مەنىڭ ءبىر داۋكەس دوسىم بار. بىرگە وقىعانبىز. مەكتەپتە. بالا كەزىنەن بالە-باتىرعا وڭ يىعىن بەرىپ جۇرەتىن ول ساباقتى دا جاقسى وقىدى. ساباق ۇستىندە مۇعالىم اپايعا بولمايتىن سۇراق قويىپ، زىقىسىن شىعاراتىن قۋجاق نەمە كەز-كەلگەن اڭگىمەنى قىزىلتاناۋ ەگەسكە اپارىپ تىرەيتىن-ءدى. سول بەتىمەن وسكەن دوسىم مەنىڭ پاتريوتتىعىمدى اسا جاقتىرمايتىن. «قويشى، – دەيتىن ول – وسى دا ەل مە، وسى  دا مەملەكەت پە؟ بۇدان بۇرىنعى سابەت وكىمەتى جاقسى ەدى. ءبارى ول كەزدە تەگىن ەدى. جۇرتتىڭ ءبارى جۇمىس ىستەپ، ايلىق الاتىن. اش قالىپ، كەدەي بولعان ەشكىمدى كورگەن ەمەسپىز. ال مىناۋىڭ نە؟ ۇرى-قارىنىڭ بيلىگى. سەنىڭ پاتريوتتىعىڭدى ولاردىڭ ۇرعانى بار».

مەن دە، ارينە، قاراپ قالمايمىن. «سەن سابەت وكىمەتىنىڭ مالايى بولدىڭ. سەمىز مالايى بولدىڭ. كرەمل ساعان بىلگەنىن ىستەپ باقتى. جەرىڭدى تارتىپ الدى، دالاڭدى اتوم سىناعىنىڭ الاڭىنا اينالدىردى. ءوز ەركىڭ وزىڭدە بولعان جوق»، –  دەيمىن.  دوسىم بۇنداي سوزگە قىڭبايدى. سويتەدى دە دالەلدەر كەلتىرە باستايدى. «ول كەزدە، –  دەيدى ول، – كىمنىڭ مالايى ەكەنىمىزدى بىلەتىنبىز. قوجايىنىمىز قايتكەندە قارنىمىزدى تويدىرىپ قوياتىن. ال ماعان قارنىمنىڭ توقتىعى، ءبىر كۇن بولسا دا الاڭسىز ءومىر سۇرگەن تىرشىلىگىم قىمبات. ءبارىن بىلاي قويعاندا ءوز حالقىن ۇمىتقان بيلىكتى قالاي مويىنداۋىم كەرەك؟»

مەن دە قالىسپاي ۇكىمەت تاراپىنان قابىلدانىپ جاتقان باعدارلامالاردى، الەۋمەتتىك جوبالاردى كولدەنەڭ تارتىپ، مىسال كەلتىرەمىن.

سوندا دوسىم جۇتاعان اۋىلدى، جۇپىنى تىرلىكتى، قاڭىراپ قالىپ قويعان قورا-قوپسىنى جاعالاتا كورسەتىپ: «قايدا سول باعدارلامالار، قايدا سول الەۋمەتتىك جوبالارىڭ. نەگە سونىڭ ءبارى «حاباردا» عانا ايتىلىپ، حالىققا جەتپەيدى؟» – دەيتىن. «كەلگەندە جيەنقۇلعا شىقپايدى ءۇنىم»... مەن تەگى ءاۋ باستان داۋ-دامايعا جوق اداممىن، «سەنىكى ءجون» دەيمىن دە قويا سالامىن.

سول دوسىم بۇگىن اۋىلدان قوڭىراۋ شالىپ تۇر. ريزا. كوڭىلدى. «ادەيى سەنىڭ قيتىعىڭا تيە بەرۋشى ەدىم. سەن «تاۋەلسىز ەلىم» دەپ تەبىرەنگەندە مەن تولقىمايدى عوي دەپ پە ەدىڭ. مەنىڭ سىرىم ىشىمدە بولاتىن. ەندى ساعان شىنىمدى ايتايىن. مىنا مەملەكەت مەنىڭ مەملەكەتىم ەكەن. مەملەكەت ءبىزدى دالاعا تاستامايدى ەكەن. ءبىز وعان كەرەك ەكەنبىز. پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ كەشەگى مالىمدەمەسىن ەستىپ قۋانىپ وتىرمىز. اۋىل شارۋاشىلىعىنا، اسىرەسە كوكتەمگى دالا جۇمىستارىنا انانداي كولەمدە قاراجات ءبولىنىپ، جانارماي ارزاندايتىن بولسا، جانە جەرگىلىكتى اكىمدىكتەر ءبىزدىڭ كاسىپكەرلەر وندىرگەن ءونىمدى ساتىپ الۋدى قامتاماسىز ەتسە، بۇدان ارتىق نە كەرەك؟ جەكەشەلەندىرۋ-پەكەشەلەندىرۋ باستالىپ، ءدويدالادا قالعاندا دا جانىمىزدى باققانبىز. ەشكىمگە الاقان جايعان ەمەسپىز. ال، ەندى مۇنداي قولداۋ بولسا، اياقتان تۇرىپ كەتەمىز عوي!».

