قر ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى 25-ناۋرىز كۇنى جەدەل ىزدەستىرۋ شارالارىنىڭ ناتيجەسىندە نۇر-سۇلتان قالاسىندا تەراكت ۇيىمداستىرماق بولعان ەر ادامدى قولعا ءتۇسىردى.

ۇقك مالىمەتىنشە، ۇستالعان دەسترۋكتيۆتى ءدىني اعىم ۇستانۋشىسى قازاقستاندا تىيىم سالىنعان حالىقارالىق “دايش” تەرروريستىك ۇيىمى يدەولوگياسىنىڭ ىقپالىمەن ەلوردا ماڭىندا تەراكت جاساماق بولعان دەپ كۇدىككە ىلىنگەن.

تەرگەۋ كەزىندە ول ادامنان جويۋ ەلەمەنتتەرى بار قولدان جاسالعان جارىلعىش قۇرىلعى تاركىلەنگەن.

بۇگىندە كۇدىكتى ازاماتقا قاتىستى قازاقستان رەسپۋبليكاسى قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 24 جانە 255 (تەرروريزم اكتىسىنە دايىندالۋ) باپتارى بويىنشا، سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋ جۇمىستارى باستالعان.

ايتا كەتەيىك، 13-ناۋرىز كۇنى الماتى قالاسىندا “دايش” ۇيىمىنىڭ (قازاقستاندا تىيىم سالىنعان) يدەولوگياسىن ۇستاناتىن تاعى ءبىر ادام ۇستالىپ، سوت سانكتسياسىمەن قاماۋعا الىنعان بولاتىن.

قاماۋعا الىنعان ادام ناۋرىز مەرەكەسىنىڭ قارساڭىندا حالىق كوپ جينالعان ورىنداردا تەراكت جاساماق بولعان دەگەن كۇدىككە ىلىنگەن ەدى. تەرگەۋ بارىسىندا كۇدىكتى ازاماتتان ەكى جاۋىنگەرلىك گراناتا تاركىلەنگەن.

سونىمەن قاتار، كۇدىكتى ازاماتقا قاتىستى قازاقستان رەسپۋبليكاسى قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 255-بابا  (تەرروريزم اكتىسى) جانە 258-بابى (تەرروريستىك نەمەسە ەكسترەميستىك ارەكەتتى قارجىلاندىرۋ جانە تەرروريزمگە نە ەكسترەميزمگە وزگە دە دەم بەرۋشىلىك) باپتارى بويىنشا قىلمىستىق ءىس قوزعالعان ەدى.

سونىمەن، ادامزات بولشاعىنا قاۋىپ ءتوندىرىپ تۇرعان دايش قانداي ۇيىم؟

العاش 2013 جىلى ء“ال-كايدا” تەرروريستىك ۇيىمىنىڭ ءبىر بولىگى رەتىندە تانىلعان دايش لاڭكەستىك ۇيىمى 2014 جىلدىڭ ماۋسىم ايىنان باستاپ سيريا مەن يراك ايماعىندا بولەك حاليفات قۇرعانىن جاريالادى. ولار وزدەرىنىڭ ءحاليفى ەتىپ ابداللا يبراگيم ءال-ءساماريدى سايلادى.

دايش ۇيىمىنىڭ نەگىزگى ماقساتى – تاياۋ شىعىس ەلدەرى اراسىندا الاۋىزدىق تۋعىزىپ، ءوز اۋماقتارىن بارىنشا كەڭەيتۋ. ولار “حاليفات” قۇرامىز دەگەن سىلتاۋمەن سيريا، يراك مەملەكەتتەرىنە لاڭ سالىپ، ءدىني الاۋىزدىق تۋدىرۋ ارقىلى قاراپايىم حالىقتىڭ قانىن توگۋدە.

