جۇما, 29 ناۋرىز 2024
پىكىر 4596 5 پىكىر 25 ناۋرىز, 2020 ساعات 12:21

مەملەكەت بولگەن اقشا تەك بيزنەسكە كەتسە، قالعان جۇرت نە ىستەيدى؟..

نەمەسە

بىزگە قازىر وزىمدىلىك ەمەس، توزىمدىلىك كەرەك…

قادىرلى اعايىن! قۇرمەتتى دوستار!

ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى ناۋرىز مەرەكەسى قۇتتى بولسىن! باياعىدا وسىدان 40-50 جىل بۇرىن ءبىز ناۋرىزدى تويلامايتىنبىز.ويتكەنى كەڭەس ۇكىمەتى بىزگە ناۋرىزدى تويلاۋعا تىيىم سالعان. الايدا وقۋشىلار، مۇعالىمدەر 22 ناۋرىزدان باستاپ كوكتەمگى دەمالىسقا شىعاتىنبىز. سوندىقتان دا ءبىزدىڭ كوڭىلىمىز كوتەرىڭكى بولاتىن. قىستاي كيگەن ەتىك، قۇلاقشىن، پالتو، كۋرتكالارامىزدى تاستاپ جاڭارىپ كيىنەتىنبىز. كوك شىققانعا، ءشوپ شىققانعا، كۇلىمدەگەن كۇنگە قۋاناتىنبىز. سەنبىلىك جاساپ، اۋلامىزدى، كوشەمىزدى تازالاپ، قوقىستاردى ورتەپ جاڭاراتىنبىز. كوكتەم ەڭ الدىمەن كوڭىلىمىزگە كەلگەندەي كۇي كەشەتىنبىز.

ال، بيىل وزگەشە... سەبەبى الەمدە، تابيعاتتا، ادامدار دا وزگەردى. ەڭ باستىسى بىزگە تاۋەلسىزدىك كەلدى... تاۋەلسىزدىك بارىنە بىردەي كەلگەن جوق. ەلدىڭ ءبارى ناعىز تاۋەلدىلىككە تاۋەلدى بولدى. جوقشىلىققا، كەدەيشىلىككە، كرەديتكە، بانككە، جۇمىس بەرۋشىگە، پوليتسيا مەن پروكۋرورعا تاۋەلدى بولدى.

"سامارقاندا ءبىر اپكەم بار، مەنەن دە وتكەن سوراقى" دەمەكشى، ەندى مىنە مۇنايدىڭ باعاسى تومەندەپ قالا بەردى. الەمدىك كوروناۆيرۋسقا تاۋەلدى بولدىق. قۇداي ساقتاسىن دەيمىز... بۇل ىندەتتىڭ قايدان كەلگەنى بەلگىسىز.

ادامزات تاريحىندا بۇنداي اۋرۋ كوپ بولعان. سۇزەك، وبا، تىرىسقاق، شەشەك... سوناۋ يبن سينانىڭ زامانىنان بەرى قانشاما ىندەت بولدى. بىراق، قاي كەزدە دە ادامزات ول قاسىرەتتى جەڭە بىلگەن. ال، قازىر شە؟ زامان دا، زاڭ دا باسقا…

مەنىڭ ءوز ويىمشا، بۇل ەڭ الدىمەن ادامداردىڭ نيەتىنە، كوڭىلىنە، مەيىرىمدىلىگىنە، ماحابباتىنا، يمانىنا تىكەلەي بايلانىستى. باسقاسىن بىلاي قويعاندا سوڭعى 10-15 جىلدىڭ وزىندە جەر بەتىندە سوعىس ءورتى كوبەيمەسە ازايعان جوق. اۋعانستانمەن، يۋگوسلاۆيادان باستالعان سوعىس اراب ەلدەرىن، سيريا، يران، ليۆيا،تۇركيا جۇرتشىلىعىنىڭ بەرەكەسىن الدى. قانشاما تەراكت بولدى. قانشاما جۇرت تۋعان ءۇيىن، مەكەنىن، وتانىن تاستاپ، بوسقىن بولدى...قانشاما ءسابيدىڭ، جەتىم-جەسىرلەردىڭ كوز-جاسى كول بولدى… جاڭىلماسام ف.دوستوەۆسكيدىڭ ءسوزى بار-تىن "ەگەر ءبىر ءسابيدىڭ كوز جاسى توگىلەتىن بولسا، ول رەۆوليۋتسيانىڭ قۇنى كوك تيىن", - دەگەن. قانداي ۇلىلىق دەسەڭشى… ال قازىر ءبىر ەمەس، ميلليونداعان سابيلەردىڭ كوز جاسى كول ەمەس، تەڭىزگە اينالعان. ال ادامزات ەسىن جيار ەمەس… بۇل ءبىزدىڭ - ادامگەرشىلىكتى، مەيىرىمدىلىكتى، جاناشىرلىقتى، ادامدى قۇرمەتتەۋدى ۇمىتقانىمىز بولار…

بۇگىندە نە كوپ؟ ساۋەگەيلەر مەن اۋليەلەر كوپ زامان بولدى. كۇنى كەشە عانا ءبىر انشىسىماق  "بۇل كوروناۆيرۋستان قورقۋدىڭ كەرەگى جوق", - دەپ وتتاپ وتىر. بىرەۋلەر "وسى ىندەتتى ەمدەيتىن دۇعام بار، اناۋ-مىناۋ قاسيەتىم بار", - دەيدى. نەتكەن توپاستىق… نەتكەن ارسىزدىق… مەنىڭ بىلەتىنىم بۇل  ازىرگە ەمى تابىلماي تۇرعان ىندەت. ياعني سىناق. بۇل تەك ءبىز  عانا ءۇشىن ەمەس، ادامزات ءۇشىن ۇلكەن سىناق. ويتكەنى ءبىز ماڭگۇرتتەنىپ كەتتىك. "ادامعا تابىن - جەر ەندى", - دەپ جەر - انانى تابىندىرماق بولدىق. ساتپاق بولدىق. بالكىم سودان دا بولار، نەشە ءتۇرلى اپاتتاردان كوز اشپاي قالدىق. سىبىردەگى، يتالياداعى، پورتۋگالياداعى، اۆسترالياداعى ورتتەن ميلليونداعان جان-جانۋارلار وپات بولدى. ەستۋىمشە وسى ىندەتتىڭ ءوزى لابوراتوريادان باستالىپ، سودان جەر-جەرگە تاراعان. ونى دالەلدەپ جاتقان دا ەشكىم جوق، دالەلدەۋدىڭ دە قاجەتى شامالى.

