...تاعدىردىڭ تالكەگىمەن التى جاسىندا بالالار ءۇيىنىڭ بوساعاسىن اتتاۋعا ءماجبۇر بولعان گەننادي فرانكپەن مەنى اڭگىمە-دۇكەن قۇرۋعا جەتەلەگەن جايت، ونىڭ ۇلتى نەمىس بولا تۇرا، ءداستۇرلى يسلام ءدىنىن قابىلداپ، مۇسىلماننىڭ بەس پارىزىن بۇلجىتپاي ورىنداۋى ەدى. ارينە، قازاق جاستارىنىڭ كەيبىرى جات پيعىلدى ءدىني اعىمداردىڭ جەتەگىندە كەتىپ جاتقان قازىرگى جاعدايدا بالالار ۇيىندە تاربيەلەنگەن نەمىس جىگىتىنىڭ ءداستۇرلى يسلامدى قابىلداۋى ەستىگەن كىسىنى بەيجاي قالدىرماسى كامىل.
- توقسانىنشى جىلداردىڭ ەل-جۇرتقا قيىن تيگەنىن ۇمىتا قويماعان شىعارسىز. مەكەمە-كاسىپورىنداردا جاپپاي قىسقارتۋ، اينالا جۇمىسسىزدىق، جۇمىسى بارلاردىڭ ءوزى بىرنەشە ايلاپ جالاقىلارىن الا الماي ۇنجىرعىلارى ءتۇسىپ جۇرگەن كەز. سول كەزدەرى ماعان ەل ءىشىن ەكونوميكالىققا قوسا، يدەولوگيالىق داعدارىس تا كەزىپ جۇرگەندەي اسەر قالدىردى. «ءويتۋ كەرەك، ءبۇيتۋ كەرەك!» دەپ وزەۋرەيتىن كوسەمسىماقتار كوپ. كىمگە سەنەرىڭدى، كىمدى ءپىر تۇتارىڭدى بىلمەيسىڭ. سونداي كۇندەردىڭ بىرىندە جولداس جىگىتتىڭ ۇيىندە كىتاپ سورەسىنەن يۋ.كراچكوۆسكي اۋدارعان قۇراندى الىپ، كوز جۇگىرتە باستادىم. قاسيەتتى كىتاپ سانامدى ساۋلەلەندىرىپ، بىردەن باۋراپ الا جونەلدى. ادام بالاسىنىڭ الدىنان شىققان قيىندىق تا ءبىر سىناق، سابىر ساقتاپ، اقىلمەن حارەكەت قىلعان ادام قيىندىق-كەدەرگىنى ەڭسەرەتىنىن، اق سويلەپ، ادال جۇرگەننىڭ جولى اشىلاتىندىعىن قۇران سوزدەرى ماعان بىردەن ۇعىندىرعانداي بولدى، - دەيدى بۇگىندەرى گەنا مۇسىلمان. ۇيىندەگى اتا-اناسى «تاك-تاك!» دەپ وتىرعاننىڭ وزىندە ءتۇزۋ جولدان تايقىپ كەتىپ جاتاتىن ۇل-قىز از ەمەس. ال بەينەلەپ ايتقاندا، «ءاي دەيتىن اجەسى، قوي دەيتىن قوجاسى جوق» بالالار ءۇيى تۇلەگىنىڭ تۋرا جولدى ءدال تابۋى، بىرەۋلەرگە كەزدەيسوقتىق بولىپ كورىنۋى دە كادىك.
- مەنىڭ ءومىر جولىمدا جاقسى ادامدار كوپ جولىقتى. اسىرەسە بالالار ۇيىندەگى ۇستازدارىم - لۋيزا گەورگيەۆنا، مالىك عافۋرەتۇلى، اناتولي يۆانوۆيچ مەنىڭ دۇنيەتانىمدىق كوزقاراسىمنىڭ قالىپتاسۋىنا يگى اسەر ەتكەن شۋاقتى جاندار. مەن بۇل كىسىلەرمەن ءالى دە حابارلاسىپ، اماندىق-ساۋلىقتارىن ءبىلىپ تۇرامىن. بوزبالا كەزىمدە گرەك-ريم كۇرەسىمەن شۇعىلدانعانىم بار. سول كەزدەگى باپكەرىم نيكولاي ۆياچەسلاۆوۆيچ تە مەنىڭ وڭ-سولىمدى تانىپ، اق-قارانى، ياكي جاقسى-جاماندى ايىرۋىما كوپ ىقپال ەتتى، - دەدى ءسوز اراسىندا ءبىزدىڭ كەيىپكەرىمىز.