دايش سودىرلارى قازىرگى كۇنگە دەيىن سيريا مەن يراك جەرىندە بەيكۇنا بالالاردى وزدەرىنىڭ ارام ماقساتتارىنا پايدالانىپ كەلەدى. ولار بالالاردى ۇرلاپ، قارۋ پايدالانۋدى ۇيرەتەتىن لاگەرلەرگە جىبەرەدى. ءتىپتى بالا توعىزعا تولعاندا ولاردى سوعىس شەپتەرىنە جىبەرىپ وتىرعان. ودان بولەك سودىرلار بالالاردى جاراقات العان اسكەرلەرى ءۇشىن دونور رەتىندە دە پايدالانادى. مىسالى، وسىدان بەس جىل بۇرىن يراكتىڭ موسۋل قالاسىندا سودىرلار تەلەديداردان فۋتبول كورگەنى ءۇشىن 13 بالانى ولتىرگەن. ولار الىقتى الاڭعا جيناپ فۋتبول كورۋدىڭ حارام ەكەنىن العا تارتىپ، بەيكۇنا جاسوسپىرىمدەردى پۋلەمەتپەن قىرىپ سالعان. ال، اتا-انالارى بالالارىنىڭ مۇردەسىن دە الىپ كەتە الماعان. ويتكەنى سودىرلار ولارعا “بالالارىڭدى دۇرىس تاربيەلەمەگەنسىڭدەر” دەپ ايىپ تاعىپ، كىنالاۋلارى مۇمكىن ەدى. بۇل ماسەلەگە قاتىستى اقشتىڭ دجوردجيا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ماماندارى زەرتتەۋ جاساعان. زەرتتەۋ قورىتىندىسى بويىنشا، ولار بىرنەشە جىل قاتارىنان تەرروريستىك ۇيىمنىڭ ناسياتىنا، باسقا دا ماتەريالدارىنا، سونداي-اق، لاڭكەستىككە تارتىلعان ءجاسوسپىرىم بالالاردىڭ بەلسەندىلىگىنە تالداۋ-ساراپتاۋ جۇرگىزگەن. زەرتتەۋ ناتيجەسىندە، سوعىس شەبىندە 8 جاس پەن 18 جاس ارالىعىنداعى 89 بالا قازا تاپقان. ولاردىڭ باسىم كوپشىلىگى سيريا مەن يراك ەلدەرىنەن بولعان. قايتىس بولعاندار نەگىزىنەن بومبا ورناتىلعان كولىكپەن جانكەشتىلىككە بارعان كورىنەدى. بۇگىندە دايش قۇرامىنداعى بالالاردىڭ 60 پايىزى 12 مەن 16 جاستاعى بالالار. وكىنىشكە قاراي ولاردىڭ قۇرامىنداعى جاسوسپىرىمدەر مەن بالالاردىڭ سانى جىل سايىن كوبەيىپ كەلەدى دەيدى زەرتتەۋشىلەر.

ال، ەلىمىزدە قازىرگى تاڭدا ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ تەرروريزمگە قارسى ورتالىعى جۇمىس ىستەيدى. اتالعان ورتالىق قر پرەزيدەنتىنىڭ وكىمىنە سايكەس 2003 جىلى قۇرىلعان. ال، ورتالىق تۋرالى ەرەجە مەن قۇرىلىمى ۇقك، ءىىم، قورعانىس مينيسترلىگى، پرەزيدەنتتىڭ كۇزەت قىزمەتى جانە توتەنشە جاعدايلار مينيسترلىگىنىڭ بىرلەسكەن بۇيرىعى نەگىزىندە ءبىر جىلدان سوڭ بەكىتىلگەن. بۇگىندە بۇل ورتالىق شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمى وڭىرلىك تەرروريزمگە قارسى قۇرىلىمى مەن تمد تەرروريزمگە قارسى ورتالىعىمەن، “ورتالىق ازيا ىنتىماقتاستىعى” ۇيىمىنىڭ جانە ۇجىمدىق قاۋىپسىزدىك تۋرالى كەلىسىم-شارت ۇيىمىنىڭ جۇمىس توپتارىمەن، سونىمەن قاتار تەرروريزمنىڭ الدىن الۋ، جولىن كەسۋمەن اينالىساتىن باسقا دا حالىقارالىق قۇرىلىمدرمەن ءوزارا بايلانىستا.