مەملەكەت باسشىسىنىڭ كەشەگى مالىمدەمەسى تۋرالى جازۋىم كەرەك، پىكىر ءبىلدىرۋىم كەرەك دەپ وتىرعان ەم. ويلانىپ قالدىم. مىنانداي قوسپاسى جوق، مايپاڭى، جورعاسى جوق، جاعىنۋى جوق شىنايى سوزدەن كەيىن نە ايتىپ، نە جازۋعا بولادى.

– بەيىمبەت،  – دەدىم (دوسىمنىڭ اتى – بەيىمبەت. سويى اتىنان زور: قۇنانباەۆ), – بەيىمبەت، مىناۋ قانشەلەك قارا پالەنىڭ ەكپىنى قايتىپ، قاۋىشتىرۋعا جازسىن ءبارىمىزدى. ەستىدىڭ عوي، پرەزيدەنت اۋىل شارۋاشىلىعىمەن اينالىساتىن كاسىپكەرلەرگە قولداۋ كورسەتۋ ءۇشىن بيۋدجەتتەن 70 ميلليارد تەڭگە بولىنەدى دەدى.

كوكتەمگى ەگىس ناۋقانى ءۇشىن ۇكىمەتكە «قاراپايىم زاتتار ەكونوميكاسى» باعدارلاماسى ارقىلى قوسىمشا 100 ميلليارد تەڭگە ءبولۋدى جانە تاپسىردى.

«ەڭ الدىمەن، شاعىن جانە ورتا شارۋا قوجالىقتارىنا قولداۋ كورسەتكەن ءجون»، – دەپ قاداپ تۇرىپ ايتتى .

سونىمەن قاتار، ۇكىمەتكە جانارمايدىڭ نارىقتىق باعاسىن ون بەس پايىزعا ارزانداتىپ، 165 تەڭگەگە دەيىن تومەندەتۋ مىندەتى جۇكتەدى.

وسىنى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن 390 مىڭ توننا جانارماي جەڭىلدىكپەن ساتىلاتىن بولادى.

وسىنىڭ ءبارىن ەستىدىڭ. سەن ەستىپ قانا قويما، سونى قاداعالا. ءتيىستى ورىنداردان سۇراپ وتىر. تالاپ ەت. انشەيىندە تاڭدايىڭ تاقىلداپ سويلەگەندە ءماتىبيسىڭ. سونىڭدى ەندى كورسەت. اۋىلشارۋاشىلىعىنا بولىنگەن قارجى-قاراجاتتىڭ وسى ۋاقىتقا دەيىن قايدا كەتكەنىن، قانداي داۋىل تۇرىپ، قايدا ۇشقانىن بىلمەي كەلدىك. ويتكەنى بىزدە حالىقتىق باقىلاۋ مۇمكىندىگى بولعان ەمەس. ءوزىمىز تالپىنباساق ونىڭ بولۋى دا نەعايبىل. اسىرەسە، اۋىل ادامدارى كونبىس. الاياقتار اۋزىنداعىسىن جىرىپ اكەتىپ جاتاس دا، «ە، مەيىلى، قۇدايدان قايتسىن» دەپ جۇرە بەرەدى. ءوز ورتالارىڭنان باقىلاۋشى توپ قۇرىڭدار. مىسالى، الماتى وبلىسى اقسۋ اۋدانىنا قانشا توننا جانارماي ءبولىندى، قانشا قاراجات ءبولىندى – سوعان قۇلاقتى تۇرە ءجۇرىپ، تيەسىلى دۇنيەنى قولدارىڭا الىڭدار. ول ءۇشىن اقپاراتتارمەن جۇمىس ىستەي ءبىلۋ كەرەك. اقپارات اتاۋلىنى قالت جىبەرمەۋ كەرەك. جۋرناليستەر ەرىككەنىن گازەت شىعارىپ، تەلەديداردان حابار تاراتىپ، سايتتاردا جۇمىس ىستەپ وتىرعان جوق. نەنى بولسا دا ەل ءىشى ءبىلىپ وتىرسىن، بىلە ءجۇرسىن دەيدى. سونى پايدالانىڭدار. قالا بەردى، قولدارىڭدا ءبىر ءبىر سمارتفون بار، سونى ويىن ەمەس، حابار-وشاردىڭ عانا قۇرالى ەمەس، ءىستىڭ كوزى، تەتىگى رەتىندە پايدالانا بىلىڭدەر دەپ ءبىراز «اقىل» ايتىپ تاستادىم. دۇرىس ايتتىم با؟ كىم بۇل سوزگە قانداي پىكىر، ۇسىنىس قوسادى، مارحابات!

داۋرەن قۋات

Abai.kz