نەگە ەكەنى بەلگىسىز، ەلىمىزدەگى وزدەرىن تىم ەركىن سانايتىن ورىس ءتىلدى پورتالدار كورشىمىز رەسەيدەگى بىزگە ونشا تانىمال ەمەس «اتاقتى جازۋشى ەدۋارد ليمونوۆ دۇنيەدەن ءوتتى» دەپ ايدىڭ-كۇننىڭ امانىندا كۇڭىرەنىپ جاتىر. ولاردىڭ ايتۋىنشا كەزىندە رەسەي ءۇشىن ەرەكشە ەڭبەك ءسىڭىرىپ، ارتىندا تاريحتان ەش ۋاقىتتا وشپەيتىن ماڭگىلىك شىعارمالار قىلدىرىپ كەتىپتى. مۇنداي تالانت دۇنيەگە تىم سيرەك كەلەتىن كورىنەدى.

جانە دە ءبىر قىزىعى، بۇل پورتالدار الگى جازۋشى دەگەندى ماقتاۋعا كەلگەندە اۋىزدارىنان سۋ قۇرىپ، بىرىنە-ءبىرى اسىپ كەتۋگە تىرىستاندىعىن قايتەرسىڭ. ماسەلەن، بىزدەگى ءبىر تانىمال پورتال ليمونوۆتىڭ جازعان روماندارىن تىزە كەلىپ، «ول سونداي-اق ساياسي قايراتكەر ەرتىندە دە تانىمال ەدى» دەپ دارىپتەسە، ەكىنشى ءبىر پورتال «رەسەيدىڭ اتاقتى جازۋشىسى مەن ساياسي قايراتكەرى ەدۋارد ليمونوۆ دۇنيەدەن ءوتتى» دەپ سىڭسىپ جاتىر. ال ەلىمىزدەگى تاعى ءبىر تانىمال پورتال الگى ليمونوۆتىڭ رەسەيدەگى دەموكراتيانى دامىتۋ جولىنداعى جانقيارلىق ەڭبەگىن تىزبەلەۋدى ازسىنىپ، اتاقتى بي-بي-ءسيدىڭ ءتىلشىسى يليا بارابانوۆ دەگەننىڭ الگى جازۋشىنى جەر-كوككە سىيعىزباي ماقتاعان ءسوزىن قوسا باسىپتى.

ال ەندى ليمونوۆ دەگەن كىم؟ ونىڭ قازاق ەلىنە قانداي قاتىسى بار؟ ونى وسىنشاما دارىپتەيتىندەي ادام با ەدى دەگەن ساۋالدارعا توقتالىپ كورەلىك. وزگەسىن بىلاي قويعاندا، الدىمەن كوپشىلىككە تانىمال ۆيكيپەدياعا كوز سالالىق. ءسوزىمىزدى بۇرمالادى دەمەس ءۇشىن ونداعى ءبىر ابتسازتى تولىق كەلتىرە كەتەلىك. ۆيكيپەديا وسى جازۋشىسىنڭ ءومىربايانىن ايتا كەلىپ: «پرينيمال ۋچاستيە ۆ بوەۆىح دەيستۆياح ۆ يۋگوسلاۆي نا ستورونە سەربوۆ (ۆو ۆرەميا بوسنيسكوي ۆوينى پوزناكوميلسيا س جەلكو راجناتوۆيچەم ي رادوۆانوم كارادجيچەم, ۆ گرۋزينو-ابحازسكوم كونفليكتە[ نا ستورونە ابحازي, ۆ مولداۆسكو-پريدنەستروۆسكوم كونفليكتە نا ستورونە پريدنەستروۆسكوي مولداۆسكوي رەسپۋبليكي. وبۆينيالسيا ۆ توم، چتو ۆ 2000—2001 گوداح گوتوۆيل ۆوورۋجيوننوە ۆتورجەنيە ۆ كازاحستانە دليا زاششيتى رۋسسكويازىچنوگو ناسەلەنيا»  دەگەن «ەرلىكتەرىن» دە جاسىرماي جازادى.

ءيا، ءشوۆينيزمنىڭ ايىقپاس سىرقاتىنا شالدىققان ليمونوۆ دەگەن جازۋشىنىڭ بەت-بەينەسى وسىنداي. ول كەزىندە «قازاقستاننىڭ تەرىستىگىندەگى ورىستار قونىستانعان وبلىستاردى رەسەيگە قوسۋ كەرەك» دەگەن سولجينيتسىننىڭ ساندىراعى مەن ءجيرنينوۆسيدىڭ وسىنداي ارانداتۋ يدەياسىن ودان ءارى دامىتىپ، وسى جولدا بەل شەشە كۇرەسكەن «باتىر». ونىڭ 2016 جىلعى ءساۋىر ايىندا سولجينىتسينگە ەلىكتەپ جازعان «يدەالنايا روسسيا» ماقالاسىندا: «كازاحي سوگلاسياتسيا يلي نەت—ەتو يح دەلو، نو دەۆاتسيا يم بۋدەت وسوسو نەكۋدا.وگرومنۋيۋ سترانۋ كازاحي نە ۋدەرجات. پوموجەم يميۋ ۆوزمەم يح يزليشكي. نام نۋجەن رۋسسكي مير؟ تاك داۆايتە ەگو سوبيرات ۆمەستە»، - دەپ ارانداتۋىشىق ويىن ەشكىمەن قىسىلماستان، اشىق بىلدىرەدى.

