قازاقستاندا ءتىل ماسەلەسى كوتەرىلسە، «بۇل ءوزى ايتا-ايتا جاۋىر بولدى» دەۋگە بولمايدى. ءتىل ماسەلەسى شەشىلمەيىنشە، ونىڭ وزەكتىلىگى مەن قوعامدىق ماڭىزى دا كۇن تارتىبىنەن تۇسپەيدى. ءبىر ايتا كەتەر­لىگى، قوعامنىڭ تامىرىن باسىپ وتىرعان سوڭ، ەلدەگى كوڭىل-كۇيدى بۇرمالاماي بە­رۋدىڭ ورنىنا، قوعامداعى «اۋا رايىن» وزدەرى جاساعىسى كەلەتىن وزگە ءتىلدى اق­پارات قۇرالدارى دا بارشىلىق. ولاردىڭ تاراتاتىن اقپاراتىنا سەنسەك، «ءتىل ءما­سەلەسى كوتەرىلگەن سايىن رەسەيگە كوشە­تىن­دەر سانى ارتادى»، «شابادانداردى بۋىپ كەتىپ جاتقاندار ەلگە قاجەتتى ءبى­لىكتى ماماندار بوپ شىعادى»، تاعىسىن تاعىلارى... ارينە، استانا، نە وسكە­مەننەن سىكتىۆكارعا نەمەسە كالي­نين­گرادقا كوشۋگە بەل بۋعان ازاماتتار مۇنداي شەشىمدى وزدەرى قابىلداعان. بۇل ءوز ەرىكتەرىندەگى ماسەلە. شىنىن ايتساق، «ۆرەميا» گازەتى، «زاكون.كز»، «زونا.كز.نەت» سياقتى سايتتاردا ءجيى شىعاتىن «ويباي، قازاق ءتىلىنىڭ كەسىرىنەن...» دەگەن سيپاتتاعى دابىرا ماقالالاردان گورى، سابىرلى كوممەنتتەردى جازاتىن ازامات­تاردىڭ پىكىرلەرى ماڭىزدى ەمەس پە دەپ ويلايسىڭ. ءتىل ماسەلەسى كوتەرىلگەننەن بەرى تاقىرىبى «زارلاپ» تۇراتىن قانشا ورىسشا ماقالا شىقتى؟! كەيدە سول ماقالالاردى ءبىر عانا وقىرمان پىكىرى جوققا شىعارا الماي ما؟! ماسەلەن، تاياۋ­دا «زاكون.كز» سايتىندا «كوليچەستۆو رۋسسكيح، جەلايۋششيح پەرەەحات يز كا­زاحستانا ۆ روسسيۋ، ۋدۆويلوس» دەگەن اقپارات شىقتى. سويتسەك، رەسەيدىڭ وتان­داس­تاردى قايتارۋ باعدارلاماسى بو­يىن­شا بۇرىندارى ايىنا 120 ادام ءوتىنىش بىلدىرسە، قازىر بۇل سان 240-قا جەتىپتى. «بارىنە دە قازاق ءتىلى كىنالى» دە­گەن استار جاتىر. بۇل ماقالانىڭ استىنا ءبىر ازا­مات: «كىم بۇلاردى قۋدالاپ جا­تىر؟ وندا بارىپ، شالقىپ جۇرەمىز دەپ ويلاي ما؟ كارىستەر مەن بەلارۋستار نەگە جاپپاي كوشىپ جاتقان جوق، قازاق ءتىلى ولار ءۇشىن دە انا ءتىلى ەمەس قوي؟! ياعني بار ماسەلە تىلدە ەمەس» دەگەن پىكىرىن ءبىل­دىرىپتى. ءاري­نە، رەسەيدى كورىپ شوشىپ، قازاقستانعا قايتىپ كەلىپ، ءتىل تۋرالى ءتىس جارماي وتىر­عاندار تۋرالى دا تالاي قىزىق ءپى­كىرلەر جازىلعان وندا. بىراق بار ماسەلە مىنادا: بىرقاتار شەنەۋ­نىكتەر، لاۋازىم­دى تۇلعالار قوعامداعى «كوڭىل-كۇيدى» قازاقشا ەمەس، ورىسشا سايتتار، اقپا­رات قۇرالدارى ارقىلى ءبىلىپ، جەكە ويلا­رىن دا سولاردىڭ ىقپا­لىمەن قالىپتاستى­رىپ وتىراتىن سياق­تى. سودان بولار، بىرەن-ساران ورىسشا سايتتى وقىپ، مۇنىڭ ار­تى شۋعا ۇلاسادى دەپ قورقىپ، مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋعا باعىتتالعان باستاما­لارىنان باس تارتا­تىن شەنەۋنىكتەر دە كەزدەسەدى. ولار «ماسا.كز»، «اباي.كز» نە­مەسە «جاقسى.كز» سايتتارىنداعى ءپى­كىرلەرمەن ءالى دە ساناسا الماي كەلەدى. بىراق ەسكى كوز­قا­راستاعى ازاماتتار­دىڭ وزدەرى ورىسشا سايتتار ارقىلى ءبىر­جاق­تى پىكىر قالىپ­تاستىرۋدىڭ كەسىرىنەن قوعامنىڭ شى­نايى كوڭىل-كۇيىن ءبىلىپ، «قىزۋىن» ءول­شەۋدەن قاعىلىپ وتىر. ال سايلاۋشىعا نە قاجەتتىگىن بىلمەۋ، قوعام­نان جوعارى ءومىر ءسۇرۋ ەشبىر شەنەۋنىكتى جاقسىلىققا اپارماسى انىق.