بۇگىندەرى گەننادي فرانك - جوعارى ءبىلىمدى زاڭگەر، فارماتسەۆتيكالىق باعىتتاعى «الۋا» كومپانياسىنىڭ ءبىزدىڭ وبلىستاعى رەسمي وكىلى. وسىدان 10 جىل بۇرىن ءوزىنىڭ دوسى بولاتتىڭ قارىنداسى جانارمەن كوڭىلدەرى جاراسىپ، شاڭىراق كوتەرىپ، اق نەكەلەرىن مەشىتتە قيعىزعان گەنا بۇگىندەرى ءبىر ۇل، ءبىر قىزدىڭ اكەسى. جاراسىمدى وتباسىنىڭ بۇگىندەرى قاجەتتى جيھازى جەتكىلىكتى جانعا جايلى پاتەرى بار. ال وتاعاسىنىڭ تاقىمىندا شەتەلدىك تەمىر تۇلپار. ارينە، وتاعاسى بالالار ءۇيىنىڭ تۇلەگى بولىپ تابىلاتىن وتباسى مۇنداي يگىلىككە بىردەن جەتە قويعان جوق.
- رەتتى جەرىندە ايتا كەتەيىن، ءبىزدىڭ وتباسىنىڭ ءتۇتىنى بىردەن ءتۇزۋ ۇشۋىنا جاناردىڭ اناسى ايسۇلۋ اپا (بۇگىندە مارقۇم) ءاپ دەگەننەن مۇددەلىلىك تانىتتى. ماسەلەن، ول كىسىنىڭ ۇيىتقى بولۋىمەن جاناردىڭ تۋما-تۋىسقاندارىنىڭ تويدان كەيىن ءبىز جالداعان پاتەردىڭ اقىسىن جارتى جىلعا الدىن الا تولەپ قويۋى، جاس وتباسىعا ۇلكەن دەمەۋ بولدى. دەگەنمەن ۇيلەنگەننەن كەيىن ءبىر ماماندىقتىڭ مايتالمانى بولماسام، ومىردەن ءوز ورنىمدى تۇبەگەيلى تابا المايتىنىما انىق كوزىم جەتتى. سول سەبەپتى بقمۋ-عا سىرتتاي وقۋعا ءتۇسىپ، 2007 جىلى زاڭگەردىڭ «قىزىل» ديپلومىنا قول جەتكىزدىم. وڭاي بولعان جوق، ارينە. وتباسىن اسىراپ، ءارى ءوزىمنىڭ، ءارى كەلىنشەگىمنىڭ وقۋىنىڭ اقىسىن تولەۋ ءۇشىن سول جىلدارى ءۇش جەردە جۇمىس ىستەۋىمە تۋرا كەلدى. سونداي قيىن ساتتەردە جانار ناعىز شىعىس ايەلىنە ءتان شىدامدىلىق، پايىم-پاراسات تانىتا ءبىلدى. ۇل-قىزىما انالىق مەيىرىمىن توگىپ، وتاعاسىنىڭ الدىنان كەسىپ وتپەيتىن جۇبايىم مەنىڭ شاڭىراعىمنىڭ شامشىراعى. ول دا يسلامنىڭ بارشا تالابىن بۇلجىتپايتىن شىنايى مۇسىلمان، - دەدى ءسوز اراسىندا گ.فرانك.
ءيا، اراعا جىلدار سالىپ ادال ەڭبەك پەن ىزدەنىستىڭ ءھام ەرلى-زايىپتىلاردىڭ ءوزارا سىيلاستىعىنىڭ ارقاسىندا قازاق قىزى مەن نەمىس جىگىت بۇگىندەرى كىسى قىزىعاتىنداي وتباسىعا اينالدى. ەڭ باستىسى، گەنا مۇسىلماننىڭ شاڭىراعىندا قاسيەتتى ءدىنىمىز يسلامنىڭ قاعيدالارىنا نەگىزدەلگەن ىنتىماق مىعىم. ال ىنتىماققا اۋەلدەن ىرىس ءۇيىر.

باۋىرجان عۇبايدۋللين, ورال قالاسى

«ايقىن» گازەتى، 26 ماۋسىم 2009 جىل