ال مۇنى دا از دەسەڭىز، سوناۋ 2014 جىلعى اقپاننىڭ 20-سىندا توتال.kz پورتالىنداعى «ەدۋارد ليمونوۆ پرەدلوجيل كرەمليۋ زاحۆاتيت سەۆەرنىي كازاحستان» دەگەن ماقالاعا كوز سالىڭىز. ونداعى مىنا ءبىر جولدار ونىڭ كىم ەكەندىگىن ايقىن تانىتادى. «ستويت وتمەتيت، چتو ەتو نە پەرۆىە پودوبنىە زاياۆلەنيا ليمونوۆا وتنوسيتەلنو كازاحستانا. ەششە ۆ سەرەدينە 90-ح سكاندالنىي پيساتەل پري پوددەرجكە مەستنىح كازاكوۆ پلانيروۆال ۆوسستانيە ۆ توگدا ەششە كوكشەتاۋسكوي وبلاستي. ودناكو «رەۆوليۋتسيونەرى» بىلي سۆوەۆرەمەننو نەيتراليزوۆانى كازاحستانسكيمي سپەتسسلۋجبامي. ا ۆ 2001 گودۋ ليمونوۆ ي نەسكولكو ەگو سوراتنيكوۆ بىلي زادەرجانى ۋجە روسسيسكيمي سپەتسنازوۆتسامي ۆ گورنوم التاە، گدە وني پلانيروۆالي سوزدات پارتيزانسكۋيۋ بازۋ دليا ۆوورۋجەننىح ۆىلازوك نا تەرريتوريۋ ناشەي سترانى. پو وبۆينەنيۋ ۆ حرانەني ورۋجيا ي سوزداني نەزاكوننوگو ۆوورۋجەننوگو فورميروۆانيا ۆسە وني پولۋچيلي رازليچنىە تيۋرەمنىە سروكي.»، - دەگەندى وقىساڭىز جەتىپ جاتىر.

سوندا دەيمىز-اۋ ورىستاردىڭ ۇلىلىعىن اڭساپ، ونداعى «ورىس الەمى» ءۇشىن جانىن شۇبەرەككە ءتۇيىپ، سوناۋ سەربياعا بارىپ سوعىسقان، ۋكراينانىڭ تەرريتورياسىن بولشەكتەۋدەگى سەپاراتيستەرگە كومەكتەسكەن، ءتىپتى كەزىندە ەلىمىزدە قارۋلى كوتەرىلىس ازىرلەگەن ادامدى ءوز ەلىمىزدەگى ورىس ءتىلدى پورتالدار نەگە سونشاما دارىپتەيدى؟ بۇلار قايدا ءومىر ءسۇرىپ وتىر؟ شىنىمەن ءالى دە وزدەرىن ۇلى رەسەيدىڭ ءبىر بولشەگى دەپ ەسەپتەي مە؟ بىزدەگى پورتالدار «اسا تانىمال ساياي قايراتكەر» دەپ باعا بەرگەن ليمونوۆ سەكىلدى شوۆينيست پەن سەپاراتيستىڭ ولگەنىنە سونشاما كۇڭىرەنگەنىنە قاراعاندا ءدال وسىلاي دەمەسكە لازىمىز جوق.

قازاقتا: «جامان ءۇيدى قوناعى بيلەيدى» دەگەن ماقال بەكەر ايتىلماعان. مۇنىڭ ءوزى ەكىنشى جاعىنان بىزدە ۇلتتىق ءبىرتۇتاس يدەولدوگيانىڭ مۇلدەم جوق ەكەندىگىن، بيلىكتتىڭ ءورىستىلدى باسپاسوزدەن ىعىپ تۇراتىندىعىن، جالپى تاۋەلسىز دەپ اتالاتىن ەلدىڭ يەسى - قازاقتارعا كىم بولسا سونىڭ قوقاڭدايتىندىعىن ايقىن تانىتادى. الدە بۇل ەلدىڭ يەسى بىزدەن باسقا بىرەۋلەر مە ەكەن؟

جايبەرگەن بولاتوۆ

Abai.kz