بىراق بۇدان دا قورقىنىشتىسى، ءاري­نە، قۇداي ساقتاسىن، بىراق ەلىمىزگە شەت­ەلدەن پيعىلى تەرىس اقپاراتتىق-يدەو­لوگيالىق سوعىس تونسە، قازاقتىلدى جانە ورىس­تىلدى باق-تار تىلدىك بولىنىسكە قا­راماستان، مەملەكەتتىك مۇددەنى بىرىگە كوتەرە الا ما، ءبىر-ءبىرىن قولداپ، قۋاتتاي ما؟! شىنى كەرەك، كۇمان باسىم. بىزدەگى ورىسشا اقپارات قۇرالدارى ءالى دە رە­سەيدە ءومىر ءسۇرىپ جاتقانداي، رەسەيلىك ءانشى، ارتيستەردى، ساياساتكەرلەردى ءدارىپ­تەۋمەن كەلەدى. ولاردىڭ كەيبىرى قازاقتىڭ شوۋ-بيزنەس وكىلدەرى تۇگىلى، كەيدە جەر­گىلىكتى دەپۋتات، اكىمدەرىن دە بىلە بەر­مەي­دى. قازاق جاستارىنا، جەرگىلىكتى وقىر_ماندار مەن كورەرمەندەرگە وتاندىق شوۋ-بيزنەس وكىلدەرى ەمەس، وزدەرىنە عانا ۇنايتىن رەسەيلىك ورتانقول انشىلەر مەن ارتيستەر جاقىن دەپ ويلاپ، سولاردى اق­پا­راتتىق تۇرعىدان ناسيحاتتاۋمەن كە­لەدى. بىراق زامان وزگەرىپ جاتىر. قازاق حالقىنىڭ سانى ءوز ەلىندە 67 پايىزعا جەتتى، تۇركىتىلدەس حالىقتارمەن بىرگە سا­ناساق، 80 پايىز مۇسىلمانبىز. سودان بولار، كورەرمەن، تىڭدارمان مەن وقىر­مان سۇرانىسى دا ۇلتتىق باعىتقا ويىسىپ جاتىر. رەسەيلىك ەمەس، وتاندىق شوۋ-بيز­نەس جاستارعا قىزىعىراق بوپ بارادى. رەسەيلىك ەمەس، جەرگىلىكتى ساياسي قايرات­كەرلەر ءومىرى دە قازاق اۋديتورياسىنا قى­زىق. ياعني قانداي باق-تاردىڭ بولا­شاقتا سۇرانىسقا يە بولاتىنى وسىعان بايلانىستى.
ءتۇپتىڭ تۇبىندە، كوپ ۇزاماي قازاق باق-تارىمەن بىرىككەن، مەملەكەتتىك، ۇلتتىق مۇددەنى قولداعان ءورىستىلدى اقپا­رات قۇرالدارىنىڭ عانا بۇل ەلدە بولا­شاعى بولارىنا سەنىم ارتا الامىز. قاي تىلدە اقپارات تاراتپاسىن، مەملەكەتتىك مۇددە بارىنەن دە جوعارى تۇرۋى كەرەك. بۇل ارادا قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى - قازاق تىلىنە قارسى شىعۋ مەم­لە­كەتتىلىك نەگىزدەرىنە جاسالعان شابۋىلمەن بىردەي. ياعني ءبىر ەلدە ءبىر عانا مۇددە بولۋى ءتيىس. الەمدىك ۇستانىم سونداي.

كامشات تاسبولات

http://www.aikyn.kz/index.php?option=com_content&task=view&id=10127&Itemid=2