەگيونەر ساناتىندا قالعانى ءجون!

قۋانىش قاپپاس

Abai.kz