كەش، تىم كەش. ءبىر اسقانعا، ءبىر توسقان. ادامدار ەسىن ءبىر ءسات جيعانداي. ادام ءۇشىن دە، تىرشىلىك ءۇشىن دە ەڭ ۇلكەن باقىت ول - ءومىر. ول - اتقان تاڭعا، باتقان كۇنگە كۋا بولۋ، كەۋدەڭ تولا دەم الۋ، سۇيگەن ىسىڭمەن اينالىسۋ، جاقىندارىڭمەن ءبىر بولۋ. بۇل اللانىڭ ادامعا بەرگەن ەڭ ۇلكەن سىيى. ءيا، قازىر - كارانتين. ءۇي قاماق... دالاعا دا، قالاعا دا، قالاعان جەرىڭە دە بارا المايسىڭ. ءبارىمىز - ءبىر ءسات ءۇي قاماقتىڭ نە ەكەنىن ەندى ءتۇسىنىپ جاتىرمىز. ادامعا ەڭ كەرەگى ەركىندىك ەكەنى ەسىمىزگە ەندى تۇسكەندەي. قۋاناتىنىم اقشاسى كوپ حالىقتىڭ ارقاسىندا بايىپ العان بايشىكەشتەر  ءبىر ءسات تاۋبەسىنە تۇسكەندەي. "جالماۋىزعا دا جان كەرەك", - دەگەن وسى شىعار. ال مەنىڭ - الاڭدايتىنىم قاراپايىم حالىققا قيىن بولاتىن بولدى. "ارىق اتقا - قامشى جاۋ",- دەگەندەي، بيىلعى قىستىڭ قارلى بورانىنان ءىلدالدالاپ شىققان جۇرتقا وڭاي بولماسى حاق. ۇكىمەت - ۇكىمەت بوپ قالعىسى كەلسە، ەرتەڭىنەن ءۇمىت كۇتەتىن بولسا، ءدال قازىر حالىققا جاردەمدەسۋ كەرەك.

مەن ەكونوميست تە، فينانسيست تە ەمەسپىن. مەن تەك رۋحانياتپەن،  مادەنيەتپەن اينالىسام… ياعني ادام جانىمەن… مەنىڭ ۇققانىم - قازىر حالقىمىز قيىن كەزەڭدى باسىنان كەشىرۋدە. مەملەكەتتەن بولىنگەن 10 ملرد. دوللار تەك بيزنەسكە كەتسە، قالعان جۇرت نە ىستەيدى؟ بيۋدجەتتەگى ەلمەن، زەينەتكەرلەردى قايتەمىز؟ ال اۋىلداعى جۇرت نە ىستەيدى؟ مىنە، ماسەلە قايدا؟ وسىنداي قيىن - قىستاۋ كەزەڭدە اۋىلدى قالاي امان ساقتايمىز؟ ءدال قازىر حالىق كوشەگە شىعىپ كەتپەسىن دەسەك - ەلباسىنان باستاپ، ۇكىمەت مۇشەلەرى بار، اكىمدەر بار حالىقپەن بىرگە بولعانى دۇرىس. ەل ءىشىن، اۋىل اۋىلدى ارالاۋى كەرەك. مەنىڭ ۇققانىم قازىر ەلدىڭ ەڭسەسى تۇسپەۋى ءتيىس. ەڭسەمىز بيىك بولسا - بىزگە ەشتەڭە قورقىنىش ەمەس.

كوپپەن كورگەن ۇلى توي. جۇرەك تورىنەن ورىن العان تەڭدەسسىز مۇحاممەد (س.ا.س) كىتابىندا (ع.توبىشەۆتىڭ اۋدارماسى) قۇرايىشتاردان قورلىق كورگەن مۇحاممەد(س.ا.س) پايعامبارىمىز وزىنە دە، وزگە مۋميندەرگە دە تەك توزىمدىلىك تىلەگەن ەكەن. بىزگە دە ءدال قازىر تەك قانا توزىمدىلىك كەرەك. بىزگە وزىمدىلىك ەمەس، توزىمدىلىك كەرەك...

سوڭعى قوسارىم ءوز باسىمنان، بارشا دوس جاراندارىمنىڭ اتىنان اق حالاتتى ابزال جاندار دارىگەرلەرگە، سانيتارلارعا، وسى ىندەتتىڭ الدىڭعى شەبىندە جۇرگەن باتىرلارعا باسىمدى يەم.

تالعات تەمەنوۆ

Abai.kz

5 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

العىس ايتۋ كۇنى

العىس ايتۋ كۇنى جانە ونىڭ شىعۋ تاريحى

جومارتبەك نۇرمان 1582
الاشوردا

قوجانوۆ مەجەلەۋ ناۋقانىندا (جالعاسى)

بەيبىت قويشىباەۆ 2281
عيبىرات

قايسار رۋحتى عازيز جان

مۇحتار قۇل-مۇحاممەد 3616