تەرروريزمگە قارسى ورتالىقتىڭ نەگىزگى مىندەتتەرىنە:

-تەرروريزممەن كۇرەستى تىكەلەي ىسكە اسىراتىن مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ، سونىمەن قاتار تەرروريستىك جانە وزگە دە ەكسترەميستىك ارەكەتتەرگە قارسى ارەكەت ەتەتىن مينيسترلىكتەر يەن ۆەدومستۆالاردىڭ قىزمەتىن ۇيلەستىرۋ;

-تەرروريستىك جانە وزگە دە ەكسترەميستىك قاۋىپ-قاتەرلەر مەن بەلگىلەر تۋرالى اقپارات جيناۋ، رەتكە كەلتىرىپ تالداۋ، ساراپتاۋ;

-تەرروريزمگە قارسى قىزمەتتىڭ بەلگىلەنگەن ەرەجەلەرى مەن باعدارلامالارىن، تەرروريستىك جانە وزگە دە ەكسترەميستىك شارالاردىڭ الدىن الۋ مەن جولىن كەسۋ;

-ارناۋلى تەرروريزمگە قارسى بولىمشەلەردىڭ جەكە قۇرامىن ادىستەمەلىك قامتاماسىز ەتۋ مەن كاسىبي دايارلاۋدى ۇيلەستىرۋ;

-تەرروريزممەن كۇرەستە تاجىريبەسى بار حالىقارالىق ورتالىقتارمەن، ۇيىمدارمەن بايلانىس ورناتۋ;

-جەدەل-تاكتيكالىق جانە كوماندالىق-شتابتىق وقۋ-جاتتىعۋلاردى دايىنداۋ جانە ولاردى وتكىزۋ كەزەڭىن ۇيلەستىرۋ;

-ەكسترەميزم مەن تەرروريزمنىڭ وزگە دە بەلگىلەرىمەن كۇرەس ماسەلەلەرىن قوزعايتىن نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق اكتىلەردىڭ جوبالارىن دايىنداۋعا قاتىسۋ;

-قر سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىمەن بىرلەسە وتىرىپ، رەسپۋبليكانىڭ مەملەكەتتىك ورگاندارىنىڭ تەرروريزممەن كۇرەس سالاسىنداعى حالىقارالىق مىندەتتەمەلەرىن ورىنداۋدى ۇيلەستىرۋ;

ال، وتكەن ايدا تۇركىستان وبلىسىندا جەرگىلىكتى قۇزىرلى ورگان وكىلدەرى دەسترۋكتيۆتى ءدىني اعىم وكىلدەرىنىڭ قاتىسۋىمەن بولعان 34 قىلمىستى اشكەرەلەگەن. ونىڭ ىشىندە، ەسىرتكى ساقتاۋ مەن وتكىزۋ، ءدىني ارازدىقتى قوزدىرۋ، جەكە مۇلىكتى ۇرلاۋ سياقتى باسقا دا قىلمىستار بولعان. ىپىۆو

تۇركىستان وبلىستىق پوليتسيا دەپارتامەنتى ءباسپاسوز قىزمەتىنىڭ حابارلاۋىنشا، بىلتىرعى جىلى وڭىردە ءدىني ماقستىن جاسىرىپ زاڭسىز مەديتسينالىق قىزمەت پەن ەمشىلىك جاساعان دەرەكتەر انىقتالعان. سالدارىنان وڭىردەگى دەسترۋكتيۆتى ءدىني اعىمدى ۇستاناتىن 567 ادام اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلسا، ولاردىڭ 16-سى ءدىني سيپاتتى بۇزعانى ءۇشىن قاماۋعا الىنعان. ءتارتىپ بۇزعاندارعا 5 ملن.تگ دەن ايىپپۇل سالىنعان.

Abai.kz